Ngaohikoviá
Ko Hono Maʻu e Fanga Kiʻi Hueloʻi Māmá


“Ko Hono Maʻu e Fanga Kiʻi Hueloʻi Māmá,” Tokoni Maʻanautolu ne Ngaohikoviá (2018).

“Ko Hono ʻIloʻi Hoku Mahuʻingá,” Tokoni Maʻanautolu ne Ngaohikoviá.

Ko Hono Maʻu e Fanga Kiʻi Hueloʻi Māmá

Fakatokanga’i ange: Ko ha aʻusia moʻoni eni ne vahevahe ʻe ha tokotaha ne hao moʻui mai mei he ngaohikoviá. Kuo liliu e ngaahi hingoá mo e fakamatala ʻe ʻiloʻi ai [e tokotahá ní].

Naʻe hangē ne kamata lelei pē ʻeku nofo malí. Naʻá ku ʻofa ʻi ha taha pea naʻá ku fiefia. Ka ʻi he hili ha kiʻi taimi siʻi, ne kamata ʻa e ngaohikovia fakaesinó, fakaelotó, mo e leá. Naʻá ku fie maʻu ha founga ke u hao ai mo ʻeku fānaú. Naʻe hoko e siʻisiʻi ʻa ʻeku ʻilo ki he founga ke faʻu ʻaki ha kahaʻu foʻou maʻa hoku fāmilí mo ʻeku manavaheé ke ne taʻofi au mei he kumi ki ha tokoní. Kae hili ha taʻu ʻe hiva naʻá ku ʻiloʻi ha founga ke u tauʻatāina ai.

Naʻe anga fēfē ʻeku lava ʻo mavahe hili ha nofo taʻu hiva ʻi he ngaohikovia ko iá? Ko e hā e meʻa naʻá ku faí? Naʻe faifai peá u taʻofi ʻeku fanongo ki he leʻo ʻo e filí ʻa ia naʻá ne talamai ʻoku ʻikai ha founga ke hao aí. Ka naʻá ku tafoki ʻo maʻu e fanga kiʻi hueloʻi maama naʻe tuku mai ʻe heʻeku Tamai Hēvaní ko ha fakahinohino ke liʻaki e nofomali ngaohikoviá. Naʻe hoko hono ako e founga lotú mo e muimui ki Heʻene fakahinohinó ke maʻu ai e fanga kiʻi hueloʻi maama ko iá:

  1. Naʻá ku tauhi ʻeku ngaahi fuakavá, totongi ʻeku vahehongofulú, pea ako ki he founga ke muimui ai ki he ueʻi ʻa e Laumālié—ko e ngaahi ngāue ia naʻá ne fokotuʻu maʻu ʻeku tui ki heʻeku Tamai Hēvaní.

  2. Naʻá ku ngāue mo ʻeku pīsopé pea maʻu ha mālohi ke maʻu e fakahā fakafoʻituituí. ʻI he mālohi ko iá, naʻá ku ʻiloʻi ai e taimi totonu ke u mavahe aí.

  3. Naʻá ku maʻu ha fakakaukau mo ha tali ʻe ʻikai te u lava ʻo tokoni ke fakaleleiʻi pe taki hoku husepānití ki he māmá. Naʻá ne ʻi he toʻukupu ʻo e Tamai Hēvaní—naʻe pau ke u tukuange ia!

  4. Naʻá ku maʻu ʻeku tauʻatāina fakapaʻangá ʻi heʻeku ako ʻo hoko ko ha faiako (ka naʻe taʻu ʻe nima ʻeku nofomalí peá u toki aʻu ki he tuʻunga ko iá).

  5. Naʻe tataki au ʻe he ngaahi tūkungá ki ha ʻōfisa polisi naʻá ne ʻomi ha fakamatala ki ha senitā ki he tuʻunga fakatuʻutāmakí.

  6. Naʻe tokoniʻi au ʻe he senitā ki he tuʻunga fakatuʻutāmakí ke u maʻu ha tuʻutuʻuni maluʻi fakataimi.

  7. Ne ʻomi ʻe he fakamaauʻangá ha tuʻutuʻuni maluʻi pau, pea ki he vete-malí mo e totonu fakalao kakato ki heʻema fānaú.

Naʻe ʻi ai ha ngaahi faingataʻa fakaeʻatamai mo fakaeloto ʻi he lolotonga ʻeku fakaakeaké; ne hoko eni ʻi heʻeku ngaahi misi fakailifiá. Naʻe faʻa talamai ʻe he filí ha ngaahi loi kiate au, ʻo hangē koe, “ʻOkú ke fuʻu tōtuʻa: fuʻu lahi e ngāué, tokolahi e fānaú, fuʻu lahi e ngaahi palopalemá. Ko hai te ne fie maʻu koe kapau te ke mavahe? ʻOku fuʻu lahi e meʻa ke ke fehangahangai mo iá. Naʻá ke fuʻu vaivai ke tokoni ki ho husepānití.” Ne tuki ʻe he filí ha ngaahi fakakaukau ne ʻikai lelei ki hoku mahuʻinga fakaekitá, ʻo feinga ke u tui ne ʻikai haku mahuʻinga. Ko e meʻa mālié he naʻe ikai ke fuoloa ʻa e muimui holo ʻa e ngaahi meʻá ni ʻi heʻeku fakakaukaú.

He ko e hā? Koeʻuhí pē ko e ngāue lahi naʻe pau ke u fakahokó: Naʻá ku hoko ko ha faʻē ki ha fānau ʻe toko nima, pea ko e toko tolu ai naʻa nau moʻua ʻi he faingataʻaʻia fakaeʻatamaí. Naʻá ku tauhi pea pikitai ki heʻeku ngaahi fuakavá. Naʻá ku faiako ʻi he kalasi nimá ki ha fānau ne nau moʻua ʻi he faingataʻaʻia fakaeʻatamaí, maʻu ʻeku tohi fakamoʻoni fakafaiakó, pea feingaʻi mo hoku mataʻitohi MA ʻi he ako ki he faingataʻaʻia fakaesinó ʻi he taimi tatau. ʻI heʻeku tokanga taha ki heʻeku ngāué, fakamoʻoní, mo ʻeku moʻuí, naʻá ku maʻu ha fakakaukau mo ha fakamoʻoni pau ki hoku ngaahi tāpuakí. Naʻe hanga ʻe he fakamoʻoni ko iá ʻo toʻo atu e leʻo ʻo e filí.

Naʻá ku toe maʻu foki ha fakakaukau mo ha ʻamanaki lelei ʻe lava ke fakatupulaki ʻa e fetuʻutakí, feohi fakakaungāmeʻá, mo e ʻofá. Naʻá ku faʻa vakaiʻi, hiki ʻeku tohinoá, pea lau mo toutou lau ke ʻilo ha ngaahi sīpinga, tokoni, faʻunga, feohi fakakaungāmeʻa, mo e ngaahi tauhele ʻe lava ke hoko ki ha taha pē ʻiate kitautolu.

ʻI heʻeku ako ke toe ongoʻi e ʻofá, naʻá ku ako ai ha ongo meʻa mahuʻinga: (1) ʻoku haohaoa ʻa e ʻofa ʻa e Tamai Hēvaní ki he kotoa ʻo ʻEne fānaú pea (2) koeʻuhí ko e ʻofa ko iá, ʻe ʻikai kaunoa ʻa e Tamai Hēvaní ʻi he tauʻatāina ke fili ʻEne fānaú. ʻI heʻetau tauʻatāina ke filí, te tau lava ai ʻo fili ki he māmá pe ko e fakapoʻulí, ʻofá pe taú. ʻE lava ke tau fakaongoongo ki he ngaahi ueʻi ʻa e Laumālié. ʻE lava ke tau maʻu ha ʻamanaki lelei! Pea ko hono fakaʻosí, ʻe lava ke tau maʻu ʻa e ngaahi hueloʻi māmá ke tataki kitautolu mei he vanu ʻo e ngaohikoviá.

Kapau kuo ngaohikovia koe pe ko ha taha ʻokú ke ʻiloʻi, fekumi leva ki ha tokoni mei he kau maʻu mafai fakapuleʻangá, pe ngaahi vaʻa tokoni ki he malu ʻa e fānaú pe kakai lalahí. Te ke lava foki ʻo kumi tokoni meí ha taukapo ʻo kinautolu ne ngaohikovia pe ko ha faifaleʻi pe faitoʻo fakapalōfesinale. ʻE lava e ngaahi tokoni ko ʻení ʻo tokoni ke maluʻi koe mo taʻofi ha ngaohikovia lahi ange. Vakai ki he peesi “ ʻI ha Tuʻunga Fakatuʻutāmaki” ki ha fakamatala lahi ange.