Mweengara, Ara utu
Buokiia Ataei n Tangira Ana Boki Moomon
Ti kunei bwaai ni mwakuri aikai bwa a ibuobuoki nakoia ara ataei man ana Boki Moomon.
Ngkai kaain abau ao ngai ti kaikawaia ara utu, e rangi ni korakora nanora bwa ti na karina tangiran ana Boki Moomon inanoia natira aika niiman. N ai aroia kabentaa, ti reireiniira bwa bwai ni mwakuri aika a kakaokoro a na aki ti rangi ni ibuobuoki ma a boongana naba n anga reirei nakoia natiira bwa a na tangirii booki aika tabu. Ti ataia naba bwa karekean bwai ni mwakuri ke tekeniki n anga reirei nakoia natiira bon te bwai teuana ao ataakin aron kamanenaakiia bon te bwai teuana.
N raonaki ma aio, ti ataia ti kainnanoa aron reiakinaia natiira ni maiuakina ana Boki Moomon ao n noora kakaawakina nakon te aonaaba are a maeka iai. Ara konabwai ni kamanenai kawai aika kakaokoro ni buokia natira n onimakina moa ao riki iaon oin ara atatai iaon booki aika tabu, ara kakoaua ibukin koauaia, ao kukureira ibukiia.
Reireinakiia Ataei aika Uarereke riki
Ibukin taekan booki aika tabu bwa aki rangi ni kabuta ao ana taeka te ataei e bon karako, reireinakiia ataei tangiran ana Boki Moomon e bon kona ni kakaewenako. Ngke a uarereke natira, aroia n ongora a bon uarereke ao ai aron naba ara tai ni kamatebwai. Ti aki toki ni kamanenai booki ni wareware aika tabu aika korotamneiaki.
Ni kakorakorai taian koaua ake natira a warekii ao man reireiniia ni kamatebwaian booki aika tabu, n taainako I kamanenai karakin booki aika tabu bwa au karaki imwaain matuuia. Inanon ririki ake imwiina natiu te aine e tibwauaia bwa e kangaara ni mwakuri aio. E taku, “Au iango bwa karaki ake a aki toki ni kakarakinaki a riki bwa mamaten nanora ibukira. Ko tekateka irarikin ara kainiwene ao n tibwauai taian karaki man booki aika tabu. Ti tangiri karaki akanne ao ti bubuti bwa ti kan ongoraeakini riki ao riki ibukina bwa n te roro n ataei anne ti kona n namakina tamnein te rongorongo are a uotia ao n ataia bwa aomata ake kam a karakiniia nakoira a ninikoria ao ni kakaonimaki. Ti tangiria ni katotongiia.”
Katauraoan te Reirei ni Kainnanoana Irouia Ara Utu
E koaua, ngkai ara ataei a ikawai, ti warekia raoi man ana Boki Moomon ao booki aika tabu ake tabeua. Ti kataia ma te kakaonimaki ni wareware man booki aika tabu ni katoa ingabong, e ngae ngke tabeman ataei a rabuniia n te burangketi ma mataia aika aki n rangi ni makii. E ngae n anne, a ribootina ngkai bwa a bon kakauongo, a uringnga, ao a uniki koraa ibukin taai aika a na roko.
Ti katuruturua naba booki aika tabu n tain kainutu n te tairiki. Ibukin te katotoo, ti aki toki ni karin mwakuri n aron te takakaro man booki aika: kaain te utu a na karaoa aia kaotioti man booki aika tabu, ao kaain te utu ake tabeman a na kataia ni keetina te karaki. Natira a tangira naba te takakaro “Antai Ngai?”—te takakaro are ti na anganiia kanikinaa aika bati ni karokoa a kona ni keetina te aomata man ana Boki Moomon are ti na kinaa. Ngkai a ikawai rake natira, a irii ni katauraoi ao n anga reirei.
Ngkai ti bitii ara kainutu n te tairiki nakon kainnanon ara utu n te tai anne, ti kamanenai karaki ao te mwaaka man ana Boki Moomon ni buokiira n anga reirei iaon koaua. Ibukin te katotoo, ti karekei ara reirei iaon te aro ae riai ao n totokoi bwaintangako man ana reirei Aramwa nakon natina te mwaane Korianton n Aramwa 39. Te reirei ae tamaroa n totokoan korobokian rabwatara ma taitai e karekeaki man karakinaia Ameritinaite n Aramwa 3.
I a tia ni katauraoi reirei iaon katabeaia ae riai ma ataei ibukin aia kaboo are a boboto iaon maiun Nibwaai (taraa 1 Nibwaai 7:20–21; 16:4–5), Iakobwa (taraa 2 Nibwaai 2:1–3), ao Korianton (taraa Aramwa 39:1, 10). Karakinan arona aika tamaroa Aramwa ao Amureki n Aramwa 14:12–28 e anga reirei iaon te taotaonannano inanon te maraki. Teuana te koaua ae kakaawaki are ti reiakinna ma aikai ao ake tabeua riki bwa ti na kakoaua raoi bwa ti na maroroakinii ma natira imwaain ae a riki bwa bwaai ke kangaanga inanon maiuia.
Kanakoan taian Titiraki
N raonaki ma warekan booki aika tabu ma natira, ti kina bwa e kakaawaki bwa ti na kanakoi taian titiraki ake a na buokiia natiira n noora kakaawakin terana te bwai are a warekia. Kangaangan taian titiraki aikai a rawata aekakiia ni kaineti nakon aia ririki, ma te iango ae kakaawaki bon te anga reirei nakoia bwa a na tarai bwaai aika kakaawaki ao kamanenaaia ni buokiia ni kinaa bwa mwaitira ae a kona ni kunea n ana Boki Moomon.
Ibukin te katotoo, I titirakiniia ibukin tera a iangoia bwa Nibwaai e na taekin ae e a tia “n noori karawawataki inanon [ana] bong” ao n te rain are i bon imwiina e taekina te bwai are e taraa ni kaitaraa: bwa e a tia “n rangi n tatangiraki iroun te Uea” (1 Nibwaai 1:1). Rinanon ara maroroo, natira a kunea bwa e ngae ngkai te Uea e kamaiua Nibwaai man karawawatakina, E angan naba Nibwaai te atatai ae bati riki ibukin Ana bwai aika raba (taraa 1 Nibwaai 1:1, 20).
Ataei ao roronrikirake a karekea te reirei ae te kabanea n tamaroa ngkana ti buokiia ni kunei koaua ibon irouia. Ngkai a karaoia, a na namakina ae a na kairaki n tangira ao ni kamanena ana Boki Moomon rinanon maiuia ao a na namakina ae a katauraoaki bwa a na buokiia tabeman ni karaoa ae ti te arona.
Ara ataei a ataia bwa ti ataia bwa iai n ana Boki Moomon karaki aika koaua ibukiia aomata. A noori bwaai ake ti noori, a atai bwaai aika ti atai, ao n namakina aron ara namakin ibukin ana Boki Moomon. Aio are e a kakorakora aia kakoaua, ni buokiia n tangira ana Boki Moomon, ao ni kairiia ni kataia ni karaoa ae tii te arona ibukiia natiia.
Ti aki toki ni kamanenai karaki man ana Boki Moomon bwa ara karaki ni kamatuuia ara ataei.
Kamataata ni korotamneiaki iroun Beth M. Whittaker