“Na Yalomalua ni Yalewa ni Kenani,” Liaona, Sepi. 2023.
Na Cakacakamana i Jisu
Na Yalomalua ni Yalewa ni Kenani
Na cava na itavi ni vakabauta kei na yalomalua ena vakasaqarai ni cakamana eda gadreva?
The Woman of Canaan [Na Yalewa ni Kenani], mai vei Harold Copping, Bridgeman Images
Ena vuqa na veitaratara a sotava o Jisu Karisito ena Nona gauna ni veiqaravi ena bula vakayago, e dua na ka rawarawa me rai sivita baleta ni lekaleka ka so na gauna e dau nanumi cala: sai koya na yalewa ni Kenani ka vakamacalataki ena Maciu 15:21–28.
Ia ni kuri ena so na itukutuku veisemati, e rawa nida vulica na dina totoka me baleta na vosota kei na yalololoma i Jisu Karisito ni da mai kila vakavinaka na ivakaraitaki uasivi ni vakabauta kei na yalomalua ni yalewa sega ni dau cavuti vakalevu oqo.
iTukutuku Veisemati
Ena Maciu 14, eda vulica kina ni iVakabula sa kila vinaka tu na mate nei Joni na Dauveipapitaisotaki, ka a tamusuki na domona ka a vakavuna o Erotiasa. Ni sa kila na mate nei Tavalena, a tovolea o Jisu me vakatikitiki tani ena waqa kina dua na “vanua lala,” me laki tagicaka se tiko vakaloloku beka kina, ia era a taubale e vanua na lewevuqa me muri Koya (raica na Maciu 14:13). Ena dua na ivakaraitaki ni yalololoma levu, a tiko vata na Karisito kei ira na tamata ena siga oya ka vakayacora kina edua vei ira na Nona cakamana cecere, ena nodra vakani na udolu na tamata ena ibuli madrai e lima kei na rua na ika (raica na Maciu 14:15–21).
Ena bogi oya, a vakayacora na iVakabula nai karua ni cakamana levu. A sa cabe taudua ko Koya ki na ulunivanua, “vakatikitiki” mai vei ira na Nona tisaipeli me masu. Eratou a vodoka e dua na waqa na nona tisaipeli, ka vakavolivoliti ena Wasawasa o Kalili, suaigelegele ena ua kei na cagi leca. “Sa … lako vei ira ko Jisu, ka lako voli e dela ni wai,” ka ratou vakauqeti na tisaipeli me ratou kaya, “Sa dina sara kemuni sa Luve ni Kalou.” (Raica na Maciu 14:23–25, 33.)
A sa qai lako yani o Jisu vaka ki na vualiku mai Kalili ki na veiyasana i Taia kei Saitoni, ka sa o Lepanoni tu ni kua. A vakasaqara vakaidina tiko o koya na “vakacegu, tiko duadua, se dua na madigi me dusimaki iratou na Tinikarua,” ka vaka me a levei Koya tiko.1 Mai kea “sa dua na yalewa ni Kenani sa lako mai na yasana koya, sa tagi vua ka kaya, Ni lomani au mai, na Turaga, na Luvei Tevita; na luvequ yalewa sa rarawa vakalevu ni sa curumi koya edua na tevoro” (Maciu 15:22).
Na vakabulai ni luvena yalewa na yalewa ni Kenani a yaco ena dua na vanua ena yasayasa ni kedrau maliwa o Saitoni kei Taia, ena vualiku kei Kalili.
Saitoni (raica na droini e cake): Vakatokai talega me ko Sitoni. Ena gauna e liu, ena vuku ni veivoli sa yaco kina me dua vei ira na korolevu bibi duadua e Finisia.
Taia (raica na itaba e cake): E dua tale na korolevu bibi ni veivoli, e rauta ni 22 na maile ena ceva kei Saitoni. Ena nona gauna ni veiqaravi, na iApositolo o Paula a sikovi ira na lewe ni Lotu eke (raica na Cakacaka 21:3–7).
Droini kei Saitoni mai vei Balage Balogh
Na Yalewa ni Kenani
E vakasakiti dina ni a torovi Jisu yani na yalewa. O koya e dua na kai Kenani, ka “dau qaravi kalou matakau,” ka ra dau “raici vakatani mai vei ira na Jiu.”2 Ia na nona vakabauta na kaukauwa i Jisu Karisito kei na nona loloma vua na luvena yalewa e vakauqeti koya me kerea na veivuke ni iVakabula. E vakamacalataka o Elder James E. Talmage (1862–1933) ena Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua, “Na nona a vakatokai Jisu me Luvei Tevita e vakaraitaka na nona vakabauta ni o Koya na Mesaia ni Isireli.”3
E dina ga ni lailai sara na ka eda kila me baleta na tina Kai Matanitu Tani oqo, eda rawa ni vakatututaka ni nona vakabauta e a vaka na nodra na marama rogo tale eso ena Veiyalayalati Vou. Me vaka na marama “turidra balavu” (Marika 5:25), o Meri kei Marica mai Pecani, kei Meri Makitala, na yalewa ni Kenani a biuta kece na nona vakanuinui vua na iVakabula. A vakadeitaka ni tiko vua edua na kila dei se o cei o Koya.
Taumada, a sega ni kauwai vua o Jisu. Eratou a uqeti Koya na tisaipeli me vakatalai koya tani baleta ni vakasosataki iratou tiko, ka ratou kila ni sa vakasosataki Koya tiko ena Nona sasaga me vakacegu.4
Ni oti oya, sa qai vosa o Jisu. Me vakamacalataka na Nona a vagagalu taumada, a kaya kina o Koya, “Au sa sega ni talai vei ira na tani, vei ira ga na sipi ni mataqali i Isireli era sa yali tu” (Maciu 15:24).
Na vosa ni iVakabula oqo e kurabuitaki vakalevu sara kina nona lako mai na yalewa kai Matanitu Tani oqo me vakasaqara edua na veivakalougatataki vua na luvena yalewa. A sega ni yalewa ni Isireli o koya, ia ena dua na sala a kila o koya ni o Jisu Karisito e Mesaia, ka Tui. E dina ga ni a vakamatatataka o Koya ni Nona ilesilesi sa liu vei ira na Jiu e Isireli, ia na yalewa a vakabauta ni na vakabulai luvena yalewa o Koya. Ena yalomalua, a sa cuva ki yavana ni kila na nona itutu vakatui kei na nona kaukauwa (raica na Marika 7:25), “vakarokoroko vua,” ka masuti koya tale, “Kemuni na Turaga, ni vukei au mai” (Maciu 15:25).
Yalomalua kei na Cakamana
Ena kena isau ka vaka me rogo kaukauwa vei ira na tisaipeli ni gauna oqo, a sauma o Jisu, “Sa sega ni vinaka me kau na kedra na gone, ka me biu vei ira na koli (Maciu 15:26). O ira na kenadau ni iVolatabu era vakamacalataka ni ena vosa vakatautauvata oqo o ira na “gone” sai ira na Jiu kei na “koli” sai ira na kai Matanitu Tani.
Ena dua tale na kena itukutukuni, na itavi taumada i Karisito e liu vei ira na Jiu. Me na vakani ira o Koya—se solia taumada vei ira na kosipeli—ka ra na qai vakania se vakavulica na vo ni vuravura. A vakamacalataka o Elder Talmage: “Na vosa, ka vaka e rogo kaukauwa vei keda, e kila vakavinaka tu vakayalo na yalewa oya na inaki ni Turaga. … Ia a sega ni tarabe na yalewa ena vuku ni veivakatauvatani oya.”5
Edua tale, na isaunitaro vinaka ni yalewa oqo e veilauti ka totoka ka yalomalua: “E dina ga, na Turaga: ia ko ira na koli era kania na meme ni kakana sa lutu mai na tepeli ni nodra turaga” (Maciu 15:27).
A sega ni suka ki muri na marama sinai ena vakabauta oqo. A sega ni digitaka me tarabe na lomana, a digitaka ga na vakabauta. Na ka a cakava e ivakaraitaki ni vakanuinui ki na veika lalai sara mada ga. Sa dua na vakabauta vakasakiti me vakabauti ni dua na meme ni kakana mai na teveli ni iVakabula ena veirauti vinaka me rawa na cava ga a vakararawataki luvena yalewa tiko. Na ka a vakayacora na tina yalodina oqo e vakaraitaka na yalomalumalumu kei na yalomalua.
O Elder David A. Bednar ena Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua e vakamacalataka na yalomalua ni “kaukauwa, sega ni malumalumu; bulabula, sega ni vucesa; yaloqaqa, sega ni rere.”6 Na yalewa ni Kenani e a kaukauwa dina, bulabula, ka yaloqaqa ena nona vakaraitaka na nona vakabauta ni dua mada ga na tikina lailai mai na kaukauwa ni iVakabula sa na rauta vinaka.
Na yalewa ni Kenani e a kaukauwa, bulabula, ka yaloqaqa ni vakaraitaka na nona vakabauta ni dua mada ga na iwase lailai ni kaukauwa ni iVakabula sa na rauta vinaka.
Kena itinitini, a sauma o Jisu Karisito ena dua na isaunitaro veivakaukauwataki ka matata: “Yalewa, sa levu na nomu vakabauta: me yaco vei iko me vaka na ka ko sa vinakata.” Na ivakaraitaki oqo ni vakamareqeti keda ka karoni keda vakayadua o Koya ena noda ilakolako ki Vua e tokoni ka vakadeitaki ena ivolanikalou ni “a sa bula na luvena yalewa ena tikinisiga o ya” (Maciu 15:28).
Na Cava E Rawa Nida Vulica?
A kaya o Elder Talmage, “E qoroi na nona sega ni suka i muri na yalewa oya ka yavutaki ena vakabauta ka ulabaleta kina na veika e laurai ni vakalatilati ka vosota ena gauna sara mada ga ni yalolailai.”7
Na mataqali vakabauti Jisu Karisito gugumatua vakaoya sai koya sara ga na ka sa vakasalataki keda kina na noda parofita lomani, o Peresitedi Russell M. Nelson, meda vakatorocaketaka: “Na vakabauti Jisu Karisito e sai koya na kaukauwa cecere duadua sa vakarautaki tu vei keda ena bula oqo. Sa rawarawa na ka kecega vei koya sa vakabauta.8
Au marautaka na yalewa ni Kenani ni a kaukauwa, bulabula, yaloqaqa, ka gugumatua ena nona vakadeitaka na nona vakabauti Jisu Karisito me iVakabula, Mesaia, ka Tui. O koya e dua na ivakaraitaki ni vakabauta kei na yalomalua ena Veiyalayalati Vou ka gadrevi me tiko vei ira kece na tisaipeli i Jisu Karisito. Meda kua ni suka i muri, meda sasagataka tikoga na mataqali vakabauta oqori mai vua na “bete levu ena ka vinaka ena muri mai” (Iperiu 9:11).