2023
Founga ʻoku Fakamālohia ai ʻe he Moʻui Angamaʻá Hoku Tuʻungá
Sune 2023


“Founga ʻoku Fakamālohia ai ʻe he Moʻui Angamaʻá Hoku Tuʻungá,” Liahona, Sune 2023.

Kakai Lalahi Kei Talavoú

Founga ʻoku Fakamālohia ai ʻe he Moʻui Angamaʻá Hoku Tuʻungá

Naʻá ku ongoʻi taʻefiemālie maʻu pē ʻi he feohi fakasekisuale ʻi tuʻa ʻi he nofo-malí, pea naʻe akoʻi mai ʻe he ongoongoleleí naʻe tonu pē e ngaahi ongo naʻá ku maʻú.

ʻĪmisi
fefine ʻoku sio ki ha kāpasa

Naʻá ku taʻu 20 he taimi ne u kau ai ki he Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní ʻi he 2021. Naʻe ʻikai ke u moʻui “angatonu”—ka ko hono fehangahangaí tonu. Kimuʻa peá u kau ki he Siasí, naʻá ku ifi, inu kava mālohi, mo lahilahi paati takai holo, ʻa ia ko ha meʻa angamaheni ia ki he kakai lalahi kei talavou ʻi Hungalí.

Neongo ʻeku vaʻinga ʻaki e ngaahi meʻá ni, ka naʻe ʻikai pē ke u ongoʻi ʻoku totonu ke u fai ia. Naʻe tautefito ʻeku ongoʻi taʻefiemālié ʻi he taimi ne u feohi fakasekisuale aí. Kuó u ʻilo mei he māmaní ko e taumuʻa ʻo e feohi fakasekisualé ke fakalato mo fakahōhōlotoʻi kita. Naʻe tui e kakai tokolahi ne mau feohí naʻe ʻikai ko ha loko meʻa ia. Naʻe ʻikai ke u fakamāuʻi hoku ngaahi kaungāmeʻá ʻi heʻenau maʻu e fakakaukau ko iá, ka naʻá ku fakatokangaʻi naʻe ʻikai taʻe-mahuʻinga kiate au ʻa e feohi fafale fakasekisualé.

Naʻá Ku Ngali Kehe Nai?

Naʻá ku fakamāʻia ke u kau ʻi he kakai “faikehe” naʻa nau loto ke tatali ki he nofomalí. Naʻá ku fakakaukau te u lava ʻo teiti mo ha taha ʻokú ma fakakaukau tataú.

Ka neongo iá, naʻe fakaʻau ke mālohi ange e ngaahi teke ʻa e māmaní, pea naʻe kamata ke u tui ne fuʻu māʻolunga ʻeku ngaahi ʻamanakí. Ko ia ne u fakamaʻamaʻa ʻeku ngaahi tuʻunga moʻuí.

ʻI hoku taʻu 18, naʻá ku teiti mo ha taha peá u pehē loto pē ʻoku fuʻu tōtuʻa mo launoa ʻeku fakakaukaú—pea ʻoku ʻikai fuʻu mamafa ʻa e feohi fakasekisualé ʻo hangē ko ʻeku fakakaukaú. Naʻá ku feinga ke u lavaʻi ʻeku ngaahi ongo taʻefiemālié peá u tui ʻe fakaʻau pē ke u ongoʻi ʻoku tonu pē ia.

Ka naʻe ʻikai teitei hoko ia.

Ne u hoko ko ha Kalisitiane talu mei hoku taʻu 16, ka naʻe ʻikai ke u maʻu e fono ʻo e angamaʻá ke ne fakapapauʻi mai naʻe feinga e ngaahi ongo fakanatula ne u ongoʻí ke fakahā mai hoku tuʻunga moʻoní—ko ha ʻofefine ʻo e ʻOtuá ʻoku taau ke ne maʻu ʻa e ʻofá mo e tukupaá mo e māʻoniʻoní. Naʻá ku ongoʻi ʻa e moʻoni ko ʻení ka naʻe ʻikai ke u fakapapauʻi pe ko e hā ia kae ʻoua kuó u ako fekauʻaki mo e ongoongoleleí.

ʻOku Fakaivia Kitautolu ʻe he Tuí

ʻE lava pē ke faingofua ke te fakavaivai ki he ngaahi teke mālohi ʻa e māmaní. Ka ʻi heʻetau hoko ko e fānau ʻa e ʻOtuá, ʻoku ou tui ʻoku tau maʻu kotoa ha ongo fakalaumālie mei he Laumālie Māʻoniʻoní ke tau tauhi moʻoni hotau tuʻunga fakalangí. ʻOku ʻikai fiemaʻu ia ke tau fakamaʻamaʻa ʻetau tuʻunga moʻuí pe te tau maaʻi ʻetau tui fakalotú. ʻI heʻetau tui ki he Fakamoʻui ko Sīsū Kalaisí, ʻe lava pē ke tau makehe ʻi heʻetau tauhi ʻEne ngaahi fekaú.

Naʻá ku ongoʻi maʻu pē ʻoku toputapu mo mahuʻinga ange ʻa e feohi fafale fakasekisualé ʻi he fakafōtunga ʻa e māmaní. ʻOku fakataumuʻa ia ke tokoniʻi e ngaahi hoa taʻengatá ke fakaloloto ʻenau ʻofá mo fefakamālohiaʻaki ʻenau ngaahi fuakavá ʻi heʻenau langaki ha vā fetuʻutaki fakasilesitiale mo e fāmilí.

Ka neongo iá, ʻi heʻeku ako fekauʻaki mo e ongoongoleleí, naʻe ʻikai faingofua hono liliu ʻeku tōʻonga moʻuí. Hangē ko e akonaki ʻa Palesiteni Lāsolo M. Nalesoní, “ʻOku fiemaʻu e tuí ke moʻui maʻa ʻi ha māmani ʻokú ne poupouʻi fefeka ko e fono ʻa e ʻOtuá ki he angamaʻá ʻoku ʻolokuonga.”1

Neongo e ngaahi teke mālohi ʻokú ne ʻākilotoa aú, ka naʻe fakamālohia au ʻe heʻeku tui kia Kalaisí ke tauhi e ngaahi fekaú.

ʻOku ou fakafetaʻi lahi koeʻuhí ko e meʻaʻofa ʻo e fakatomalá pea mo e poupou mo e Fakalelei ʻa e Fakamoʻuí. Naʻa mo e taimi ʻoku tau fai ai ha ngaahi fehalākí, te Ne lava ʻo fakamāʻoniʻoniʻi hotau laumālié mei he ongoʻi halaiá mo e fakamāʻiá pea fakaivia kitautolu ʻi ha ngaahi founga naʻe ʻikai ke tau teitei fakakaukau ʻe malava.

ʻAmanaki Lelei ki he Kahaʻú

ʻOku ou malimali he ngaahi ʻahó ni ʻi he anga ʻeku faʻa fakakaukau he ʻikai ke u teitei maʻu ha hoa ʻe loto-fiemālie ke tauhi e fono ʻo e angamaʻá. Naʻe fakahaaʻi mai ʻe heʻeku hoko ko ha mēmipa ʻo e Siasí ʻoku tokolahi hatau niʻihi ʻoku feinga ki he ngaahi tuʻunga moʻui tatau. ʻOku tokoniʻi au ʻe he moʻui tāú ke u maʻu ha loto-falala ʻi hoku tuʻunga fakalangí mo e nonga ʻi hoku lotó ʻi heʻeku laka atu ki muʻa ʻi he hala ʻo e fuakavá.

Naʻá ku aʻusia ha mamahi lahi ʻi he ʻikai ke u moʻui ʻaki e fono ʻo e angamaʻá. Ka ʻi heʻeku fekumi kia Kalaisí, ne u ʻiloʻi e lahi e ʻofa ʻa e Tamai Hēvaní ʻiate kitautolú. Te u lava ʻo fakamoʻoni ʻoku ʻikai ke Ne finangalo ke taʻofi kitautolu—ʻokú Ne finangalo ke fakahaofi kitautolu mei he mamahí, loto-mamahí, mo e ngaahi nunuʻa kehé mo teuteuʻi kitautolu ki ha vā fetuʻutaki ʻofa, tuʻuloa, mo taʻesiokita.

Koeʻuhí ko ʻEne ʻofá mo e ngaahi fonó pea mo e meʻaʻofa ʻo e Fakamoʻuí, ʻoku ou ongoʻi ai he taimí ni ʻa e fiefia, huhuʻi mo e ʻamanaki lelei ʻokú Na foaki maí. He ko hono moʻoní, “ko e ngaahi tāpuaki maʻongoʻonga taha ʻa e ʻOtuá ʻoku fakatatali ia maʻanautolu ʻoku talangofua ki Heʻene ngaahi fonó. … ʻOku poupoua kakato [ʻEne] ngaahi fonó ʻe Heʻene ʻofa taʻe-fakangatangata kiate kitautolú pea mo ʻEne fakaʻamu ke tau aʻusia ʻa e meʻa kotoa pē te tau lava ʻo aʻusiá.”2

ʻOku ou ʻiloʻi ʻi heʻete muimui ki he ngaahi fekau ʻa e ʻEikí mo tauhi e ngaahi fuakavá, ʻe mahino ai kiate kita ʻEne ngaahi moʻoní pea mamata ki hono fakahoko ha ngaahi talaʻofa mo ha ngaahi tāpuaki lahi ʻi heʻete moʻuí.

ʻOku ou ʻiloʻi kuó u aʻusia ia.

ʻOku nofo ʻa e tokotaha naʻá ne faʻú ʻi Hungali.

Paaki