“Ang Ebanghelyo sa Agalon,” kapitulo 19 sa Mga Santos: Ang Istorya sa Simbahan ni Jesukristo sa Ulahing mga Adlaw, Volume 3, Maisogon. Halangdon, ug Gawasnon, 1893–1955 (2021)
Kapitulo 19: “Ang Ebanghelyo sa Agalon”
Kapitulo 19
Ang Ebanghelyo sa Agalon
Lunes, Septyembre 9, 1929, ang kilat mitumba sa poste sa koryente sa dihang usa ka grabing bagyo mihampas sa Cincinnati, Ohio. Ang hampak sa kilat mihimo og dakong ulbo sa kable sa koryente ug ngadto sa bag-ong gibag-o nga chapel sa Mga Santos sa Ulahing mga Adlaw sa amihanang tumoy nga bahin sa lungsod. Ang pipila ka putos sa kable [wiring insulation] nasunog, nalukop sa gambalay og aso. Ang mga bombero sa wala madugay miabot, apan ang kadaot nahimo na.
Sa una, ang Cincinnati Branch naguol nga ang kalayo miguba sa linya sa koryente sa gambalay. Uban sa pagpahinungod sa chapel nga wala na moabot og usa ka semana ang gilay-on, ang mga Santos walay panahon ni kwarta sa pag-ayo og bisan unsang dakong kaguba. Apan human sa pagsusi, ilang nadiskobrehan nga ang linya sa koryente mahimo pang magamit. Mitrabaho dayon sila sa pag-ayo ug sa pag-ilis sa mga kable, ug sa wala madugay ang gambalay mibalik nga magamit na.1
Samtang nagkaduol ang adlaw sa pagpahinungod, mas nagkadaghan ang mga tawo nga ingon og nakamatikod sa Simbahan. Sa Septyembre 12, si Christian Bang, ang unang magtatambag sa branch, mibiya sa iyang tindahan sa grocery aron sa paggahin og oras sa pagpainterbyu ngadto sa usa ka lokal nga pamantalaan. Ang reporter nahibalo nga ang mga Santos makausa nahimong ubos sa kontrobersiya, ug si Christian andam sa pagklaro sa mga sayop nga pagsabot sa publiko mahitungod sa Simbahan.2
“Ang Simbahan nakalagpas na sa daghang mga pagdaot sa milabay nga dekada,” gisultihan niya ang reporter. “Ang mga tawo nagsugod na sa pagsalikway sa karaang mga ideya ug nag-ila sa mga mithi diin among gibarogan.”
“Unsa ang imong baroganan karon kabahin sa dinaghan nga kaminyoon?” nangutana ang reporter.
“Dili na kana isyu karon,” miingon si Christian. Kami hugot nga nagsunod sa tinuohan subay sa unsay gikauyonan sa tanan. Nagtuo kami sa ikapulo, ug nagpraktis niini, bisan tuod ang among mga elder ug mga magtatambag wala magdawat og bisan unsa nga sweldo alang sa ilang serbisyo.”3
Tulo ka adlaw ang milabay, ang mga reporter mitunga na usab alang sa pagpahinungod sa chapel. Ang hingpit nga kalipay sa mga Santos dili masaypan. Mga upat ka gatos ka mga tawo, lakip sa mga misyonaryo gikan sa naglibot nga mga lugar, naghuot diha sa chapel alang sa miting. Si Apostol Orson F. Whitney, kansang mga apohan nga si Newel ug Elizabeth Ann Whitney mipasakop sa Simbahan sa Ohio nga mas una og hapit usa ka siglo, mianha gikan sa Siyudad sa Salt Lake sa paghatag sa pagpahinungod nga pag-ampo.4
Tingali wala nay mas madasigon niana nga hapon kay sa presidente sa branch nga si Charles Anderson. Kauban sa pamilyang Bang ug uban sa unang mga miyembro sa branch, siya ug ang iyang asawa, si Christine, naghago og dugay ug maayo sa pagpatubo sa ilang branch diha sa Cincinnati. Sa dihang iya nang turno sa pagpamulong ngadto sa kongregasyon, iyang giasoy ang daghang mga hagit nga miabot sa pagpalit ug pagbag-o sa meetinghouse.
“Mitrabaho kami gabii ug adlaw sa pagpahimutang niini sa kahimtang alang sa pagpahinungod,” mipahayag siya, “ug walay usa nga mas mapagarbuhon karon kay kanamo.”5
Diha sa iyang pakigpulong, si Elder Whitney miasoy sa panan-awon ni Joseph Smith ug Oliver Cowdery kaniadtong 1836 sa Manluluwas didto sa Kirtland Temple, usa ka gamhanang pahinumdom sa sagradong kasaysayan sa Ohio. Samtang ang Apostol namulong, ang Espiritu sa Dios diha kaniya, ug sa dihang nahuman siya sa pag-asoy sa panan-awon, misugod siya sa pag-ampo.
“Makagagahom nga Dios, among Langitnong Amahan,” miingon siya. “Hinaot nga ang tanan kinsa mosulod niini nga balay mobati sa impluwensya sa Espiritu sa Dios. Hatagi og ganti kadtong kinsa nakahatag sa ilang pinangitaan alang sa paghuman niini. Ipakita ang gahom sa Dios dinhi niini nga chapel.”
Naghangyo siya og panalangin diha sa mga miyembro sa Cincinnati Branch, sa mga misyonaryo ug mga lider sa misyon kinsa miserbisyo kanila, ug sa tanan niadto kinsa mipuyo sa duol. “Ibu-bo ang Imong Espiritu diha niadtong kinsa ania nagpundok,” siya nag-ampo, “ug dawata kini, ang among halad.”
Usa ka pagbati sa kalinaw ug kahilom ang miabot diha sa tanang mga Santos nga anaa sa chapel. Sa wala pa mobalik ngadto sa iyang lingkoranan, miingon si Elder Whitney, “Akong gibati nga ang Mormonismo sukad karon mahimong mas masabtan og maayo ug madawat uban sa mas maloloy-ong pagbati sa mga tawo sa Ohio.”6
Sa Nobyembre 1, 1929, si Heber J. Grant misaysay diha sa iyang journal mahitungod sa adlaw nga mipuli siya ni apostol Francis Lyman isip presidente sa Utah Tooele Stake. Ang tuig 1880, ug si Heber kulang na lamang og pipila ka semana sa iyang ika-baynte kwatro nga adlawng natawhan. Si Presidente John Taylor ug ang iyang mga magtatambag, sila si George Q. Cannon ug Joseph F. Smith, diha sa lungsod alang sa komperensiya sa stake, ug si Elder Lyman miabi-abi kanila ug ni Heber sa iyang panimalay.
Atol sa pagbisita, usa ka tawo––si Heber dili makahinumdom kon kinsa––nag-ampo alang sa “imong tigulang nga sulugoon, si Presidente Taylor.” Ang pulong nga “tigulang” wala magustohi sa propeta, kinsa hapit na mahimong setenta y dos ka tuig ang panuigon. Sa dihang ang pag-ampo nahuman, siya nangutana, “Nganong wala ka mag-ampo alang sa akong batan-ong mga magtatambag?” Si Heber makahinumdom gihapon sa kasuko sa iyang tingog.
Karon, hapit katunga sa siglo ang milabay, si Heber hapit na mahimong setenta y-tres ang panuigon. “Ako nahadlok nga mobati ako og gamay nga kakurat kon usa ka tawo mag-ampo alang sa ‘imong tigulang nga sulugoon nga si Prsidente Grant,” gisulat niya sa iyang journal. Gibati lamang niya ang sama nga kabatan-on sa dihang siya kwarenta––ug gani labaw pa kahimsog.
“Ang katinuod nga kita dili ingon nga matigulang sa espiritu mao ngari kanako ang usa sa mga ebidensya sa imortalidad sa kalag,” siya mitataw.7
Sa kasagaran si Heber mopundok unta sa iyang mga anak ug sa ilang mga pamilya nga magtipon alang sa iyang adlaw nga natawhan. Apan ang iyang anak nga babaye nga si Emily namatay gikan sa mga komplikasyon sa pagpanganak pipila ka bulan nga nag-una, ug ang iyang kasingkasing dili pa andam alang sa pamilya nga pagsaulog. Hinoon, nag-andam siya sa pagbisita sa mga stake sa Arizona, sa habagatan lamang sa Utah.8 Sa hapit na siya mamatay, si Brigham Young mihangyo og duha ka gatos ka mga boluntaryo sa pagpuyo sa Arizona. Sukad niana nga panahon, ang mga Santos mitukod og dinosena nga pamuy-anan sa tibuok estado, ug ang mga miyembro sa Simbahan makaplagan karon nga anaa sa tag-as nga mga posisyon sa sibiko nga responsibilidad. Sa 1927, gipahinungod ni Heber ang usa ka templo didto sa pagserbisyo kanila ingon man sa mga Santos sa duol nga mga lugar, lakip ang amihanang Mexico.9
Si Heber naglantaw usab og usa ka mas dako nga kasaulogan. Ang mga Santos sa dili madugay magsaulog usab sa ika-gatosan nga anibersaryo sa pagtukod sa Simbahan. Uban sa hapit pito ka gatos ka libo nga mga miyembro sa Simbahan sa hapit napulog walo ka gatos nga mga ward ug mga branch sa tibuok kalibotan, ang kasaulogan mahimong usa ka hitabo sa tibuok kalibotan. Sulod sa kapin sa usa ka tuig, usa ka gamay nga komitiba nga gipangulohan ni apostol George Albert Smith kanunay nga nagplano og usa ka dakong pasundayag nga madungan sa Abril 1930 nga kinatibuk-ang komperensiya. Gisunod ni Heber ang ilang mga pagpangandam ug mihatag og panagsa nga feedback.10
Mibiya siya alang sa Arizona sa Nobyembre 15 ug migahin sa sunod nga napulo ka adlaw sa pagbisita sa mga Santos ug sa pagtagamtam sa ilang gugma. Sa milabay nga napulog usa ka tuig, ang iyang pagbati sa kakulangan nahanaw. Wala niya pakyasa ang Simbahan, sama sa iyang gikahadlokan nga iyang mahimo, ni nagkulang nga dili mahisama sa kamaayo sa nanglabay nga mga presidente sa Simbahan. Hinoon, samtang ang Simbahan nagpadulong sa ikaduhang siglo niini, kini nagtubo ug naglambo.11
Isip presidente sa Simbahan, nasaksihan ni Heber ang tumang pag-usbaw sa teknolohiya nga misibya sa kinatibuk-ang komperensiya ug sa ubang mga mensahe sa ebanghelyo sa tibuok kahanginan. Karon, matag Dominggo sa gabii, ang mga tawo nga nagpuyo gatosan ka kilometro gikan sa Siyudad sa Salt Lake makapatingog sa KSL, ang estasyon sa radyo sa Simbahan, sa pagpaminaw sa mga lider ug mga magtutudlo nga namulong kabahin sa mga hilisgotan sa ebanghelyo.12 Unsa pay maayo, sa Hulyo 1929, ang Tabenacle Choir misugod og usa ka sinemanang sibya sa radyo pinaagi sa tibuok network sa Siyudad sa New York. Ang programa usa ka diha-diha nga kalamposan sa tibuok nasod, ug minilyon sa mga tigpaminaw nahimong mas nasayod sa Simbahan pinaagi sa choir.13
Si Heber migamit usab sa iyang impluwensya isip presidente sa Simbahan sa pag-awhag sa mga Santos sa pagtudlo ug pagserbisyo sa usag usa diha sa ilang mga ward ug mga branch. Sa dihang siya batan-on pa, ang mga miting ma-Dominggo nahimong panahon alang sa mga Santos sa pagpaminaw sa inila nga mga tawo nga nagsangyaw ug nagtudlo. Apan ubos sa iyang direksyon, ang mga ward ug mga branch nahimong sentro sa kalihokan sa Simbahan. Ang tanan karon gilauman nang moserbisyo. Ang mga lalaki, mga babaye, ug kabatan-onan mitudlo og mga klase, miapil sa korum ug klase nga mga kapangulohan, ug mihatag og mga pakigpulong sa miting sa sakramento.14 Daghang mga Santos ang gitawag isip mga misyonaryo sa stake sa pagpangita sa mga miyembro sa Simbahan kinsa mihunong sa pagsimba.15 Ug, sa unang higayon, ang mga ward ug mga stake nagpadala og mga grupo sa mga kabatan-onan ngadto sa templo sa pagpahigayon og mga bunyag alang sa patay.16
Nagtuo nga ang Simbahan mailhan pinaagi sa mga bunga niini, giaghat ni Heber ang mga Santos sa pagpuyo og limpyo nga mga kinabuhi. Sa makadaghan, siya mihagit kanila sa pagsunod sa Pulong sa Kaalam og eksakto, paglikay gikan sa alkohol, kape, tsa, tabako, ug ubang makadaot nga mga butang nga ang unang mga henerasyon sa mga Santos usahay migamit. Gihimo niya ang pagsunod sa Pulong sa Kaalam nga mando alang sa pagtambong sa templo ug misyonaryo nga serbisyo ug nangaliyupo sa mga Santos sa pagbayad og hingpit nga mga ikapulo ug sa paghatag og mga halad.17
Sa buntag sa iyang ikasetenta y tres nga adlawng natawhan, napahimuot ni Heber ang mga estudyante sa sekondarya nga eskwelahan sa Snowflake, Arizona sa mga istorya mahitungod sa iyang mga paningkamot nga mohawod sa mga diyolen, baseball, nindot og agi sa pagsulat, ug pagkanta. Iya kining nasulti ang mga istorya sa makadaghang higayon sa nanglabay nga mga katuigan sa pagdasig og pagkamakanunayon ug pagkahawod, ug ang iyang mga tigpaminaw dili gyod ingon og gikapoyan niini.18
Samtang naghinapos ang adlaw, ang abtik nga mga mata ni Heber, dako nga tingog, ug lig-ong mga lakang mga pruweba sa iyang maayo kaayo nga panglawas ug kusog. Walay usa nga nakakita kaniya ang makasulti nga siya mibiyahe og dako-dako nga bahin sa estado sa miaging adlaw, mihunong og walo ka higayon sa pakigpulong ngadto sa mga pundok diha sa daplin sa dalan.19
Nianang sama nga tinglarag, sa amihanang-silangan sa Germany, ang mga Santos sa Tilsit Branch mag-abot matag buntag sa Igpapahulay alang sa Sunday School. Sa pagtabang nga ang miting hapsay ang dagan, ang presidente sa branch nga si Otto Schulzke mihimo sa tanan nga siya makahimo sa pagtabang sa superintendente sa Sunday School. Kon adunay butang nga kinahanglang pagabuhaton, gikan sa pagpahigayon sa mga miting ngadto sa pagpangulo sa musika, si Otto mobuhat niini. Karon midaghan ug nagkadaghan ang mga tawo ang mianha sa klase matag Dominggo, lakip sa mga tawo kinsa dili mga miyembro sa Simbahan.
Ang nuwebe anyos nga si Helga Meiszus, usa sa daghang mga bata kinsa mitambong sa Sunday School, nakagusto ni Presidente Schulzke, bisan sa iyang ka estrikto. Siya ug ang iyang pamilya nahimong kabahin sa iyang kinabuhi kutob sa gidugayon nga siya makahinundom. Human sa iyang pagkatawo, [si Helga], siya [si Schulzke] mao kinsa mipanalangin kaniya sa simbahan.20
Ang pamilya ni Helga usa ka sinaligan sa Tilsit Branch. Ang iyang apohang babaye nga inahan sa iyang inahan, si Johanne Wachsmuth, unang nakahimamat og mga misyonaryo sa milabay nga daghang mga tuig. Apan wala sila misugod sa pagtambong sa MIA ug sa ubang mga miting sa Simbahan hangtod ang pamilya mibalhin ngadto sa Tilsit ug nakahimamat og pipila ka lokal nga mga Santos. Sa una, ang apohang lalaki ni Helga nagduda sa mga Santos, apan sa kadugayan siya mipasakop sa Simbahan uban sa inahan ni Helga, apohang babaye, mga iyaan, ug uyoan. Ang amahan ni Helga gibunyagan usab sa wala pa siya matawo, apan ni siya [ang amahan] ni ang iyang apohang lalaki mitambong kanunay sa Simbahan.
Si Helga nalingaw sa pag-adto sa Sunday School. May usa ka tawo nga kanunay mitugtog sa organo singko minutos sa dili pa mosugod ang miting. Kini kaniadto ang iyaan ni Helga nga si Gretel, apan milangyaw siya ngadto sa Canada niadtong 1928 uban sa paglaom nga usa ka adlaw moabot ngadto sa Utah.21 Karon laing babaye sa branch, si Sister Jonigkeit, ang mitugtog sa pasiuna nga musika.22
Ang Sunday School sa Tilsit misunod sa samang han-ay sa mga tulumanon sama sa matag Sunday School diha sa Simbahan. Ang mga miting misugod og usa ka himno, usa ka pambukas nga pag-ampo, ug laing himno. Ang mga tighupot sa pagkapari dayon mipahigayon sa sakramento alang sa kaayohan sa mga bata kinsa wala mitambong sa miting sa sakramento nianang pagkagabii. Dayon ang Sunday School dungan nga militok og kasulatan ug mipraktis og kanta.23
Ang uyoan ni Helga sa makausa nangulo sa mga leksiyon sa pagkanta, apan siya usab milangyaw ngadto sa Canada pipila ka mga bulan human ni Gretel. Karon si Presidente Schulzke kasagaran nangulo sa mga leksyon. Usa sa mga awit nga kahibalo kaayo si Helga mao ang “Uban Nako; Gabii na,” diin iyang kantahon kon ang mga siren diha sa duol nga pabrika sa papel diin ang iyang amahan mitrabaho mohunong na. Bisan kanus-a nga madunggan niya ang mga siren, nahibalo siya nga usa ka butang nga ngil-ad nahitabo sa pabrika, ug maguol siya mahitungod sa iyang amahan.24
Kon mahuman na ang pagpraktis, ang Sunday School mopabitay og mga kurtina sa pagbahin sa balay mitinganan ngadto sa managlahi nga mga klasehanan alang sa mga hamtong, mga kabatan-onan, ug mga kabataan. Sa mga ward, ang Sunday School sa mga kabataan gibahin ngadto sa duha ka mga klase, ang usa alang sa mas bata pa og edad nga mga kabataan ug ang usa alang sa mas magulang. Sa gagmay nga mga branch sama sa Tilsit, hinoon, ang tanang mga kabataan mag-abot og dungan sa usa ka klase.25
Mga kinse ka mga kabataan ang mitambong sa klase uban ni Helga. Matag semana sila nakakat-on mahitungod sa Dios ug sa Iyang mga buhat, hugot nga pagtuo diha ni Jesukristo, sa Ikaduhang Pag-anhi, sa misyon ni Joseph Smith, ug ubang mga hilisgotan sa ebanghelyo. Kasagaran ang mga kabataan kinsa dili mga miyembro sa Simbahan motambong sa mga klase. Tali sa mga miting sa Simbahan, si Helga usahay mitambong sa mga miting sa Lutheran uban sa iyang mga higala sa eskwelahan ug miawit og karaang mga himno sa Lutheran. Apan ang iyang kasingkasing sa kanunay anaa sa Mga Santos sa Ulahing mga Adlaw.26
Kon ang ilang klase sa Sunday School mahuman, si Helga ug ang ubang mga kabataan mopundok pag-usab uban sa mas magulang nga mga Santos sa pagpaminaw sa panapos nga pamulong. Sila nanganta og usa ka himno ug nag-ampo, ug dayon ang klase natapos hangtod sa miting unya sa sakrament nianang gabhiona. Si Erika Stephani, ang sekretarya sa Sunday School, mirekord sa matag miting diha sa iyang minute book.27
“Ang miaging tuig mipalambo og wala damha nga gidaghanon sa trabaho alang kanako,” misulti si Leah Widtsoe sa usa ka higala kaniadtong Disyembre 1929. “Ako adunay gamay nga panahon alang sa ubang ginagmayng butang kay sa pagbiyahe sa tibuok Europe uban sa akong bana, pagbisita ug pagtudlo sa atong mga tawo, ug pagdumala sa kaayohan sa atong 750 nga batan-ong mga lalaki kinsa ania niini nga mga yuta nga naglihok isip mga misyonaryo.”28
Wala siya magmulo. Gusto niya ang trabaho.29 Kutob dinhi, siya ug si John nakasaksi og daghang importanting mga kausaban diha sa Simbahan sa Europe. Daghan ug nagkadaghang lokal nga mga tighupot sa Melchizedek nga Pagkapari ang miserbisyo isip mga presidente sa branch, naghatag sa mga misyonaryo og mas daghang panahon sa pagpakigbahin sa ebanghelyo ngadto niadtong kinsa wala pa gayod makadungog niini. Ang mga branch nangita usab og mas maayong mga dapit sa pagtigom. Sa Hulyo 1929, ang mga miyembro sa Simbahan sa silangang German nga lungsod sa Selbongen nakahuman sa pagtukod og usa ka meetinghouse, ang unang chapel sa Mga Santos sa Ulahing Adlaw sa Germany. Ang mga Santos sa Liège ug Seraing sa Belgium, ingon man ang mga Santos sa Copenhagen, Denmark, nagtukod usab og mga chapel. Ug nianang ting-init, mibiyahe si John ngadto sa Prague, Czechoslovakia, diin usa ka gamay nga grupo sa mga Santos mipuyo, ug mipahinungod niana nga nasod alang sa misyonaryo nga buhat.30
Sa gihapon, ingon ka magantihon sama sa kinabuhi sa misyon, kini makapahago. Ang buhat hilabihan ka bug-at, ug silang duha ni Leah ug John midaot. Nabalaka sa ilang panglawas, misugod si Leah og mabinantayong pagsubay sa ilang mga dyeta, nagsalig sa iyang pagbansay sa nutrisyon sa unibersidad sa pagsiguro nga sila mikaon og makapahimsog nga mga pagkaon. Siya usab na-interesado sa panglawas sa mga Santos nga European.
Sa panahon sa iyang unang tuig sa misyon, iyang namatikdan nga daghang mga tawo mikaon og baratuhong mga pagkaon gikan sa laing nasod nga naghatag og gamay nga mga sustansya alang sa lawas, nagresulta sa seryosong mga problema sa panglawas. Sa Enero 1929, misugod siya sa pagmantala og mga serye sa mga leksyon sa Relief Society kabahin sa Pulong sa Kaalam diha sa Linibo nga Bitoon [Millennial Star]. Sa panahon kon ang mga panaghisgot mahitungod sa Pulong sa Kaalam kasagaran mihatag og gibug-aton kon unsa ang likayan, ang mga leksyon ni Leah nagsalig diha sa iyang kahibalo sa kasulatan ug sa syensya sa nutrisyon sa pagpasabot kon sa unsang paagi ang pagkaon og mga lugas nga wala ma-proseso [whole grain], mga prutas ug mga utanon, ug ubang makapahimsog nga mga pagkaon nga girekomendar sa Pulong sa Kaalam makahimo sa usa ka tawo nga mas lig-on sa pisikal, mental, ug espiritwal nga paagi.
Sa iyang unang leksyon sa Pulong sa Kaalam, gipasabot ni Leah sa daghang mga pulong ang Doktrina ug mga Pakigsaad 88:15 sa pagpahinumdom sa mga mambabasa nga ang espirtwal ug pisikal nga kahimsog naglambigit. “Ang espiritu ug ang lawas naglangkob sa kalag sa tawo,” siya mipahinumdom sa mga mambabasa. “Sa pagkatinuod, ang tinuod nga ebanghelyo kinahanglan gayod nga maglakip sa lawasnong kahimsog ug kalagsik gumikan nga ang lawas mao ang tabernakulo sa espiritu diin nagpuyo sulod sa lawas ug mao ang direkta nga anak sa atong langitnong mga ginikanan.”31
Siya ug si John miawhag usab sa mga Santos nga European sa paghimo og buhat sa genealogy. “Walay mga templo sa pagka-karon sa Europe diha diin ang mga Santos mahimong mopahigayon sa tinuod nga mga ordinansa sa ebanghelyo,” giila ni John sa usa ka artikulo kaniadtong Septyembre 19, 1929, diha sa Linibo nga Bitoon [Millenial Star]. “Busa,” siya misulat, “ang nag-unang kalihokan niini nga yuta kinahanglan mao ang pagkuha sa genealogy.”
Si Leah misugod sa pagsulat og mga leksyon sa genealogy alang sa mga Santos nga European, ug si John naghunahuna og pagkigbinayloay nga programa sa pagtabang kanila sa pag-apil sa buhat sa templo. Mihangyo siya sa matag branch sa pagsugod og klase sa genealogy sa pagtabang sa mga Santos sa pagsiksik sa ilang mga kasaysayan sa pamilya, sa pag-andam og pedigree nga mga chart, ug sa pag-ila sa mga ngalan alang sa pagpuli nga buhat sa ordinansa. Kini nga mga ngalan ipadala dayon ngadto sa mga Santos sa Estados Unidos, kinsa mopahigayon sa buhat sa templo alang kanila. Agi og baylo alang niini nga serbisyo, ang mga Santos sa Europe mopalakaw og pagsiksik sa genealogy alang sa mga Santos nga Amerikano kinsa dili makaabot sa gasto sa pagbiyahe tabok sa Atlantika.32
Niini nga panahon, si Leah ug John mitrabaho uban ni Harold Shepstone, ang peryodistang English, sa pagpangita og tigmantala alang sa sinulat sa iyang inahan nga kasaysayan sa kinabuhi ni Brigham Young. Misalig si Susa ni Leah ug John sa paghimo og bisan unsa nga pagmubo nga gikinahanglan sa manuskrito nga maandam alang sa pagmantala. Gisultihan niya si Leah, “Ang labing maayo nga butang mao ang paggamit niini alang sa pagtukod sa gingharian sa Dios.”
Namugos usab si Susa nga si Leah makigbahin sa pagkamanunulat uban kaniya. “Dili ako mahimong malipay nga ang akong ngalan lamang ang makita diha sa kasaysayan sa akong amahan,” misulat siya ni Leah. “Dili ka gayod mahibalo, tungod kay dili nako mapahimutang sa mga pulong, ang tabang nga imong nahimo ngari kanako diha niana ug sa tanan nakong sinulat sa milabay nga kataposang mga tuig.”
Sa Disyembre, mipahibalo si Harold ni John ug Leah nga usa ka dakong British nga kompaniya sa basahon miuyon sa pagmantala sa kasayasyan sa kinabuhi.33 Ang balita usa ka tubag sa mga pag-ampo sa pamilya, ug kini miabot sa kataposan sa usa ka nagkapuliki apan magantihong tuig.
Wala nay makalipay pa ni Leah sa pagtrabaho isip usa ka misyonaryo nga kauban si John. “Kami dili matinguhaong mopauli sa panimalay, gawas sa pagduaw sa among mga minahal ug mga higala,” gisulat niya sa usa ka sulat niini nga mga panahon. “Akong gibati ingon og ako gustong motapos sa akong mga adlaw sa usa ka misyon––maningkamot pag-ayo sa pagpakaylap sa mahimayaong mga kamatuoran sa ebanghelyo sa Agalon.”34
Sa buntag sa Dominggo, Abril 6, 1930, si Presidente Heber J. Grant nimata sa alas singko, andam alang sa makasaysayanong adlaw nga nag-atubang kaniya. Sa gawas, ang mga kadalanan libot sa Temple Square sa Siyudad sa Salt Lake hayag sa mabulukong mga dekorasyon ug mga bandila sa pagsaulog sa ika-gatosang anibersaryo sa organisasyon sa Simbahan.35
Sa milabay nga semana, tagnapulo ka liboan sa mga Santos nangadto sa siyudad sa pag-apil sa mga kalingawan. Ang mga hotel naghuot, ug daghang mga lumulupyo sa Siyudad sa Salt Lake miabli sa ilang mga panimalay sa pagdawat sa mga bisita. Walay dako niini, gawas sa pagpahinungod sa Templo sa Salt Lake, sukad nahitabo sa siyudad.36
Dagkong mga pamantalaan ug mga magasin sa tibuok kalibotan nagreport na kabahin sa unang gatosan ka tuig [centennial]. Bisan kinsa nga naglakaw-lakaw dapit sa South Temple Street, gawas pa, makakita sa kang B. H. Roberts nga bag-ong unom ka volume nga kasaysayan sa unang gatosan ka tuig sa Simbahan nga gipasundayag diha sa bintana sa Deseret Book [Panon sa Putyokan nga Basahon], ang baligyaanan og mga basahon sa Simbahan. Sa dihang unang gitukod sa ibabaw nga estado sa New York, ang Simbahan hapit dili makadani og bisan unsa nga pagmatikod. Karon ang Deseret News [Panon sa Putyokan nga Balita] nagbana-bana nga ang pagpahibalo alang sa unang gatosan ka tuig miabot og mga 75 milyones ka mga tawo sa Estados Unidos lamang. Ang hulagway ni Presidente Grant gipasundayag niana nga semana diha sa hapin sa Panahon [Time], usa sa labing inila nga mga magasin sa balita sa Estados Unidos. Ang artikulo nga miuban niini matinahuron––gani madayegon––sa buhat sa Simbahan.37
Ang pambukas nga sesyon sa kinatibuk-ang komperensiya, ang nag-unang hitabo sa gatosang kasaulogan, misugod sa alas dyes. Tungod ang lingkoranan sa Tabernacle limitado, ang mga lider sa Simbahan miisyu og espesyal nga mga tiket alang sa sesyon ug gilugwayan ang komperensiya og dugang usa ka adlaw aron daghang mga tawo ang personal nga makatambong. Nag-organisar usab sila og dugang nga mga miting diha sa duol nga Assembly Hall ug sa daghang uban nga mga gambalay sa tibuok siyudad.
Alang sa mga Santos nga nagpuyo sa layo-layo, ang radyo KSL nagsibya sa komperensiya sa tibuok Utah ug sa kasilinganang mga estado niini, nagtugot sa mga Santos sulod sa mga gatosan ka mga kilometro sa pagpaminaw sa mga kalihokan. Ang mga Santos sa mas layo nga mga bahin sa kalibotan, kinsa dili makadawat sa sibya, gitudloan sa pagtigom sa samang oras alang sa mas gagmay nga mga kasaulogan sa gatosan ka tuig nga pinasubay sa kasaulogan sa Siyudad sa Salt Lake.38
Ang kasingkasing ni Pesidente Grant napuno sa pasalamat samtang giabli niya ang komperensiya pinaagi sa pagbasa sa pakigpulong nga giandam sa Unang Kapangulohan. Sa unang mga semana, siya ug ang iyang mga magtatambag mipadala sa pakigpulong ngadto sa mga stake ug mga misyon sa Simbahan, nagtudlo kanila sa paghubad niini, kon gikinahanglan. “Niining taknaa,” siya mianunsyo, “sa tibuok kalibotan kini nga mensahe pagabasahon sa atong mga katawhan.”
Diha sa pakigpulong, si Presidente Grant ug ang iyang mga magtatambag gamhanang mipamatuod sa Pagpahiuli sa ebanghelyo, sa mortal nga pagpangalagad sa Manluluwas, ug sa Iyang matubsanong sakripisyo. Sila namulong kabahin sa paggukod sa unang mga Kristiyanos ug ang mga siglo sa relihiyosong kalibog nga misunod sa ilang mga pagsulay. Sila dayon mipamatuod kabahin sa Basahon ni Mormon, sa pagpahiuli sa pagkapari ug sa organisasyon sa Simbahan, sa pagpundok sa Israel, sa pagsugod sa buhat sa templo alang sa buhi ug sa patay, ug sa Ikaduhang Pag-anhi ni Jesukristo.
“Kami nag-awhag sa atong mga kaigsoonan sa pagpahimutang sa ilang mga balay sa kahusay, nga kamo unta maandam alang niana diin moabot,” sila miingon. “Paglikay gikan sa dautan; buhata kana nga maayo. Duawa ang masakiton, hupaya kadtong kinsa anaa sa kaguol, bistihi ang hubo, pakan-a ang gigutom, pag-amuma alang sa balo ug sa ilo.”39
Human ang mga Santos mipaluyo sa kinatibuk-ang mga kadagkoan sa Simbahan, miwara-wara si Presidente Grant og puti nga panyo diha sa kahanginan ug migiya sa kongregasyon sa Singgit sa Hosanna. Sa ilang kaugalingong mga pagsaulog sa gatosang tuig, gatosan ka mga libo sa mga Santos sa tibuok kalibotan mipahigayon usab sa sagradong seremonya, nagsinggit og mga pagdayeg ngadto sa Dios ug sa Kordero sa ilang lumad nga mga pinulongan.40
Ang mga pundok sa mga tawo mibalik ngadto sa Tabernakulo nianang gabhiona alang sa unang pasundayag sa Ang Mensahe sa mga Kapanahonan [The Message of the Ages], usa ka buhong nga pasundayag nga nagsubay sa sagradong kasaysayan sa kalibotan. Ang produksyon nag-apil og liboan ka mga artista sa pagmugna og balik sa mga hitabo gikan sa mga kasulatan ug kasaysayan sa Simbahan samtang ang mga mag-aawit ug mga musikero mipahigayon og mga himno ug mga awit gikan sa pipila ka matahom kaayo nga musikal nga mga komposisyon sa tanang panahon. Ang mabulukong mga sinina maayo kaayong pagkahimo, nagpunting sa kauntop sa kasaysayan. Ang artista nga midala ni Joseph Smith misul-ob sa usa ka kwelyo nga makausa gipanag-iya sa propeta mismo.41
Samtang misalop ang adlaw sa pagsaulog, gipahayagan sa Simbahan ang matag usa sa pito niini ka templo gamit ang hilabihan ka hayag nga mga suga. Ang kahalangdon sa mga gambalay misanag pag-ayo batok sa kangitngit sa kagabhion, nagpasundayag sa katahom ug sa pagkasolemne niini sulod sa mga kilometro sa matag direksyon. Ug sa Siyudad sa Salt Lake, ang kalamdag sa estatuwa ni anghel Moroni, uban sa iyang bulawan nga trumpeta nga gipasaka og taas ibabaw sa pundok sa mga katawhan, ingon og nagtawag sa mga Santos sa tanang mga dapit sa pagmaya diha sa hilabihang kaanindot nga gatosan ka tuig.42