Punaoa Faaleaiga
Lesona 14: O Le Aoaoina Atu o Mataupu Faavae o Le Talalelei I Fanau (Vaega 2)


Lesona 14

O Le Aoaoina Atu o Mataupu Faavae o Le Talalelei I Fanau

Vaega 2

Faamoemoega

Ina ia fesoasoani i tagata o le vasega e faateleina lo latou naunau ma le mafaia ona aoaoina fanau i le alofa ma le auauna atu, faamaoni ma le faaaloalo mo meatotino a isi, o le olioli i le galue faamaoni, ma le mama o amioga.

Sauniuniga

  1. Iloilo mataupu faavae o loo i lalo o le “O Ou Tiutetauave o se Faiaoga” itulau x–xiii i lenei tusi lesona. Vaavaai mo auala e faaaoga ai mataupu faavae nei i au sauniuniga e aoao atu.

  2. Mafaufau loloto i aoaoga ma mataupu faavae o loo otootoina atu i autu o loo matamata tetele atu le tusiga. Ia mafaufau i le gasologa o le vaiaso e uiga i ni auala e aoao atu ai nei aoaoga ma mataupu faavae. Saili le taitaiga a le Agaga i le filifilia o mea e tatau ona e faamamafaina e faafetaiaia ai manaoga o tagata o le vasega.

  3. Afai e maua mea nei, ia iloiloina ma aumai i le vasega:

    1. Mo le Malosi o le Autalavou (34285).

    2. O Se Taiala a Matua (31125).

    3. Tusi Faavae o Afiafi Faaleaiga (31106). A o e iloiloina lenei risosi, ia taulai atu i le “Aoao Atu Tiutetauave,” i itulau 281–82, ma le “Aoao Atu e uiga i le Gaosiga o Fanau ma le Ola Mama,” i le itulau 288–89. Mafaufau e toe taliu i nei tala i le gasologa o le lesona.

Faalautelega Fautuaina o le Lesona

E faaalia e matua le alofa mo a latou fanau pe a latou aoao atu ia i latou.

Ia fetufaai atu le mea lenei na oo ia Elder Loren C. Dunn o le Au Fitugafulu:

“A o ma’ua tutupu a’e i totonu o se aai laitiiti, sa iloa e lo’u tama ua tatau ona iloa e i ma’ua ona galulue. Ona o lea manatu, o lea na ia tuuina atu ai i ma’ua ma te galulue i se faatoaga, e le tele, sa ia ola a’e ai. E pule o ia i le fale lomitusi ma e le tele se taimi e mafai ai ona matou galulue faatasi ma ia vagana ai le taeao ma le afiafi. O se tiutetauave taua tele lena tiute mo ni alii talavou se toalua, ma o nisi taimi ma te faia ai ni mea sese.

“O la matou faatoaga e felatai ma isi faatoaga, ma o se tasi aso na alu ane ai se tasi faifaatoaga i lo’u tama e faamatala i ai le mea o loo manatu o loo sese ona ma faia. Sa faalogologo atu i ai lo’u tama ma le faaeteete ona ia faapea atu lea i ai, ‘Simi, e te le malamalama. Vaai oe, o loo o’u tausia ni atalii ae le o ni povi.’ Ina ua mavae le maliu o lo’u tama, sa faapea ona faamatala mai e Simi lana tala. Ou te lagona le fiafia tele ina ua ou maua se tama sa ia tausia ni atalii ae le o ni povi. E ui lava ina sa faia ni mea sese, ae peitai sa ma iloa lava ona galulue i lena faatoaga faatauvaa, ma ou te manatu e ui lava ina sa le faailoa mai e i la’ua ia te i ma’ua, sa ma iloa lava sa sili ona taua i ma’ua nai lo povi, ma soo se isi lava mea” (Liahona, Ape. 1975, 28).

  • O le a se mea e faagaeetia ai oe e uiga i lenei tala?

Ia faamamafa atu faapea na silafia lelei e Elder Dunn ma lona uso le alofa o o la matua ia i laua. O se tasi auala e faaali atu ai e matua le alofa i a latou fanau o le faaalu lea o le taimi e fesoasoani ai ia i latou ma faaaogaina ia mataupu faavae o le talalelei. O lenei lesona o loo talanoaina ai pe faapefea ona aoaoina ia fanau i mataupu faavae e lima o le ola ai i le talalelei: alofa ma le auauna atu, faamaoni, faaaloalo mo meatotino a isi, o le olioli i le galue faamaoni, ma le mama o amioga.

E tatau i matua ona aoao atu i fanau le alofa ma le auauna atu.

Ia faamatala atu faapea i le taimi o Lana auaunaga, na aoao atu ai e le Faaola le taua o le alofa ma le auauna atu i isi. Na Ia aoaoina atu lenei mataupu faavae e ala i upu ma faataitaiga.

  • O a faamanuiaga e oo mai i fanau o e sa aoao mai o latou matua ina ia alolofa atu ma auauna atu i isi? (I le faaopoopo atu i le talosagaina o tali a tagata o le vasega, ia fetufaai atu ia faataitaiga nei.)

    Na maitauina e Peresitene Boyd K. Packer, le Sui Peresitene o le Korama a Aposetolo e Toasefululua:

    “I le tele o tausaga sa ou vaaia ai se tasi o tuafafine lelei lava o tuuina atu se auaunaga e sili atu nai lo soo se isi lava valaauga e aoao atu pe taitai i totonu o le Ekalesia. Sa ia vaaia se tulaga manaomia ma auauna atu—ae le o le ‘Valaau mai pe a e manaomia se fesoasoani,’ ae o le ‘O a’u lenei, o le a se mea e mafai ona ou fai?’ Sa ia faia le tele o mea laiti, e pei o le siiina o se tama a se isi i se sauniga po o se aveina o se tamaitiiti i le aoga ua misi le pasi. Sa saili lava e ia ni foliga fou i le lotu ma alu atu ma faafeiloai ia i latou… .

    “Sa ia aoaoina lena agaga o le auauna atu mai lona tina. O le agaga o le auauna atu e sili ona lelei le aoaoina i totonu o le aiga. E tatau ona tatou aoaoina a tatou fanau e ala i faataitaiga ma ta’u atu ia i latou o se agaga e le manatu faapito e taua tele i le fiafia” (Ensign, Nov. 1997, 6).

    I totonu o se tasi aiga, sa maua ai e se tamaitiiti se taimi faigata. Ina ia fesoasoani ia te ia i le feagai ai ma ona luitau, na uunaiina ai e ona matua o ia ina ia faia se galuega faalilolilo mo tagata uma taitasi o le aiga i aso taitasi. E oo ifo i le faaiuga o le vaiaso, sa tau le popole o ia i ona faafitauli ma amata ona olioli i faamanuiaga ma le filemu lea e maua mai i le fesoasoani atu i isi.

  • O le a se mea e mafai ona tatou aoaoina i le aiga lea e le mafai ona tatou aoaoina i se isi lava mea e uiga i le auauna atu?

  • O a fautuaga e mafai ona fetufaai atu lea e mafai ona fesoasoani ai i matua e aoaoina a latou fanau e auauna atu i isi?

    Mafaufau i le tusiina o tali a tagata o le vasega i luga o le laupapa. Ia uunaia tagata o le vasega e fetufaai atu ni faataitaiga mai o latou lava olaga. Ia talosaga atu foi ia i latou ina ia fetufaai mai ni gaoioiga auauna atu faaleaiga. A o e taitaiina le talanoaga, ia aumaia ia manatu nei:

    1. E mafai e matua ona faia se faataitaiga e ala lea i le auauna atu i tagata o le aiga, faataunuuina tofiga faale-Ekalesia, ma aapa atu i isi o loo siomiaina i latou.

    2. E mafai ona latou sailia ia ni avanoa mo a latou fanau ina ia auauna atu ai i tagata o le aiga ma isi tagata o loo siomiaina i latou. E oo lava foi i fanau laiti e mafai ona latou mauaina le olioli i le auauna atu.

E tatau i matua ona aoaoina fanau i le faamaoni ma le faaaloalo i meatotino a isi tagata.

Ia fetufaai atu le fautuaga lenei mai ia Peresitene N. Eldon Tanner, o le sa avea ma Fesoasoani Muamua i le Au Peresitene Sili:

“O le aoaoina i le faamaoni e amataina i totonu o le aiga. O i tatou uma lava e tofu lava ma meatotino a le tagata lava ia. E mafai ma e tatau ona tatou fetufaai atu mea e pei o meataalo ma taaloga i isi; ae ua i ai a tatou tupe, po o asoa, po o lavalava lea e pule ai lava le tagata ia ma e le tatau ona aveina e aunoa ma le lotomalie i ai o le tagata e anaina. O se tamaitiiti e na te faaaloalogia sea ituaiga faamaoni i totonu o le aiga, o le a faigata foi ia te ia ona solia le mataupu faavae i fafo atu o le aiga. I le isi itu, o le leai o sea ituaiga aoaoga e mafua ai le le faaaloalo ma le le migao i aia ma meatotino a isi” (Liahona, Me 1978, 44 ).

  • O le a se mea e mafai ona tupu pe afai e le aoaoina ia fanau ina ia faaaloalo i meatotino a isi?

  • O a ni auala e mafai ai ona aoaoina ia fanau i le fale ina ia faamaoni ma faaaloalo i meatotino a isi? O le a le taimi e tatau ai i matua ona amata ona aoaoina atu nei mataupu faavae i le fanau?

E tatau i matua ona aoao fanau e uiga i taui o le galuega e faia ma le faamaoni.

Ia faamatala atu faapea ua fautuaina soo e taitai o le Ekalesia ia matua e uiga i le taua o le aoaoina o fanau ina ia galulue. E ui lava e faigata i nisi o taimi ona aoaoina le fanau ina ia galulue, ae tatau lava i matua ona tumau ai pea i lenei taumafaiga. Na fautua mai ia Elder L. Tom Perry o le Korama a Aposetolo e Toasefululua, “O le aoaoina atu i fanau o le olioli i le galue faamaoni o se tasi lea o meaalofa sili o meaalofa uma e mafai ona tuuina atu ia i latou” (Liahona, Ian. 1987, 82).

  • O a ni tulaga taua o le aoaoina o fanau i mataupu faavae o le galue ma le limaola a o latou laiti? E mafai faapefea e matua ona fesoasoani i a latou fanau ia aoao ia galulue? (A o talanoaina e tagata o le vasega lenei fesili, ia uunaiina i latou ia fetufaai faataitaiga mai o latou lava olaga. Mafaufau ina ia tuuina atu ia manatu nei e faaosofia ai le talanoaga.)

    1. Faia se faataitaiga mo le fanau e ala lea i le fesoasoani ma le lotofiafia i feau e fai o le aiga.

    2. Tuuina atu i le fanau ni tiutetauave e talafeagai ma mea latou te mafaia.

    3. Faaalu se taimi e aoaoina ai le fanau i auala e faamanuiaina ai i o latou tiutetauave.

    4. Ia faailoa atu le talisapaiaina mo le fesoasoani a le fanau.

Faitau se tasi o faamatalaga nei pe faitau uma foi:

Na fautua mai ia Peresitene Gordon B. Hinckley, le Peresitene lona 15 o le Ekalesia, “E tatau i fanau ona galulue faatasi ma o latou matua—ia fufulu faatasi ia ipu, solo faatasi le foloa, moa le vao, sala laau ma pa, vali ma fau faatasi se mea ma faamama ma faia le fia selau o isi mea lea o le a latou iloa ai o le galue o le tau lea o le mama ma le alualu i luma ma le fiafia” (Teachings of Gordon B. Hinckley [1997], 707).

A o auauna atu i le Korama a Aposetolo e Toasefululua, na aoao mai ai ia Elder James E. Faust: “O se vaega taua o le aoaoina o fanau ina ia pulea ai ma faia mea tatau o le aoaoina lea o i latou ia galulue… . O faiaoga sili o le mataupu o le galue o matua lava. Ia te a’u lava ia, sa avea le galue o se fiafiaga i le taimi muamua sa ou galue faatasi ai ma lo’u tama ma lona tama, tausoga ma uso. Ou te iloa sa avea a’u ma se tagata faalavelave nai lo le avea ma fesoasoani i na galuega, ae matagofie lava na taimi ma lesona sili ona taua sa aoaoina ai. E tatau ona aoaoina e fanau ia tiutetauave ma le tutoatasi. Po o faaaoga tatau ea e matua le taimi e faasino ma faataitai ma faamatala atu ina ia mafai e le fanau, e pei ona aoao mai Liae, ‘e filifili mo i latou lava, ae le faamalosia’? (2 Nifae 2:26)” (Liahona, Ian. 1991, 34; tagai foi itulau 56 i totonu Taiala Suesue a le Tagata o le Vasega O le Faaipoipoga ma Fegalegaleaiga Faaleaiga).

  • Aisea e taua ai i le fanau ona galulue soosootauau ma o latou matua ma isi tagata o le aiga? O a ni auala e aafia ai Fegalegaleaiga faaleaiga pe afai e galulue faatasi tagata o le aiga?

  • O a nisi o taui o le galue faamaoni? (E mafai ona aofia ai tali o loo i le lisi lenei.)

    1. Faamalieina ma le olioli i se galuega na faia lelei

    2. O se lagona o le faataunuuina o se mea

    3. Aoaoga i tomai faatino e taua

    4. Iloaina o le taua o le tagata lava ia

    5. Taui i mea faaletino, e pei o ni taui faaleaoaoga ma faamanuiaga o mea tau tupe

  • O a ni auala e avea ai le galue ma se faamanuiaga faaleagaga e faapea foi ma se faamanuiaga faaletino?

  • O le a se mea e mafai ona faia e matua ina ia fesoasoani ai i a latou fanau ina ia mauaina ia tupe ma faaaogaina ma le atamai? E mafai faapefea e matua ona fesoasoani i a latou fanau ina ia faapaleniina ia le galuega ma isi ituaiga galuega, e pei o galuega faale-Ekalesia, galuega faaleaoga, ma galuega i totonu o le aiga?

  • O a nisi o tulaga matautia e i ai pe afai e faatagaina e matua a latou fanau ina ia aloese mai le galue?

    Na aoao mai ia Elder Neal A. Maxwell o le Korama a Aposetolo e Toasefululua:

    “O le talalelei o le galue o se vaega o le ‘atoatoaga o le talalelei.’ E ui ina faafiafiaina, o le galuega faafaifeautalai o le galue. E ui ina faafiafiaina, o galuega faalemalumalu o le galue foi. Ioe, o nisi o a tatou talavou o loo galulue, ae o le tele o taimi ua latou galulue e faafiafia i latou lava… .

    “Ia faaeteete … pe a e manao ina ia sili atu le lelei o mea mo au fanau nai lo mea na e maua. Aua ne’i faateleina le leaga ma lou le manatu i ai, i le aveesea lea o le tatau ai o le galulue o le fanau o se vaega o lo latou poto masani, ma faapea ona e faoa ese mai ai mai lau fanau, mea moni lava na fesoasoani ia te oe ia avea ai oe ma tagata o e i ai nei!” (Liahona, Iulai 1998, 44).

E tatau i matua ona aoaoina ia fanau e uiga i le ola mama.

Ia faamamafa atu faapea ua i ai i matua se tiute ina ia aoaoina atu i a latou fanau ia faatulagana a le Alii i le ola mama. O le a fesoasoani ai i fanau ina ia teteeina ia faaosoosoga.

  • Aisea e tatau ai i matua ona taulamua i le talanoaina o le ola mama ma feusua’iga faatasi ma a latou fanau? O a ni tulaga matautia e i ai pe afai e le faia e matua lenei faamuamua?

    Ia faailoa atu, o le lalolagi i aso nei, e le mafai e fanau ona aloese mai le faalogo atu e uiga i feusua’iga. Ae peitai, o le tele o mea o loo latou faalogo i ai i le lalolagi o loo faalauiloaina mai ai le faaaogaina sese o le mana paia o le foafoaga. O fanau—aemaise lava i le autalavou—e moomia ia faamatalaga tonu e uiga i nei mataupu. E tatau i matua ona fesoasoani ia i latou ina ia maua le malosi e tetee atu ai i aoaoga sese o loo i le lalolagi. E tatau ona latou aoaoina a latou fanau i le fuafuaga a le Alii mo le faaaogaina o le mana o le foafoaga.

Ia valaaulia tagata o le vasega o e ua avea ma matua ina ia faamatala atu e uiga i ni tulaga faamanuiaina na oo i ai i le aoaoina o a latou fanau i nei mataupu. I le faaopoopo atu i le talosagaina o ni manatu o tagata o le vasega, ia fetufaai atu foi ia mataupu faavae nei:

O fanau laiti e tatau ona tuuina atu i ai ni faamatalaga manino ma le faigofie e uiga i le natura paia o o latou tino. O lenei malamalamaaga e fesoasoani ai ia i latou ina ia puipuia i latou mai ia i latou o e e taumafai e puleaina i latou. A o taulalata atu le fanau i tausaga e foafoaina ai le ola, e tatau i matua ona matuai faamatalaina atu ma le faaeteete ia i latou ia suiga o le a tutupu i o latou tino. E tatau ona latou faamalamalamaina atu o le matua faaletino o se tulaga e masani ai ma o se vaega o le fuafuaga a le Atua.

E tatau foi i matua ona fesoasoani i a latou fanau ina ia malamalama o le feusua’i e lelei pe a faaaogaina i totonu o aiaiga ua uma ona faatuina e le Alii ae o se agasala matuia lea pe afai e faaaogaina ina ia solia ai poloaiga a le Alii. E moomia e le autalavou ia ni taiala manino mai o latou matua e uiga i faatulagana a le Alii.

Ia faaali atu le tamaitusi Mo le Malosi o le Autalavou. Ia faamatala atu o lenei tamaitusi o loo tuuina mai ai se fesoasoaniga lelei tele mo le autalavou ma o latou matua. O loo aofia ai faamatalaga i faatulagaga a le ekalesia mo tafaoga faamasani, lavalava, gagana, tusi ma ata, ma musika ma siva. Ia uunaia ia matua ina ia faitauina ma talanoaina lenei tamaitusi faatasi ma tagata taitoatasi o a latou fanau o e ua taulalata atu i le avea ma tagata matutua. O lenei faiga e maua ai se auala faigofie mo matua e faailoa atu ai ia mataupu ia e mafai ona faigata ona talanoa i ai. E maua ai foi e le autalavou se avanoa e tuuina atu ai ni fesili patino e uiga i faatulagaga o le ola mama. Ia fetufaai atu manatu nei mai itulau e 15–16 i totonu o lenei tamaitusi:

“Ua poloai mai lo tatou Tama Faalelagi o le feusua’i faaleulugalii, e tatau ona faapolopoloina mo ana fanau ua uma ona faaipoipo. E mafai ona avea feusua’iga faaletane ma le ava ma mea matagofie ma pa’ia. Ua faatuina lea tulaga e le Atua mo le foafoaina o ana fanau, ma le faaalia o le alofa o le tane ma le ava ua faaipoipo i le tasi: ‘O le mea lea e tuua ai e le tane lona tama ma lona tina, ae faatasi ma lana ava: ona avea ai lea o i la’ua ma tino e tasi’ (Kenese 2:24).

“Talu ai ona o le feusua’i o le tane ma le ava o se mea ua pa’ia, o lea ua poloaiina ai e le Alii ia tatou mama mai ai ae tatou te le’i faaipoipo, ma ia na o a tatou lava ava ma tane tatou te faia i ai nei tulaga, pe a uma ona tatou faaipoipo. A lua tafafao faamasani ma se tasi, ia e faaaloalo ia te ia, ma ia e faamoemoeina foi o ia ina ia faaaloalo mai ia te oe. Aua ne’i e faaaogaina le e te lua tafafao faamasani, ma se tasi e faataunuu ai ou tuinanau faaletino. O lou fepa’ia’i le tatau ai ma se tasi i le faaletino, e aveesea ai lou malosi e te pulea lelei ai oe lava ia. Ia e pulea lelei oe lava ma ou lagona faaletino.

“E i ai amioga ma tulaga faapitoa ua faasaina e le Alii, e aofia ai feusua’iga uma ma se tasi ae le’i faaipoipo, feusua’iga sese (e pei o le faatauatane ma le faatauafafine, toso teine, ma le toe ui i fanau) pule i le tino, po o le mafaufau, tautala, pe faatino ia feusua’iga….

“O faiga faatauatane ma le faatauafafine o ni agasala ma o ni mea ua inosia e le Alii (tagai Roma 1:26–27, 31). O ni lagona e le masani ai, e aofia ai lagona e faasaga i tagata o le ituaiga lava e tasi, ua tetee lea i le fuafuaga e faavavau a le Atua mo lana fanau. Ua ia te oe le tiute e faia ai le filifiliga sa’o. E tusa pe faasino lagona ma manaoga faaletuinanau o le tane i le tane, po o le fafine i le fafine, e tupu mai ai agasala mamafa. E tatau i tagata uma o le Au Paia o Aso e Gata Ai ona pulea lelei i latou lava.”

Ia faaali atu se O Se Taiala a Matua ma le Tusi Faavae o Afiafi Faaleaiga. Ia faamatala atu o nei risosi o loo tuuina mai ai le fesoasoani i matua o loo tauivi i le aoaoina o a latou fanau e uiga i le legavia. O Se Taiala a Matua o loo matuai tuuina atoa mai ai lenei mataupu. O le Tusi Faavae o Afiafi Faaleaiga o loo tuuina mai ai ia le mataupu o loo i le itulau e 288–93.

Ia faamamafa atu faapea a o talanoa faatasi matua ma a latou fanau e uiga i feusua’iga, e mafai foi ona latou molimau atu faapea o le mama o amioga e tau atu i le olioli ma le fiafia.

  • Aisea e taua ai i matua ona faia se faataitaiga o le mama o amioga e faaopoopo atu i le aoaoina atu? O a ni auala e mafai ai e matua ona faia ni faataitaiga o le mama o amioga?

    Ia faailoa atu faapea e mafai e fanau ona aoaoina mataupu faavae moni o amioga mama i auala e fetausiai ai o latou matua, e ala i ituaiga tusitusiga ma mea e faatagaina e o latou matua i totonu o le fale, ma le auala e tautatala ai o latou matua e uiga i le mana paia o le foafoaga.

Faaiuga

Ia faamamafa atu faapea ua i ai i matua le tiutetauave e aoao atu ai i a latou fanau ia mataupu faavae o le amiotonu. Ia uunaia tagata o le vasega ina ia taumafai e ola i mataupu faavae sa aoaoina i lenei lesona ma iloiloina ia auala e mafai ona latou aoaoina lelei atu ai nei mataupu faavae i fanau.

Ia molimau atu i upumoni sa talanoaina i lenei lesona e pei ona musuia ai e le Agaga.

Ia tagai i itulau e 60–64 i totonu O le Faaipoipoga ma Fegalegaleaiga Faaleaiga Taiala mo Suesuega a le Tagata o le Vasega . Ia uunaiina tagata o le vasega ina ia iloiloina ia aoaoga ma mataupu faavae o loo i lenei lesona e ala lea i le (1) mulimuli ia le itiiti ifo ma le tasi o fautuaga o loo i totonu o le “Manatu mo le Faatinoga” ma le (2) ia faitau le tala “Aoao le Fanau,” mai ia Peresitene Boyd K. Packer. Ia faamamafa atu faapea e mafai e ulugalii ua faaipoipo ona mauaina ia faamanuiaga silisili mai le faitauina ma le talanoaina faatasi o tala i totonu o le taiala suesue.

Lolomi