« E tāmau noa te mau temeio a te Atua », Liahona, Tiurai 2023.
Mau hōho’a nō te faʼaroʼo
E tāmau noa te mau temeio a te Atua
’Ua ’ite a’era vau ē, e mea tu’ati a’e te mau ti’aturira’a o te feiā mo’a i te mau mahana hope’a nei i ni’a i te Bibilia, hau atu i te paraura’a ē, ’ua mono te Bibilia i te mau peropheta ’e te heheura’a. ’Ua ’oa’oa roa vau i tō’u ’itera’a ē, tē ora nei paha vau i « te tau o te Bibilia » nō teie tau.
Hōho’a i hōro’a-noa-hia mai e te fatu hōho’a
I te 9 nō Novema 1989, ’ua fa’aara hape mai te hō’ē ti’a fa’atere nō te fenua Heremani hiti’a o te rā ē, mai teie atu mahana e fa’ati’ahia te mau ta’ata nō te ’oire pū ’ia haere atu i’ō mai i te patu nō Berlin. Tau minuti i muri mai, ’aita tā te mau tīa’i ha’umani nō te ’ōti’a e mā’itira’a ’ē atu maoti rā te fa’ati’ara’a i te naho’a ta’ata ’ia fa’aru’e i te hau repupirita nō heremani.
Tō’u hoa maita’i roa a’e, ’o Jakub Górowski, ’e ’o vau nei—i roto noa ā i tō māua taure’are’ara’a—’ua māta’ita’i māua i te temeio mana’o-’ore-hia i roto i te ’āfata teata i tō māua fare i Polonia. Tei roto mau te ao nei i te auahi ’eiaha rā te hō’ē auahi ha’amou. ’Ua ’ī te ’ā’au o nā mirioni ta’ata i te vārua ti’amā ’e te ti’aturi.
Nō Jakub ’e nō’u nei, tō māua moemoeā o te fa’aru’era’a ïa i te hō’ē mahana ia Polonia nō te haere atu i te pae to’o’a o te rā—i Danemaka, Suede, Helemani tō’o’a o te rā. ’Ua fa’auruhia māua e te mau hōho’a teata marite ’e te mau hōho’a ’āfata teata. Tā’u e au roa a’e, o The Wonder Years [mau matahiti māere] ïa. ’Ua au roa vau i te vārua o te orara’a ’oire Marite.
’Aita vau e mana’o nei ē, ’ua feruri te hō’ē ta’ata i nā pae e piti o te patu auri ē, e hope terā tama’i to’eto’e. E fa’anahora’a ta’a ’ē rā tā te Metua i te ao ra. I te matahiti 1975, ma tō mātou ’ite ’ore, ’ua ani manihini te peresideni Spencer W. Kimball (1895–1985) i te feiā mo’a i te mau mahana hope’a nei « ’ia ’āmui mai i roto i te hō’ē anira’a pāpū ’e te tāmau i te Fatu, ’ia ’īriti i te mau ’ūputa o te mau fenua ’e ’ia tāmarū i te ’ā’au o te mau ari’i ’e te mau ti’a fa’atere, ’ia ti’a i te mau misiōnare ’ia tomo i roto i te mau fenua ato’a ’e ’ia ha’api’i i te ’evanelia ».1
E piti matahiti i muri mai, ’ua tere atu te peresideni Kimball i Varsovie, i Polonia. I te hō’ē po’ipo’i, ma te ’āpe’ehia e te hō’ē pupu iti ’o tōna mau hoa ’ohipa, mai ia Elder Russell°M. Nelson, ’ua fa’aru’e te peresideni Kimball i tōna hotera, ’ua haere nā mua i te mēnema o te fa’ehau ’ite-’ore-hia, ’e ’ua tomo atu i roto i te ’āua rahi nō Saski Park. ’Aita i ātea roa i te hō’ē piha’ara’a pape rahi e ti’a noa nei ā i teie mahana, ’ua tūturi ’oia i raro ’e ’ua ha’amo’a fa’ahou i te fenua Polonia nō te porora’a i te ’evanelia.
I te roara’a ’ahuru matahiti, ’ua tupu te mau ’ārepurepura’a ’e te mau pāto’ira’a rahi. ’A mana’o tūrorirori noa ai ’e ’a pāto’i noa ai te feiā pa’ari i te feiā fa’atere poritita, e rave rahi feiā ’āpī tei uiui noa te mana’o nō ni’a i te tahi mau faufa’a, te mau peu tumu ’e te huru ’o tō rātou mau metua. ’Ua ’ino’ino ri’i māua tō’u hoa Jakub i te parau nō te keresetiano mai te au i tā māua i māramarama. ’Ua fa’aau ’ore roa ’oia i te parau nō te ha’apa’ora’a fa’aro’o, ’āre’a ’o vau, ’ua ’ana’anatae ïa i te mau ha’api’ira’a nō Asia.
I te ’āva’e ’Ēperēra 1990, ’ua tāpe’ape’a māua i te mau pere’o’o nō te haere i Auteria. I Vienne, ’ua fārerei atu māua e piti nā vahine maita’i e ti’a ra i te pae purūmu rahira’a ta’ata. Hō’ē o rāua e tāpe’a ra i te Buka a Moromona nā roto i te reo polonia. ’Ua paraparau mai rāua ia māua nō ni’a i te tere o Iesu i te mau ta’ata nō Amerika tahito ’e ’ua fafau mai e hāpono mai rāua i te buka i tō māua fare, mai te mea e hōro’a māua i tō māua vāhi nohora’a. ’Ua ’īriti ato’a māua i tā māua mau buka nō te vāhi nohora’a ’e ’ua pāpa’i i te mau vāhi nohora’a ’o tō māua rahira’a hoa. ’Ua feruri māua ē, e riro te reira ’ei ’ohipa maere nō rātou ’ia fāri’i i te hō’ē tao’a hōro’a.
Tau ’āva’e i muri mai, ’ua ha’amauhia te misiōni nō Polonia Varsovie, ’e ’ua tae mai e maha misiōnare i tō mātou ’oire. I muri mai, ’ua ha’api’i mai au ē, te rahira’a o te mau « i’oa »—te mau vāhi nohora’a ’o tō māua mau hoa—’ua riro ïa ’ei rāve’a tumu i roto i te fa’aotira’a ’ia ’īriti i tō mātou ’oire i te mau misiōnare. Tau ’āva’e i muri mai, ma tō’u maere rahi, ’ua parau mai o Jakub iā’u ē, ’ua haere mai e piti nā misiōnare « momoni » e fārerei iāna ’e ’ua fa’aoti ’oia e tomo i roto i tā rātou ’ēkālesia.
’Ua māuiui au i tāna parau fa’aarara’a. E rave rahi matahiti tō’u tāmatara’a ’ia ’ana’anatae ’oia i te ha’apa’ora’a fa’aro’o, ’aita rā i manuia. Mea nāhea tō te mau ta’ata ’e’ē nō te tahi atu fenua i te fa’afāriu-tā’ue-ra’a iāna°? ’Ua fa’aoti au e tā’aro vau ia rātou ’e ’ia fa’a’ite ia Jakub ē, e’ita roa atu rātou e manuia i roto i te hō’ē ’āparaura’a ’e ’o vau.
’Ua putapū vau i te hō’ē mea ta’a ’ē.
I tō’u ’itera’a i nā misiōnare taure’are’a ’ata’ata e piti e ti’a ra i te ’ūputa o te fare o tō’u nā metua, ’ua mo’e iā’u tā’u ’ōpuara’a e fa’a’ite ia rāua i te hape. E mea ’oa’oa rāua ’e te ’ārearea. ’Ua ui mai rāua iā’u e rave rahi uira’a nō ni’a iā’u iho ’e tō’u mau ti’aturira’a. ’Ua fa’atura rāua i tō’u mau ti’aturira’a. I muri a’e ra, ’ua parau mai rāua iā’u ē, i roto i taua fārereira’a mātāmua ra i taua ta’ata te’ote’o ’e te rouru roa ’e te piripou pātiti māhaehae, e puhipuhi ra i te ’ava’ava, ’aita roa rāua i mana’o ē, e ’ana’anatae au ’ia riro ’ei pipi nā Iesu Mesia. ’Ua ’ite rā vau i te hō’ē mea ta’a ’ē i mua ia rāua, ’e ’ua māere au i te mea ē, ’o tā rātou ana’e ’Ēkālesia te ha’apa’ora’a keresetiano tā’u i ’ite, e ti’aturi nei i te hō’ē orara’a hou te tāhuti nei.
’Ua fa’ahiahia ato’a vau i tō rāua ’itera’a pāpū ’e i te ti’aturira’a pūai ’o Jakub ’e ’o Robert Zelewski, tōna hoa ’āpī nō te ’Ēkālesia. E tahu’a manava o Robert, e ta’ata māramarama, e ta’ata pa’ari rā i ni’a i te mau mea o te tino nei, ’ua ha’apūai tōna mau mana’o ’e tōna mau ’itera’a i tō’u ’ana’anatae nō te ha’apa’ora’a fa’aro’o a te feiā mo’a i te mau mahana hope’a nei.
Te mau mea ato’a tā te mau elders, tā Jakub ’e tā Robert i parau mai iā’u, e mau mea māere roa ïa, te ha’api’ira’a tumu iho ā rā nō ni’a i te fa’anahora’a nō te fa’aorara’a, e ha’amata nā ni’a i te orara’a hou te tāhuti nei ’e te hopera’a nā roto i nā tuha’a hanahana e toru. ’Aita rā vau i ’ite i te hō’ē noa a’e faufa’a ’ia tomo vau i roto i te ’Ēkālesia mai te mea ē, ’aita vau i māramarama maita’i a’e i tā rātou ti’aturira’a hō’ē roa. Tō’u māramarama nō te ha’apa’ora’a keresetiano ’oia ho’i, i muta’a ihora ’ua fa’atupu te Atua i te mau temeio, ’ua tono mai i te mau melahi ’e ’ua pi’i i te mau peropheta, terā rā, pauroa teie mau mea nō te tau o te bibilia ïa. I te fa’aotira’ahia te Bibilia, ’aita te ta’ata i hina’aro fa’ahou i te mau temeio ’e te heheura’a, nō te mea tei roto i te mau pāpa’ira’a mo’a te mau mea ato’a e ti’a ia tātou ’ia ’ite.
’Ua tupu te hō’ē fa’afa’aeara’a i roto i tā mātou ’āparaura’a nō ni’a i te tāivara’a rahi ’e te fa’aho’i-fa’ahou-ra’a-hia mai te ’īra’a o te ’evanelia, nā roto mai i te peropheta Iosepha Semita. ’Ua ’ite a’era vau ē, ’ua tu’ati maita’i tō rātou mau ti’aturira’a i ni’a i te Bibilia, hau atu i te parau ē, ’ua mono te Bibilia i te mau peropheta ’e te heheura’a. ’Ua ’oa’oa roa vau i tō’u ’itera’a ē, tē ora nei paha vau i « te tau o te Bibilia » nō teie tau.
’Ua ineine au nō te ani i te Atua i tā’u iho heheura’a ma te ’ā’au tae mau, ’aita rā te hō’ē pāhonora’a i tae mai. I te pae hope’a, ’ua parau vau, « e te Metua i te ao ra, mai te mea ’ua pi’i ’oe ia Iosepha Semita ’ei peropheta nō ’oe, e ha’apa’o vau i te mau fa’auera’a ato’a tā ’oe i heheu mai nā roto iāna. ’Ua tae mai ra te pāhonora’a i roto i tō’u ’ā’au ’e i tō’u ferurira’a ma te pāpū, ’e ’ua ’ite a’era vau ē, ’ua fa’aho’i fa’ahou mai te Atua i te ’īra’a o te ’evanelia ’e tē vai nei te reira i roto i Te ’Ēkālesia a Iesu Mesia i te Feiā Mo’a i te mau Mahana Hope’a nei.
’Ua bāpetizohia o Jakub i te 3 nō Novema 1990, ’e ’ua vai ha’apa’o maita’i noa ē tae roa i tōna pohera’a, i roto i te hō’ē ’ati rahi nō te haerea’a nā ni’a te mou’a e piti ’ahuru matahiti i muri mai. ’Ua riro mai au ’ei melo nō te ’Ēkālesia i te 11 nō Tēnuare 1991, ma te hina’aro pāpū e tāvini i te hō’ē misiōni. ’Ua pi’ihia Robert ’ei peresideni mātāmua nō tō mātou ’āma’a ’e ’ua fa’ahoro ’oia iā’u i Freiburg Heremani, ’ia nehenehe iā’u ’ia fāri’i i tō’u ’ōro’a hiero. I roto i tā’u uiuira’a hope’a ’e ’ōna, ’ua fafau vau e ho’i i Polonia i muri a’e i tā’u tāvinira’a i roto i te misiōni nō Illinois Chicago, nō te fa’a’ohipa i tō’u ’itera’a misiōnare nō te ha’apūai i te ’Ēkālesia i roto i tō mātou fenua.
Piti matahiti i muri mai, ’ua tītau tō’u peresideni misiōni ’ia haere au i te ha’api’ira’a i Marite i te fare ha’api’ira’a nō Brigham Young. Terā rā, ’aita roa atu i mo’ehia iā’u tā’u fafaura’a ia Robert.
I muri a’e i tō’u fa’aipoipora’a i te matahiti 2000, ’ua ho’i atu vau i Polonia ’e tā’u vahine, tei ha’uti i te matahiti 1988 i roto i te tuha’a ono o te hōho’a teata The wonder years. Tē haere nei mātou i te mau purera’a a te ’Ēkālesia i Cracovie, i te aupurura’a e piti tamāroa ’e ma te fa’aea noa i pīha’i iho i tā māua nā tamāroa pa’ari e piti. ’Aita i maoro a’enei, ’ua fa’aara mai tā māua tamaiti matahiapo ē, ’ua fa’aoti ’oia e tāvini i te hō’ē misiōni rave tāmau.
I te tau ve’ave’a nō te matahiti 2021, ’ua ’āfa’i atu vau i tō’u ’utuāfare i Berlin, i reira tō’u fa’a’itera’a ia rātou i te vāhi i reira te patu i te ti’ara’a. ’Aita te reira e tāpe’a fa’ahou i te mau tāvini o te Atua ’ia fa’a’ite i te parau poro’i o te fa’aho’i-fa’ahou-ra’a mai i te mau ta’ata nō Europa hiti’a o te rā. Tē tāmau noa nei te mau temeio a te Atua i tō tātou nei ’anotau.