Puspuso a Mabegkes iti Kinalinteg ken Panagkaykaysa
Iti daytoy maika-200 a tawen iti pakasaritaan ti Simbaantayo, ikumittayo koma ti bagbagitayo nga agbiag a nalinteg ken agkaykaysa a saan a kas iti sigud.
Ti kinalinteg ken panagkaykaysa ket napateg unay. 1 No ayaten ti tao ti Dios iti amin a pusoda ken ikagumaanda ti agbalin a kas Kenkuana, bumassit ti riribuk ken panagsisinnuppiat iti kagimongan. Dumakkel iti panagkaykaysa. Magustuak ti salaysay a mangipagwadan iti daytoy.
Kas maysa nga agtutubo a ditayo kapada ti pammati, tinulongan ken indepensa ni Heneral Thomas L. Kane dagiti Santo idi mapapanawda sadiay Nauvoo. Isu ti maysa a nangibabaet iti Simbaan iti adu a tawen. 2
Idi 1872, ni Heneral Kane, ti nalaing nga asawana, ni Elizabeth Wood Kane, ken ti dua nga annakda a lallaki nagdaliasatda manipud pagtaenganda sadiay Pennsylvania agingga iti Salt Lake City. Kinuyogda ni Brigham Young ken dagiti kaduana a napan iti St. George, Utah. Naammuan ni Elizabeth iti umuna nga isasarungkarna iti Utah maipapan kadagiti babbai. Nasdaaw iti sumagmamano a banag a naammuanna. Kas pagarigan, natakuatanna nga amin a trabaho a mabalin a panggedan dagiti babbai iti pagbiag ket adda sadiay Utah. 3 Natakuatanna pay a nasayaat ken mannakaawat dagiti miembro ti Simbaan kadagiti Amerikano. 4
Kabayatan ti biaheda nagindegda iti Fillmore iti pagtaengan da Thomas R. ken Matilda Robison King. 5
Insurat ni Elizabeth a bayat ti panangisagana ni Matilda iti pannangan para kada Presidente Young ken dagiti kaduana, dimteng ti lima nga American Indian. Nupay saanda a naawis, ninamnamada a makidanggayda iti grupo. Kinasao ida ni Sister King “iti pagsasaoda.” Nagtugawda kadagiti ulesda nga addaan ti nasayaat a panagruprupa. Dinamag ni Elizabeth iti maysa nga anak a King, “Ania ti imbaga ni nanangyo kadagiti lallaki?”
Insungbat ti anak ni Matilda, “Kunana, ‘Immuna a simmangpet dagitoy a bisita, ket para kadakuada laeng ti naluto; ngem malutluton ti kanenyo, ayabankayto no nakasaganan daytoy.’”
Dinamag ni Elizabeth, “Aramidenna kadi dayta wenno mangted laeng kadagiti wara iti ridaw ti kusina?” 6
Simmungbat ti anak ni Matilda, “Pagserbianto ida ni Nanang iti lamisaanna a kas met laeng ti inaramidna kadakayo.”
Ket inaramidna a kasdiay, ket “ket nanganda a napnuan kababalin.” Impalawag ni Elizabeth a nangatngato ngem 100 percent ti opinionna. 7 Mapasayaat ti panagkaykaysa no matrato dagiti tao nga addaan dignidad ken panagdayaw uray pay agduduma ti kababalin.
Kas lider, saantayo nga agarapaap nga iti napalabas perpekto ti amin a relasion, amin a galad ket kas ken ni Cristo, wenno amin a desision ket nalinteg. Nupay kasta, isuro ti pammatitayo nga annaknatayo amin ti Ama sadi Langit, ken agdaydayawtayo Kenkuana ken iti Anakna, ni Jesucristo, ti Mangisalakantayo. Ti tarigagaytayo ket ti panagsinninged ti puspuso ken pampanunottayo iti kinalinteg ken panagkaykaysa ken makikaykaysatayo Kadakuada. 8
Ti kinalinteg nalawa ti kaipapananna a balikas ngem iramanna ti panangibiag kadagiti bilin ti Dios. 9 Pagbalinennatayo a maikari kadagiti sagrado nga ordinansa a mangbukel ti dana ti katulagan ken mangbendision kadatayo a maaddaan iti Espiritu a mangiturong iti biagtayo. 10
Ti panagbalin a nalinteg ket saan nga agpannuray iti tunggal maysa kadatayo nga addaan iti amin a bendision iti biagtayo ita. Mabalin a saantayo a naaddaan ti asawa wenno naparaburan iti annak wenno sabali pay a bendision ita. Ngem inkari ti Apo a dagiti nalinteg a napudno “makipagtaengdanto iti Dios iti kasasaad nga awan ti gibusna a kinaragsak.” 11
Ti panagkaykaysa ket nalawa met ti kaipapananna a balikas ngem awan duadua a mangipagwadan iti umuna ken maikadua a dadakkel a bilin nga ayaten ti Dios ken ayaten ti padatayo a tao. 12 Ipasimudaag daytoy iti tao ti Zion a dagiti puso ken panunotda “napagrereppeng iti panagkaykaysa.” 13
Ti konteksto ti mensahek ket ti naggidiatan ken dagiti adalen manipud kadagiti sagrado a nasantuan a kasuratan.
Addan 200 a tawen ti napalabas manipud pay idi damo a nagparang ti Ama ken ti Anakna ken nakairugian ti Pannakaisubli ti ebanghelio ni Jesucristo idi 1820. Ti pakaammuan iti 4 Nephi iti Libro ni Mormon iramannna ti 200-a-tawen a panawen kalpasan ti panagparang ken panangipasdek ti Mangisalakan iti Simbaanna iti nangkauna nga America.
Ti kasuratan iti pakasaritaan a mabasatayi iti 4 Nephi iladawanna ti tao nga awan dagiti innapal, panagpungtot, riribuk, panagulbod, pammapatay, wenno ania man a kita ti kinagartem. Gapu kadaytoy a kinalinteg ilanad ti rekord, “pudno nga awanen ti naragragsak pay a tao kadagiti amin a tao a pinarsua ti Dios.” 14
No maipapan iti kaykaysa, mabasa iti 4 Nephi, “Ket napasamak nga awan ti panagririnnupir iti pagilian, gapu iti ayat ti Dios a nagnaed iti puso dagiti umili.” 15
Daksanggasat, iladawan ti 4 Nephi ti panagbalbaliw a nangrugi iti “maikadua gasut ket maysa a tawen,” 16 idi dinadael ti basol ken pannakasinasina ti kinalinteg ken kaykaysa. Ti kinadakes a nagparang kalpasanna ket nakaro unay isu nga impeksa ni propeta Mormon ti ladingitna iti anakna a ni Moroni:
“Ngem O anakko, kasano a maaramid dagiti tao ti kastoy, a pagay-ayatda ti nalabes a kinadakes—
“Kasano a manamnamami a saan nga isaad ti Dios ti imana iti panangukom a maibusor kadakami?” 17
Iti daytoy a dispensasion, numanpay naisangsangayan a panawen, awan ditoy a lubong ita ti kinalinteg ken kaykaysa a nailadawan iti 4 Nephi. Kinapudnona, agbibiagtayo iti panawen ti pannakasinasina. Nupay kasta, dagiti milion a nangawat ti ebanghelio ni Jesucristo nagkumit a mangragpat iti agpada a kinalinteg ken kaykaysa. Ammotayo a makaaramidtayo iti nasaysayaat, ket dayta ti karit kadatayo ita. Makapagbalintayo a puersa a mangitag-ay ken mangbendision iti kagimongan. Kadaytoy maika-200 a tawen iti pakasaritaan ti Simbaan, ikumittayo ti bagbagitayo kas miembro ti Simbaan ti Apo nga agbiag a nalinteg ken agkaykaysa a saan a kas iti sigud. Kiniddaw kadatayo ni Presidente Russell M. Nelson nga “ipakitatayo ti kinasibil, timpuyog dagiti puli ken etniko ken respeto ti tunggal maysa.” 18 Kayatna a sawen nga agiinnayattayo ken iti Dios ken awaten ti tunggal maysa kas agkakabsat a babbai ken napudpudno a tao ti Zion.
Iti doktrina ti panangiraman iti amin, agbalintayo a lugar ti pangkaykaysa ken panagduduma. Saan nga agsungani ti panagkaykaysa ken panagduduma. Magun-od ti panagkaykaysa no mangiraman ken dayawentayo ti panagduduma. Iti panawen a nagserbiak iti San Francisco California Stake presidency, adda dagiti kongregasionmi nga agsao iti Spanish-, Tongan-, Samoan-, Tagalog-, ken Mandarin-. Dagiti ward nga agsao ti English ket buklen ti tattao manipud iti nadumaduma a puli ken kultura. Adda ayat, kinalinteg, ken panagkaykaysa.
Dagiti ward ken branch iti Ti Simbaan ni Jesucristo dagiti Santo iti Ud-udina nga Aldaw ket nabukel babaen ti georapia wenno pagsasao, 19 saan a babaen iti puli wenno kultura. Ti puli ket saan a maisurat iti membership record.
Iti Libro ni Mormon, agarup 550 a tawen sakbay a nayanak ti Cristo, naisuro kadatayo ti bilin maipapan ti relasion iti nagbaetan dagiti annak ti Ama sadi Langit. Nasken nga agtungpal ti amin kadagiti bilin ti Apo, ken maawis ti amin a makiranud iti kinasayaatna; “ket awan ti idaddadumana nga umasideg kenkuana, nangisit ken puraw, adipen ken nawaya, lalaki ken babai; ken malagipna dagiti pagano; ket agpapada ti amin iti Dios, Hudio man ken Gentil.” 20
Iti panagministro ken mensahe ti Mangisalakan impakdaarna nga annak ti Dios ti amin a puli ken maris. Agkakabsattayo amin. Iti doktrinatayo mamatitayo a ti pagilian para iti Pannakaisubli, ti Estados Unidos, ti U.S. Constitution 21 ken dagiti mainaig a dokumento, 22 nga insurat dagiti saan a perpekto a tao, ket piaregta ti Dios a mangparabur iti amin ai tao. Kas mabasatayo iti Doktrina ken Katulagan, dagitoy a dokumento ket “nabukel, ken nasken a mapagtalinaed para kadagiti kalintegan ken kalasag ti amin a lasag, a maibatay iti nainkalintegan ken nasantuan a pagbatayan.” 23 Dua kadagitoy a pagbatayan ket wayawaya nga agpili ken manungsungbat iti bukod a basol. Impakdaar ti Apo:
“Ngarud, saan nga umno nga adipenen ti asino man a tao ti sabali.
“Ket daytoy a gagem ti nangbukel iti Pagalagadan daytoy a daga, babaen dagiti ima dagiti masirib a tao a binukelko para iti daytoy a gagem, ket sinubbotko ti daga babaen ti panagsayasay ti dara.” 24
Naawat daytoy a paltiing idi1833 idi nagsagaba iti nakaro dagiti Santo iti Missouri. Ti paulo ti Doktrina ken Katulagan benneg 101 kastoy ti mabasa: “Pinapanaw ida dagiti mangriribuk kadagiti balayda iti Jackson County. … Adu kadagiti [miembro] ti Simbaan ti naipangta a mapapatay.” 25
Panawen daytoy ti panagdanag iti adu a paset. Adu ti taga-Missouri a mangibilang a kabusor dagiti Katutubo nga Americano ket kayatda a mapapanawda iti lugar. Mainayon pay, adu kadagiti agnaed iti Missouri ti agtagikua kadagiti tagabo ti nagbuteng kadagiti bumusbusor iti pannakaadipen.
Maisupadi iti dayta, dayawen ti doktrinatayo dagiti Katutubo nga Americano ket tarigagaytayo amasuruanda ti ebanghelio ni Jesucristo. Addaan respeto iti pannakaadipen, nalawag iti nasantuan a kasuratantayo nga awan koma ti tao a tagabuen ti sabali. 26
Kamaudiananna, napapanaw dagiti Santo manipud iti Missouri 27 ken pinilitda ida a mapan iti Laud. 28 Nagballigi dagiti Santo ken nasarakanda ti talna a kakuyog ti kinalinteg, panagkaykaysa, ken panagbiag iti ebanghelio ni Jesucristo.
Agragsakak iti Mangibabaet a Kararag ti Mangisalakan a naisurat iti Ebanghelio ni Juan. Binigbig ti Mangisalakan a ti Ama ti nangipatulod Kenkuana ken Isu, ti Mangisalakan, nalpasnan ti trabaho a nakaibaonanna nga aramiden. Inkararaganna dagiti disipulona ken mamati ken ni Cristo: “Tapno isuda amin agmaymaysada koma: a kas met sika, Ama, kaniak, ket Siak kenka, tapno addada met koma kadata.” 29 Panagkaykaysa ti inkararag ni Cristo sakbay ti pannakaliput ken Pannakailansana iti krus.
Iti umuna a tawen ti Pannakaisubli ti ebanghelio ni Jesucristo, a naisurat iti benneg 38 ti Doktrina ken Katulagan, agsao ti Apo maipapan iti gubgubat ken kinadangkes ket ipakdaarna, “Kunak kadakayo, agkaykaysakayo; ket no saankayo nga agkaykaysa saankayo a kukua.” 30
Ti kultura ti Simbaantayo aggapu iti ebanghelio ni Jesucristo. Ti Surat ni Apostol Pablo kadagiti taga Roma ket nabatad. 31 Ti nagkauna a Simbaan sadiay Roma ket binukel dagiti Judio ken Hentil. Addaan dagitoy nagkauna a Hudio iti kulura ti Juda ken “inabakda ti wayawayada, ket immadu ken rimmang-ayda .” 32
Addaan dagiti Hentil iti Roma iti kultura nga impluensia ti Hellenistic, a naawatan ni Apostol Pablo gapu kadagiti padasna sadiay Atenas ken Corinto.
Inted ni Pablo ti ebanghelio ni Jesucristo iti detalyado nga estilo. Insuratna dagiti aspeto iti kultura dagiti Judio ken Hentil 33 a maisupadi iti pudno nga ebanghelio ni Jesucristo. Dinawatna iti tunggal maysa kadakuada nga ibatidan dagiti lapped manipud iti pammati ken kulturada a saan a maitunos iti ebanghelio ni Jesucristo. Binagbagaan ni Pablo dagiti Judio ken Hentil nga agtungpal kadagiti bilin, agiinnayat ken ipatalged a ti kinalinteg ti mangiturong iti pannakaisalakan. 34
Ti kultura ti ebanghelio ni Jesucristo ket saan a kultura ti Hentil wenno kultura ti Judio. Saan a maikeddeng babaen iti maris ti kudil wenno sadino ti pagnaedanti tao. Bayat ti panagrag-otayo iti nadumaduma a kultura, nasken a panawantayon dagiti aspeto dagita a kultura a maisuppiat iti ebanghelio ni Jesucristo. Masansan a naggapu dagiti miembro ken baro a converttayo iti nadumaduma a puli ken kultura. No surotentayo ti balakad ni Presidente Nelson a mangummong ti naiwarawara nga Israel, maammuantayto a maidumatayo kadagiti Judio ken Hentil idi panawen ni Pablo. Ngem makapagkaykaysa iti ayat ken pammatitayo ken ni Jesucristo. Ti Surat ni Pablo kadagiti taga Roma bangonenna ti pagbatayan a surotentayo ti kultura ken doktrina ti ebanghelio ni Jesucristo. Daytoy ti pagwadantayo iti agdama. 35 Dagiti ordinansa iti templo ti mamagkaykaysa kadatatayo ken mangpalugod kadatatayo nga agkaykaysa iti kinaagnanayon.
Dayawentayo dagiti pioneer a miembrotayo iti intero a lubong, saan a gapu ta perpektoda ngem gapu ta nalabananda ti rigat, nagsakripisioda, nagtarigagayda nga agbalin a kas ken Cristo, ken nagpasnekda iti pammati ken nakikaysa iti Mangisalakan. Ti pannakikaysada iti Mangisalakan ti namagkaykaysa kadakuada. Pudno daytoy a pagbatayan para kadatayo ita.
Ti awag ti clarion kadagiti miembro Ti Simbaan ni Jesucristo dagiti Santo iti Ud-udina nga Aldaw ket ti panangikarigatanda nga agbalin a maysa a Zion a sangsangkamaysa iti puso ken panunotda ken agtaengda iti kinalinteg. 36
Ikararagko nga agbalintayo a nalinteg ken agkaykaysa iti panagserbi ken panagdaydayaw iti Mangisalakantayo, ni Jesucristo, a paneknekak. Iti nagan ni Jesucristo, amen.