Ka na Bokoci na Nomuni iValavala Ca

Mai vei Elder David A. Bednar

Ena Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua

Ia ena kaukauwa ni veivakasavasavataki ni Yalo Tabu me noda itokani tikoga, sa rawa kina na vakabokoci ni ivalavala ca.

A cavuta na Tui o Penijamini e dua na malanivosa bibi ni vakavulica tiko na veika baleta na iVakabula kei na Nona Veisorovaki ka sa mai noqu ulutaga talevi wasoma ni vuli kei na vakasamatitobu ena vuqa na yabaki.

Ena iotioti ni nona vunau veivakauqeti vakayalo ni vakamoce kivei ira na tamata a qarava ka daulomana, a vakamacalataka kina na Tui o Penijamini na bibi ni kena kilai na lagilagi ni Kalou kei na totoka ni Nona loloma, ka bokoci na ivalavala ca, ka daunanuma tikoga na cecere ni Kalou, kei na masumasu ena veisiga ka tudei tu ena vakabauta.¹ A yalataka talega o koya ni vakayacori oqo, “ko ni na marau tikoga ka vakasinaiti ena loloma ni Kalou ka na bokoci na nomuni ivalavala ca.”²

Na noqu itukutuku e raici matua kina na ivakavuvuli ni kena bokoci tikoga na noda ivalavala ca. Na dina e tukuni tiko ena malanivosa oqo ena vaqaqacotaka na noda vakabauta na Turaga o Jisu Karisito ka vakatitobutaka noda bula vakatisaipeli. Au masuta na Yalo Tabu me veivakauqeti ka vakatataki keda me da na nanuma vata na bibi ni dina vakayalo oqo.

Sucuvou Vakayalo

E na bula oqo eda na sucu vakayago ka sotava na sucu vou vakayalo.³ Era sa vakasalataki keda na parofita kei na iapositolo meda “[vakayadrati] vua na Kalou,”⁴ meda “sucu tale,”⁵ ka meda sa “buli vou … vei Karisito”⁶ ena noda ciqoma ena noda bula na veivakalougatataki e rawa mai na Veisorovaki i Jisu Karisito. Ena “rawa duadua ga ena … loloma, kei na lomasoli ni Mesaia Yalosavasava”⁷ ni na vukei keda meda uabaleta na keda ituvaki ni nanumi keda ga kei na kocokoco ni tamata makawa ka yaco meda veinanumi, lomavinaka, ka yalosavasava. Eda sa vakamasuti meda bula vakakina meda rawa ni “savasava kina e [matani Turaga] e na siga mai muri.”⁸

Na Yalo Tabu kei na Cakacaka Vakalotu ni Matabete

A vakamatatataka vakalekaleka na Parofita o Josefa Simici na bibi ni ilesilesi ni cakacaka vakalotu ni matabete ena kosipeli i Jisu Karisito: “Na sucu vou tale e lako mai na Yalo ni Kalou ena veicakacaka tabu vakalotu.”⁹ Na itukutuku veilauti oqo e vakamatatataka na ilesilesi ni Yalo Tabu kei na cakacaka tabu vakalotu ena gauna ni sucu vou vakayalo.

Na Yalo Tabu sa ikatolu ni Lewetolu Vakalou. O koya e dua na ituvaki vakayalo ka vakadinadinataka na veika dina kecega. E volai ena ivolanikalou ni o koya na Dauveivakacegui,¹⁰ na iVakavuvuli,¹¹ ka Daunivakatakila.¹² Kena ikuri, na Yalo Tabu e Dauveivakasavasavataki¹³ e caramaki keda ka vakama noda duka kei na butobuto mai na yaloda me vaka na bukawaqa.

Na cakacaka tabu vakalotu sa usutu ni kosipeli ni iVakabula ka sa cakacakataki kina na noda gole Vua ka me kunei na sucu tale vakayalo. Na cakacaka vakalotu sa cakacaka tabu e vakayalo na kedra inaki, bibi tawamudu, ka semati ki na lawa kei na ivakaro ni Kalou.¹⁴ Na cakacaka vakalotu taucoko kei na cakacaka vakalotu ni sakaramede mena vakadonui mai vua e dua sa tu vua na idola ni matabete e gadrevi.

Na cakacaka vakalotu ni veivakabulai kei na bula vakacerecerei e qaravi ena Lotu vakalesui mai ni Turaga era uasivi cake mai na soqoni ni vakatakarakara se ivakatakilakila. Ia, era sa sala vakadonui vakalawa e drodro mai kina na veivakalougatataki kei na kaukauwa kei lomalagi ki na noda dui bula yadua.

“Raica sa ilesilesi ni matabete levu me vakayacora na cakacaka kecega vakalotu; ia sa tu kina na kaukauwa me vakatakila na veika vuni ni matanitu kei na kaukauwa me kilai kina na loma ni Kalou.

“Ia nai lesilesi oqo sa vakatakilai mai kina na kaukauwa va-Kalou.

“Ia kevaka sa sega na ilesilesi oqo, ena sega na tamata e raica rawa na mata ni Kalou ko Tamada, me qai bula tiko.”¹⁵

Na cakacaka vakalotu e ciqomi ka rokovi ena dodonu sa ka bibi ki na kena rawati na kaukauwa ni bulavakalou kei na veivakalougatataki kece e rawati mai na Veisorovaki ni iVakabula.

Rawati kei na Maroroi na Bokoci ni iValavala Ca ena Cakacaka Vakalotu

Ni gadrevi me kilai vakavinaka na cakacaka meda na rawata ka maroroya na bokoci ni noda ivalavala ca, e gadrevi mada meda kila vinaka na isema veiwekani ni tolu na cakacaka vakalotu oqo e sa sala ki na rawati ni kaukauwa mai lomalagi: papitaiso ena tabadromuci, veitabaki ni liga baleta na isolisoli ni Yalo Tabu, kei na sakaramade.

Na papitaiso ena tabadromuci me bokoci na ivalavala ca sa “imatai ni cakacaka vakalotu ni kosipeli”¹⁶ i Jisu Karisito ka me salavata kei na vakabauta na iVakabula kei na veivutuni vakaidina. Na cakacaka vakalotu oqo “sa ivakatakilakila ka ivakaro sa tuvanaka na Kalou baleti ira [na Luvena] mera curuma na Nona matanitu.”¹⁷ E vakayacori na papitaiso ena lewa ni Matabete i Eroni. Ena gauna ni gole yani vua na iVakabula kei na sucu vou vakayalo, sa vakarautaka na papitaiso na veivakasavasavataki taumada ni yaloda mai na ivalavala ca.

E okati ena veiyalayalati ni papitaiso e tolu na yalayala bibi: (1) noda gadreva meda taura na yaca i Jisu Karisito, (2) meda daunanumi Koya, ka (3) muria na Nona ivakaro. Na veivakalougatataki yalataki ni kena rokovi na veiyalayalati oqo o ya “me tiko ga kei [keda] na nona Yalo Tabu.”¹⁸ Sa vakavakarau bibi kina na papitaiso me ciqomi kina na veimadigi vakadonui ni itokani ni veigauna na ikatolu ni Lewetolu Vakalou.

“Na papitaiso [ena] wai … mena muria na papitaiso ena Yalotabu me na taucoko kina.”¹⁹ Me vaka a vakavulica na iVakabula vei Nikotimo, “Kevaka sa sega ni sucu e dua ena wai kei na Yalo Tabu, ena sega ni raica rawa na matanitu ni Kalou.”²⁰

E tolu na itukutuku ni Parofita o Josefa Simici e vakamatatataka tiko na veisemati bibi ni cakacaka vakalotu ni papitaiso ena veitabadromuci me bokoci kina na ivalavala ca kei na veitabaki ni liga ni isolisoli ni Yalo Tabu.

iTukutuku 1: “Na papitaiso sa cakacaka vakalotu me veivakarautaki ki na ciqomi na Yalo Tabu; ni sa sala ka idola ena veiqaravi kina na Yalo Tabu.”²¹

iTukutuku 2: “E vinaka cake mo papitaisotaka e dua na taga nuku me dua na tamata, ke sega ni baleta na kena bokoci na ivalavala ca kei na kena rawati na Yalo Tabu. Na papitaiso ena wai sa papitaiso e veimama ga, ka sega na betena ke sega na ikarua ni kena veimama—o ya na papitaiso ena Yalo Tabu.”²²

iTukutuku 3: “Na papitaiso ena wai, ka sega kina na papitaiso ena bukawaqa kei na Yalo Tabu, sa sega ni yaga; rau sa yaga sara ka sega ni tawasei rawa.”²³

Na isema tudei vei ira na ivakavuvuli ni veivutuni, na cakacaka vakalotu ni papitaiso kei na kena ciqomi na isolisoli ni Yalo Tabu, kei na veivakalougatataki lagilagi ni bokoci ni ivalavala ca sa dauvakabibitaki vakawasoma ena ivolanikalou.

E kaya o Nifai, “Ia na matamata ni koro mo dou curu kina sai koya na veivutuni kei na papitaiso ena wai; ia dou na qai papitaisotaki ena Yalo Tabu kei na bukawaqa me bokoci kina na nomudou ivalavala ca.”²⁴

A kaya kina na iVakabula, “Ia oqo na noqu ivakaro: Dou veivutuni, koi kemudou kecega na kai vuravura, dou lako mai vei au ka papitaisotaki ena yacaqu, io mo dou vakasavasavataki ena isolisoli ni Yalo Tabu, mo dou savasava kina e mataqu ena siga mai muri.”²⁵

Na veitabaki ni liga me baleta na isolisoli niYalo Tabu sa cakacaka vakalotu e qaravi ena lewa ni Matabete i Melikiseteki. Ni cakacakataki na gole vua na iVakabula kei na sucu tale vakayalo, ka ciqoma na kaukauwa veivakasavasavataki ni Yalo Tabu ki na noda bula ena tauyavutaki kina e dua na madigi ni kena vakayacori tikoga na veivakasavasavataki ni yaloda mai na ivalavala ca. Na veivakalougatataki rekitaki oqo sa bibi sara baleta ni “sa sega na ka tawa savasava sa tiko vata kei na Kalou.”²⁶

Oi keda na lewe ni Lotu vakalesui mai ni Turaga, eda sa vakalougatataki mai na isevu ni noda vakasavasavataki mai na ivalavala ca e umanaki ena papitaiso kei na rawati ni dua na veivakasavasavataki tikoga mai na ivalavala ca e rawa mai na veitokani kei na kaukauwa ni Yalo Tabu—na ikatolu ni Lewetolu Vakalou.

Raica na nona vakararavi na dauteitei ki na ituvatuva tudei ni teitei kei na tatamusuki. Na kena kilai vinaka na semati ni kakaburaki kei na tatamusuki sa ivurevure tudei ni inakinaki kei na veivakauqeti ni vakatulewa kei na cakacaka taucoko e cakava o dauteitei ena draki taucoko ni yabaki o ya. Sa vakaoqo, na nodrau semati ka sega ni wasei rawa na cakacaka vakalotu ni papitaiso ena tabadromuci me bokoci kina na ivalavala ca, kei na veitabaki ni liga baleta na isolisoli ni Yalo Tabu, ka sa dodonu oqo me vakayaco-ka ki na veituvaki ni noda bula vakatisaipeli ena draki kecega ni noda bula.

Na sakaramede sa ikatolu ni cakacaka vakalotu e gadrevi me rawati kina na kaukauwa ni bula vakalou. Me kakua ni tauvi iko na ka duka ni ka vakavuravura, ka da sa vakaroti meda gole ki na vale ni masu ka cabora noda sakaramede ena siga savasava ni Turaga.²⁷ Yalovinaka mo raica matua ni ivakatakarakara ni yago kei na dra ni Turaga, na madrai kei na wai, sa masulaki ka vakasavasavataki. “Oi kemuni na Kalou, na Tamai keimami Tawamudu, keimami sa kerei kemuni ena yaca ni Luvemuni ko Jisu Karisito, mo ni vakalougatataka ka vakatabuya na madrai [se wai oqo] me yaga vei ira sa kania [se gunuva].”²⁸ Na veivakasavasavataki o ya me vakadodonutaki ka me vakalou. Na ivakatakarakara ni sakaramede sa vakasavasavataki me vakananumi kina na savasava i Karisito, na noda vakararavi vakatabakidua ki na Nona Veisorovaki, ka sa noda ilesilesi meda doka na noda cakacaka vakalotu kei na veiyalayalati ni sa rawa meda “savasava kina e [Matana] ena siga mai muri.”²⁹

Na cakacaka vakalotu ni sakaramede sa veisureti vakalou ena tukuni tikoga meda veivutuni vakaidina ka meda vakavoui vakayalo. Na noda kania na sakaramede, ena kena ituvaki, e sega ni bokoca na ivalavala ca. Ia ni vakavakarau na lomada ka vakaitavi ena cakacaka tabu vakalotu oqo ena yalo raramusumusu kei na yalo lokumi, sa qai yaco na yalayala me tiko ga kei keda na Yalo ni Turaga. Ia ena kaukauwa veivakasavasavataki ni Yalo Tabu me noda itokani vakasoma, sa rawa kina me yaco tikoga na maroroi ni bokoci ni ivalavala ca.

Eda sa vakalougatataki vakaidina ena veimacawa ena madigi meda dikeva noda bula ena cakacaka vakalotu ni sakaramede, meda vakavouiya noda veiyalayalati, ka ciqoma na yalayala ni veiyalayalati oqo.³⁰

Papitaisotaki Tale

Eso na gauna era vakaraitaka na Yalododonu Edaidai ni sa rawa mera papitaisotaki tale—ka mera savasava sara ka kilikili me vaka ena siga era a ciqoma kina na imatai ni nodra cakacaka vakalotu ni kosipeli veivakabulai. Meu vakatura ena veidokai ni o Tamada Vakalomalagi kei na Luvena Daulomani rau sega ni gadreva meda vakila e dua na vakavoui vakayalo, veivakabulabulataki, kei na vakalesui mai ga vakadua na gauna ena noda bula. Na veivakalougatataki ni kena rawati ka vakayacori tiko na bokoci ni ivalavala ca ena cakacaka vakalotu ni kosipeli ena vukea meda kila vinaka ni papitaiso sa itekivu ni gole yani ki na ilakolako vakayalo ni bula oqo; e sega ni kena icavacava meda gadreva meda lesu kina ena veigauna ka lesu tale.

Na cakacaka vakalotu ni papitaiso ena tabadromuci, na veitabaki ni liga me baleta na isolisoli ni Yalo Tabu, kei na sakaramede e sega ni soqoni vakatikitiki se duatani; ia, sa gacagaca ni dua na ituvatuva veisemati ka ikuri ni cakacaka ni veivakabulai. Na cakacaka vakalotu gugumatua yadua e laveta cake ka vakalevutaka na noda inakinaki, gagadre, kei na cakacaka vakayalo. Na ituvatuva nei Tamada, na Veisorovaki ni iVakabula, kei na cakacaka vakalotu ni kosipeli e vakarautaka na loloma soliwale eda gadreva meda gu ki liu ka tubu cake na vosa ena vosa kei na vunau ena vunau ki na noda icavacava tawamudu.

Yalayala kei na iVakadinadina

Eda sa tamata ivalavala ca eda saga tiko meda bula tiko ena vuravura oqo me vaka ena ituvatuva uasivi duadua ni tubu tawamudu nei Tamada Vakalomalagi. Na lavaki ni Nona ituvatuva e lagilagi, loloma veivueti, ka qaqa. Eso na gauna eda na vakasinaiti ena gugumatua ka so na gauna eda na luluqa sara. Eda dau nanuma ni kevaka eda vakayacora vakayalo na ivakaro meda kunei ni da sa savasava e Matana ena siga mai muri.

Ena veivukei ni Turaga kei na kaukauwa ni Nona Yalotabu me “vakavulica vei [keda] na ka kecega,”³¹ sa rawa meda vakalougatataki meda kila kina noda madigi ni veika vakayalo. Na cakacaka vakalotu ena sureta na inaki vakayalo kei na kaukauwa ki na noda bula ni da saga meda sucu vou ka yaco meda tagane ka yalewa i Karisito.³² Ena rawa me vaqaqacotaki na noda malumalumu, ka me uabaleti na noda yalani keda tiko.

E dina ni sega ni rawa vua e dua me uasivi sara ena bula oqo, sa rawa ga meda kilikili tikoga yani ka savasava ni da sa “vakasavasavataki ena dra ni Lami.”³³ Au yalataka ka vakadinadinataka ni da na vakalougatataki ena kena vakalevutaki na noda vakabauta na iVakabula ka yaco meda vakadeitaki vakayalo ni da vakasaqara me yaco tikoga na bokoci ni noda ivalavala ca ka meda savasava e matana na Turaga ena siga mai muri. Sa noqu ivakadinadina oqo ena yaca tabu i Jisu Karisito, emeni.