Unsaon Nato sa Pagsulbad ang Pang-abuso

Ni Sheldon Martin

Clinical Mental Health Counselor

Aniay pipila ka sugyot alang sa mga biktima sa abuso, sa ilang mga lider sa Simbahan, ug sa ilang mga pamilya.

Seryoso nga namulong ang Manluluwas bahin sa abuso: “Bisan kinsa nga mahimong hinungdan nga makasala kining mga gagmayng bata nga nagtuo kanako, mas maayo pa nga hiktan ug dako nga galingang bato ang iyang liog ug itambog siya sa lawod” (Mateo 18:6; tan-awa usab sa Marcos 9:42; Lucas 17:2).

Ang abuso mao ang dili maayong pagtagad o pagbaliwala sa uban (sama sa usa ka bata o kapikas, sa tigulang, o sa adunay kakulian sa lawas) sa paagi nga makahatag og kadaot sa pisikal, emosyonal, o sekswal. Ang baroganan sa Simbahan mao ang abuso sa bisan unsa nga matang dili angay nga pasagdan.

Ang mosunod nga mga ideya makatabang, bisan kon kamo usa ka biktima sa abuso o lider sa Simbahan o ginikanan sa biktima.

Sa Biktima

Isip usa ka biktima¹ sa abuso, dili ikaw ang angay basolon sa abuso nga imong nasinati, dili usab ikaw ang nagkinahanglan og pasaylo sa mga binuhatan nga gihimo sa uban batok kanimo. Tingali maghunahuna kamo kon sa unsang paagi ang Manluluwas makatabang sa pag-ayo kaninyo. Tingali maghunahuna kamo nga ang maulaong sakripisyo sa Manluluwas alang lamang niadtong nakasala ug sa nagkinahanglang maghinulsol.

Mao nga sa unsang paagi man ang Manluluwas motabang kaninyo? Tungod sa Iyang sakripisyo, nakasabot Siya. Ang Manluluwas adunay diosnon nga empatiya. Bisan kon dili gayod nato tinuoray nga mahibaloan giunsa paghimo sa Manluluwas nga mobati sa atong mga kasakit, kita makaangkon og pagtuo nga Siya nakasabot sa matag lalaki, babaye, ug bata sa hingpit nga paagi (tan-awa sa 2 Nephi 9:21). Siya makahatag og kalinaw ug kalig-on aron mopadayon sa unahan.²

Pinaagi sa Iyang Pag-ula, ang Manluluwas motabang niadtong kinsa nasakitan. Makatabang Siya “pinaagi sa pag-ayo ug pagbayad nato sa bisan unsa nga pag-antus nga inosente natong giantus.”³

Bisan kanus-a o sa unsang paagi ang malapason manubag, kamo mahimong “[m]agmasaligon nga ang Perpekto nga Maghuhukom, si Jesukristo, nga hingpit nga nahibalo sa mga detalye, mohimo sa tanang tig-abuso nga manubag sa tanang dili matarung nga binuhatan.”⁴ Hibaloi usab nga kadtong “kinsa moabuso sa ilang kapikas o mga anak … moabut ang adlaw nga mobarug nga adunay tulubagon sa atubangan sa Dios.”⁵

Sa mga Lider sa Simbahan

priesthood leader talking to a young man

Tanan nga mga lider ug mga magtutudlo nga nagserbisyo sa mga batan-on ug mga bata gikinahanglan nga mokuha sa online nga pagbansay nga “Protecting Children and Youth [Pagpanalipod sa Kabataan ug Kabatan-onan].”⁶

Kinahanglan gayod nga walay lider sa Simbahan ang mobaliwala og usa ka report sa pang-abuso o motambag sa usa ka miyembro nga dili moreport sa kriminal nga kalihokan.⁷ Ang mga lider ug mga miyembro sa Simbahan kinahanglang motuman sa tanang legal nga mga obligasyon sa pagreport sa pang-abuso ngadto sa sibil nga mga awtoridad. Apan, ang mga dapit adunay lain-laing mga balaod sa pagreport. Ang ubang mga dapit nagkinahanglan sa kaparian [clergy] sa pagkontak sa tigpatuman sa balaod, apan ang ubang dapit nagdili niini.

Importante kini alang sa mga lider nga makasabot nga ang mga biktima sa pang-abuso mahimong maglisod sa pagsalig sa uban—ilabi na niadtong anaa sa mga posisyon sa awtoridad. Ang sitwasyon mahimong mahagiton sa emosyonal nga paagi; ang kalisod sa biktima sa pag-istorya mahitungod niini mahimong dili personal nga konektado kaninyo sa bisan unsa nga paagi. Ang pakigkita sa mga lider nga nag-inusara mahimong makahahadlok alang sa mga biktima sa pang-abuso. Ang mga biktima mahimong modapit og kasaligan nga hamtong nga mouban kanila kon sila makigkita sa mga lider sa pagkapari.⁸

Dili igsapayan kon kanus-a ang usa ka tawo giabuso, makabenepisyo siya sa suporta ug propesyonal nga tabang. Kadaghanan sa mga biktima labing maayong maalim kon ang ilang mga pagbati nasabtan ug gidawat, mibati sila nga luwas ug gipanalipdan, mibati sila nga mituo ang usa ka tawo kanila, ug nakasabot sila kon sa unsang paagi nga ang pang-abuso nakaapekto kanila. Ang suporta makatabang kanila nga makakaplag og kalinaw ug dili mobati nga nag-inusara samtang magtinguha sila nga makakaplag og pagkaayo.⁹

Ang pagbatok sa pang-abuso bisan kinsa pa ang nalambigit kinahanglan nga mao ang sumbanan. Apan kon ang mga malapason anaa sa mga posisyon sa awtoridad ug pagsalig, mas seryoso ang abuso ug mahimong mas makadaot sa biktima. Kadtong anaa sa mga posisyon sa pagsalig nga moabuso sa uban kinahanglan nga adunay mas taas nga tulubagon tungod kay sila milapas sa pagsalig sa biktima. Ang Simbahan adunay higpit kaayo [zero-tolerance] nga polisiya sa pang-abuso, ug nga kini tinuod ilabi na alang niadtong anaa sa mga posisyon sa pagsalig ug awtoridad.

Sa mga Ginikanan

Bisan og ang mga istorya sa pang-abuso pinaagi sa usa ka tawo nga adunay awtoridad makadawat og dugang nga pagtagad sa mga balita, ang mga biktima sagad kaayo nga giabuso sa usa ka tawo nga ilang nailhan. Ang malapason mahimong usa ka sakop sa pamilya, paryente, o silingan. Ang malapason mahimong bisan unsa ang pangidaron. Ang malapason talagsa ra kaayo nga usa ka hingpit nga estranghero.¹⁰

Apan adunay pipila ka timailhan sa pang-abuso nga atong matudlo sa atong mga anak aron sa pagtabang kanila nga makaila ug makalikay niini. Tudloi ang inyong mga anak nga kon adunay tawo nga mopabuhat kanila og butang nga ilang nahibaloan nga sayop, mahimo silang mobalibad. Aniay pipila ka ehemplo kon sa unsang paagi nga ang mga malapason mahimong mopugos, mohulga, o modani sa mga biktima:

Ang mga tigbuhat og daotan mogamit sa ilang posisyon, awtoridad, pangidaron, gidak-on, o kahibalo aron sa pagpugos sa biktima sa pagbuhat sa unsay ilang gusto.
Mosulti sila nga dili sila gusto nga mahimong higala sa biktima gawas kon buhaton sa biktima unsay ilang isulti.
Mokuha sila og usa ka butang ug dili kini iuli hangtod ang biktima mobuhat sa unsay ilang isulti.
Mohulga sila sa pagpakatap og mga bakak mahitungod sa biktima gawas kon ang biktima mouyon sa unsay gusto sa malapason.
Motanyag sila og mga gasa, mga pabor, o ubang ganti aron makuha unsay ilang gusto.
Mosulti sila sa mga biktima nga walay motuo kanila ug nga sila magkaproblema kon aduna silay sultihan mahitungod sa pang-abuso.
Mohulga sila nga pasakitan ang biktima o usa ka minahal kon ang biktima dili mobuhat sa unsay ilang isulti.¹¹

Ang pagsulbad sa pang-abuso usa ka komplikado nga sitwasyon. Walay yano nga mga tubag, apan makakaplag kita og dakong kahupayan sa mga pulong ni Elder David A. Bednar sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles: “Walay pisikal nga sakit, walay espiritwal nga samad, walay kasakit sa kalag o kaguol, walay balatian o kaluya nga kamo o ako sukad nakahimamat niini nga mortalidad nga wala masinati og una sa Manluluwas. Diha sa higayon sa kahuyang mahimong mosinggit kita, ‘Walay nahibalo sama sa unsa kini. Walay makasabut.’ Apan ang Anak sa Dios hingpit nga nakahibalo ug nakasabut, kay Iyang nabati ug napas-an ang atong indibidwal nga mga alantuson. Ug tungod sa Iyang walay katapusan ug mahangturong sakripisyo (tan-awa sa Alma 34:14), Siya adunay hingpit nga pagsabut ug makalugway ngari kanato sa Iyang bukton sa kalooy. Siya makakab-ot, makahikap, makaabag, makaayo, ug makalig-on kanato nga mahimong mas labaw kay sa ato mismong mahimo ug makatabang kanato sa pagbuhat niana nga kita dili gayud makahimo nga nagsalig lamang diha sa atong kaugalingong gahum.”¹²

Hinaot modangop kita ngadto sa Prinsipe sa Kalinaw ug pinaagi Kaniya makakaplag og paglaom ug pagkaayo.

Pagtagad sa Tanang Tawo uban sa Kamabination ug Pagtahod

Sama nga importante ang pagtudlo sa mga bata kon unsaon sa paglikay sa pang-abuso o sa pagtubag kon ang usa ka tawo mosulay sa pag-abuso kanila, mahinungdanon usab alang sa mga bata nga makasabot nga kinahanglan morespeto sila sa uban. Ang pagsunod sa mga giya alang sa kinaiya ug pamatasan nga gihulagway diha sa booklet sa mga sumbanan nga Alang sa Kalig-on sa mga Kabatan-onan usa ka maayong dapit sa pagsugod. Tudloi usab ang mga bata sa mosunod nga mga baroganan:

Dili maayo nga pasakitan ang lain nga tawo—sa pisikal, sa sinultihan, o sa emosyonal—bisan unsa pa man. Ayaw pagsulti og mga butang nga makadaot sa mga tawo o nga makapasakit sa ubang mga tawo. Ayaw paghimo o pagpakigbahin og mga litrato, mga video, o mga mensahe nga makadaot ug makapasakit sa ubang tawo.
Kinahanglan dili nimo hikapon ang pribado nga mga bahin sa lain nga tawo, bisan pa og ikaw o sila mohangyo. Ayaw paghubo sa imong mga sinina atubangan sa usa ka tawo. Ug ayaw pagtan-aw sa pribado nga mga bahin sa usa ka tawo.
Kon ang usa ka tawo mobalibad o mohangyo kanimo sa pag-undang sa pagbuhat o sa pagsulti og usa ka butang, paminawa sila. Kon ang usa ka tawo dili gusto nga magpahikap, magpagitik, o magpahalok o moapil sa bisan unsang buhat, ayaw kana buhata.
Ayaw daog-daoga ang uban o pugsa ang ubang tawo sa pagbuhat og mga butang nga gusto nimo nga buhaton nila. Tahora ang ilang kabubut-on.¹³