Na Parofita Josefa Simici—Qasenivuli Ena iVakaraitaki
Me da na umanaka ki na noda dui bula yadua na ivakavuvuli vakalou e sa vakavulica vakamatata sara o koya—ena ivakaraitaki—ka me rawa vei keda me da bulataka ena taucoko na kosipeli i Jisu Karisito.
Kemuni na taciqu kei na ganequ, ena ika 200 ni yabaki ni vakananumi oqo ni nona sucu, au gadreva meu vosa me baleta na noda Parofita lomani o Josefa Simici.
Ena ika 23 ni Tiseba, 1805, a sucu o Josefa Simici Lailai mai Sharon, e Vermont, vei rau o Josefa Smith Sr., kei Lucy Mack Smith. Ena siga a sucu kina, kei na nodrau sa digovi koya sobu na nona itubutubu na gone lailai oqo, erau a sega ni kila rawa na cakacaka veivakurabuitaki ena vakayacora o koya e vuravura. E dua na yalo digitaki sa mai curuma na nona waqawaqa tete, e sa mai vakayavalata na noda bula ka sa vakavulici keda—mai na nona ivakaraitaki—na lesoni bibi. Au gadreva meu wasea vei kemuni nikua e vica vei ira na lesoni o ya.
Ena gauna a yabaki ono tiko kina o Josefa, a tauvi koya kei rau na tacina kei na ganena na matetaka kei na bobota ni yago. E dina ga ni ratou sa mamada totolo sara na tacina, se tauvi Josefa voli ga e dua na mosi ni yava kaukauwa. Era a vakayagataka vua na wainimate kaukauwa—ia e se mosi tikoga na yavana. Ena kena gadrevi me vakabulai o Josefa, era sa kaya, me sa na musu laivi na yavana. Sa dua na ka vinaka, ia, ni oti ga na nona vakadikevi, eratou a lesu yani na vuniwai ki na nodratou vale na Smith ka laki tukuna ni sa tiko e dua na iwalewale vou ena rawa me vakabulai kina na yava i Josefa. Eratou a vinakata me sele sara vakatotolo ka kauta tiko mai e dua na wa me na vesu kina o Josefa lailai ki na loga me kakua kina ni sautamoqemoqe, ni sa sega tale ni tiko e dua na iwali me vakalailaitaka na mosi. A mani kaya o Josefa lailai vei iratou, “E sega ni gadrevi mo dou vesuki au.”
Eratou a vakatura na vuniwai me gunuva eso na beredi se waini me kakua kina ni vakilai na mosi. “Sega” a sauma mai o Josefa yabaki ono. “Kevaka ga me dabe o tamaqu ena loga ka me tauri au tiko, au na vakayacora na ka ga e gadrevi.” A qai tauri luvena yabaki ono o Josefa Simici Levu, eratou a qai ciluma laivi na tiki ni sui mate. E dina ga ni a mai malumalumu voli o Josefa ia a qai bula.1 Ena nona gauna ni yabaki ono kei na veigauna vakavuqa tale eso ni nona bula, e vakavulica vei keda o Josefa na yaloqaqa—ena ivakaraitaki.
Ena gauna a yabaki 14 tiko kina o Josefa, a toki na nodratou matavuvale ki Manchester e New York. E a qai vakamacalataka o koya na tubu totolo cake ni veimatalotu ka sa vaka me laurai vakalevu sara ena gauna oqo ka sa vaka me yavalata na tamata yadua. O Josefa vakataki koya, a via kila na lotu me lewena. E a vola vakaoqo ena nona itukutuku: “Au sa kaya e lomaqu… . Na matalotu cava vei iratou oqo e dina? se eratou lasu taucoko li? Ke dua vei iratou e dodonu tiko, ia ko cei? Au na kila beka vakacava? Ena gauna oqo sa sese ivaravara na daligaqu ena ivakamacala au rogoca, ka druma na yaloqu ena ivakavuvuli era sakitaka mai na veimatalotu. Ia au a wilika tiko na ivola i Jemesa ena dua na siga, ko ya na wase e dua tikina e lima… . “Ia kevaka sa lailai na vuku vua e dua vei kemudou, me kerea vua na Kalou, o koya sa solia vakalevu kivei ira kecega na tamata; a sa sega ni dau veivakadirideini; ia ena solia ga vua.”2
E a tukuna o Josefa ni sa kila tu o koya me na vakatovolea mada na Turaga me kerea Vua se me sa digitaka beka ga me tu ga ena butobuto. Ena dua na mataka lailai a gole yani ki na dua na veikau, ka sa vakatokai me vanua “Tabu” a tekiduru ka masu, ka vakabauta tiko na Kalou ni na solia vua na kila ka o ya. Erau a qai rairai vua e rua na Tamata … na Tamana kei na Luvena—ka a qai tukuni vua, me isau ni nona masu, me kakua ni lewena e dua tale na lotu, ni sega ni dua vei ira e dina. E vakavulica vei keda o Parofita Josefa Simici na ivakavuvuli ni vakabauta—ena ivakaraitaki. Na nona masu rawarawa ena vakabauta ena mataka ni vulaikatakata o ya ena 1820 sa yaco mai kina na cakacaka veivakurabuitaki oqo ka sa mai tomani tiko edaidai ena veiyasai vuravura taucoko.
Ni oti e vica na siga mai na nona masu ena Veikau Tabu, a vakaraitaka na itukutuku oqo o Josefa Simici vua e dua na italatala erau veikilai. E kurabui o koya ni veika a tukuna e a “sega ni vakabauti” ka “vakavuna e dua na veicacati levu, ka sa ca tikoga.” Ia o Josefa, e a sega ni yalolailai. A qai vola kina, “Au a raica dina e dua na rarama, ka rau sikavotu mai kina e rua na Tamata, io erau a vosa vakaidina vei au; e dina niu sa mai sevaki ka vosa vakacacani ena noqu tukuna na kena itukutuku, ena sega ga ni vakalasui kina;… . Au a raica dina e dua na raivotu; Au sa kila na ka oqori, kau kila ni sa kila talega na Kalou, sa dredre sara meu cakitaka.”3 E dina ga ni a vakararawataki vakayago ka vakayalo mai vei ira na nona meca ka a vosota o Parofita Josefa Simici ena loma ni nona bula taucoko, e a sega ga ni vakasuka. E vakavulica o koya na cakacaka dodonu—ena ivakaraitaki.
Ni oti na raivotu cecere o ya, e a sega ni ciqoma o Parofita Josefa e dua tale na ivakasala ena loma ni tolu na yabaki. Ia a sega ni kurabui kina, a sega ni lomatarotaro, a sega ni vakatitiqataka na Turaga. E a wawa toka ena vosota. E vakavulica vei keda o koya na dodonu vakalomalagi ni vosota—ena ivakaraitaki.
Ni oti na nona rairai o Moronai na Agilosi vua na cauravou o Josefa, kei na nona a taura na peleti, a tekivutaka kina na cakacaka dredre ni vakavakadewa. Sa rawa ni vakasamataki sara ga eke na yalodina, na kakavaki kei na cakacaka e gadrevi me vakadewataka ena loma ga ni ciwasagavulu na siga na itukutuku oqo ka 500 na kena draunipepa ka kovuta tiko e dua na gauna tukuni ni 2,600 na yabaki. Au taleitaka na vosa nei Oliver Cowdery ena nona vakamacalataka na gauna e dau vukei Josefa tiko kina ena vakadewataki ni iVola i Momani. “Au na sega ni guilecava rawa na gauna oqori—meu dabe toka ka rogoca.”4 E vakavulica vei keda o Parofita Josefa Simici na gugumatua—ena ivakaraitaki.
Eda kila, ni o Parofita Josefa a talai ira yani na daukaulotu me ra laki vunautaka na kosipeli vakalesui mai. O koya vakataki koya, a laki kaulotu ki na Colo kei New York, vakakina mai Kenada vata kei Sidney Rigdon. E a sega walega ni vakauqeti ira na tamata me ra volenitia ki na kaulotu, ia a vakavulica talega na bibi ni cakacaka ni kaulotu—ena ivakaraitaki.
Au vakabauta ni dua vei ira na lesoni taleitaki dina e vakavulica o Parofita Josefa, ia e veiluvuci talega, a yaco ni voleka toka na nona mate. E a raica ena raivotu na nodra sa biubiu mai Nauvoo na Yalododonu me ra gole ki na Veiulunivanua Vatu (Rocky Mountains). E a maqusa o koya ni ra na muataki tani na nona tamata mai vei ira na kedra meca ka gole yani ki na vanua yalataki ka sa vakaraitaka vua na Turaga. E sega ni vakabekataki na gu ni yalona me tiko vata kei ira. Ia, e sa mai soli vua e dua na waradi ni vesu ena cala lasutaki. E dina ga ni a vakayacori eso na vakamamasu vei Ford na Kovana, a sega ni boko na veibeitaki oqo. A qai biuta o Josefa na nona vuvale, na marama watina, nona matavuvale kei ira na nona tamata ka laki soli koya yani vei ira na vakailesilesi ni matanitu, ka sa kila ni na rairai sega ni lesu tale mai.
Oqo na veika a tukuna ni sa lako tiko ki Carthage: “Au sa lako me vaka na lami sa laki vakamatei; ia au sa sega ni taqaya se yalolailai kina; raica au sa kila ena vu ni yaloqu, niu sa sega ni cala vua na Kalou se vei ira na tamata.”5
Ena loma ni Valeniveivesu e Carthage a laki vesu tu kina kei Hyrum na tuakana kei na so tale. Ena ika 27 ni June, 1844 eratou a tiko vata ekea o Josefa, Hyrum, John Taylor kei Willard Richards ena gauna era a curubotea yani na valeniveivesu oqo e dua na ilawalawa dauvakacaca, era ciciva cake yani na ikabakaba ka tekivu vanavanalaka yani na katuba ni rumu eratou tiko kina. E a mate kina o Hyrum ka mavoa o John Taylor. Na iotioti ni nona cakacaka o Josefa Simici e vuravura oqo o ya na nona dauveinanumi. E a kalawa takosova yani na rumu, ka nanuma beka “me na vakabulai iratou kina na vo ni tacina ena rumu kevaka me na dro yani, … a dokoulu yani ki katuba, ni sa laubasikati koya e rua na sicini mai na katuba ka dua e lauta na serena imatau mai tautuba.”6 A solia na nona bula; erau a vakabulai o Willard Richards kei John Taylor. “Sa sega na nona loloma e dua na tamata me uasivi cake ena ka oqo, me solia na nona bula ena vukudra na wekana.”7 E vakavulica vei keda o Parofita Josefa Simici na loloma—ena ivakaraitaki.
Ena noda railesu, ni oti e 160 na yabaki, e dina ga ni veika a yaco ena ika 27 ni June, 1844 e ka vakaloloma, eda sa vakacegui ni da sa kila ni nona a maritiretaki o Josefa Simici e a sega ni iotioti ni itukutuku ena italanoa oqo. E dina ga ni o ira era a saga me mate o koya ka kila ni na kasura na Lotu ni sa mai yali o koya, na nona ivakadinadina kaukauwa ni dina, na ivakavuvuli a vakadewataka, kei na nona ivakaro me baleta na itukutuku ni iVakabula e sa kaburaki tikoga nikua ki na yalodra e tinikarua na milioni na lewenilotu e veiyasai vuravura taucoko era sa vakadinadinataki koya ni sa dua na parofita ni Kalou.
Na ivakadinadina nei Parofita Josefa e sa veisautaka tikoga na bula ni tamata. Ena vuqa na yabaki sa oti au a peresitedi tiko kina ni tabana ni Kaulotu e Kenada. E e rua vei ira na neimami daukaulotu mai Ontario e Kenada erau a sikova tiko na veivale ekea ena dua na yakavi uca cevata. Erau a sega sara ni bau katoa. E dua vei rau e sa bau kila ka toka ka dua e ka vou.
Erau a laki tukituki sara ki na vale nei Mr. Elmer Pollard, e a lomani rau na daukaulotu oqo ni rau sa liliwa tu ka vakacurumi rau ki loma. Erau a vakaraitaka vua na nodrau itukutuku ka kerei koya me ratou cabora vata e dua na masu. E a vakadonuya, kevaka ga me na masu o koya.
E rau a kurabui na daukaulotu ena masu a cabora o koya. A kaya, “Tamaqu Vakalomalagi, vakalougatataki rau na daukaulotu vakaloloma ka vakacalai oqo, me rau lesu tale ki na nodrau vale ka me rau kakua ni vakaotia na nodrau gauna ena tukuna tiko vei ira na lewenivanua e Kenada e dua na itukutuku e sa bau calidi dina ka rau sega mada ga ni kila vakalailai.”
Ni rau sa tucake yani a kerei rau na daukaulotu o Mr. Pollard me kakua ni rau lesu tale mai ki na nona vale. Ni rau sa gole yani, a vosa vakacacani rau, “Drau a sega mada ga ni rawa ni tukuna vei au ni drau vakabauti Josefa Simici ni sa parofita ni Kalou se vakaevei!” ka qai sogota vakaukauwa na katuba.
Erau a taubale ga vakalailai ki liu na daukaulotu ka sa kaya mai o itokani vou, “Elder, e daru se bera ni sauma na taro nei Mr Pollard.”
A sauma mai o koya e iliuliu, “E daru sa besetaki, me daru gole sara ki na vanua nuitaki.”
E a saga toka ga o itokani vou, ia, erau a mani lesu ki na katuba i Mr. Pollard. A sauma mai vakacudru na tukituki o Mr. Pollard ka kaya, “Au nanuma niu sa tukuna vei kemudrau na cauravou mo drau kua ni lesu tale mai!”
A qai kaya o itokani vou ena yaloqaqa kece e tiko vua, “Mr. Pollard, ni keirau sa gole o ya, ko a kaya ni keirau sega ni vakabauta ni ko Josefa Simici a parofita ni Kalou. Au vinakata meu vakadinadinataka vei kemuni, Mr. Pollard, niu kila ni ko Josefa Simici a parofita ni Kalou; ena veivakauqeti vakalou a vakadewataka kina o koya na itukutuku tabu ka kilai tu me iVola i Momani; ni a raica dina na Kalou na Tamana kei Jisu na Luvena.” Erau a qai biubiu mai kea na daukaulotu.
Au a rogoci Mr. Pollard oqo ena dua na soqoni ni soli ivakadinadina ena nona a tukuna tiko na siga guiguilecavi dredre o ya. E kaya o koya, “Ena yakavi o ya, au sa sega ni moce rawa. Au sa veivukiyaki toka ga. E voqa tikoga ena noqu vakasama “o Josefa Simici e a parofita ni Kalou. Au kila … au kila … au kila! Sa sega ni rawa meu waraka me rarama mai. Au sa qiriti rau na daukaulotu, ena nodrau naba ka a volai toka ena nodrau kadi lailai ni Yavu ni Vakabauta. Erau a lesu mai, ia ena gauna oqo, o watiqu kei na noqu matavuvale keitou sa qai dabe vata ena veivakavulici ni keitou sa vakasaqara na ka dina. Ena vuku ni ka oqo keitou sa mai ciqoma taucoko na kosipeli i Jisu Karisito. Sa tawamudu na neitou vakavinavinakataka na ivakadinadina ni dina na kaulesi mai vei rau e rua na daukaulotu qaqa ka yalomalua.”
Ena wase 135 ni Vunau kei na Veiyalayalati eda wilika kina na vosa nei John Taylor me baleti Parofita Josefa: “Raica sa levu ka bibi sara na ka e a vakayacora ko Josefa Simici na Parofita ka nona Daurairai na Turaga, me vakabulai ira kina na kai vuravura; io a levu cake mai vei ira kecega na tamata; raica a ka oqo sa taravi Jisu Karisito kina.”8
Au taleitaka na vosa nei Peresitedi Brigham Young, ka a kaya: “Au vinakata sara ga meu kailavaka na Aleluya, ena veigauna, niu dau vakasamataka niu sa kilai Josefa Simici na Parofita vakavinaka o koya ka a vakatura cake ka lesia na Turaga ka a solia vua na idola kei na kaukauwa me tara cake na Matanitu ni Kalou e vuravura.”9
Ena idole talei sa vakatikori vei noda daulomani o Josefa, au sa semata kina na noqu ivakadinadina niu sa kila ni a parofita ni Kalou o koya, a digitaki me vakalesuya mai na Kosipeli I Jisu Karisito ena iotioti ni gauna oqo. Sa noqu masu ena noda na marautaka tiko na ika 200 ni ivakananumi ni nona sucu, me da na vuli mai na nona ivakarau ni bula. Me yaco me matanataki ena noda bula na kila sa virikotori tu vei keda ni bula tiko na Kalou, ni ko Jisu Karisito sa Luvena, ni ko Josefa Simici e parofita ni Kalou ka ni da sa liutaki tiko nikua mai vua e dua tale na parofita ni Kalou—sai Peresitedi Gordon B. Hinckley.
Na koniferedi oqo e vakatakilakilataka na ika 42 ni yabaki mai na gauna au a kacivi kina ki na Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua. Ena imatai ni noqu soqoni vata kei iratou na Mataveiliutaki Taumada kei na Kuoramu ni Le Tinikarua na sere keimami a lagata, ka vakacaucautaki kina o Josefa Simici, na Parofita, e noqu sere taleitaki! Meu tinia ena dua na qaqa ni sere o ya:
Me sa dokai na turaga lumuti
Mai vei Jisu me italai ni Kalou
Sa mai dolava na gauna edai
Tui veivanua ra doka kecega10.
Au sa vakadinadinataka na dina oqo, ena yaca i Jisu Karisito, emeni.