“Mopalambo og mga Hiyas … Kanunay,” Liahona, Okt. 2023.
“Mopalambo og mga Hiyas … Kanunay”
Sa atong mga paningkamot nga mahimong sama ni Jesukristo, ania ang unom ka importante nga mga ideya nga hinumdoman samtang kita magpalambo og Kristohanon nga mga kinaiya.
His Hand Is Stretched Out Still [Ang Iyang Kamot sa Gihapon Nagtuyhad Pa], ni Yongsung Kim, sa maayong kabubut-on sa Havenlight
Ang labing nindot ug makapadasig nga wali nga gihatag sukad sa Manluluwas mao ang Iyang walay sala nga kinabuhi—ang labing importanteng wali. Uban niini miabot kining makapadasig nga pagdapit: “Unsa nga matang sa mga tawo kamo angay nga mahisama? Sa pagkatinuod Ako moingon nganha kaninyo, gani sama nga Ako mao” (3 Nephi 27:27).
“Kamo Kinahanglan Mopalambo og mga Hiyas … Kanunay” (Doktrina ug mga Pakigsaad 46:33)
Ang hiyas mao ang “kaligdong ug hamili og pamatasan.”1 Ang pagpalambo og mga hiyas kanunay nagkinahanglan og pirmi nga paningkamot uban ang usa ka dinasig nga lista sa mga buhatonon. Ang mga punglihok [verb] nga pagkamahimong [be] ug pagbuhat [do] doktrinal nga pares. Ang pagkamahimong nga wala ang pagbuhat—sama sa hugot nga pagtuo nga walay mga buhat o gugma nga putli nga walay pagpangalagad—“patay sa iyang kaugalingon” (Santiago 2:17). Sa samang paagi, ang pagbuhat nga walay pagkamahimong naghulagway niadtong kinsa “nagpasidungog kanako sa pulong lamang, apan ang ilang kasingkasing halayo kanako” (Marcos 7:6). Ang Manluluwas nanghimaraot sa pagbuhat nga walay pagkamahimong isip pagpakaaron-ingnon (tan-awa sa Mateo 23:23; Marcos 7:6).
Ang mga tawo kasagaran adunay mga lista sa mga buhatonon ug mohatag sa ilang kaugalingon og tsek nga marka human makompleto ang usa ka buluhaton diha sa lista. Apan dili kamo makakuha og tsek nga mga marka sa pagkamahimong. Sama pananglit, kanus-a man ninyo matsekan nga nahuman na ang pagkaginikanan diha sa inyong lista? Dili gayod kamo mahuman sa pagkahimong usa ka inahan o amahan, nga usa ka tibuok kinabuhi nga paningkamot.
Atong palamboon ang matag hiyas (pagkamahimong) pinaagi sa usa ka dinasig nga lista sa buhatonon sa nagkatukma nga mga aksiyon. Kon gusto ko nga mahimong mas mahigugmaon, unsa nga pagpangalagad nga mga aksiyon ang akong mabuhat karon aron sa pagtabang nako nga mahimong mas mahigugmaon? Kon gusto ko nga mahimong mas mapailobon, unsa man ang akong mabuhat karon aron molambo?
Kon kita anaa sa usa ka punto nga mohimo og importante kaayo nga desisyon sa kinabuhi, kita kasagaran mangutana sa atong mga kaugalingon, Unsa kaha ang buhaton ni Jesus? Kon kita mobuhat sa unsay Iyang buhaton, kita nagpalambo og hiyas ug nagkahimong sama Kaniya. Kon kita molakaw nga “naghimog mga maayong butang” (Mga Buhat 10:38), sama sa Iyang gibuhat, sa matag dugang nga maayong buhat, kita molambo sa gugma ug kapuangod, ug kini mahimong kabahin sa atong kinaiya.
Ang Aninipot nga Sangpotanan
Ang kanindot sa aninipot makita lamang sa kagabhion. Kining makabihag nga gamayng kahibulongan sa kinaiyahan dili makita sa adlawan. Magkinahanglan kini og ngitngit nga palibot aron makita ang kahayag sa aninipot. Ang kalainan mao ang pagpakita sa kahayag niini.
Ang aninipot ug ang mga bituon mao ang mga ehemplo sa kinaiyahan kon sa unsang paagi ang kangitngit gikinahanglan aron sa pagpakita sa kahayag nga yanong nakatago lamang. Tungod kay ang Kahayag ni Kristo anaa kanunay, daghang mga miyembro sa Simbahan ang wala makaila sa inadlaw nga mga pagpahayag nga makadasig kanila nga mopalambo og mga hiyas.
Ang usa ka pagpamatuod sa Kristohanon nga mga kinaiya maangkon sa dakong bahin pinaagi sa kalainan sa mga katugbang, o “[pag]tilaw sa kapait, aron [kita] masayod sa paghatag og bili sa maayo” (Moises 6:55). Kon si Adan ug si Eva wala napukan, sila unta “walay hingpit nga kalipay, tungod kay sila wala makasinati sa pagkauyamot” (2 Nephi 2:23). Si Presidente Brigham Young mitudlo, “Ang tanang kamatuoran mamatud-an ug mapakita pinaagi sa mga katugbang niini.”2
Ang mga bata makat-on pinaagi sa kalainan sa mga katugbang: oo/dili, taas/ubos, ibabaw/ilalom, dako/gamay, init/bugnaw, paspas/hinay, ug uban pa. Ang kalainan mao ang maghatag og mas klaro nga pagsabot. Sa samang paagi, ang pagsabot sa usa ka hiyas nagkinahanglan og pagtuon sa katugbang niini.
Sama pananglit, kitang tanan gusto nga mahimong himsog, apan ang pagpasalamat alang sa kahimsog ug ang tinguha sa pagmentinar niini kasagaran moabot lang human nga ang usa ka tawo miantos sa katugbang sa kahimsog: sakit, pagkaangol. Bisan ang Manluluwas “nakakat-on … sa pagkamasinugtanon pinaagi sa iyang mga pag-antos” (Mga Hebreo 5:8).
Usahay ang usa ka hiyas labing maayong mahulagway pinaagi sa mga katugbang niini, sama sa “walay pagpakaaron-ingnon” ug “walay pagpanglimbong” (Doktrina ug mga Pakigsaad 121:42), “dili dali nga masuko” (Moroni 7:45), ug uban pa.
Ang pagpalambo og hiyas dili lamang usa ka tibuok kinabuhi nga paningkamot sa pag-ugmad og Kristohanon nga mga kinaiya. Kini usa usab ka paningkamot sa “pagbiya sa kinabuhing daotan ug sa kalibotanong kailibgon” (Tito 2:12; tan-awa usab sa Ang Hubad ni Joseph Smith, Mateo 16:26; Moroni 10:32). Samtang maningkamot kita sa pagpalambo og Kristohanon nga hiyas, kini modako samtang wagtangon nato ang katugbang: “isalikway ang [atong] kinaiyanhon nga pagkatawo” samtang kita “mahimo nga usa ka santos pinaagi sa pag-ula ni Kristo” (Mosiah 3:19).
Ang paggamit sa aninipot nga sangpotanan ngadto sa sanglitanan sa mga kinaiya magpakita og kamatuoran, gahom, ug pagpamatuod sa matag usa:
-
Mahigugmaon batok sa masilagon, mabatokon, dili mahigalaon
-
Matinuoron batok sa dili matinuoron, matikason, mapakaaron-ingnon
-
Pagpasaylo batok sa panimalos, kasuko, kayugot
-
Mabination batok sa kabangis, kasuko, dili mabination
-
Mapailobon batok sa pagkadaling masuko, init og ulo, dili masinabtanon
-
Maaghop batok sa mapahitas-on, garboso, matamayon
-
Tigpasiugda sa kalinaw batok sa mabingkilon, malalison, mahagiton
Ang kalainan makatabang kanato nga makakita sa kalig-on sa atong mga pagpamatuod sa matag hiyas ug kon pila ka espirituhanon nga mga kasinatian ang anaa kanato sa matag adlaw uban sa atong tanlag. Ang kalainan magpakita sa Kahayag ni Kristo sa atong tataw nga panan-aw.
Kon Maghinobra, ang Matag Hiyas Mahimong usa ka Kahuyang
Kon maghinobra, ang mga kahinam mahimong mahilayon ug kinahanglang “[kontrolahon] uban sa paghukom, nga dili mokapin” (Doktrina ug mga Pakigsaad 59:20). Ang mainit nga mga pagbati mahimong dili kapugngan; busa, “[pugngi ang] tanan nimo nga mga mainit nga pagbati” (Alma 38:12). Ang mga tinguha mahimong latagaw ug panatiko, mao nga mahimong “higpit nga disiplina” (1 Mga Taga-Corinto 9:25; Alma 7:23; 38:10; Doktrina ug mga Pakigsaad 12:8).
Sa paghulagway pa og dugang, ania ang pipila ka hiyas nga gipalabihan:
-
Ang kaisog kon maghinobra mahimong pagpalabi-labi (tan-awa sa Alma 38:12).
-
Ang kakugi mahimong kakapoy o ang pagdagan nga labaw pa kay sa inyong kusog (tan-awa sa Mosiah 4:27).
-
Ang pagkamatinuoron kon maghinobra mahimong binastos ug kawalay pagtahod. Masabtan ra kini sa mga bata apan dili sa mga hamtong kinsa nagkulang sa mga hiyas sa pagkamanggihunahunaon, pagkamabination, ug pagkamasinabtanon.
-
Ang pagkamadaginoton kon maghinobra mahimong dalo, hakog, kuripot.
-
Ang pagkamatugtanon kon maghinobra mahimong matugoton, walay pakabana, pasagad.
-
Ang gugma kon maghinobra mahimong hilabihang pagpangga, makalumos, makabaldado.
Ang matag hiyas nagkinahanglan og kauban nga hiyas o mga hiyas, usa ka balaanon nga pagbalanse, aron mapugngan kini nga dili mahimong maghinobra. Sama lang nga ang mga timbangan sa hustisya nagsimbolo sa panginahanglan og balanse tali sa hustisya ug kaluoy, ang tanang hiyas nagkinahanglan og maalamon nga balanse sa ilang kauban nga mga hiyas.
Si Presidente Ezra Taft Benson (1899–1994) mipakigbahin niini nga panabot mahitungod sa Manluluwas: “Sa iyang kinabuhi, ang tanang hiyas nasunod ug napabilin sa hingpit nga balanse.”3
Kon ang mga tawo makamatikod nga ang ilang kinabuhi wala na sa balanse o sila naglihok sa panatiko o hilabihan nga paagi, mahimong maalamon ang pagkonsiderar kon unsa nga mga hiyas ang kulang ug gikinahanglan aron sa pagpahiuli og balanse sa ilang kinabuhi. Kondili, ang usa ka hiyas mahimong mahilayon ug ang usa ka kalig-on “mahimong atong kalaglagan,” sama sa gitudlo ni Presidente Dallin H. Oaks, Unang Magtatambag sa Unang Kapangulohan.4
Ang Usa ka Hiyas kon wala ang Kauban nga Hiyas Niini mahimong usa ka Katunga nga Kamatuoran
Ang usa ka katunga nga kamatuoran makailad tungod kay kini tinuod lang sa pila ka bahin o mahimong tinuod gayod apan kabahin lang sa tibuok nga kamatuoran. Pipila ka ehemplo sa katunga nga mga kamatuoran nga adunay mga hiyas:
-
Ang kabubut-on nga walay responsibilidad mao ang gitudlo ni Korihor: “nga ang matag tawo makadaog sumala sa iyang kusog; ug bisan unsa ang buhaton sa tawo dili kalapasan” (Alma 30:17).
-
Ang hugot nga pagtuo nga walay buhat ug ang kaluoy nga walay hustisya mga ehemplo sa unsay gitudlo ni Nehor: “nga ang tanan nga mga katawhan kinahanglan maluwas … kay ang Ginoo milalang sa tanan nga mga tawo, ug usab mitubos sa tanan nga mga tawo: ug, sa kataposan, ang tanan nga mga tawo kinahanglan makaangkon og kinabuhi nga dayon” (Alma 1:4).
-
Ang hustisya nga walay kaluoy makapatandog nga gipakita diha sa obra ni Victor Hugo nga Les Misérables, sa karakter ni Javert. Ang hustisya usa ka hiyas lamang kon gipangulohan sa kaluoy, kondili, kini mahimong walay kaangayan, ang katugbang niini.
-
Ang gugma ug kapuangod nga walay pagbarog pinaagi sa kinaugalingong pagpaningkamot makita diha sa kinabuhi ni Hellen Keller.5 Ang iyang mga ginikanan adunay pipila o walay mga gidahom sa ilang buta ug bungol nga anak nga babaye. Si Anne Sullivan kadto, usa ka magtutudlo sa buta ug bungol, kinsa mipaila sa kauban nga hiyas sa pagbarog pinaagi sa kinaugalingong pagpaningkamot ug mitabang ni Helen nga makab-ot ang iyang tinuod nga potensiyal.
-
Ang pagkamatugtanon nga walay kamatuoran ug ang gugma nga walay balaod mopakaubos, mokompromiso, ug mohimong mahilayon sa mga sumbanan sa Ginoo ug moresulta sa apostasiya pinaagi sa pag-ilad sa kaugalingon (tan-awa sa 4 Nephi 1:27).
-
Sa pikas bahin, ang balaod nga walay gugma ug ang kamatuoran nga walay pagkamatugtanon hingpit nga gipakita sa mga Pariseo ug miresulta sa apostasiya pinaagi sa garbo.
-
Ang pagkahimong matarong nga dili maglakip sa tanan (tan-awa sa Lucas 15:1–7) mahimong mosangpot ngadto sa kaugalingon nga pagkamatarong, pagpihig, ug pagpakaaron-ingnon.
-
Ang hugot nga pagtuo ug paglaom nga walay pagpailob (ang Ginoo “diha-diha mopanalangin kaninyo” [Mosiah 2:24], apan “siya misulay sa ilang pailob” [Mosiah 23:21]) mahimong mosangpot ngadto sa pagduhaduha sa kaugalingon ug pagkawala sa hugot nga pagtuo.
Ang matag hiyas mahimong usa ka katunga nga kamatuoran kon dili ibalanse sa kauban nga (mga) hiyas niini nga gikinahanglan alang sa doktrinal nga pagkabalanse.
Ang Gahom ug Kaimportante sa Ug
Isip “amahan sa panagbingkil” (3 Nephi 11:29), si Satanas malipoton nga mokutaw og kasuko pinaagi sa pagsumpaki og mga hiyas sa usag usa sa usa ka “batok” nga panghunahuna, sama sa hustisya batok sa kaluoy. Apan ang Ginoo “nagtambag … diha sa kaangayan, ug diha sa dako nga kaluoy” (Jacob 4:10). Kining duha ka hiyas dili mga katugbang apan kauban. Aron makakab-ot og hingpit nga balanse, sa doktrinal nga paagi mas tukma ug mas maalamon nga mosulti:
-
Ang hustisya ug kaluoy (imbes nga hustisya batok sa walay hustisya)
-
Kabubut-on ug responsibilidad
-
Hugot nga pagtuo ug mga buhat
-
Relihiyoso/pagtuman sa pakigsaad (gawas) ug espirituhanon/pagkadisipulo (sulod)
-
Pagkaparehas ug pagkamapailin-ilinon
-
Panaghiusa ug pagkadaiya
-
Eksakto nga pagsunod sa balaod ug tinuod nga kahulogan sa balaod
-
Balaang pagtahod/kaligdong ug hingpit nga kalipay/pagkamahigalaon
-
Kaisog ug kaaghop
-
Kadasig ug kabubut-on
-
Disiplina ug gugma nga walay paglubad
-
Kaangayan alang sa tanan ug dili mokompromiso
-
Kalumo ug kalig-on
-
“Ipadan-ag ang inyong kahayag atubangan sa mga tawo” (Mateo 5:16) ug dili “[m]aninguha sa mga pasidungog sa mga tawo” (Doktrina ug mga Pakigsaad 121:35)
-
Ug uban pa
Gugma nga putli—ang Malukpanon nga Hiyas
Ang labing importante nga bahin sa duha ka dagkong mga sugo—ang paghigugma sa Dios ug ang paghigugma sa atong silingan—mao ang hiyas sa gugma nga putli. “Nagsukad niining duha ka sugo,” si Jesus miingon, “ang tibuok nga balaod ni Moises ug ang mga pagtulon-an sa mga propeta” (Mateo 22:40). Si Elder James E. Talmage (1862–1933) sa Korum sa Napulog Duha ka Apostoles mitawag sa gugma nga putli nga ang “una ug dako ug malukpanon nga sugo” ug nakaobserbar nga kini mao ang labing mahinungdanon “base sa yano ug matematikanhon nga kamatuoran nga ang tibuok labaw pa kay sa bisan unsang bahin.”6
“Kining tanan ug uban pa, nalangkob sa usa ka sugo, Higugmaa ang imong isigkatawo sama sa imong kaugalingon. Ang nahigugma sa iyang isigkatawo dili makahimog daotan ngadto sa iyang isigkatawo. Busa ang paghigugma mao ang katumanan sa balaod” (Mga Taga-Roma 13:9–10). Ang gugma mao ang hiyas nga mobalhin sa katawhan gikan sa balaod ni Moises ngadto sa balaod sa ebanghelyo.
Tungod sa malukpanon nga kinaiya sa gugma nga putli, ang tanan nga uban pang mga hiyas mahimong maingon nga kabahin nga mga hiyas niini, kay kini “mainantoson,” kini “mabination,” kini “dili masinahon,” ug kini “dili manghambog” (tan-awa sa 1 Mga Taga-Corinto 13:4–8; Moroni 7:45).
Kon ang usa ka inahan mohatag og kutsara ngadto sa iyang gamay pa nga anak, kini usa ka puno sa panabot nga pagtuon sa gugma nga putli. Ang inahan nagpakita og pagsalig, gugma, paglaom, pagkamatugtanon (alang sa mga gubot), pailob, kakalma, pagdani, ug uban pa.
Hunahunaa kini nga ehemplo: Kon ang usa ka inahan mohatag og kutsara ngadto sa iyang gamay pa nga anak, kini usa ka puno sa panabot nga pagtuon sa gugma nga putli, o Kristohanong gugma. Hunahunaa ang daghang hiyas niini nga sitwasyon: pagsalig, gugma, paglaom, pagbarog pinaagi sa kinaugalingong pagpaningkamot, pagkamatugtanon (alang sa mga gubot ug pagsupak), kalumo, kamabination, pailob, kakalma, kalig-on, pagdani, ug uban pa. Ang inahan “dili masuk-anon, … mopailob, motuo, molaom ug molahutay gayod. Ang [iyang] gugma [nga putli] dili gayod matapos” (1 Mga Taga-Corinto 13:5, 7–8).
Pagkamapasalamaton nato alang sa usa ka mahigugmaon nga Amahan sa Langit kansang gugma nga putli mapailobon ug mainantoson sa mga gubot nga atong mahimo sa atong mga kinabuhi!
Nan, ikatingala ba gayod kon nganong ang mga kasulatan miila sa gugma nga putli isip “ang labing dako” (1 Mga Taga-Corinto 13:13; Moroni 7:46), isip “ang labing maayo sa tanan … nga paagi” (1 Mga Taga-Corinto 12:31), ug isip “labaw sa tanan”? (1 Pedro 4:8). Buot ipasabot, ang pagdapit sa “pag-ampo ngadto sa Amahan uban sa tibuok kusog sa kasingkasing, nga kamo unta mapuno niini nga gugma” (Moroni 7:48) usa ka pagdapit sa pag-ampo alang sa tanang hiyas ug sa pagpanigkamot alang sa usa ka hingpit nga balanse taliwala niini. Kon walay balanse, bisan ang gugma nga putli mahimong mapalabihan, sama sa mahigugmaon apan matugoton ug mapatuyangon nga mga ginikanan ni Hellen Keller.
Ang Mga Hiyas Mga Gasa sa Espiritu
Sa Isangyaw ang Akong Ebanghelyo kapitulo 6, “Unsaon Nako Pagpalambo og mga Hiyas nga Sama kang Kristo?” ang mga misyonaryo gitudloan nga “Ang mga hiyas nga sama kang Kristo mga gasa gikan sa Dios. Moabot kini samtang imong gamiton ang imong kabubut-on sa matarong nga paagi. Pangayoa sa imong Langitnong Amahan nga panalanginan ka niini nga mga hiyas; dili nimo kini mapalambo kon wala ang Iyang tabang.”7
Aron malamposong mopalambo og mga hiyas nagkinahanglan sa pagbalanse sa hugot nga pagtuo kang Jesukristo ug pag-ampo ug “magmalipayon sa pagbuhat sa tanan nga mga butang nga ubos sa atong gahom” (Doktrina ug mga Pakigsaad 123:17).
Si Moroni mitudlo kanato nga ang atong paglaom sa pagkahimong sama ni Jesukristo nakasentro diha Kaniya: “Duol ngadto kang Kristo, ug paghingpit diha kaniya, ug ilimod ang inyong mga kaugalingon sa tanan nga dili diosnon; ug kon … mohigugma sa Dios uban sa tibuok ninyo nga gahom, hunahuna ug kusog, niana ang iyang grasya igo alang kaninyo, nga pinaagi sa iyang grasya kamo mahimo nga hingpit diha kang Kristo” (Moroni 10:32).
Hinaot nga ang labing importanteng wali sa Ginoo mahimo nga atong pag-ampo ug tinguha. Samtang kita “mopalambo og mga hiyas … kanunay” (Doktrina ug mga Pakigsaad 46:33, “ang hiyas … modayan-dayan sa [atong] mga hunahuna nga walay paghunong; unya ang imong pagsalig mosamot pagkalig-on diha sa atubangan sa Dios; ug ang doktrina sa pagkapari motuhop diha sa imong kalag ingon sa mga yamog nga gikan sa langit” (Doktrina ug mga Pakigsaad 121:45).