Bukin Tera Kawain te Berita
Kaokoron kawain te berita ae tabu e kakaawaki n onoti ao n akea tokina.
Rinanon ana mwakuri, E a tia Beretitenti Russell M. Nelson ni kamatebwai ao n reirei ana berita aika tabu te Atua ma Natina. Ngaia bon te banna ni katoto ae otamwaaka iroun temanna are e nakonako ni kawain te berita. N ana moan rongorongo ngke e Beretitenti n te Ekaretia, e taku Beretitenti Nelson:
“Am motinnano n ira te Tia Kamaiu ni karaoan berita aika tabu ma Ngaia ao ni kawakin berita aikai e na kauka te mataroa nakon kakabwaia n tamnei ma te tibwanga ae tauraoi nakoia mwaane, aine, ao ataei n taabo nako.
“… Otenanti n te tembora ao berita aika tabu ake ko karaoi boni kiingin kakorakorakin maium, am mare ao am utu, ao am konabwai ni kaitarai ana mwakuri te tia kakaitara. Am nebonebo n te tembora ao am mwakuri n ibuobuoki ikekei ibukiia am bakatibu e na kakabwaiako ma rikiraken am kaotioti ao te rau ao e na karikirakea am motinnano n tiku ni kawain te berita.”1
Tera kawain te berita ae tabu? Bon te kawai teaina e kairi nakon abanuean te Atua n tiretio. Ti waaki i nanon te kawai aei n te bwabetito ao imwiina “ti waaki nako, ni kanuaira n ana taeka Kristo, ao n teimatoa ni karokoa te toki, ao ana tangira te Atua nakoia aomata ni kabane [tua ake uoua aika a korakora] … ni karokoa te toki.”2 Inanon ara waaki n te kawai ae tabu (are, bon, reitinako riaon te maiu ae mamate), ti karekei ni kabane otenanti ao berita aika tabu ni kaineti nakon te kamaiuaki ao te karietataki.
Boton ara berita ae tabu bon karaoan nanon te Atua “ao te ongeaba nakon ana tua ni kabane ni bwaai ni kabane ake e na anga ana tua iai nakoira.”3 Irakin reirein ao tuan ana euangkerio Iesu Kristo ni katoabong bon te kakukurei ao te kawai ae rang karaunano inanon te maiu. Ibukin teuana te bwai, te aomata e totokoi kairua aika korakora ao nanokawaki. Kariaia bwa N na kabongana te kabotau iaon te takakaro. N te teneti, iai te bwai ae e aranaki bwa kairua n tiaki te nano. Aikai bon bwaai n aron orean te booro nakon te nete ke kataboro inanon orean te booro. Karaoan kairua a aranaki bwa bon mwiin ana kairua te tia takakaro nakon are e na iangoaki bwa e riki man ana konabwai aiana.
Ae aki toki n ririki ara kangaanga ke kairua a bon riki irouia, mwiin rinerine n aki iangoraoi, ke ti kona n atonga bwa mwiin “kairua n tiaki te nano.” Ngkana ti nanomwaka ni waaki iaon te kawai ae tabu, ti kona n totokoi “kairua n tiaki te nano.” Ti totokoi anua aika a kareke n aekaia nako. Ti aki bwaka inanon mwanonon te kewe ao anua n aonikai. Ti rakai buure aika a kakaiaki n te wenenibure ao waaki ni kinano. Ti totokoia aomata ao bwaai ake, e ngae ngke a rang kinaaki, ake ti na reke iai n te kanganga ni maiura n rabwata ao n tamnei. Ti totokoi rinerine ake a kaikoakia ke ni kamwinibaeia tabeman ao ti karekei anua aika raraoi ao n ibuobuoki.4
Unimwaane J. Golden Kimball e kakoauaki irouia aomata bwa e taekini aikai, “Tao I aki nakonako [n tainako] n te kawai ae eti man irariki, ma I [kataia] n toua n tainako ngkana I [kona].”5 Inanon taai aika a kangaanga, I kakoaua bwa te Tari Kimball e na booraoi n iango bwa ara kantaninga ae abwabwaki bon te tiku iaona, tiaki ti touakin, te kawai ae tabu bwa ti aonga n totokoi karawaawata aika kona n totokoaki ao tobwan kangaanga ake aki kona n totokoaki n te itera are teuana.
Tabeman a kona ni kangai, “I kona ni karaoi rinerine aika raraoi ma ke n akean te mwakuri ni bwabetito; I aki kainnanoi berita aika tabu bwa I aonga n riki bwa te aomata ae tamaroa man nakoraoi.” E koaua, a mwaiti aika, a karaoi bannaia aomata ake a mena iaon kawain te berita, e ngae ngke a tuai ni mena i nanona. Ko bae n taekinna bwa a kang uaan kakabwaia man te nakonako ni kawain te “berita ae tabu. Tera, ngkanne, kaokoron kawain te berita ae tabu?
Eng, te kaokoro e rang kakaawaki n te aro ae onoti ao n akea tokina. Kanoana bon aron ara ongeaba, aron ana motinnano te Atua nakoira, te ibuobuoki mai karawa are ti karekea, kakabwaia aika kaeti nakon ikotakiia aomatan te berita, ao ae kakaawaki riki, rikira ni bwaibwai ae akea tokina.
Te Ongeaba ae Nanomwaka
Te moan bon aron ara ongotaeka nakon te Atua. E raka aei nakon tii karekean te nano ae tamaroa, ti motinnanoia bwa ti na maiuakin taeka ni kabane ake a nako mai wiin te Atua. N aei, ti ririmwin ana katooto Iesu Kristo, are, man bwabetitoana, “E kaotia nakoia natia aomata, bwa n ana tai ni maiu n rabwata ao e karinanoa imatan te Tama, ao e kakoaua nakon te Tama bwa e na ongeaba nakoina mani kaawakinan ana tua ni kabane.”6
Man ara berita, ti kantaninga ae riaon tii totokoan kairua ke te taratara raoi n ara babaire. Ti namakina te bukintaeka iroun te Atua ibukin ara rinerine ao maiura. Ti katoka i aora aran Kristo. E tiku ara iango iaon Kristo—n arora n ninikoria ni kakoaua Iesu ao ni karekea anuan Kristo.
Man ara berita, te ongotaeka nakon reirein te euangkerio e a nene wakaana inanora. I ataa rongorongon te taanga are, n tain aia mare, te buu te aine e aki kakaonimaki n te Ekaretia ao te buu te mwaane e tuai ni kaina te Ekaretia. N na araniia bwa Maria ao Ioane, tiaki raoi araia ni koaua. Ngkai ataei a waaki n rin n te karaki, e namakinna Maria bwa e riai n ribanaia, n aron are e taekinna koroboki aika a tabu,“ n aron naba kawain te Uea.”7 E rang boutoka Ioane. E karaoi tabeua anganano aika kakaawaki Maria n tiku n te mweenga n kakaonimaki n reirei te euangkerio. E taraia bwa a na kakaonimaki ana utu nakon te taromauri n te Ekaretia ao waaki ni kakukurei. A riki Maria ao Ioane bwa kaaro aika nakoraoi, ao natiia (ni kabane mwaane aika marurung) a rikirake inanon te onimaki ao ni mamate nanoia n reirein te euangkerio ao kainibaire.
Ana karo Ioane, tibuia ataeinimwane, a rang kukurei ni maiuia ae tamaroa ao aia kekeiaki tibuia, ma ibukina bwa iai nanoia ni kairiribai nakon te Ekaretia, a tangiria ni katerea bwa e reke aei man aia rabakau n tobwa Ioane ao Maria. Ioane, e ngae ngke tiaki kaain te Ekaretia, e aki boraoi ma te iango aei. E katerea bwa a na kakoaua uaan ana reirei te euangkerio—n te bwai are a noria natina n te Ekaretia ao n aron naba are e karaoaki ni mweengaia.
E kairaki naba Ioane n ana wirikiriki te Tamnei, man ana tangira ao ana katoto kainnabana, ao aia kaumaki natina. Imwiin te tai anne, e bwabetitoaki, ao a rang kukurei kaain te uoote ao raoraona.
E boni ngae ngke iai kakaewenako nakoia ma natiia, a kamatoa ma nanoia ni kabane Maria ao Ioane bwa te kawai ae tabu, bon anne aia kakabwaia. A tia n noori ana taeka te Uea nakon Ieremia ni koro bukiia inanon maiuia ma natiia ao bon irouia: “N na karina au tua inanoia, ao N na koroia i nanoia; ao N na riki bwa atuaia, ao a na riki bwa au aomata.”8
Kabaeaki nakon te Atua
Te kauoua ni koaua ae onoti ni kawain te berita ae tabu bon ara reitaki ma Atuara. Berita aika tabu ae anga te Atua nakoia Natina nakon ae tii kairara. E kabaeira Nakoina, ao n ongotaeka Nakoina, ti kona n tokanikai ni bwaai ni kabane.9
N te taina ao I wareka te rongorongo ae koreaki iroun te tia kakae rongorongo ae aki tau ana kareke rongorongo are e kabwarabwara bwa aron karaoan te bwabetito ibukiia mate bon kateboan te roora ni birim inanon te ran. Ngkanne araia uake a kaoti inanon te roora ni birim anne a tia ni bwabetitoaki. Anne e na baitii rokona, ma e na kakeaa kakaawakin tamneia aomata n tatabemaniia ao kakaawakin karaoan te berita ae onoti ma te Atua.
“E taku [Iesu] …: Rin bwa e wariki te mataroa, ao e irariki te kawai are e kaineti nakon te maiu; ao ti tabeman ake a na kunea.”10 N te aro ni kabotau, te mataroa ae wariki aei e rang wariki n te aro are ti temanna ae e na kona n rin n teuana te tai. Aomata n tatabemaniia a karaoi oin aia motinnano nakon te Atua, ao te Atua e karaoa te berita ae tabu nakoia n tatabemaniia, n araia, bwa ti na kona ni katan iaona n te tai aei ao ae akea tokina. Ma otenanti ao berita aika a tabu, “mwaakan te nakoa n atua e na kaotaki” inanon maiura.11
Te Ibuobuoki mai Karawa
Aio e kairiira bwa ti na iangoa te kateniua ni kakabwaia ae onoti ni kawain te berita ae tabu. E katauraoa te Atua te bwaintangira ae aki kona ni kabwarabwaraaki ni buokiia taan kawakini berita aika a tabu: ana bwaintangira te Tamnei ae Raoiroi. Te bwaintangira aei bon karekean ana iraorao, kamanomano, ao ana kairi te Tamnei ae Raoiroi.12 E kinaaki naba bwa te Tia Karaunano, te Tamnei ae Raoiroi “are e onrake n te kantaninga ao te tangira ae kororaoi.”13 E “atai bwaai ni kabane, ao e kaota koauan te Tama ao te Nati.”14 ake ti kabaeaki ni kakoaua ibukiia.15
Ni kawain te berita ti kunea naba kakaawakin te kabwarabure ao kaitiakakin te bure. Aio te ibuobuoki ae e kona n roko ti man te korakora mai karawa, ao e waakinaki iroun te Tamnei ae Raoiroi. “Ao ngkai aio te tua: Rairinanomi ngkami tokin aonaba, ao nako mai nakoiu ma ni bwabetitoaki n arau, bwa kam aonga ni katabuaki man butimwaea te Tamnei ae Raoiroi, bwa kam aonga n tei n akea barekami imatau n te kabanea ni bong.”15
Ikotaki ma Aomata n te Berita
Kaaua, naake a karekea kawain naba berita a karekei kakabwaia aika onoti ni bootaki aika kakaokoro. Taetae ni burabeti iaon ikotakin raoi ana baronga Iteraera aika a uamaenako n te tai ae maan nakon aban rikiia a reke inanon koroboki aika a tabu.17 Kakoroan bukin taetae ni burabeti akanne ao berita a waaki ngkai ma ikotakiia aomatan te berita nakon te Ekaretia, n anuean te Atua iaon te aba. E kabwarabwara Beretitenti Nelson, “Ngkana ti taetae iaon te ikotakiti taekina kakawakin te koaua aei: ni kabaneia natin Tamara are i Karawa … a riai n ongo rongorongon ana euangkerio Iesu Kristo ae kaokaki.”17
E tua te Uea nakoia kaain Ana Ekaretia Iesu Kristo ibukiia Aika a Itiaki ni Boong aika Kaitira bwa a na “teiraki ao karaneanea ootami, bwa e aonga n riki ootami bwa te banna ibukiia aaba; … bwa ikotakiia i aon aban Tion, ao i aon ana titeiki, e na riki bwa te otanga, ao te kamanomano man te angibuaka, ao te un ngkana e na bwaronako n akea renganana i aon te aonaba ni kabutaa.”19
Iai naba ikotakiia aomatan te berita ni katoa wiki n ana auti n tataro n ana bong te Uea, bwa aonga ni kona “raoi ni kawaki [niia] man baarekan te aonaba.”20 Bon te ikotaki ibukin te toa n ana te kariki ao te ran ni kauringa ana Mwakuri ni Kamaiu Iesu Kristo ao te tai “n aki mamatam man tataro, man taetae imarenaia ni kaineti ma maiun tamnei[ira].”21 Ngke tebwitabun au ririki, bon ti ngai kaain te Ekaretia n au kiraati n te kauarinan. I kukurei n reitakiu ma raoraou aika a mwaiti aika raoiroi n te reirei, e ngae n anne I kunea bwa I katan riki n te bootaki n toa ni katoa wiki ni kauringa ao ni kaboua tamneiu, ao rabwatau naba. Ti namakinna bwa e bati te bwai ae bua n akea te bootaki n toa n tain te butinaoraki, ao ai ingaingara ngaira nakon te tai ngkana ti kona iai ni manga ikotaki riki n aron are mai imwaina.
Aomatan te berita a na ikotaki n te tembora, ana auti te Uea, ni karekei otenanti, kakabwaia, ao kaotioti aika onoti ake a tauraoi ikekei. E reirei te Burabeti Iotebwa Timti: “Tera oin ikotakiia … ana aomata te Atua n roro nako n te aonaaba? … Te kouru bwa a na katea ana auti te Uea ike E kona ni kaoti nakoia Ana aomata otenanti ao mimitongin Abanueana, ao n reireinia aomata ni kawain te kamaiuaki; ibukina bwa a mwaiti otenanti ao reirei ake, ngkana a reiakinaki ao ni karaoaki, a riai ni karaoaki n te tabo ke te auti ae kateaki ibukin te kantaninga anne.”21
Karekei Berita n te Berita ae Tabu
N tokina, bon ti karekean kawain te berita ae tabu are ti karekei iai ana kakabwaia Aberaam, Itaaka, ao Iakobwa n te kamaiuaki ao te karietataki are e ti kona n anga te Atua.23
Booki ni koroboki aika a tabu ake a koreaki nakoia ana aomata ni berita e nanonaki nakon ana kariki Aberaam are e kinaaki bwa “te bata are Iteraera.” Ma aomata ni berita a kairaki naba ni kabane ake a karekea ana euangkerio Iesu Kristo.24 E kabwarabwara Bauro:
“Bwa ni kabane ake a tia ni bwabetitoaki inanon Kristo a katukaki iroun Kristo. …
“Ao ngkana ana bwai Kristo, ngkanne a warekaki bwa kanoan Aberaam, ao a bwaibwai ni kaineti nakon te berita.”25
Naake a kakaonimaki nakon aia berita “a na roko ni mangautiia ake a raoiroi.”26 A “kakororaoaki rinanon Iesu te tia raoi n te berita ae boou. … Aikai naake rabwataia e teretio, are mimitongiia ai aron taai, ae mimitongin te Atua, te kabanea n rietata i buakoia.”27 “Mangaia are, bon aia bwai bwaai ni kabane, n te maiu ke n te mate, ke bwaai aika ngkai naba, ke bwaai aika a na roko, ni kabane bon aia bwai ao bon ngaia ana bwai Kristo, ao Kristo bon ana bwai te Atua.”28
Ti na ongo n ana wewete ana burabeti n teimatoa iaon kawain te berita. E noora ara bong Nibwaai ni miina ae korakora, “Ngai, ae Nibwaai, I noora korakoran mwaakan Ana Tiibu te Teei te Atua, ae e ruo nako aoia aika a itiaki aika kaain ana ekaretia te Tiibu te Teei, ma iaoia ana aomata inanon te berita ae tabu te Uea, ake a maenako nako aon te aonaaba; ao a irianaki ma te raoiroi ao ma mwaakan te Atua ao te mimitong ae korakora.”29
Ma Nibwaai, “e kimwareirei tamneiu” n ana berita te Uea.”30 N Tabatin te Itita aio, I kaota au kakoaua iroun Iesu Kristo, are Mangautina bon ara kantaninga ao ara kakoaua ni bwaai ni kabane ake a tia ni beritanaki iaon ao n tokin te kawain te berita. N aran Iesu Kristo, amen.