Na Rarama sa Sala Vata Ga kei na Rarama
Ni da tosoya cake na noda vakabauti Karisito, eda sa ciqoma na rarama ena ivakarau levu sara me yacova ni vakasava na butobuto taucoko.
Kemuni na taciqu kei na ganequ lomani, au marau vata kei kemuni ena Sigatabu ni Siganimate kalougata oqo ena vakananumi ni rarama lagilagi ka tarai vuravura ena Tucaketale ni noda Turaga ka iVakabula, o Jisu Karisito.
Donuya na Nona ilesilesi ena bula oqo, a vakadeitaka o Jisu: “Oi au na rarama kei vuravura: ko koya sa muri au ena sega ni lako ena butobuto, ena tu ga vei koya na rarama ni bula.”1 Na Yalo i Karisito “sa tiko ena ka kecega, [ka] sa solia na bula ki na ka kecega.”2 E sa ra-wa na butobuto ka rawa ni wavoliti keda.
Ena veiyabaki sa oti, ena vaqaqara sasaga, au tomani rau na luvequ tagane kei na dua na ilawalawa Cauravou ki na Moaning Cavern, e vakatokai tu me rorogo e voqa mai gusuna ena dua na gauna. Na qara e dua na ikuvukuvu ka tadola tu ki na dua na ivakaso balavu e 180 na fiti (55m) na kena titobu, na ivakaso qara levu duadua e California.
E rua ga na kena gaunisala sobu: na ikabakaba cawiri taqomaki se qasi voli ena buturara ni qara; keitou a digitaka vakaveitamani na qasi. A lako iliu na luvequ qase, ni keirau nakita kei luvequ gone me keirau muri me rawa ni keirau lako vata sobu.
Ni oti na nona vakasalataki ka vaqaqacotaki keirau na neimami dauveituberi ena iyaya ni tataqomaki ki na dua na dali kaukauwa, keirau a suka lesu me yacova ni keirau sa duri tu ena dua na vatavata lailai ka mai vakadeitaki keirau, ni sai otioti ni vanua oqo ni lesu tale, kai otioti ni vanua keirau raica rawa kina na cila ni siga mai na gusu ni qara.
Na neirau butu lesu ka tarava a vakalutumi keirau ki na dua na qara ni valenilotu na kena balavu ka raba e rawa tu ni tiloma na Statue of Liberty. Keirau lili cawiri vakamalua tu ekea ni keirau vakaraica tu na butobuto. Ni tomani tiko na neirau siro, na caudre ni cina livaliva eso a vakararamataka e dua na lalaga mareqeti ena veika mataliliva.
Ni sega tu na ivakaro, a vakasauri ga na yali vakataucoko ni rarama. Ena lili cake voli ekea, keirau a ologi tu ena butobuto kaukauwa sara ka sega mada ga ni keirau raica rawa na ligai keirau ena dali e matai keirau. A rogo vakasauri mai e dua na domo, “iTa, iTa, o iko qori?”
“Oi au oqo, Luvequ, Au tiko saraga oqo,” au a sauma.
Na yali tawanamaki ni rarama a nakiti me vakaraitaka ni ke sega na livaliva, ena sega ni vakararamataki rawa na butobuto ni qara. E rawa sara; keirau “vakila” na butobuto. Ni lesu tale mai na rarama, a soro vakasauri na butobuto, ni dau soro ga na butobuto, ena rarama lailai sara mada ga. Au dau vakananuma tu kei rau na luvequ na butobuto keitou a sega tu ni kila, na vakavinavinaka levu ni rarama keitou sega ni guilecava rawa, kei na veivakadeitaki ni da sega ni galili kece tu ena butobuto.
Na neitou lakova sobu na qara oya e via tautauvata tu kei na noda ilakolako ena bula oqo. Eda biuta mai na rarama lagilagi oya ni lomalagi ka sobu curuma mai na ilati ni guiguileca ki na dua na vuravura butobuto. A sega ni biuti keda na Tamada Vakalomalagi ki na butobuto ia sa yalataka vei keda na rarama ena noda ilakolako vua na Luvena Daulomani, o Jisu Karisito.
Eda kila ni bibi na rarama ni siga ena ka bula taucoko e vuravura. Sa bibi vakakina na noda bula vakayalo na rarama e vakatakilai mai vua na noda iVakabula. Ena Nona loloma vinaka sara, sa solia na Kalou na Rarama i Karisito ki na tamata kecega “e lako mai ki na vuravura”3 me ra rawa ni “kila na vinaka mai na ca”4 ka vakauqeti tu “me ra caka vinaka tikoga.”5 Na rarama oya, e vakatakilai tu ena ka eda dau vakatoka na noda kila matua, sa vakamasuti me da cakacaka ka vinaka cake, me da vinaka vakaoti.
Ni da tosoya cake na noda vakabauti Karisito, eda sa ciqoma na rarama ena ivakarau levu sara me yacova ni vakasava na butobuto taucoko e rawa ni vakawavoliti keda. “Na veika sa vu mai vua na Kalou e veivakararamataki; kei koya sa ciqoma na rarama, ka tudei tiko ga vua na Kalou, ena vakararamataki vakalevu; io ena tubu cake tiko ga na nona rarama me yacova na siga uasivi ko ya.”6
Na Rarama i Karisito sa vakarautaki keda meda ciqoma na veivakauqeti ni veiqaravi ni Yalo Tabu, sai koya “na kaukauwa veivakadeitaki ni Kalou … ena dina ni Kosipeli.”7 Nai katolu ni Lewetolu va-Kalou, na Yalo Tabu “e Yalo ga.”8 Na ivurevure levu duadua ni rarama e solia na Tamada Vakalomalagi vei iko ena bula oqo e sa mai vua na Yalo Tabu, na nona veivakauqeti “ena vakararamataka na nomu vakasama ka na vakasinaita na yalomu ena reki.”9
Ena Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai, ena dodonu ni lewa ni matabete sa vakalesui mai, o sa papitaisotaki ena tabadromuci me bokoci kina na ivalavala ca. Ena tabaki na ulumu ena liga e ka talei na, “isolisoli tawatukuni rawa”10 ni Yalo Tabu, ena vakatikori vei iko.
Emuri, ni sa yavutaki tu na nomu gagadre kei na ivalavala ena salatu ni veiyalayalati, na Yalo Tabu, vaka na rarama e lomamu, ena vakatakila ka vakadinadinataka na dina,11 veivakaroti, veivakalomavinakataki12 ka veivakasavasavataki13 ka vakarautaka na vakacegu14 ki na yalomu.
Baleta “na rarama sa sala vata ga kei na rarama,”15 na itokani tudei ni Yalo Tabu ena muataki iko ena digidigi o cakava e na maroroi iko ena rarama; vakaveivosaki, na veidigidigi e caka e sega kina na veivakauqeti ni Yalo Tabu ena rawa ni muataki iko ki na yaloyalo kei na butobuto eso. E vakavulica o Elder Robert D. Hales, “Ni sa tiko na rarama, sa yali na butobuto ka sa dodonu me vagalala. … Ni sa tiko na rarama vakayalo ni Yalo Tabu, sa vagalala na butobuto i Setani.”16
Meu vakatututaka mada, de, sa kena gauna oqo mo tarogi iko kina: E tiko vei au na “rarama” oya ena noqu bula? Ke sega, na iotioti ni gauna cava a tiko kina vei au?
Me vaka ga e cilavi vuravura tu e veisiga na rarama ni matanisiga me vakavouia ka tokona na bula, sa rawa ni o vakaudreva na rarama e tiko vei iko ni ko digitaka mo muri Koya—Jisu Karisito.
Na kida ni rarama e sa vakuri ena veigauna kece o vakasaqara kina na Kalou ena masumasu; vulica na ivolanikalou mo “rogoci Koya”;17 cakacakataka na veituberi kei na vakatakila mai vei ira na noda parofita bula, ka talairawarawa ka muria na ivunau mo “bula muria na veicakacaka vakalotu ni Turaga.”18
O na sureta na rarama ni matanisiga vakayalo ki na yalomu kei na vakacegu ena nomu bula ena gauna keca o veivutuni kina Ni ko vakayagataka na sakaramede ena veimacawa mo taura kina na yaca ni iVakabula, mo na dau nanumi Koya tikoga ka muria na Nona ivunau, ena cilavi iko tu na Nona rarama.
Ena tiko na rarama ena yalomu ena gauna kece o wasea kina na kosipeli ka wasea na nomu ivakadinadina. Ena veigauna o qarava kina e dua tale na tamata me vakataka na iVakabula, na Nona yalovinaka ena vakilai e lomamu. Sa dau tiko ga na rarama ni Tamada Vakalomalagi ena loma ni Nona valetabu kei ira taucoko ka tiko ena Vale ni Turaga. Na Nona rarama e tiko vei iko sa vakalevutaki ena nomu ivakaraitaki ni yalovinaka, vosota, veivosoti, loloma soliwale, ka sa vakaraitaki tu ena kemui rairai mamarau. Ena yasana kadua, eda lako ena yaloyalo eso ni totolo tu meda cudru ka berabera meda vosota. “Ni ko vakanamata tu ki na sigarama, era sa na lutu ga ki dakumu na yaloyalo. ”19
Ni o bula veiganiti kaya tu na veitokani ni Yalo Tabu, vakaidina o sa “tosoya cake tu na nomu ivakarau vakayalo ni ciqoma na ivakatakila.”20
Sa vakarautaka na bula na bolebole kei na vakasuka eso, ka da na sotava taucoko eso na siga butobuto kei na cava. Mai na ka kece oqori, ke meda “laiva me yaco tikoga na loma ni Kalou ki na noda bula,”21 ena vakatakila na rarama ni Yalo Tabu ni sa vakainaki ka vakaibalebale tu na noda veivakatovolei, ka ra na veisautaki keda vakaoti meda sa tamata vinaka cake, ka maucokona sara ena vakabauta qaqaco kei na vakanuinui serau kivei Karisito, ni kilai ni sa tiko vata tu ga kei keda na Kalou ena noda veisiga buto. Me vaka sa vakasalataka o Peresitedi Nelson, “Na butobuto sa tubu cake tiko e lako vata mai kei na veika dredre sa mai ramase cake kina na rarama i Jisu Karisito.”22
Na veidraki ni noda bula sa rawa ni vakauti keda ki na veivanua tawanamaki ka tawagadrevi. Ke sa muataki iko ikea na ivalavala ca, vakasuka na ilatilati ni butobuto ka tekivu oqo mo lako kivua na Tamamu Vakalomalagi ena yalo raramusumusu ka bibivoro ka veivutuni. Ena rogoca o Koya na nomu masu bibi. Ena yaloqaqa nikua, “dou toro voleka vei [Koya] ena qai toro voleka vei kemudou.” Iko na sega ni lako sivia na kaukauwa ni veivakabulai ni Veisorovaki i Jisu Karisito.
Au lako mai na itubutubu vinaka sara kei na kawa yalodina ka ciqoma na rarama i Jisu Karisito kei na Nona kosipeli, ka sa vakalougatataka na nodra bula kei na itabatamata muri mai ena gugumatua vakayalo. Dau talanoataki tamana, o Milo T Dyches wasoma o tamaqu, ena sala e vakararamataki koya kina na nona vakabauta na Kalou ena siga kei na bogi. O tukaqu e ovisa ni veikau ka dau vodo duadua ki na ulunivanua eso, ni vakatautaka tu na nona bula ki na veidusimaki kei na kauwai ni Kalou.
Ena dua na gauna, a tiko duadua o Tukaqu ena veiulunivanua cecere. A vakatakilai taumada vei koya na vula ibatabata ni a vakaidabedabetaka e dua na nona ose mareqeti, o Prince, ka gole ki dua na volau ni varokau me vakarautaki na kau ni bera ni varo me yagoyago vinaka.
Ni sa yakavi sobu, a vakaotia na nona cakacaka ka vodoka tale na nona ose. Ena gauna oya, sa tosocake sara na ivakarau ni batabata, ka dua na ca-va waicevata rerevaki e solega tu na ulunivanua. Ni sega tu na rarama se salatu me tuberi koya, a vukici Prince o koya ki na dua na vanua a nanuma ni na muataki rau lesu kina ki na siteseni ni ovisa.
Ni lakovi oti tu e vica na maile ena butobuto, sa malumu o Prince, ka cegu tu. A sagai Prince veitaravi toka ga o Tukaqu me toso, ia sa cata na ose. Ni sa wavoliti rau tu na waicevata levu, sa kila o Tukaqu ni sa gadreva na veivuke ni Kalou. Me vaka ga e dau cakava tu ena nona bula taucoko, a “kerekere [o koya] ena vakabauta, [ka sega] ni vakatakatitiqa.”24 A sauma e dua na domo rogo malua, “Milo, solia vei Prince na uluna.” Sa talairawarawa o Tukaqu, ka ni gauna e vakamamadataka kina na ligana ena dali ni domona, a cawiri o Prince ka gole yani ki na dua na sala duidui. Ena vica na aua e muri, a cegu tale o Prince ka cuvara na uluna. Ena loma ni waicevata levu, sa raica o Tukaqu ni rau sa yaco bula tu ki na matamata ni siteseni ni ovisa.
Ena matanisiga ni mataka, a taleva lesu o Tukaqu na ilakolako taqusi i Prince ena waicevata. A vakatabuicegu tu o koya ni raica na vanua a solia kina vei Prince o koya na uluna: e koto saraga ena tiki ni dua na baranisavu levu, ka rawa ni vakalutuma na ose kei koya e vodoka ni dua na ikalawa i liu me rau mate kina ena veivatu sukusukura e ra.
Mai na ka e sotavi oya kei na vuqa tale, a vakasalataka o Tukaqu, “Na itokani vinaka ka levu duadua o na rawata tu sai koya na Tamada Vakalomalagi.” Ena gauna dau talanoataka o tamaqu na italanoa kei tubuqu, au nanuma vinaka tu ga ni dau wilika mai na ivolanikalou:
“Mo vakararavi vei Jiova ena vu ni yalomu; ka mo kakua ni vakararavi ki na nomu yalomatua.
Mo vakarogotaka vua na nomu sala kecega, ia ena vakadodonutaka na nomui lakolako ko koya.”25
Au vakadinadinataka ni sai Jisu Karisito na Rarama tawamudu e se “cila tiko ena butobuto.”26 E sega na butobuto e rawa ni vakaotia, kauta tani, vakaukauwa, se vakarusa na Rarama oya. Na Tamada Vakalomalagi sa solia wale kivei iko na Rarama oya. Ko sa sega ni tu duadua. Sa rogoca ka sauma o Koya na masu kecega. O Koya sa “kacivi kemudou mai na butobuto ki na nona rarama e veivakurabuitaki.”27 Ni o taroga, “Tamaqu, Tamaqu, o iko qori?” E sauma tu ga o Koya, “Oi au oqo, na luvequ; Au tiko ga qo.”
Au vakadinadinataka ni a vakataucokotaka o Jisu Karisito na ituvatuva ni Tamada Vakalomalagi me noda iVakabula ka noda Dauveivueti;28 O Koya na noda rarama, noda vu ni bula, kei na noda sala. Na Nona rarama ena sega ni seavu,29 na Nona lagilagi ena sega ni oti, na Nona lomani iko e sa tawamudu, nanoa, nikua, ka tawayalani. Ena yaca i Jisu Karisito, emeni.