2021
Mafaí, Ngaahi Ouaú, mo e Teuteú
ʻAokosi 2021


Mafaí, Ngaahi Ouaú, & Teuteú

ʻOku mahuʻinga moʻoni e ngaahi ouau ʻo e fakamoʻuí mo e hakeakiʻí ʻi he palani lahi ʻa e ʻOtuá ki hono teuteuʻi ʻEne fānaú.

ʻĪmisi
Tegucigalpa Honduras Temple

Laʻitā ʻo e Temipale Tegucigalpa Honduras, faitaaʻi ʻe Cody Bell

ʻOku lahi ʻi he ngaahi folofolá ha ngaahi fakamoʻoni ki he Hāʻele ʻAnga Uá, ko ha meʻa ʻoku tatali fiefia ki ai e kau angatonú mo manavahē ki ai pe fakaʻikaiʻi ʻe he kau faiangahalá. Naʻe fakatokanga mai ʻa e ʻEikí ʻi he kamata hono Fakafoki Mai ʻo e Ongoongoleleí, “Tuku ke ongo atu ʻa e kalangá ʻi he lotolotonga ʻo e kakai kotoa pē. … Vakai pea ʻiloange, ʻoku haʻu ʻa e Tangata Taʻané. … Mou teuteuʻi ʻa kimoutolu ki he fuʻu ʻaho lahi ʻo e ʻEikí” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá 133:10; vakai foki, 34:6).

Ko e Teuteu ke Feʻiloaki mo e ʻOtuá

ʻOku tau moʻui ʻi he taimi naʻe kikiteʻi “ʻe toʻo atu ai ʻa e melinó mei he māmaní” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá 1:35), ʻi he taimi ʻa ia “ʻe moveuveu ʻa e ngaahi meʻa kotoa pē; pea … ʻe vaivai ʻa e loto ʻo e kakaí” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá 88:91). ʻOku tau feʻao mo e ngaahi faingataʻá ʻi he tapa kotoa pē, ka ʻi he tui ki he ʻOtuá, ʻoku tau falala ai ki he ngaahi tāpuaki kuó Ne talaʻofa mai kiate kinautolu ʻoku tauhi ʻEne ngaahi fekaú mo teuteú.

Kuo fekauʻi mai ʻe he ʻEikí, ʻa ia ko e konga ia ʻetau teuteu ke feʻiloaki mo Iá ke, “Mou tuʻu ʻi he ngaahi potu toputapú, pea ʻoua ʻe hiki mei ai kae ʻoua ke hokosia ʻa e ʻaho ʻo e ʻEikí; he vakai, ʻoku haʻu vave ia” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá 87:8). Ko e hā ʻa e “ngaahi potu toputapu” ko iá? Pau pē ʻoku kau ai e temipalé, ʻa ia ʻoku ʻalu ki ai ʻa kinautolu ʻoku nau tauhi faivelenga ʻenau ngaahi fuakavá. Pau pē ʻoku kau ai e ngaahi feituʻu ʻoku ngāue ai e kau faifekau faivelengá mo e niʻihi kehe ʻoku uiuiʻi ʻaki e mafai ʻo e lakanga fakataulaʻeikí. ʻI heʻetau tuʻu ʻi he ngaahi potu toputapú, ʻoku tau fakaʻaongaʻi mo moʻulaloa ki he mafai ʻo e lakaga fakataulaʻeikí pea tau fekumi ki he ngaahi ouau ʻoku fie maʻu ki he hakeakiʻí mo e moʻui taʻengatá.

Mafai ʻo e Lakanga Fakataulaʻeikí ʻi he Siasi Kuo Fakafoki Maí

ʻI he taʻu ʻe tolungofulu kuohilí, ne u aʻusia e founga ʻoku kehekehe ai e mafai ʻo e lakanga fakataulaʻeiki ʻi he Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní, mei ha faʻahinga mafai kehe. Naʻe haʻu ha uaifi ʻo ha faifekau faka-Palotisani ʻiloa ki hoku ʻōfisí. Naʻe taʻu lahi ʻene ngāue faivelenga mo hono husepānití ki he ʻEikí ʻi ha siasi faka-Kalisitiane. Ka naʻá ne loto he taimí ni ke kau ki he Siasi kuo fakafoki maí, ka naʻe ʻi ai pē ʻa e meʻa naʻá ne kei veiveiua ai.

Naʻá ne haʻu ke ʻeke mai kiate au pe ko e hā e ʻuhinga ʻe pau ke papitaiso ai ia hili ko iá naʻe ʻosi papitaiso ia ko ha Kalisitiane ʻe hono husepāniti ko e faifekaú, ʻa ia kuó ne ʻosi papitaiso ha kakai tokolahi ʻi hono siasí. Naʻá ne ʻeke mai, “Ko hoʻo ʻuhingá naʻe ʻikai ke maʻu ʻe hoku husepānití e mafai ke papitaiso e kakai kotoa pē naʻá ne papitaisó?”

Naʻe tokoniʻi au ʻe he Laumālié, lolotonga ʻema lotu ʻi he ngaahi tūkunga pehení.

Naʻá ku tali ange, “ʻIkai, ʻoku ou tui fakapapau naʻe maʻu pē ʻe hoʻo husepānití e mafai ki he ngaahi papitaiso ko iá. Naʻá ne maʻu kotoa e mafai naʻe malava ke ʻoange kiate ia mei hono siasí, mei hono kāingalotú, mo e ngaahi lao ʻo e fonuá. Naʻá ne fakaʻaongaʻi e mafai ko iá ʻi he papitaisó, fakahoko e ngaahi malí, fakangāueʻi ha niʻihi ʻi he ngaahi fiemaʻu fakatuʻasino ki hono langa e falelotú, mo fakanofo ha niʻihi ke kau ʻi he ngaahi ngāue ki he moihuú. ʻOku ʻikai ke mau fakafehuʻia e mafai ko iá, ka ʻoku mau loto ke ke ʻiloʻi ha mafai makehe: ko e mālohi ʻo e ʻOtuá naʻe foaki mai ki he tangata fakamatelié.”

Naʻá ku fakamatalaʻi ki ai ko e meʻa ʻoku tau fie maʻu ai ʻa e niʻihi ʻoku ului ki he Siasi ʻo Sīsū Kalaisi kuo fakafoki maí ke papitaisó, ko e fiemaʻu ko ia ke papitaiso ʻaki e mafai faka-ʻOtua ne foaki ange ʻe Sīsū kia Pita mo e kau ʻAposetolo kehé. Naʻá Ne fakahā ange ʻi he mafai ko iá, te nau nonoʻo ai ha meʻa pē ʻi he māmaní ʻo hangē ko ia ʻoku fai ʻi he langí (vakai, Mātiu 16:19; 18:18). ʻI hono fakalea ʻe tahá, ʻe kei ʻaonga ia ʻo ope atu ʻi he veili ʻo e maté ke ne fakakakato e ngaahi fiemaʻu ʻo e langí. Ne u fakamoʻoniʻi ange kiate ia ko e mafai ko ʻení kuo fakafoki mai ia pea ʻoku maʻu pē ia ʻi he Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní. Ne fakatou papitaiso kimui ange ʻa e fefine ko ʻení mo hono husepānití. Kuó u ʻiloʻi kinaua ko ha ongo mēmipa faivelenga ʻi ha ngaahi taʻu lahi.

ʻOku hāsino e mahuʻinga ʻo e mafaí ʻi he ngaahi fakamatala fakafolofola lahi mei he ngāue fakafaifekau ʻa hotau Fakamoʻuí ʻi he māmaní. ʻOku tau laukonga ʻo kau ki he kakai naʻá Ne akoʻí, naʻa nau “ofo ʻi heʻene akonakí: he naʻá ne akonakiʻi kinautolu ʻo taau mo ia ʻoku mālohi, kae ʻikai hangē ko e kau tangata tohí” (Mātiu 7:28–29; vakai foki, Maʻake 1:22; Luke 4:32). Naʻa nau “ofo” ʻi ha falelotu koeʻuhi “ʻoku fekau ʻe ia ʻi he mālohi ki he kau laumālie ʻulí, pea ʻoku nau talangofua kiate ia” (Maʻake 1:27; vakai foki, Luke 4:36). Naʻe fakahā ʻe Sīsū ki he kau tangata tohi faʻa fehuʻí “ʻoku ʻi he Foha ʻo e tangatá ʻa e mālohi ʻi māmani ke fakamolemole ʻa e angahalá” (Maʻake 2:10; vakai foki, Luke 5:24).

Hili iá, naʻe ʻeke ʻe he kau taulaʻeiki pulé mo e kau mātuʻá kiate Ia pe ko e mafai fē ʻokú Ne fakaʻaongaʻí (vakai, Mātiu 21:23–27; Maʻake 11:27–33). Naʻe ʻikai ke nau maʻu ʻa e meʻa naʻá Ne fakaʻamu ki ai kae toki fai atu ha talí. Ka ʻi Heʻene folofola naʻe fai kimuí, naʻe toki fakahā mai ai ʻEne talí. ʻI he taimi naʻá Ne ui ai ʻEne Kau ʻAposetoló, naʻá Ne “fakanofo” kinautolu (Sione 15:16), “koeʻuhi ke ne fekau atu ʻa kinautolu ke malanga, pea ke maʻu ʻa e mālohi ke fakamoʻui ʻa e ngaahi mahakí, mo kapusi ʻa e kau tēvoló” (Maʻake 3:14–15; vakai foki, Mātiu 10:1; Luke 9:1; Ngāue 8:18–19). ʻI he taimi naʻá Ne uiuiʻi ai e Kau Fitungofulú, naʻá Ne foaki kiate kinautolu e “mālohi” (Luke 10:19).

Naʻe maʻu ʻe he Fakamoʻuí ha mālohi mo ha mafai faka-ʻOtua, pea naʻá Ne vahevahe ia. Hangē ko e lea ʻa Sione Papitaisó, ko e Tamaí kuó ne “tuku ʻa e meʻa kotoa pē ki hono nimá” (Sione 3:35).

Ko e Fatongia ʻo e Ngaahi Ouaú

ʻOku kau e ngaahi ouaú ʻi he ngaahi sīpinga angamaheni lahi taha ki hono fakaʻaongaʻi e mafai ʻo e lakanga fakataulaʻeikí. ʻOku ʻikai lava ke māvahevahe e ngaahi ouaú mei he lakanga fakataulaʻeikí. Ko e ouaú ko ha ngāue toputapu ʻoku mahuʻinga taʻengata, ʻoku fakahoko ʻaki e mafai ʻo e lakanga fakataulaʻeikí. ʻOku kau ai hono fakahoko ʻo e ngaahi fuakavá mo hono talaʻofa ʻo e ngaahi tāpuakí. ʻOku kau ʻi he ngaahi ouau ʻo e Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ne fakafoki maí ʻa e papitaisó, ko e maʻu ʻo e sākalamēnití (ko e ouau lahi taha ʻoku toutou fakahoko ʻi he Siasí), mo e ngaahi ouau ʻo e temipalé, kau ai e ngaahi mali ki taimi mo hono kotoa ʻo ʻitānití pea mo e meʻa-foaki ʻoku tau ui ko e ʻenitaumení, ʻa ia ʻoku ʻi ai e ʻiló, ngaahi fuakavá, mo e ngaahi tāpuaki kuo talaʻofá.

Naʻe foaki faka-ʻOtua mai e fie maʻu ki he ngaahi ouaú pea ʻoku ʻi ai hono ola taʻengata. “ʻOku ʻi ai ha fono naʻe tuʻutuʻuni pau ʻi he langí ki muʻa ʻi he teʻeki ai ke ʻai ʻa e ngaahi tuʻunga ʻo e māmaní, ʻa ia ʻoku makatuʻunga ki ai ʻa e ngaahi tāpuaki kotoa pē” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 130:20). He “ko kinautolu kotoa pē ʻoku fie maʻu ha tāpuaki mei hoku nimá, te nau tauhi ʻa e fono ʻa ia naʻe fokotuʻu ki he tāpuaki ko iá, pea mo hono ngaahi tuʻunga ʻo iá, ʻo hangē ko ia naʻe fokotuʻu ʻi he teʻeki ai ke ʻai ʻa e tuʻunga ʻo e māmaní” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 132:5).

ʻOku mahuʻinga moʻoni e ngaahi ouau ʻo e fakamoʻuí mo e hakeakiʻí ʻi he palani lahi ʻa e ʻOtuá maʻa ʻEne fānaú. Naʻe akoʻi ʻe Sīsū ʻoku maʻu e puleʻanga ʻo e ʻOtuá mei he “fanauʻi ʻi he vai pea mo e Laumālie” (Sione 3:5). ʻOku maʻu e hakeakiʻí (moʻui taʻengatá, “ko e faʻahinga mo e tuʻunga ia e moʻui ʻa e Tamai Hēvaní pea mo Hono ʻAlo ʻOfaʻangá”1) mei he ngaahi fuakava māʻolunga ange mo e ngaahi ouau ʻo e temipalé (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá 14:7; 84:38; 88:107; 132:16–17, 20–21). Kuo akoʻi mai ʻe hotau palōfitá, Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni, “Ko e moʻuí ni ʻa e taimi ke teuteu ai ki he fakamoʻuí mo e hakeakiʻí. Ko ha meʻa fakafoʻituitui pē ʻa e fakamoʻuí ia ʻi he palani taʻengata ʻa e ʻOtuá; ka ko e hakeakiʻí ko ha meʻa fakafāmili ia.”2

Ko e Teuteu ke Feʻiloaki mo e ʻEikí

ʻĪmisi
Jesus Christ descends to earth at His Second Coming

ʻOkú Ne Toe Hāʻele Mai ke Pule mo Angi, fai ʻe Mary Sauer

ʻI he fakahā fakaeonopōní, ʻoku fakahā mai ai ko ia ia ʻoku manavahē ki he ʻEikí ʻe “ʻamanaki atu ki he hokosia ʻa e fuʻu ʻaho lahi ʻo e ʻEikí, ʻa e ngaahi fakaʻilonga ʻo e hāʻele mai ʻa e Foha ʻo e Tangatá” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá 45:39). ʻI ha vahaʻataimi fakaʻosi kimuʻa pea ngata ʻEne ngāue ʻi he māmaní, naʻe folofola ʻa Sīsū ʻo kau ki Heʻene Hāʻele ʻAnga Uá. Naʻá Ne fakamatalaʻi e ngaahi faingataʻa ʻe tomuʻa hoko maí mo e mahuʻinga—ke “mateuteu”—mo matuʻuaki e ngaahi faingataʻa ko iá (Mātiu 24:44). Pea naʻá Ne folofola, “ʻOku monūʻia ʻa e tamaioʻeiki ko ia, ʻo ka haʻu ʻa ʻene ʻeikí, ʻo ʻilo ia ʻokú ne fai pehē” (Mātiu 24:46; vakai foki, Luke 12:37, 43).

Kuo akoʻi ʻe Palesiteni Nalesoni ʻo pehē, “ʻOku tau kei langa pē ki he tumutumu ʻo e kuonga fakakosipeli fakaʻosi ko ʻení—ʻi he taimi ʻe hoko moʻoni ai ʻa e Hāʻele ʻAnga Ua Mai ʻa e Fakamoʻuí.”3 ‘Oku tau feʻao mo e ngaahi fakaʻilonga lahi ʻo e Hāʻele ʻAnga Uá pea ʻoku hangē ʻoku fakaʻau ke lahi ange mo mālohi angé. ʻOku tau aʻusia pe fanongoa fakaemāmani lahi ʻa e ngaahi mofuiké, hongé, afaá, tāfeá, ngaahi mahaki fakaʻauhá, mo e ngaahi fetāʻaki fakakautaú. Ka ʻoku ʻikai ke fuʻu fakamanavahē e ngaahi fakaʻilonga kotoa ko ʻení. Ko ha fakaʻilonga lelei ʻo e ngaahi kuongá ʻa ia naʻe kikiteʻi ai hono tānaki mai ʻo ʻIsilelí, ʻa ia ne fakahā ai ʻe Palesiteni Nalesoni, “ko e meʻa mahuʻinga taha ia ʻoku hoko ʻi he māmaní he ʻaho ní.”4

Lolotonga ʻo e tānaki mai ko ʻení, ʻoku tau fokotuʻu ai ha ngaahi siteiki “ko ha maluʻanga, pea ko ha ungaʻanga mei he afaá, pea mei he houhaú ʻo ka lilingi kakato atu ia ki he māmaní hono kotoa” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá 115:6). ʻOku tau toe langa foki ha ngaahi temipale lahi ange, ko ha feituʻu ʻe lava ke tānaki ki ai e kau faivelengá ʻi honau fonua tupuʻangá, ke nau fakahoko e ngaahi fuakava ʻe lava ke ne fakaʻatā ai kinautolu ke nau feʻunga ki he moʻui taʻengatá (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá 84:19–22; 131:1–3).

Hangē ko hono akoʻi ʻe he Tohi ʻa Molomoná, “Ko e moʻuí ni ko e taimi ia ki he tangatá ke teuteu ai ke feʻiloaki mo e ʻOtuá” (ʻAlamā 34:32). ʻOku tau teuteu nai?

ʻE fēfē kapau ko e ʻaho te Ne hāʻele mai aí ko ʻapongipongi? Kapau naʻa tau ʻiloʻi te tau feʻiloaki mo e ʻEikí ʻapongipongi—ʻi haʻatau mate pe ʻi Heʻene hāʻele maí—ko e hā te tau fakahoko ʻi he ʻaho ní? Ko e hā ha vetehia te tau faí? Ko e hā ha ngaahi angafai te tau taʻofi? Ko e hā ha fakamolemole te tau fakahokó? Ko e hā ha ngaahi ouau te tau fekumi ki ai? Ko e hā mo ha ngaahi meʻa kehe te tau fakahoko ke fakakakato ʻaki ʻetau ngaahi fuakavá? Kapau te tau lava ʻo fai e ngaahi meʻa ko iá he taimi ko iá, ko e hā ʻoku ʻikai ke fai ai ia he taimi ní? Kapau ʻoku mei maha ʻetau lolo teuteú, tau kamata leva he taimí ni ke fakalahi ia.

Ngaahi Maʻuʻanga Fakamatalá

  1. Russell M. Nelson, “Meʻaʻofa ʻe Fā mei he Fakamoʻuí,” Liahona, Tīsema 2019, 7.

  2. Russell M. Nelson, “Fakamoʻuí mo e Hakeakiʻí,” Liahona, Mē 2008, 10.

  3. Russell M. Nelson, “Ko e Kahaʻu ʻo e Siasí: Ko Hono Teuteu ʻo e Māmaní ki he Hāʻele ʻAnga Ua Mai ʻa e Fakamoʻuí,” Liahona, ʻEpeleli 2020, 8.

  4. Russell M. Nelson, “ʻAmanakiʻanga ʻo ʻIsilelí” (fakataha lotu fakaemāmani lahi ʻa e toʻu tupú, 3 Sune, 2018), HopeofIsrael.ChurchofJesusChrist.org.

Paaki