’Ia ho’i ’e ’ia fāri’i
Nā Elder M. Russell Ballard
Nō te pupu nō te Tino ’Ahuru Ma Piti ’āpōsetolo
’Ia ho’i i mua i tōna aro ’e ’ia fāri’i i te mau ha’amaita’ira’a mure ’ore ’o te tae mai nā roto i te ravera’a ’e te ha’apa’ora’a i te mau fafaura’a, ’o te reira ïa te mau ’ōpuara’a faufa’a roa a’e tā tātou e nehenehe e ha’amau.
E tō’u mau taea’e, e tō’u mau tuahine, tei iā’u te taime i teienei nō te paraparau atu ia ’outou e ’outou nō te fa’aro’o mai. Ta’u ’ōpuara’a ’o te fa’aoti ïa i ta’u tuha’a hou ’a fa’aoti ai ’outou i tā ’outou. E rave au ma te maita’i roa.
I te roara’a o te tau, ’ua hi’o vau ē, te feiā tei rave fa’aoti rahi a’e i roto i teie nei ao ’o te feiā ïa e hi’ora’a ātea tā rātou i roto i tō rātou orara’a, ma te mau ’ōpuara’a nō te vai rōtahi noa i ni’a i tā rātou hi’ora’a ātea ’e tā rātou mau fa’anahora’a nō te fa’atupu i te reira mau ’ōpuara’a. Te ’itera’a ē tē haere ra ’outou i hea ’e e mea nāhea tā ’outou e mana’o ra nō te tāpae i reira, e nehenehe te reira e hōro’a mai i te aura’a, te mana’o pāpū ’e te rave-fa’aoti-ra’a i te orara’a.
Tē fifi nei te tahi pae i te fa’ata’a i rōpū i te hō’ē ’ōpuara’a e hō’ē fa’anahonahora’a e tae atu i te taime e ’ite rātou ē, hō’ē ’ōpuara’a o te hō’ē ïa tāpaera’a ’e ’aore rā hō’ē hōpe’ara’a, ’āre’a te hō’ē fa’anahonahora’a ra, ’o te ’ē’a ïa nō te haere atu i reira. ’Ei hi’ora’a, e nehenehe tātou e rave i te ’ōpuara’a ’ia tere i te hō’ē vāhi mātau-’ore-hia, ’e mai te tahi pae o ’outou te mau tuahine here i ’ite, mātou te mau tāne, pinepine mātou i te feruri ē, ’ua ’ite mātou e nāhea ’ia tāpae i reira—e mea pinepine mātou te parau ē : « ’Ua ’ite au—tei ’ō noa i terā tīpu’ura’a ra ». Tē ’ata ra paha ta’u vahine. ’Ua māramarama maita’i te ’ōpuara’a, ’aita rā e fa’anahonahora’a maita’i i fa’ata’ahia e tae ai i te tāpaera’a.
E mea faufa’a te ha’amaura’a i te ’ōpuara’a ma te ha’amata nā roto i te hōpe’ara’a i roto i te ferurira’a. ’E te fa’anahora’a ’o te hāmanira’a ïa i te hō’ē rāve’a nō te tāpae i taua hōpe’a ra. Te tāviri nō te ’oa’oa tei roto ïa i te hāro’aro’ara’a ē, e aha te mau haere’a tītau-mau-hia—’e i muri iho, e hōro’a ai i tō tātou taime, te tauto’ora’a ’e te mana’o i ni’a i te mau mea e fa’atupu i te rāve’a pāpū e tae ai i reira.
’Ua hōro’a mai te Atua, tō tātou Metua i te Ao ra ia tātou i te hi’ora’a ti’a mau nō te ha’amau i te ’ōpuara’a ’e te fa’anahora’a. Tāna ’ōpuara’a ’o te « fa’atupu [ïa] i te tāhuti ’ore ’e te ora mure ’ore o te ta’ata nei [’e te vahine] »,1 ’e tāna rāve’a nō te fa’atupu i te reira ’o te fa’anahora’a ïa nō te fa’aorara’a.
I roto i te ’ōpuara’a a tō tātou Metua i te Ao ra, e hōro’ahia ia tātou te hō’ē orara’a tāhuti nō te tupu i te rahi, ’e hau atu ā, nō te ha’api’i, nā roto ho’i i te reira e rahi atu ā tō tātou rirora’a mai iāna te huru. Nā roto i te fa’a’ahura’a i tō tātou vārua mure ’ore i te hō’ē tino tāhuti, te ha’apa’ora’a i te mau ha’api’ira’a ’e te mau fa’auera’a a tāna Tamaiti, te Fatu ’o Iesu Mesia, ’e te fa’ati’ara’a i te hō’ē ’utuāfare mure ’ore, e ti’a ai ia tātou, nā roto i te tāra’ehara a te Fa’aora, ’ia fa’atupu i te ’ōpuara’a a te Atua nō te tāhuti ’ore ’e te ora mure ’ore o tāna mau tamari’i i pīha’i iho iāna i roto i tōna bāsileia tiretiera.
I roto i te hō’ē ha’amaura’a ’ōpuara’a pa’ari, ’ia māramarama maita’i tātou ē, e mea maita’i te mau ’ōpuara’a tau poto mai te mea ē, e fa’atae te reira ia tātou i te mau ’ōpuara’a tau roa tei māramarama-maita’i-hia. Tē ti’aturi nei au ē, hō’ē tumu faufa’a e roa’a ai te ’oa’oa, ’o te ha’api’ira’a ïa e nāhea ’ia ha’amau i tā tātou iho mau ’ōpuara’a ’e ’ia ha’amau i tā tātou iho mau fa’anahonahora’a i roto i te fa’anahonahora’a mure ’ore a tō tātou Metua i te Ao ra. Mai te peu ē, e ha’apa’o tātou i teie haere’a mure ’ore, e ti’a mau ïa ia tātou ’ia ho’i i mua i tōna aro.
E mea maita’i ’ia vai te mau ’ōpuara’a e te mau fa’anahonahora’a nō tō tātou tōro’a ’ohipa, nō tō tātou ’ite ha’api’ira’a, ’e nō tā tātou ato’a ho’i ha’uti hui popo. E mea faufa’a ’ia vai te mau ’ōpuara’a nō tō tātou fa’aipoipora’a, tō tātou ’utuāfare ’e nō tā tātou mau ’āpo’ora’a ’e te mau pi’ira’a nō te ’Ēkālesia ; e mea ti’a roa teie nō te mau misiōnare. Terā rā, tā tātou mau ’ōpuara’a rahi a’e ’e te faufa’a a’e, ’ia au ïa te reira i te fa’anahora’a mure ’ore a tō tātou Metua i te Ao ra e ti’a ai. ’Ua parau Iesu ē : « E mata na rā ’outou i te ’imi i te bāsileia o te Atua, ’e te parau ti’a nāna ; e ’āmui-ato’a-hia mai taua mau mea ra ia ’outou ».2
Tē parau mai nei te feiā ’aravihi i roto i te ha’amaura’a i te ’ōpuara’a ē, ’ōhie noa atu ’e te ’āfaro ti’a te hō’ē ’ōpuara’a, rahi noa ato’a atu te mana o te reira. ’Ia nehenehe ana’e ia tātou ’ia fa’ariro i te hō’ē ’ōpuara’a mai te hō’ē hōho’a māramarama ’e ’aore rā hō’ē ’e ’aore rā e piti parau pūai ’e te fa’ahōho’a, e nehenehe ïa i te reira ’ōpuara’a e riro mai ’ei tuha’a nō tātou, ’e fātata e arata’i i te mau mea ato’a tā tātou e feruri ē e rave. Tē ti’aturi nei au ē, tē vai ra e piti parau, i roto i teie hi’ora’a, ’o te fa’ahōho’a i te mau ’ōpuara’a a te Atua nō tātou ’e tā tātou mau ’ōpuara’a faufa’a roa a’e nō tātou iho. Teie nā parau, ’ia ho’i ’e ’ia fāri’i.
’Ia ho’i i mua i tōna aro ’e ’ia fāri’i i te mau ha’amaita’ira’a mure ’ore ’o te tae mai nā roto i te ravera’a ’e te ha’apa’ora’a i te mau fafaura’a, ’o te reira ïa te mau ’ōpuara’a faufa’a roa a’e tā tātou e nehenehe e ha’amau.
E ho’i tātou ’e e fāri’i nā roto i te noa’ara’a te « fa’aro’o ’āueue ’ore i roto [i te Fatu ia Iesu Mesia], i te ti’aturi-māite-ra’a » i te maita’i nōna, ’ia haere ti’a atu « ’outou i mua i te ti’a-māite-ra’a i te Mesia, ma te tīa’i pāpū roa, ’e te here i te Atua e te ta’ata ato’a [’e te mau vahine], ma te ’oa’oa i te ’ite i te parau a te Mesia, ma te tāpe’a ho’i ē tae noa atu i te hope’a ra ».3
’Aita Lucifero i fāri’i i te fa’anahora’a a tō tātou Metua ’o te fa’ati’a ho’i ia tātou ’ia ho’i i mua i tōna aro ’e ’ia fāri’i i tāna mau ha’amaita’ira’a. ’Ua ’orurehau rā Lucifero ’e ’ua tāmata i te taui hope roa i te fa’anahora’a a tō tātou Metua, ma te hina’aro ’ia rave i te hanahana, te tura ’e te mana o te Atua i ni’a iāna iho. I te hope’a ra, ’ua ti’avaruhia ’oia ’e tōna mau ta’ata mai mua atu i te aro o te Atua ’e « ’ua riro ’oia ’o Sātane, ’oia ïa, ’o te diabolo, te metua o te mau ha’avare ato’a, ’ia ha’avare ’e ’ia ha’amatapō i te ta’ata, ’e ’ia arata’i ia rātou ’ei tītī ’ia au i tōna ra hina’aro, ’o rātou ato’a ’o te ’ore e fa’aro’o i te reo o te Fatu ».4
Nā roto i tāna mau mā’itira’a i te ao hou te tāhuti nei, e ’ore e nehenehe ia Sātane ’ia ho’i e’ita ato’a e fāri’i. Te ’ohipa noa e toe ra iāna maori rā te pāto’ira’a i te fa’anahora’a a te Metua na roto i te fa’a’ohipara’a i te mau huru fa’a’amu’amura’a ’e te mau fa’ahemara’a ato’a nō te fa’ahi’a ia tātou ’ia ro’ohia tātou i te ’ati mai iāna iho.5 ’E tāna fa’anahora’a nō te fa’atupu i tāna ’ōpuara’a diabolo e tano ïa i ni’a i te mau huru ta’ata ato’a, te mau u’i ato’a, te mau ta’ere ato’a, ’e te mau orara’a sōtiare ato’a. Tē fa’a’ohipa nei ’oia i te reo pūai—e reo ’o tē ’imi nei ’ia ha’aparemo i te reo iti marū ’e te ha’iha’i o te Vārua Maita’i ’o te nehenehe e fa’a’ite ia tātou « i te mau mea ato’a » te ti’a ia tātou ’ia rave nō te ho’i ’e nō te fāri’i.6
Teie mau reo, nō te feiā ïa e tau’a ’ore nei i te parau mau o te ’evanelia ’e o tē fa’a’ohipa nei i te ’itenati, te mau rēni sōtiare ’e te ve’a nene’ihia, te ratio, te ’āfata teata ’e te mau hōho’a teata nō te fa’a’ite ma te ’āminamina i te peu mōrare ti’a ’ore, te hāmani ’ino, te reo faufau, te mea repo ’e te peu ma’au nō te fa’ahuri ’ē ia tātou i tā tātou mau ’ōpuara’a ’e tā tātou mau fa’anahora’a nō a muri atu.
Tei roto ato’a i teie mau reo te mau ta’ata mana’o maita’i tei ha’amatapōhia i te mau ha’api’ira’a a te tāne ’e te vahine ’e ’o tē ’imi nei i te ha’amou i te fa’aro’o ’e ’o te fa’afāriu ’ē i te hi’ora’a mure ’ore o te feiā ’o tē tamata nei ’ia ho’i i mua i te aro o te Atua ’e ’ia fāri’i « i te mau mea ato’a na [tō tātou] Metua ».7
’Ua ’itehia iā’u ē, nō te vai-tumu-noa-ra’a i ni’a i te ho’ira’a ’e te fāri’ira’a i te mau ha’amaita’ira’a i fafauhia ra, tītauhia iā’u ’ia rave tāmau māite i te taime nō te ui iā’u iho ē, « E aha to’u huru ? »
E au mai te hō’ē uiuira’a ’ōmo’e ia ’oe iho. ’E mai te mea ē, e mea huru ’ē ri’i te reira, ’a feruri na : ’o vai i roto i teie ao tei ’ite maita’i a’e ia ’oe hau atu i tō ’oe ’ite ia ’oe iho ? ’Ua ’ite ’oe i tō ’oe mau mana’o, i tā ’oe mau ’ohipa ’ōmo’e, tō ’oe mau hina’aro ’e tō ’oe mau moemoeā, tā ’oe mau ’ōpuara’a ’e tā ’oe mau fa’anahora’a. ’E e mea ’ite a’e ’oe hau atu i te tahi ta’ata ē, e aha te huru nō tō ’oe haerera’a i mua i ni’a i te purūmu nō te ho’i ’e nō te fāri’i.
Mai te hō’ē arata’i nō’u i roto i te reira hi’opo’ara’a ’ōmo’e nō’u iho, e mea au nā’u ’ia tai’o ’e ’ia feruri hōhonu i te mau parau ha’aferuri e ’itehia i roto i te pene pae a Alama, i reira Alama e ui ai ē : « ’Ua fānau-vārua-hia ānei ’outou i tā te Atua ra ? ’Ua roa’a ānei ia ’outou tōna ra hōho’a i tō ’outou matā na ? ’Ua ’itea anei ia ’outou taua fa’ahuru-’ē-ra’a rahi ra i roto i tō ’outou ’ā’au na ? »8 ’Ua riro te mau uira’a a Alama ’ei fa’aha’amana’ora’a e aha tei tītauhia ’ia vai i roto i tā tātou mau ’ōpuara’a ’e tā tātou mau fa’anahonahora’a, ’ia ti’a ia tātou ’ia ho’i ’e ’ia fāri’i.
Ha’amana’o na i te anira’a manihini a te Fa’aora « e haere mai ’outou iā’u nei, e te feiā ato’a i ha’a rahi, ’e tei teiaha i te hōpoi’a, ’e nā’u ’outou e fa’aora.
« ’A rave mai i ta’u zugo i ni’a ia ’outou, ’e ’ia ha’api’ihia ’outou e au, tē marū nei ho’i au ’e te ha’eha’a o te ’ā’au, ’e e noa’a ho’i te ora i tō ’outou vārua.9
Mai te mea ē, e fa’arahi tātou i tō tātou fa’aro’o i roto i te mana o te Fatu ’o Iesu Mesia ’ia hōro’a mai i te fa’afa’aeara’a i tō tātou vārua nā roto i te fa’a’orera’a i te hara, te fa’aorara’a i te mau autā’atira’a ti’a mau ’ore, te fa’aorara’a i te mau puta vārua ’o te ha’ape’ape’a i te tupura’a i te rahi, ’e te ha’apūaira’a ’e te fa’ati’ara’a ia tātou ’ia fa’ananea i te mau huru o te Mesia, e rahi atu ïa tō tātou māuruuru i te fa’ahiahia o te tāra’ehara a te Fatu ’o Iesu Mesia.10
I roto i te mau hepetoma e fā mai nei, ’a ’imi i te taime nō te hi’opo’a i te mau ’ōpuara’a o tō ’outou orara’a ’e tā ’outou mau fa’anahonahora’a ’e ’a ha’apāpū maita’i ē, ’ua tū’ati te reira i te fa’anahora’a rahi a tō tātou Metua i te Ao ra nō tō tātou ’oa’oa. Mai te mea ē, tītauhia ia ’outou ’ia tātarahapa ’e ’ia taui, ’a feruri na ’ia rave i te reira i teienei. ’A rave i te taime nō te feruri nā roto i te pure nō ni’a i te mau fa’atanotanora’a e tītauhia nō te tauturu ia ’outou ’ia « mata rōtahi i te hanahana o te Atua ».11
Tītauhia ia tātou ia tāpe’a i te parau ha’api’ira’a ’e te ’evanelia a Iesu Mesia i rōpū i tā tātou mau ’ōpuara’a ’e te mau fa’anahonahora’a. ’Ia ’ore ho’i ’oia, ’aore e ’ōpuara’a mure ’ore, e mea pāpū maita’i ē, e mou tā tātou mau fa’anahonahora’a nō te fa’atupu i tā tātou mau ’ōpuara’a mure ’ore.
Te tahi fa’ahou tauturu ’oia ho’i « Te Mesia Ora : Te ’ītera’a pāpū o te mau ’āpōsetolo »,12 tei vauvauhia i mua i te ’Ēkālesia i te 1 nō tēnuare 2000. ’A tu’u hō’ē hōho’a i te vāhi e nehenehe tā ’outou e ’ite atu, ’e ’a rave i te taime nō te hi’ohi’o i te mau fa’ahitira’a parau e ’itehia i roto i teie ’itera’a pāpū fa’auruhia nō ni’a i te Mesia nā tōna mau ’ite ta’a ’ē tei tārima i te reira.
Tē fa’aitoito atu nei au ia ’outou ’ia tuatāpapa i te reira ē tae noa atu i « Te ’utuāfare : E Poro’i i tō te Ao nei ». Pinepine tātou i te paraparau nō ni’a i te poro’i o te ’utuāfare, terā rā, ha’amana’o na i te tai’o i te reira i roto i te parau nō te mana fa’aora o te Mesia ora. ’Ia ’ore te Mesia Ora, e ’ore roa tō tātou mau hina’aro rahi roa e tupu. Mai tei fa’ahitihia i roto i te poro’i nō ni’a i te ’utuāfare, « E fa’ati’a te fa’anahora’a hanahana nō te ’oa’oa i te mau aufēti’ira’a ’ia vai tāmau noa i muri a’e i te pohe. Te mau ’ōro’a ’e te mau fafaura’a mo’a ’o te ti’a ’ia ravehia i roto i te mau hiero mo’a e fa’ati’a te reira i te mau ta’ata ’ia ho’i fa’ahou atu i mua i te aro o te Atua ’e i te mau ’utuāfare ’ia tāhō’ēhia ē a muri noa atu.13
E tupu te reira nō te mea noa iho ē, ’o te Mesia ora te Fa’aora ’e te Tāra’ehara o te ao nei.
Nā roto i te reira, e ti’a ia ’outou ’ia ’imi i te mau pāpa’ira’a mo’a nō te fa’ananea i tō ’outou ’ite i te mau parau mau pāpū ’o te ’itehia i roto i « Te Mesia Ora ».
Mai te peu ē, e tai’o ’outou nā roto i te pure i « Te Mesia ora », e au ïa ē, tē tai’o ra ’outou i te ’ītera’a pāpū o Mataio, o Mareko, o Luka, o Ioane ’e o te mau peropheta o te Buka a Moromona. E fa’arahi te reira i tō ’outou fa’aro’o i te Fa’aora ’e e tauturu ho’i ia ’outou ’ia vai fa’atumu noa i ni’a iāna ’a pe’e ai ’outou i tā ’outou mau fa’anahonahora’a e tae atu ai i tā ’outou mau ’ōpuara’a mure ’ore ra.
Noa atu tā tātou mau hape, tō tātou mau hapehape, tā tātou mau ’ōtohetohera’a ’e tā tātou mau hara, nā roto i te tāra’ehara a Iesu Mesia ’ua ti’a ia tātou ’ia tātarahapa, ’ia ineine nō te ho’i ’e nō te fāri’i i te mau ha’amaita’ira’a fāito ’ore tā te Atua i fafau mai—nō te ora ē a muri noa atu i pīha’i iho i te Metua ’e te Tamaiti i roto i te fāito teitei a’e o te bāsileia tiretiera.14
I teienei mai tā ’outou pā’āto’a i ’ite, e ’ore roa te hō’ē ta’ata e ’ere i te pohe; nō reira, tā tātou ’ōpuara’a tau roa ’e tā tātou fa’anahonahora’a, maori rā, ’ia ho’i ana’e tātou i tō tātou Metua i te Ao rā ra, e fāri’i tātou i te mau mea ato’a tāna i fa’anaho nō tātou tāta’itahi.15
Tē fa’a’ite pāpū nei au ē, ’aore e ’ōpuara’a i te tāhuti nei hau atu i te rahi i te orara’a ē a muri noa atu i pīha’i iho i tō tātou na Metua i te ra’i ’e i tō tātou Fa’aora here, te Fatu ’o Iesu Mesia. ’Ua hau atu rā i tā tātou noa ’ōpuara’a—e ’ōpuara’a ato’a nā rātou. E aroha ti’a mau tō rātou ia tātou, hau atu i te pūai i te ti’a ia tātou ia ha’amata i te hāro’aro’a. ’Ua tū’ati hope roa, tā’āto’a roa ’e te mure ’ore rātou i ni’a ia tātou. E ōhipa tātou nā Rāua. Tō tātou hanahana tō rātou ïa hanahana. Hau i te tahi atu mau mea, te hina’aro nei rātou ’ia ho’i tātou i te fare—’ia ho’i ’e ’ia fāri’i i te ’oa’oa mure ’ore i pīha’i iho ia rātou.
E au mau taea’e e au mau tuahine here, i roto hō’ē hepetoma, e fa’ahanahana tātou i te Sābati o te ’āma’a tāmara—’ei ha’amana’ora’a i te tomora’a hanahana o te Mesia i roto ia Ierusalema. I roto e piti hepetoma, e fa’ahanahana tātou i te Sābati Pāta—’ei ha’amana’ora’a i te upo’oti’ara’a te Fa’aora i ni’a i te pohe.
’A fa’atumu ai tātou i tō tātou mana’o i ni’a i te Fa’aora i roto i nā mahana ta’a ’ē to’opiti, e matā na tātou i te ha’amana’o iāna ’e i te fa’a’āpī i tā tātou fafaura’a ’ia ha’apa’o i tāna mau fa’auera’a i roto i tō tātou orara’a tā’āto’a. E mata na tātou i te hi’o māite i roto i tō tātou iho orara’a, ma te ha’amau i tā tātou iho mau ’ōpuara’a ’e ma te fa’atumu i tā tātou mau fa’anahora’a i ni’a i tā te Atua, ’ia ti’a ho’i, i te pae hope’a, ia tātou ’ia arata’ihia i tā tātou ha’amaita’ira’a faufa’a rahi o te ho’ira’a ’e te fāri’ira’a, tā’u ïa pure ha’eha’a nā roto i te i’oa o Iesu Mesia ra, ’āmene.