Na Yalo ni Valecavu
Na Valecavu … sa tu oqo me ivakatakilakila ni Vakalesuimai ni Kosipeli i Jisu Karisito
Ena vasagavulu ka ono na yabaki sa oti au a kacivi meu dua na iVukevuke ki na Kuoramu ni Le Tinikarua e a imatai ni gauna meu mai tucake kina ena itutu ni vunau oqo. Au a se yabaki 37 tiko kina. Au a mai tucake tu ena kedra maliwa na parofita kei ira na iapositolo dokai, ka vuku, “na yacadra,” me vaka e lagati ena sere, “eda sa doka” (“Oh, Holy Words of Truth and Love,” Hymns, naba 271). Au vakila ni se lailai sara na noqu kila.
Ena gauna vata oya ena Valecavu oqo au sa raica kina na kequ ituvaki dina. E a veivakadeitaki ka vakayaloqaqataki au.
Ena gauna oya e dau vakayacori taumada e liu eke na koniferedi ni Lalai ni bera na koniferedi ni Epereli. Au a curu mai ena dua na katuba ena ceva ni sa lagata tiko na imatai ni sere e dua na matasere levu ni gone lewe ni Lalai. E a liutaki ira tiko o Sister Lue S. Groesbeck, e dua na lewe ni Matabose Raraba ni Lalai. Era a lagata tiko:
Vakarokoroko, malumu, ena loloma vei Kemuni;
Vakarokoroko, malumu ni sere vei Kemuni;
Vakarokoroko, malumu ni masu malumalumu oqo,
Yaloi keimami na Yalo Tabu me curu mai edai.
(“Vakanomodi, Rokovi,” RAICA Children’s Songbook, naba 26)
Ni ra laga toka ga vakamalua na gone, o koya a tabaoqani tiko, e kila vinaka tu ni veika uasivi dina ena sega ni yaco ke caka ena vakarairai, a sega kina ni nanumi koya ga ni ra lagasere tiko. E a mani voqataka vata vakatotoka, kei na domodra na gone ki na dua na sere veivakauqeti, ni ivakatakila. Oya e dua na vuli levu vei au. E a umani ka dregati ena vu ni yaloqu e loma na ka oya ka a tokoni au tu ena veitabayabaki ka tarava.
Au kila ni rairai koya oqo na ka a vakila talega o Ilaija na parofita. A sogolati lomalagi me vorata kina na tui ca o Eapi ka dro yani kina ki na qara vatu me laki vakasaqara na Turaga:
“A sa dua na cagi levu ka kaukauwa sa sea na veiulunivanua … ; ia sa sega ena cagi ko Jiova: ni sa oti na cagi, sa qai tavuki na vanua; ia sa segai ena tavuki ni vanua ko Jiova:
“Sa oti na tavuki ni vanua, sa qai dua na bukawaqa; ka sa segai ena bukawaqa ko Jiova: ia sa oti na bukawaqa, [sa qai rogo mai] e dua na domo lailai e vinaka.
“Ia ni sa,” volai vakakina, “ka rogoca ko Ilaija, sa puloutaka na matana e nona itutuvi, ka curu yani, ka laki tu ena mata ni qara vatu”—me vosa vua na Turaga (1 Tui 19:11–13).
Au a vakila na veika era a rairai vakila talega na Nifai ena gauna a rairai yani kina vei ira na Turaga: “Sa rogo mai lomalagi e dua na domo ka ra sa veiraiyaki ni ra sa sega ni kila na ka sa tukuna; e sega ni domo kaukauwa se rogo levu; ia sa rogo lailai ga ka sa laubasikata sara na yalodra ko ira era sa rogoca, ka sa sautaninini kina na yagodra; io sa laubasikati ira sara ka sa katakata na yalodra” (3 Nifai 11:3).
Na domo lailai e vinaka oqo ka a rogoca o Ilaija kei ira na Nifai ka sa kila vakavinaka tu o Parofita Josefa Simici ka a vola vakaoqo, “Ia sa kaya vakaoqo na domo lailai, sa rogo yani ka laubasikata na ka kecega” (V&V 85:6).
Mai na ituvaki ni vuli oya, au sa kila kina vakavinaka ni domolailai vinaka oya ena vakilai cake vakalevu mai na kena rogoci walega, au na qaqaco cake kina ena noqu ilesilesi.
Ni oti oya au sa vakadeitaka kina ni o koya na Dauveivakacegui, na Yalo Tabu, sa vakarautaki koya tu ena vukuda yadua ka na rogoca na noda kerekere, vakasaqaqara, kei na tukituki (raica na Maciu 7:7–8; Luke 11:9–10; 3 Nifai 14:7–8; V&V 88:63). Au sa kila niu na vinaka. Ni sa toso tiko na yabaki, sa yaco me vakakina.
Au sa vulica talega kina na kaukauwa e rawa ni tiko ena sere. Ni lagati vakamalua na sere, sa rawa me semati ki na ivakatakila. Ena so na gauna, au nanuma, ni na sega ni rawa ni wasei tani mai na vosa ni Turaga, na domo lailai vinaka ni Yalotabu.
Ena vakavotukana ga na veimataqali sere kei na vakatagi e kilikili. Ka sa vuqa sara tu na vanua e rawa ni ra rogoci kina. Ia na matasere ni Tabernacle ena Lomanibai ni Valetabu e duatani sara mai vei ira kece.
Sa vica sagavulu mai oqo na yabaki e ratou sa dau dolava tiko mai kina na Tabernacle Choir na nodratou kakaburaki ena veimacawa ena nodratou lagata tiko mai kina na qaqani sere oqo a vola o William W. Phelps:
Laveti ni vakatatabu ena yalomalua,
Siga ni Vakacecegu ni yaco mai
Me vakacegu na tamata kecega,…
Ka vakavinavinaka vua na Kalou
Ena nona vakalougatataki keda tu mai.
(“Laveti ni Vakatatabu ena Yalomalua” Serenilotu, naba 146.)
Sa oti oqo e sivia e 100 na yabaki, ena nona a vosa kina o Peresitedi Wilford Woodruff, ni a se yabaki 91, ka a cauraka kina nai otioti beka ni nona vosa ena itutu ni vunau oqo. E a vakarorogo tiko kina e dua na cauravou yabaki 12 o LeGrand Richards. Na tamana o George F. Richards (a qai tabaki e muri me iApositolo), a kauti iratou mai na luvena tagane ki na Valecavu me ratou mai rogoci ira na Veitacini. A sega vakadua ni guilecava o LeGrand na siga oya.
E volekata ni sivia e 20 na yabaki, keirau a veikilai vakavoleka sara kei Elder LeGrand Richards. Ni sa laki yabaki 96 kina o koya, na itukutuku oya e se bula vinaka tu ga e lomana. Sa guilecava beka na vosa kece nei Peresitedi Woodruff, ia e sega ni rawa ni guilecava vakadua na ka a vakila o koya ni a cauraki mai.
Ena so na gauna, au dau vakilai ira era a tara ka taqomaka tu na Valecavu oqo. Ena sere kei na vunau, o ira a lako taumada mai era a bulataka na totoka ni kosipeli kei na ivakadinadina i Jisu Karisito. Na ivakadinadina sai koya na rarama veidusimaki ki na nodra dui bula.
Na veika cecere ka a tuvanaki kina na ilesilesi ni Lotu era a yaco dina ena Valecavu oqo ena Lomanibai ni Valetabu.
Na Peresitedi ni Lotu yadua, vakavo ga o Josefa Simici kei Brigham Young, era a tokoni ena laveliga ena kena soqoni dokai ena loma ni Valecavu oqo. Ena kena ivakarau oqori, sa dau vakayacori tiko vakakina na veitokoni ena laveliga ena koniferedi raraba ena veiyabaki ka vakayacori talega ena veiiteki kei na tabanalevu, kei na tabana ni sa vakatakilai mai vakakina.
E kaya na Turaga, “Sa sega ni kilikili vua e dua me laki vunautaka na noqu ivakavuvuli se tauyavutaka na noqu isoqosoqo lewenilotu; io vei koya walega sa lesi me kitaka vakakina, io me lesi koya e dua sa kilai raraba e na lotu ni ratou sa solia vua na kaukauwa ni veilesi ko iratou na iliuliu ni lotu” (V&V 42:11).
Ena sala oqo, ena sega ni rawa vua e dua me lako mai vei keda ka kaya ni sa tu vua na kaukauwa ka me saga me liutaka vakatani na Lotu.
Eke ena 1880 e a vakadonui kina na Mataniciva Talei me ivolayavu ni cakacaka ni Lotu.
Eke talega a okati ki na ivolayavu ni cakacaka, ka sa kilai tu oqo me Vunau kei na Veiyalayalati e rua tale na ivakatakila, oya na wase 137 kei na 138. Na wase 137 e tukuni tiko kina na raivotu nei Josefa Simici ena Valetabu e Kirtland, kei na wase 138 sai koya na raivotu a soli vei Peresitedi Joseph F. Smith me baleta na nona lako na iVakabula ki na yalodra era sa mate.
Eke ena 1979, ni oti e vica na yabaki ni vakavakarau, sa vakaraitaki e na Lotu.na ivakadewa ni YDE ni iVola Tabu Makawa [King James Bible]
Na tabaki vou ni Vola i Momani, Vunau kei na Veiyalayalati, kei na Mataniciva Talei a mai vakaraitaki eke ki na Lotu.
Ena dua na koniferedi raraba ni 1908, a wilika kina o Peresitedi Joseph F. Smith na wase 89 ni Vunau kei na Veiyalayalati—na Vosa ni Vuku. Sa qai mani vosa kina o koya, o irau na nona daunivakasala, kei na Peresitedi ni Le Tinikarua ena ulutaga oqo, na Vosa ni Vuku. Sa qai laveligataki ka vakadonui me ivakaro vei ira na lewe ni Lotu.
E kaya na ivakatakila oya “Au sa solia vei kemudou na ivakaro oqo mo dou bula kina; io au sa vakasalataki kemudou rawa oqo ena vuku ni veika ca kei na nodra inaki ca na tamata e na gauna oqo” (V&V 89:4).
Oqo e dua na isasabai ka itataqomaki vei ira na noda, vakabibi vei ira na noda itabagone. Sa tiki tiko ni “iyaragi kece” ni Kalou ka sa yalataki tu ena ivakatakila me taqomaki ira kina mai na “gasau vidi kecega ni tevoro” (raica na V&V 27:15–18).
Na Lotu kei ira na lewenilotu yadua, era na dau valuti tikoga mai liu kei na gauna oqo mai vei koya na vu ni ca. Ena saga o koya me tabonaka, bokoca laivi na domo lailai vinaka ena vakatagi rogolevu ka veicavilaki kei na kena qaqana e sega ni kilai rawaena kena ca, na qaqana e kilai vakavinaka. Ena vakayarayarataki keda yani vakatani vakamalua kei na veitemaki tale e so ena veiveretaki kina.
Eke ena ivakatakila a vakaraitaka mai kina na Turaga na ituvatuva donu ni matabete ka yaco me tadolavi kina na sala me vakayacori kina na ivakaro ni iVakabula me kau yani na kosipeli ki na “veimatanitu, veimataqali, duivosavosa, kei ira na tamata” (V&V 133:37) ka vakayacora na Nona Lotu me tauyavutaki ena kedra maliwa na tamata.
Eke a vakatokayacataki kina na iVola i Momani “E Dua Tale na iVakadinadina kei Jisu Karisito.” O koya gona, kivei koya ga ena dolava na ivola oqo ena kila sara ga mai na ulu ni ivakamacala na veika sa tukuni tiko kina.
Na ivakavuvuli, na vunau, na sere kei na vakatagi, kei na vakanananu kei na Yalotabu ena loma ni valenilotu tabu oqo e vakadewataki yani ka sega ni vakalailaitaki mai na Vale ni Koniferedi cecere e toka veitikivi oqo era dau vakarorogo mai kina e udolu vaka udolu, ka vakadewataki ki na veimataqali vosa e so, me ra rogoca yani na ivavakoso e veiyasai vuravura.
Me kena ikuri, sa veivakauqeti yani na Yalotabu ki na nodra vuvale na milioni na tamata Yalododonu Edaidai. Ena veivuvale vakaoqo, era masulaka na itubutubu na nodra bula na luvedra. Na tagane kei na yalewa vata kei, me vaka e yalataka na iVola i Momani, ira na gone lalai sa rawa sara ga me ra ciqoma na ivakadinadina i Jisu Karisito (raica na Mosaia 24:22; Alama 32:23; 3 Nifai 17:25) kei na Vakalesuimai ni Nona kosipeli.
Na Valecavu oqo ena Lomanibai ni Valetabu sa “vale ni masumasu, vale ni lolo, ka vale ni vakabauta, io me vale ni vakarokoroko ka vale ni Kalou, ia na [Nona] vale” (V&V 109:16). O ira era sa kacivi me ra vosa se vakaitavi ena vakamacala se vakatagi kei na itovo ni vanua era sa vakaroti me ra vakaraitaka na veika sa kilikili.
Na noda saga me da dokai, e vakasalataki keda kina na ivolanikalou, ni sai koya na noda liutaki tani yani vakavinaka mai na salatu vinaka ka dodonu me vakamuri ena bula oqo (raica na Joni 12:43; 1 Nifai 13:9; 2 Nifai 26:29; Ilamani 7:21; Momani 8:38; V&V 58:39). Ka sa vunauci keda vakadodonu kina na ivolanikalou ena veika ena tarava mai ni da “dokai ira kina ko ira na tamata” (V&V 121:35).
E sega soti ni dua na ka na veika e rogoci ena vunau ia na veika a vakilai. Sa rawa me veivakadeitaki na Yalo Tabu kivei ira kece era na tiko kina ni sa dina na itukutuku oya, ni sa ikoya oqo na Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai.
Sa tu veitikivi oqo na Valecavu ki na valetabu me ikelekele ka sa yaco me dua na ivakatakilakila ni Veivakalesuimai. Era a tara na tamata dravudravua, ka ra bula sara tu ga vakavanua. Ia sa mai kilai raraba tu oqo e vuravura taucoko.
Na Tabernacle Choir, e kilai ni vakatoka yaca ki na valenilotu oqo, e sa domo tiko ni Lotu ena vuqa vata na yabaki. Me ra kakua mada ga ni kuitaki se vakatara me ra dreti laivi mai na iusutu ni ilesilesi ka sa nodra vanua tu mai ena veitabagauna sa oti.
Mai na veitabagauna sa sivi yani oqo sa dau dolava ka tinia tiko na Matasere na kakaburaki yadua ena dua na itukutuku veivakauqeti, ena ivakavuvuli dina ka vakaikelekeletaki ena ivakavuvuli ni Veivakalesuimai, vakatekivu ena “Gently Raise the Sacred Strain” (Hymns, naba 146) ka tini ena “As the Dew from Heaven Distilling” (Hymns, naba 149).
Na Valecavu sa tu oqo e vuravura ni sa dua vei ira na itikotiko cecere ni sere kei na vakatagi kei na itovo kilikili. Ia vakabibi ga, sa tu oqo me ivakatakilakila ni Vakalesuimai ni kosipeli i Jisu Karisito. Na ivakadinadina totoka oya e a vakatikori vakatitobu ka vakadeitaki vei au eke ena valenilotu oqo mai vei ira na gone ni Lalai era a lagasere tiko ena domo ni ivakatakila kei na vakarokoroko.
Sa vakalougatataka tu na Kalou na valenilotu oqo kei na veicakacaka kece sara e vakayacori kina. Sa dua na ka na noda marau ni sa mai vakavoutaki ka vakavinakataki ka sega ni vakayali kina na kena ituvaki vakalou.
A wilika o Elder Parley P. Pratt ena Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua na vosa oqo mai na wase 121 ena Vunau kei na Veiyalayalati: “Mo qarauna me savasava tikoga na nomu vakanananu; ia e na taucoko sara kina na nomu vakabauta e na mata ni Kalou; raica ena yaco vei iko na veivakalougatataki ni ilesilesi vakabete me vaka na tegu sa lutu mai lagi.
“Ena sala vata voli kei iko na Yalo Tabu, ia na nomu ititoko sa i titoko ni yalododonu kei na dina sa tudei sara; raica na nomu lewa sa lewa e sega ni mudu, ia kevaka sa sega ni taurivaki vakatani sa na tudei tu ga me tawamudu” (V&V 121:45–46).
E a vakauqeti vakalevu o Parley P. Pratt, ka vagolei sara nona vakanananu ena dua na serenilotu ka sa dua tiko na masu oqo. Ena vuqa na yabaki sa dau digitaka tikoga na Matasere me tini kina na nodra kakaburaki ni veimacawa:
Ni lutu mai na tegu mai lagi
Lutu malumu e veico
Vakabulabulataka, ka vakayacora
Veika sa lavaki kina,
Nomuni vunau, cecere, Turaga,
Ni lutu vakamalua sobu mai,
Vakalougatataki tu me yaga sara
Ka vakacavara cakacaka ni loloma.
Turaga ni lomana vavakoso oqo;
Me vakayacori veigagadre talei.
Mai na nomuni itikotiko tabu
Me lutu mai na tegu ni bula.
Neimami tagi moni rogoca.
Roboti keimami Yalomuni talei
Mera kilai kemuni na tani
Ka vakatusa na rorogo ni reki.
(“Ni lutu mai na tegu mai Lagi,” Serenilotu, naba 149.)
Au sa mai dregata ena noqu ivakadinadina ni o Jisu na Karisito, ni oqo na Nona vale, ena siga ni vakatabui lagilagi oqo, ena yaca i Jisu Karisito, emeni.