Ngaohikoviá
Ko Hono ʻIloʻi Hoku Mahuʻingá


“Ko Hono ʻIloʻi Hoku Mahuʻingá,” Tokoni Maʻanautolu ne Ngaohikoviá (2018).

“Ko Hono ʻIloʻi Hoku Mahuʻingá,” Tokoni Maʻanautolu ne Ngaohikoviá.

Ko Hono ʻIloʻi Hoku Mahuʻingá

Fakatokangaʻi ange: Ko ha aʻusia moʻoni eni ne vahevahe ʻe ha tokotaha ne hao moʻui mei hono ngaohikoviá. Kuo liliu e ngaahi hingoá mo e fakamatala ʻe lava ke ʻiloʻi ai e tokotahá.

Ne faʻu ʻa e tohí ni ki ha ako fakasiteiki ke tokoni ki he kau pīsopé ke ngāue mo kinautolu kuo hao moʻui mei he ngaohikovia fakasekisualé. ʻOku vahevahe atu ia heni ʻi hano fakangofua.

Siʻi Kau Pīsope,

ʻOku ou fie tokoni atu ke mahino kiate koe ʻa e ongo ʻoku maʻu ʻe ha taha ʻokú ne fua ha fakapulipuli palakū—ko ha fakapulipuli ne ʻi ai talu mei heʻeku kei siʻí.

Kuo mou ʻosi mamata kotoa kiate au, pea ko e tokolahi ʻo kimoutolu ʻoku mou ʻiloʻi pē au. Ne ʻi ai ha niʻihi ʻiate kimoutolu ne mou ʻosi ngāue mo au. ʻOku talamai kiate au ko ha finemui lelei au ʻi he anga ʻo hoʻomou ngaahi fakakaukaú. Naʻá ku ngāue fakafaifekau pea lahi mo hoku ngaahi fatongia fakatakimuʻa mahuʻinga. Ka neongo iá, ʻoku ʻi ai ha konga ʻo ʻeku moʻuí, ʻoku fakamaʻunga ia ʻi hoku kuohilí, pea ʻoku ʻikai lava ke hā sino ia ki tuʻa ʻi heʻeku fotu atú—neonogo ʻoku ʻi ai e ngaahi taimi kuó u ongoʻi ai ne ʻiloʻi ʻe he kakaí hoku kuohilí. ʻOku faʻa ongoʻi ʻe he kakai hangē ko aú, ʻe “maʻu” kimautolu ʻi ha faʻahinga taimi pē, pea ʻe iku ia ki ha ongoongo kovi pe ko hano fakasītuʻaʻi.

ʻOku ʻikai te u ʻilo pe naʻá ku taʻu fiha ʻi he taimi naʻe kamata aí—pea mahalo ʻe ʻikai pē te u toe ʻiloʻi—ka naʻe ʻuluaki ngaohikovia fakasekisuale au ʻi heʻeku kei siʻí ʻe ha fānau tangata ʻi homau feituʻú, pea kimui ange ʻe hoku kāinga ofi matuʻotuʻa ange. Naʻá ku ongoʻi ʻoku ʻikai haʻaku mahuʻinga peá u feinga ke fakangaloki ia he taimi kotoa pē. Naʻá ku poto ʻaupito ʻi he feinga ke fakangaloki iá ʻo aʻu ki hoku taʻu fakaʻosi mei he akoʻanga māʻolungá, ʻi haʻaku ʻi ha tūkunga naʻá ne fakamanatu mai e ngaohikoviá.

Hili iá, naʻá ku manatuʻi ha meʻa pē ʻe niʻihi mei he kuohilí peá u vahevahe ia ki hoku kaungāmeʻa lelei tahá. Ko e fuofua tokotaha pē ia naʻá ku falala ke vahevahe ki ai ʻa ʻeku fakapulipulí ʻi ha ngaahi taʻu lahi, he ko e taimi ʻoku ngaohikovia fakasekisuale ai koé, ʻokú ke faʻa fakakaukau ʻokú ke palakū, ʻuli, mo halaia. ʻOkú te ongoʻi ha fuʻu fehiʻa loloto kiate kita pē. ʻOkú te tui kapau ʻe ʻilo ia ʻe he kakaí, te nau mamata atu ki hoʻo fulikivanú pea ʻe kehe ʻenau vakai atu kiate koé.

ʻI he akoʻanga māʻolungá, pea mo ha ngaahi taimi lahi kehe pē mei ai, naʻá ku fefaʻuhi ai mo e palopalema ʻo e maʻu meʻatokoní—ko ha tūkunga kuó u ʻilo, ʻoku angamaheni ʻiate kinautolu kuo ngaohikoviá. ʻOku fakafofongaʻi ʻe he ngaohikovia fakasekisualé ʻa e mōlia hono mapuleʻi ʻo ha meʻa ʻoku toputapu mo fakafoʻituitui. Naʻá ku ongoʻi ha fie maʻu vivili ke puleʻi ha meʻa. Naʻá ku fakakaukau ʻi heʻeku mapuleʻi hoku uʻá, ʻe lava ke tokoni mai ia ke u ikunaʻi ʻeku ongoʻi taaufehiʻa pē kiate aú. Ko hono moʻoní ne ʻikai ke ngāue ia, peá ne fakaʻau ke toe kovi ange ʻa e palopalemá ʻi he ʻikai lava ke toe mapuleʻi e tuʻunga taʻekaí. Ne ʻi ai mo ha ngaahi ʻuhinga kehe naʻá ku ohi ai e tōʻonga maʻumeʻatokoni palopalemaʻia ko ʻení. ʻI he hoko tuʻo ua mai ʻa e ngaohikoviá kiate aú, naʻe faʻa lea mai ʻaki ʻe he tokotaha naʻá ne ngaohikovia aú ha ngaahi meʻa ne ʻikai ke ne fie maʻu fekauʻaki mo hoku sinó. Naʻe ʻakoʻi au ʻe he meʻá ni ke u ongoʻi ʻoku ʻikai lelei ʻa hoku fōtungá.

ʻOku ou toe ilifia foki naʻa lava ʻe he kakaí ʻo tala ʻa e meʻa naʻe hoko kiate aú. Ko ia ai, ʻoku faingataʻa ʻa e teití kiate au. ʻOku ou faʻa fakahehema ke hangē ha fōkaí peá u liliu ʻo fakatatau ki he meʻa ʻoku manako mo fehiʻa ai ha taha ʻokú ma teiti. ʻOku faʻa faingataʻa kiate au ke u maʻu ha fakakaukau lelei pea fai ha meʻa. ‘Oku angamaheni pē eni kiate kinautolu kuo ngaohikoviá.

Kuó u fekuki mo ʻeku fakapulipuli palakuú ʻi he kotoa ʻo ʻeku moʻuí. ʻOku faingataʻa ke ʻiloʻi ʻeku taʻehalaia ʻi he ʻao ʻo e ʻOtuá pea fakafaikehekeheʻi ia mei he meʻa ʻoku fehalaākí— ʻa hono fakameleʻi au ʻe he tokotaha naʻá ne ngaohikovia aú. Ne toe faingataʻa ange ʻa e meʻá ni koeʻuhi ko e foʻi moʻoni ko ia naʻá ku fuʻu kei siʻi mo taʻehalaia ʻi he taimi ne paaʻusiʻi ai aú, pea ʻikai mahino kiate au naʻe ʻikai ke u malava ʻo fakangofua ʻa e tōʻonga ko iá. Ko e hā ne ʻikai ke u taʻofi ai ʻa e ngaohikoviá? Ko e hā ne u fakaʻatā ai ke hokohoko atú? Ko e hā e ʻuhinga ne hoko aí? ʻI he fakaʻau ke u matuʻotuʻá, naʻá ku ʻai ʻeku tuʻunga mahino kuo fakatupulakí ʻo fakamaauʻi ʻaki ʻeku fakakaukau ʻi heʻeku kei siʻí. Naʻe fakalalahi ʻa ʻeku ongoʻi halaiá ʻi heʻeku fakakaukau hala ki heʻeku tuʻunga malava ʻo fili ʻi he kuohilí pea tupulaki ia ʻo lahi pea toe lahi ange ʻi he taʻu kotoa pē. Ko e faʻahinga fakakaukau pē ia ʻoku faʻa hoko. ʻOku ʻikai ke faʻa tokoni ia ki he tokolahi ʻo kimautolu, he ʻoku maʻu ongoʻi fakaʻofaʻia ʻiate kimautolu pē, pea mau fakahehema ai ki he kakai tangata ʻoku nau toe fakapapauʻi mai ʻemau ngaahi fakakaukau halá ʻaki ʻenau ngaohi kimautolu ʻo hangē ha meʻa noá, kae ʻikai ko ha ngaahi ʻofefine ʻo e ʻOtuá. Ko e konga lahi ʻo ʻetau fehiʻa pē ʻiate kitautolú, ʻoku tupu ia mei he founga fakakaukau mo e tōʻonga ko ʻení.

Ne fakatupu foki ʻe hoku ngaohikovia fakasekisualé ha ngaahi misi fakailifia. ʻI ha ngaahi taʻu lahi, ne ʻi ai ha ngaahi taimi ne kāpui au ʻe he ngaahi misi fakailifiá ni. Kuó u ako ke u tokanga ki heʻeku fakakaukaú ke ʻoua ʻe maʻu ʻe Sētane ha ngaahi meʻa ke faʻu mei ai e ngaahi misi fakamamahí ni.

Ne tataki au ʻe he ngaahi misi fakailifiá ni ke u aleaʻi hoku ngaohikovia fakasekisualé mo ʻeku pīsopé. Naʻe ʻaonga e ngaahi meʻa ne aleaʻí. Naʻá ne takiekina ʻeku pīsopé ke ne fakaafeʻi au ke u kau ki ha kulupu Ngaahi Ngāue Tokoni ʻa e Siasí ki he Fāmilí. Ko e taimi mo e ʻātakai tonu pē ia naʻa ku fie maʻú.

ʻOku ou houngaʻia ne akoʻi au ʻe heʻeku Tamai Hēvaní ki hoku mahuʻingá pea kātakiʻi au ʻi he taimi naʻe ʻikai ke u tangi ai kiate Ia ʻi he ngaahi ʻaho naʻá ku tuenoa taha aí. ʻOku faʻa faingataʻa kiate kinautolu ne ngaohikovia fakasekisualé ke nau lotu. ʻOku matuʻaki faingataʻa ʻaupito ke falala ki ha taha—ʻo aʻu pē ki he falala ki he ʻOtuá, pea taimi ʻe niʻihi, ʻoku tautautefito ki he falala ki he ʻOtuá.

ʻI he taimi ne fakalaveaʻi ai au ʻi heʻeku kei siʻí, naʻá ne maumauʻi ʻeku ongoʻi malu fakanatulá, mo ʻeku tui ki he toʻukupu malu ʻo e ʻOtuá. Naʻe fakatupulaki e founga lotu ʻaki e ngāue mo e taumuʻá, ʻe ha fili ke ʻahiʻahiʻi pea falala, ko ha faifeinga ke tanumaki e loto-fakatōkilaló, pea mo ha mahino tupulekina ʻoku ʻofeina au ʻe he ʻOtuá pea finangalo ke u fiefia. Naʻe mahuʻinga ʻaupito ki heʻeku fakaakeaké ʻa e ngaahi fakakaukau naʻá ku maʻu mei heʻeku ngāue fakafaifekaú, ʻa ia naʻá ku ako ai keu lotu ʻi he tui. Naʻe toe mahuʻinga foki ki heʻeku fakaakeaké ʻa ʻeku kau ko ia ki he kulupu faifaleʻi ʻa e Ngaahi Ngāue Tokoni ʻa e Siasí ki he Fāmilí.

Naʻe pau ke u ako ʻe lava ke tokoni mai ʻa e ʻEikí ke fakamoʻui au. ʻOku loloto ʻaupito ʻa e ngaahi matakafo ʻo e ngaohikovia fakasekisualé. Ne tokoni mai ʻeku ngāue mo e pīsopé mo e kulupu ki he Ngaahi NgāueTokoni ʻa e Siasí ki he Fāmilí ke fakaava, fakamaʻa, pea haʻi hoku ngaahi kafó. ʻOku ou kei fakaakeake. ʻOku ou ʻiloʻi ʻe ʻi ai pē ha ngaahi momeniti ʻe mamahi ai hoku ngaahi matakafó, ka ʻoku lelei ange ia ʻi he tuʻunga naʻe ʻi aí. ʻOku ou houngaʻia ʻaupito.

Kau pīsope, ʻofa ke mou ʻiloʻi ko ha kau tā sīpinga kimoutolu ʻo e tōʻonga ʻoku taau mo e kakai ʻoku mou feohí pea mo e tuʻunga ʻo e fakaʻapaʻapa ʻoku mou fakahaaʻi ki he kakai fefiné. ʻOku ʻomi ʻe he mamata atu ki he kau tangata māʻoniʻoni ʻo e ongoongoleleí ha ʻamanaki lelei kiate kimautolu ʻoku kei ʻi ai pē ha kakai tangata falalaʻanga ʻi he māmaní. Ko e taha ʻo e ngaahi tokoni mahuʻinga taha kiate kimautolú ko hono poupouʻi ke mau ʻiloʻi homau mahuʻinga fakataautahá. ʻOku tau maʻu kotoa ʻa e meʻaʻofa ʻo e hoko ko e fānau ʻa e ʻOtuá pea mo ha ngaahi mahuʻinga fakataautaha. Ko ha mataʻikoloa mahuʻinga ʻa e taimi ʻoku tau ʻilo ai ʻoku ʻi ai hotau mahuʻingá mo ʻetau ʻiloʻi e hala ki he Fakamoʻuí, ʻa ia ʻokú Ne fakapapauʻi mai hotau mahuʻingá ʻaki ʻEne feilaulaú. ʻOku kamata ke mahino mai kiate kitautolu ʻa e founga ʻokú Ne lava ai ʻo fua hotau mamahí mo ʻetau tengihiá.

Kuó u maʻu ha mālohi lahi ʻi he Fakamoʻuí. ʻOku ou ʻiloʻi ʻokú Ne ʻofa ʻiate au mo tokanga mai kiate au. Kuó u ʻiloʻi foki ʻa e lahi ʻo ʻEne malava ʻo tokoniʻi aú ʻi heʻeku tali Ia ki hoku lotó. ʻOku ou hoko ko ha tokotaha mālohi ange koeʻuhí ko e ʻilo ko ʻení. ʻOku kei toe lahi pē ʻa ʻeku fonongá.

ʻOku ou lotua kimoutolu siʻi kau pīsope lelei. ʻOku mou fuesia ha kavenga mamafa, ka ʻoku ou ʻilo ʻoku ʻiate kimoutolu ʻa e ʻEikí mo fakamālohia kimoutolu. Fakamālō atu ʻi hoʻomou ʻi ha tuʻunga ʻe lava ke ngāueʻaki ai ʻe he ʻEikí hoʻomou tokoní. Fakatauange ke faitāpuekina kimoutolu ʻe he ʻEikí ʻi he ngaahi meʻa kotoa pē ʻoku mou faí.

Fakaʻapaʻapa atu,

Mei homou tuofefiné

Kapau kuo ngaohikovia koe pe ko ha taha ʻokú ke ʻiloʻi, fekumi leva ki ha tokoni mei he kau maʻu mafai fakapuleʻangá, ngaahi vaʻa tokoni ki he malu ʻa e fānaú pe kakai lalahí. Te ke lava foki ʻo kumi tokoni meí ha taukapo ʻo e tokotaha ne ngaohikoviá pe ko ha faifaleʻi pe faitoʻo fakapalōfesinale. ʻE lava maluʻi koe ʻe he ngaahi vaʻa tokoni ko ʻení mo taʻofi ha toe hoko ha ngaohikovia. Vakai ki he peesi “In Crisis” ki ha toe fakamatala lahi ange.

Paaki