Na Rarama e Matadra

Peresitedi James E. Faust

iKarua ni Daunivakasala ena Mataveiliutaki Taumada

Ena basika e matada kei na keda irairai e dua na rarama tabu ni sa vauci keda vata e dua na ivau vata kei na Tamada Vakalomalagi dauloloma kei na Luvena.

Kemuni na wekaqu kei na noqu itokani e vuravura raraba, au kerea ena yalomalumalumu na nomuni vakasama ka vakakina na nona veivuke na Yalona na Tamada ena noqu vosa vei kemuni ena mataka oqo.

Au taleitaka vakalevu na itukutuku lekaleka vakaparofita nei Peresitedi Gordon B. Hinckley ena itekivu ni koniferedi oqo. Au vakadinadinataka ni noda parofita o Peresitedi Hinckley, o koya e marautaka tiko na nona veituberi na Ulu ni Lotu oqo, sai koya na noda Turaga ka iVakabula ko Jisu Karisito.

Ena dua na gauna lekaleka se qai oti ga oqo au nanuma lesu kina e dua na bose vakairogorogo ka vakayacori mai Jerusalemi ena 17 na yabaki sa oti. E baleta na kena lisitaki na qele a qai tara kina na Brigham Young University’s Jerusalem Center me baleta na Vuli vei Ira ena Tokalau. Ni bera ni sainitaki na lisi oqo erau sa veivakadonui vata kei na matanitu ko Isireli ko Peresitedi Ezra Taft Benson kei Elder Jeffrey R. Holland, ka se peresitedi voli ni Brigham Young University ena gauna o ya, ena vuku ni Lotu kei na univesiti me kakua ni caka na kaulotu e Isireli. O na vakataroga beka na vuna eda vakadonuya kina me da kakua ni kaulotu. E a gadrevi me da vakayacora vakakina me rawa ni qai soli na veivakadonui ni tara vale me qai tara kina na vale vakasakiti ka sa duri tu oqo ena koro vakairogorogo ko Jerusalemi. Ena veika eda kila erau se maroroya ka vakarokorokotaka vinaka tikoga na veiyalayalati na Lotu kei BYU me kua na kaulotu. Ni sa sainitaki oti na lisi, e a qai kaya e dua na itokani ena nona vakadidike toka, “Eda kila ni ra na sega ni kaulotu, ia na cava eda na cakava me baleta na rarama e tu e matadra?” E vosa tiko o koya me baleti ira na noda gonevuli era vuli tiko mai Isireli.

Na cava beka na rarama o ya ka raica votu tu na noda itokani? E a sauma sara ga na Turaga vakataki Koya: “Raica sa vu mai Vua na rarama sa vakararamataki kemudou, io sai Koya na rarama sa vakararamataka na yalomudou ka vakavukui kemudou.”¹ E lako mai vei na rarama ko ya? E baci sauma tale na Turaga: “Ia koi au na rarama dina sa vakararamataka na tamata kecega sa lako mai ki vuravura.”² Na Turaga sai Koya na rarama dina sa “vakavukui ira na tamata kecega e vuravura, io ko ira sa muria na nona ivakasala na Yalo ni Turaga.”³ Na rarama oqori e vakaraitaki ena keda ituvaki sa vakakina ena matada.

E dua na daunitukutuku kilai levu, o Paul Harvey, e a sikova e dua na noda koronivuli ni Lotu ena vica na yabaki sa oti. E a qai dikeva toka e muri: “E laurai ena veimata gonegone… yadua… e dua na veivakadeitaki totoka. Ena gauna oqo e vuqa na mata gonegone era sa mata qaseqase ni ra se gone ga ena vuku ni kena dau saqati na lewa e loma. Ia [ko ira na itabagone oqo] era sa tekivu vinaka toka ena bula vakaivakarau, na yalodina, kei na solibula.”⁴

O ira era sa veivutuni dina era sa ciqoma na Yalo i Karisito ka papitaiso ki na Lotu oqo me bokoci kina na nodra ivalavala ca. Ena vakotori e uludra na liga ka soli vei ira na Yalo Tabu mai vei ira na matabete ni Kalou.⁵ Oqori na “isolisoli ni Kalou vei ira era sa vakasaqarai koya vagumatua.”⁶ me vaka e vakaraitaka o Elder Parley P. Pratt, na isolisoli ni Yalo Tabu e, “Me vaka na kena ivakarau, … e reki kina na yalo, [ka] rarama kina na mata.”⁷ Na Yalo Tabu sai koya na Dauveivakacegui oqori ka yalataki mai Vua na iVakabula ni bera na Nona vakamatei ena kauveilatai.⁸ Na Yalo Tabu e solia vei ira na Yalododonu bula kilikili na veituberi kei na veitaqomaki vakayalo. E vakatubura na noda kila ka kei na noda kila ena “veika kecega.”⁹ Ena yaga vakalevu sara na veika oqo ena gauna oqo ni sa tubu cake tikoga na mataboko vakayalo.

Sa rabailevu tikoga nikua na tawalotu ena vuqa na veiyasai vuravura. E vakamacalataki vakaoqo na tawalotu “na kena sega ni taleitaki se sega ni ciqomi se na kena vakuwai na lotu kei na veika vakalotu.”¹⁰ Era sega ni dau ciqoma e vuqa na ka me taucoko na tawalotu. Na kena inaki taumada sai koya na marau kei na ka ga e taleitaka o koya. E dau vakavuqa ni o ira na tawalotu e dau duatani na nodra raici ira. Me vaka e raica o Aisea, “Ai rairai ni matadra sa beitaki ira.”¹¹

Ia ni sa tete tikoga me levu na tawalotu e tu e vuravura, e vuqa na tamata era sa viakania ka gadreva tu na veika ni Yalotabu kei na rogoci ni vosa ni Turaga. Me vaka e parofisaitaka ko Emosi: “Raica sa kaya na Turaga ko Jiova, ena yaco na gauna, kau na vakayacora kina na dausiga ki na vanua, ena sega ni dausiga ni viakana, se na viagunu wai, ia ni ra mate ga ni via rogoca na vosa i Jiova:

“Ka ra na veiseyaki mai na wasawasa e dua ki na wasawasa tani, ia mai na yasayasa vaka-tokalau ki na yasayasa ki natuicake, era na veiciciyaki me ravakasaqara na vosa i Jiova, a ra na sega ni kunea.”¹²

Eda na rogoca beka mai vei na vosa ni Turaga? Eda rawa ni rogoca mai vua na noda parofita, o Pereitedi Gordon B. Hinckley, na Mataveiliutaki Taumada, na Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua, kei ira na Vakaitutu Raraba tale eso. E rawa talega ni da rogoca mai vua na peresitedi ni iteki kei na bisopi. O ira na daukaulotu e rawa ni ra rogoca mai vei koya na nodra peresitedi ni daukaulotu. E rawa ni da wilika ena ivolanikalou. E rawa talega ni da rogoca na domo malumu, lailai ka dau lako mai vua na Yalo Tabu. Na rogoca na vosa ni Turaga e laveti keda tani mai na mataboko vakayalo “ki na nona rarama e veivakakurabuitaki.”¹³

Na cava eda sa cakava tiko me caudre tikoga kina na rarama e matada kei na keda irairai? E levu na rarama oqori e lako mai na noda ivakarau, yalodina, kei na solibula¹⁴ ki na veika bibi ka taucoko. E bibi duadua vei ira na veika taucoko oqo sai koya ni tiko e dua na Kalou o koya na Tama ni yaloda o Koya eda na laki tukutuku vua ena vuku ni noda ivalavala. iKarua, ni Karisito ko Jisu, na noda iVakabula ka Dauveivueti. iKatolu, ni gadrevi ena ituvatuva cecere ni marau na talairawarawa ki na ivakaro ni Kalou. iKava, ni isolisoli cecere duadua ni Kalou na bula tawamudu.¹⁵

Na veivakalougatataki tale eso ena qai vakuria na rarama e matada. Sai koya na isolisoli ni Yalotabu ka lako mai vua na iVakabula.¹⁶ Na reki, marau, na veivakasinaiti, kei na vakacegu era isolisoli ni Yalo ka drodro mai na kaukauwa ni Yalo Tabu.

Me baleta na marau eke kei na tawamudu, e levu na noda vakabauta era veivakurabuitaki. Era vakaitamera, ka so vei ira e duavata sara ga kei na noda vakabauta. Na vakabauta vakamareqeti oqori era yavutaki ena noda yalodina ka okati kina na veika oqo, era sega ni tuvai me vaka na kedra bibi:

Na Kalou kei na Luvena erau ka bula lagilagi. Na Kalou na Tamada e noda Dauveibuli bula, kei na Luvena, ko Jisu Karisito, e noda iVakabula ka Dauveisereki. Eda sa buli me da ucuya na Kalou.¹⁷ Eda kila oqo baleta ni a raici Rau ko Josefa Simici, Erau a vosa vua, ka vosa vei Rau ko koya.¹⁸
Na veivakalougatataki ni valetabu e vauci ira na veiwatini, e sega ni baleta ga na bula oqo ia me tawamudu. E rawa ni ra semati vata na gone kei na kawa ena veivauci oqo.
Na tagane lewe ni Lotu bula kilikili kece sara e rawa ni ra taura ka vakayagataka na matabete ni Kalou. E rawa ni vakayagataka na dodonu vakalou oqo ena nona matavuvale ka vakakina ena Lotu mai na nona veikacivi e dua ka tu vua na kena dodonu.
Na ikuri ni ivolanikalou tabu: na iVola i Momani, Vunau kei na Veiyalayalati, kei na Mataniciva Talei.
Era na tukuna na vosa ni Kalou ena noda gauna ko ira na iapositolo kei na parofita bula, ena ruku ni nona vakatulewa o Peresitedi Gordon B. Hinckley o koya na parofita, daurairai, ka dauvakatakila, na ivurevure ni ivakatakila ena noda gauna.
Na isolisoli ni Yalo Tabu e tu vei keda kece na lewenilotu. Ni tarogi na Parofita o Josefa Simici “na cava na vuna e duidui kina [na Lotu YDE] … mai vei ira na veimatalotu ni gauna oqo,” e sauma vakaoqo, na isolisoli ni Yalo Tabu ena veitabaki ni liga, … [kei] na veika kece tale eso era koto ena isolisoli ni Yalo Tabu.”¹⁹
Na rokovi ni itutu vakamarama. Era tautauvata vakavinaka na marama kei na turaga ena mata ni Turaga. Ena kena inaki e duidui kina na itavi ni marama mai vua na turaga. Na vakasama oqori a yaco mai vei keda kei na kena Vakalesui mai na kosipeli ena taucoko ni gauna, ka tukuni kina ni ra sa vakalougatataki mai na marama ena itavi cecere vakatina kei na veisusu. Sa levu cake na nodra veigauna vinaka na marama me tekivu mai na 1842, ena nona solia na idola ena vukudra, ena yaca ni Kalou, na Parofita o Josefa Simici ena itekivu ni tamata e vuravura.²⁰

Ena vica na yabaki sa oti, e a lesi kina o Constance, e dua na vuli nasi, me tovolea me vukea e dua na marama ka a mavoa na yavana ena dua na vakacala ka. E a sega ni vinakata na marama oqo na veivuke vakavuniwai baleta ni a sotava e dua na ka sega soti ni vinaka mai vua e dua e valenibula. E dau rerere, ka sa yaco me sa dau via tu duadua ga. Na imatai ni gauna e lako yani kina o Constance, e a vakatalai koya tani na marama oqo. Ena karua ni gauna, sa vakacurumi koya e loma . Ena gauna oqo sa tekivu me nana tu kina na yavana ka sa tekivu luca mai na lewena. Ia e se sega ga ni vinakata me qaravi.

Sa mani lewe ni masu nei Constance na ka oqo, ena loma ni dua se rua na siga sa yaco mai na kena isau. E a kauta ena nona veisiko ka tarava eso na foaming hydrogen peroxide. Me vaka ni sega soti ni mosi, a mani laiva na kena marama oqo me vakayagataka e yavana. Erau sa qai veivosakitaka me laki qaravi vakavinaka cake e valenibula. E a vakadeitaka vua o Constance ni na raica me logaloga vinaka ena nona qaravi tiko e valenibula. Ena dua se rua na siga sa qai yaco mai vua na marama oqo na yaloqaqa me sa lako ki valenibula. Ni sikovi koya yani o Constance, a matadredredre na marama ena nona kaya, “O sa rawai au.” E qai tarogi Constance vakidacala, “Na lotu cava o lewena?” E tukuna vua o Constance ni lewe ni Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai. E qai kaya na marama oqo: “Au kila sara ga. Au kila ni ko a talai yani vei au ena imatai ni siga au raici iko kina. Au raica e matamu e dua na rarama au sa raica oti e matadra o ira o ni lotu vata. Au sa biuta kina vei iko na noqu vakanuinui.”

Ena loma ni tolu na vula sa mamaca sara ga vakadua na yavana. Era a vakavinakataka na nona vale na marama oqo, ka samaka na nona lomanibai, o ira na lewenilotu ena tabanalevu e vakaitikotiko kina. Erau a sota vata kei koya na daukaulotu, ka papitaiso ena dua na gauna lekaleka.²¹ E yaco na veika kece oqo baleta ni a raica na rarama ena matana na goneyalewa vuli nasi o ya.

Ena dua na gauna ni tarogi ko Peresitedi Brigham Young se na cava na vuna eda dau biu duadua tu kina ka rarawa ena so na gauna, na kena isau mai vua sai koya, me vulica na tamata “me cakacaka vakataki koya … me raica na ka me cakava … ka tovolea ena nona dau cakacaka duadua—me bula dodonu kina ena butobuto.”²² E rawarawa ni caka oqori ni da raica “na waqa ni kosipeli … ni cila mai vei ira … era serau tu.”²³

Na veiqaravi ena Lotu oqo e dua na veivakalougatataki vakasakiti kei na galala ena kauta mai na rarama ki matada kei na keda irairai. Me vaka e vakatura na iVakabula, “Me caudre vakakina na nomudou rarama e matadra na tamata oqo, me ra raica na nomudou ivalavala vinaka ka vakarokorokotaka na Tamamudou sa tiko mai lomalagi.”²⁴ Ena sega ni vakamacalataki rawa vakavosa na veivakalougatataki ena yaco mai vei keda ena noda dauveiqaravi ena Lotu oqo. Sa yalataka vei keda na Turaga ni da na kune marau kei na reki kevaka eda na gumatuataka na noda itavi.

E taroga ko Alama kevaka sa vakararamataki keda tiko na rarama ni matana.²⁵ Ena basika e matada kei na keda irairai e dua na rarama tabu ni sa vauci keda vata e dua na ivau vata kei na Tamada Vakalomalagi dauloloma kei na Luvena, na noda iVakabula ka Dauveivueti. Ena ivau oqori ena vakaraitaka mai na matada na “veivakadeitaki totoka”²⁶ ni bula tiko o Koya.

Au wasea na noqu ivakadinadina ena vakalou ni cakacaka oqo eda vakaitavi kina. Na ivakadinadina ena yaco mai ena ivakatakila.²⁷ Na ivakatakila ka ivakadinadina oqo e a yaco mai ki yaloqu niu se cauravou gone. Au sega ni nanuma rawa e dua na ka ka a yaco me vakavuna na ivakatakila veivakadeitaki oqo. E vaka me dau tiki ni noqu lewa e loma. Au vakavinavinakataka na kila veivakadeitaki oqo ka rawa kina ni da sotava na veisau ni bula ka dau lako mai vei keda.

Eda sa vakayavalati ka na vakayavalati tikoga ena nodra itukutuku ni ivakadinadina na Veitacini Veiliutaki kei na marama ena koniferedi oqo. Au vakabauta ni veika oqo o ni na vakila talega. O na ciqoma beka e dua na veivakadeitaki ni dina na veika sa tukuni. E vakavuvulitaka o Brigham Young, “E sega walega ni o ira na Yalododonu era tiko oqo … ia ko ira mai na veimatanitu kecega, veivanua, se yanuyanu era bulataka na lotu e vakavuvulitaka na iVakabula kei ira na Nona iApositolo, ka vakakina ko Josefa Simici; … era na wasea talega vakakina na ivakadinadina vata oqo, sa serauni na matadra ena Yalo ni Kalou, ka tautauvata na nodra rai, sa serauni na yalodra, ka tautauvata na veika era vakila ka vulica.”²⁸

Au kila mai utoqu kei na yaloqu ni bula na Kalou. Au vakabauta ni na vakararamataka na noda bula ena Nona loloma vei keda yadua kevaka eda segata me kilikili kaya na loloma oqori, ena yaca tabu i Jisu Karisito, emeni.