Digital Lamang
Kalinaw ug Hingpit nga Kalipay, Dili Kaguol, Mipatigbabaw sa Akong Kasingkasing. Ngano man?
Atol sa kataposang mga adlaw sa akong bana ug human sa iyang pagkamatay, nakaplagan ko ang kalinaw pinaagi ni Jesukristo.
Hilum! Hunong!l, ni Yonsung Kim
Wala nako masabot ang kaguol nga akong pagabation sulod sa lima ka semana nga ako nagtan-aw sa akong bana, si John, hinayhinay nga namatay sa kagutom ingon nga ang iyang gana sa pagkaon nawagtang. Ni masabot nako kon sa unsang paagi ang akong kasakit mahumok pinaagi sa kalinaw ug hingpit nga kalipay nga mipuno sa among panimalay samtang nagsingabot ang iyang kamatayon.
Pakigbisog sa Kahimsog ug usa ka Nagpadayong Pag-us-os
Sulod sa kapin sa usa ka dekada, ang Parkinson nga sakit hinayhinay nga nagwagtang sa paglihok, kaklaro sa pagsulti, ug pagkakinaugalingon ni John. Nagbantay ako nga magul-anon samtang giantos niya dili lamang ang matag bag-ong gipahamtang sa Parkinson’s nga sakit apan duha usab ka atake sa kasingkasing, duha ka rotator cuff nga operasyon, ug kanunay nga sakit gikan sa ubang pisikal nga mga balatian. Sa kadugayan, nahimong nagsalig si John diha kanako sa paglihok, sa paghungit, sa pagsinina, ug sa pagkaligo. Sa kataposan, ang mga kaunoran (muscles) sa iyang ba-ba ug tutonlan mihunong sa paglihok, ug dili siya makalamoy og pagkaon o tubig nga walay paghingos.
Pagka Marso, ang iyang doktor misulti kanamo nga si John adunay duha ka kapilian: (1) adunay isuksok nga tubo nga makakaon, nga mahimong motabang sa kinabuhi ni John nga modangat pa og pipila ka buwan apan kini magkinahanglan kaniya nga magpabilin kasagaran sa higdaanan; o (2) magpadayon si John nga walay tubo aron makakaon ug antuson ang mga kalisod nga moabot uban sa iyang dili makahimo nga mokaon. Ang doktor miingon, “Kini imong kinabuhi. Ikaw kinahanglan ang modesisyon. Unsay gusto nimong buhaton?” Sa hinay ug klaro kaayo, mitubag si John “Walay tubo.”
Mga luha miagas gikan sa akong mga mata samtang kami mibiya sa opisina sa doktor. Mga panumdoman sa bag-ohay nga mga pulong ug mga lihok ni John miabot sa akong hunahuna, naghimo niini nga klaro nga siya nakahibalo na niini nga moabot ug gidawat na kini. Ang akong gugma alang ni John migiya kanako sa pagsuporta sa iyang gipili.
Mituo ako nga ako nahibalo kon unsay kahulogan niana. Sa tinuoray, ako wala makahibalo. Ni ako nahibalo kon sa unsang paagi ang pagkamapasalamaton mohupay sa akong kasakit.
Ang Gahom sa Paghatag og Pasalamat
Sa iyang tibuok nga kinabuhi, nahigugma si John sa mga pulong sa 1 Mga Tesalonica 5:18: “Pagmapasalamaton kamo sa tanang higayon.” Sa dili pa ang pag-ampo sa tingkaon, sama pananglitan, si John dili gyud mohangyo og usa ka tawo sa “paglitok sa panalangin.” Hinoon, sa kanunay siya miingon, “Magpasalamat kita.” Nahibalo si John nga ang pagpasalamat importante ngadto sa kalipay. Nahibalo usab siya, ingon nga ang nahibilin niana nga bersikulo gikan sa mga taga-Tesalonica nagpadayon mahitungod sa pagpasalamat, “kay kini mao ang pagbuot sa Dios diha kang Kristo Jesus alang kaninyo.”
Naila ni John nga ang kamatayon usa ka bahin sa plano sa Dios (tan-awa sa Alma 42:8–9) ug nga alang kaniya, ang kamatayon duol na. Apan siya mipadayon sa pagkamatinud-anon diha ni Kristo uban sa pagpasalamat.
Human mibiya sa opisina sa doktor, si John ug ako mitawag og usa ka konseho sa pamilya. Ang among pamilya kinsa mipuyo og layo kaayo miapil kanamo pinaagi sa video nga pakig-istoryahanay. Misugod kami pinaagi sa pag-ampo. Dayon, samtang ako migunit sa kamot ni John, nakigbahin ako sa iyang desisyon ug sa unsay gisulti sa doktor kanamo nga paabuton. Misulti ako sa kalinaw nga gibati namong duha ug gipahinumdoman ang pamilya sa makahupay nga mga pagbati nga ang tanan nakasinati sulod sa mga bulan. Tanan kanamo, lakip ang mga apo, nakaamgo nga si Papa (ingon nga mao ang tawag nila ni John) dili na magdugay.
Kami nakapahayag og pasalamat ngadto sa Dios sa pagtugot kanamong tanan nga mahibalo nga ang panahon ni John hapit na ug alang sa paghatag kanamo sa oportunidad sa pag-andam sa emosyonal nga paagi. Pila ka semana sa wala pa kining adlawa, ang among anak nga lalaki nga si Spencer nakapangutana ni John kon unsay iyang gibati mahitungod sa pagkamatay. Si John mitubag, “Ako nakapuyo og usa ka maayong kinabuhi, ug ako sa gihapon naninguha sa pagbuhat sa mao. Ako mapasalamaton alang sa akong kinabuhi! Kutob nga si Carma Lee anaa sa akong kiliran, ako dili mahinamon nga mamatay, apan ako usab dili mahadlok.” Si John andam ug, tungod niana, gibati niya ang kalinaw (tan-awa ang Doktrina ug mga Pakigsaad 38:30).
Pagpangandam alang sa Pagkawala
Naglingkod kami diha sa konseho sa pamilya, uban sa among mga kasingkasing nga nagsakit ug mga luha nga nagtulo, apan gibati usab kanamo ang kalinaw. Among gipangutana si John kon siya aduna bay kataposan nga mga pangandoy. Gitan-aw niya kami uban sa gugma ug kamingaw diha sa iyang mga mata; dayon, bisan tuod og sulod sa mga semana siya nakasulti lamang nga hinagawhaw, misulti siya og usa ka pulong nga klaro: “Templo.” Ang iyang anak nga mga lalaki mitubag, “Amo kanang buhaton, Pa!”
Ang among konseho sa pamilya natapos nga ang among mga anak nga lalaki, kinsa kauban kanamo sa personal, naghatag ni John ug kanako og usa ka panalangin sa pagkapari. Samtang ilang gipatong ang ilang mga kamot diha sa akong ulo, pagpasalamat mipuno kanako. Gibati ko ang kainit, sama nianang sa usa ka mahigugmaong paggakos. Nahibalo ako nga ang Dios motabang kanamo sa pagtabok sa mga hagit sa unahan. Mopahumok Siya sa kaguol ug motabang kanamo sa pagkaplag og hingpit nga kalipay.
Mao gayod kana ang nahitabo! Wala madugay kami mitambong sa templo pag-usab, uban sa among mga anak nga lalaki nagtabang ni John ngadto sa sesyon sa pagtuga. Mapasalamaton kaayo ako! Ang Espiritu mipuno sa among mga kasingkasing.
Samtang misamot ang kahimtang ni John, siya ug ako mipadayon sa among nabatasan nga sugdan ug tapuson ang matag adlaw uban sa mga pag-ampo sa pagpasalamat. Samtang among gibuhat ang mao, among nakita nga ang kaguol wala mobuntog kanamo o sa among kaliwatan. Ang matag usa dihay mga oportunidad sa paggakos ni Papa ug sa pagpahayag sa ilang gugma ug pasalamat alang kaniya. Among nakaplagan ang mga higayon sa hingpit nga kalipay. Ang kalinaw mituhop ngadto sa kinailadman sa mga kasingkasing sa among kaliwatan ug sa uban kinsa mibisita, naglig-on kanila ug naghupay sa ilang kaguol usab.
Hinoon, bisan sa kalinaw nga mipatigbabaw sa among panimalay, nagtan-aw sa akong lagsik, sobra ka abtik nga bana nga mius-os ug nawad-an og 23 ka kilo sulod sa usa ka bulan usa ka grabing makasakit sa kasingkasing. Lawom nga gabii sa Abril 21, si John naghigda sa katre. Giliyokan siya sa iyang mga anak ug kanako. Among gibati nga ang iyang espiritu mobiya na sa iyang lawas sa bisan unsa nga higayon. Mihigda ako tupad kaniya, naggunit sa iyang kamot ug naghunghong og mga pulong sa paghigugma ug pagpasalamat alang sa among kinabuhi. Mipasalamat ako kaniya alang sa makadasig nga panig-ingnan nga iyang gipakita samtang siya mitubag ngadto sa iyang mga kasakit pinaagi sa pagduol ngadto sa Ginoo diha sa hugot nga pagtuo ug pagpasalamat. Mihalok ako kaniya. Sulod sa mga segundo siya namatay.
Mga Pagbati sa Kalinaw ug Hingpit nga Kalipay
Human ang lawas ni John gikuha, ang among pamilya nag-uban sa paglingkod diha sa among panimalay. Mga luha miagas gikan sa among mga mata samtang among gipahayag ang pagpasalamat nga ang mortal nga pag-antos ni John natapos na. Mga pulong sa pagpasalamat migawas sa akong ba-ba samtang akong gihunahuna ang daghang malumo nga mga kalooy ang Langitnong Amahan nakahatag ngari kanamo (tan-awa sa 1 Nephi 1:20). Ang Dios nakapahimo kanako sa pag-amuma ni John diha sa among panimalay, bisan pa sa pagkaanaay pisikal nga mga isyu sa akong kaugalingon mismo (nga sa tinuoray nanginahanglan og lainlaing mga operasyon wala madugay human namatay si John).
Samtang kami nag-istoryahanay, ako nahupay samtang ako mipahayag og mga pasalamat alang sa mahangturong mga saad sa among mga pakigsaad sa templo (tan-awa sa Doktrina ug mga Pakigsaad 132:19–20). Akong gisultihan ang akong mga anak nga akong gibati ingon og si Johnny naggakos kanako, nanghimatuod sa unsay akong gisulti samtang ako mipahayag og pasalamat. Unsa ka malipayong pagbati! Gipahinumdoman ko ang akong pamilya sa mga pulong ni Presidente Russell M. Nelson sa Nobiyembre 2020: “Ang pagbansay og pagpasalamat mahimong dili magpugong kanato gikan sa pagsinati og kaguol, kasuko, o kasakit, apan kini makatabang kanato sa pagtan-aw sa unahan uban sa paglaom.”1
Sa kalit, akong gibati ang usa ka langitnong paggakos nga hilabihan kaayo ka kusgan nga kini mipuno kanako sa kahingangha. Gibati ko usab nga si John maayo ug malipayon ug nga ako kinahanglan usab. Niana dayon, misaad ako sa akong kaugalingon—ug sa akong minahal—nga ako magmalipayon.
Samtang nanglabay ang mga semana, ako nahibulong nga kasagaran kalinaw ug hingpit nga kalipay, dili kaguol, mipatigbabaw sa akong kasingkasing. Naghunahuna ako kon ngano. Usa ka adlaw niana, mihukom ako sa pagsiksik sa mga pulong sa atong mga propeta ug apostoles nga kalabot ngadto sa kaguol ug pagpasalamat. Sila mipanghimatuod kon unsay akong nasabtan na: nga ako nalig-on pinaagi sa makahupay nga gahom ni Jesukristo ug sa Iyang Pag-ula, uban sa akong pasalamat.
Ang ulohan sa usa ka 2005 nga artikulo sa Ensign ni Presidente Thomas S. Monson (1927–2018) miigo kanako pag-ayo. Kini gitawag og “Ang Lawom nga Gahom sa Pasalamat.” Niana nga artikulo, miingon si Presidente Monson:
“Ang Dios sa Iyang walay kataposan nga kalooy wala magbiya og masulob-ong minahal sa paghunahuna. Siya mihatag og kamatuoran. Siya modasig og pagkab-ot nga pataas, ug ang Iyang gitunol nga mga bukton mogakos kanato. Si Jesus nagsaad kanatong tanan kinsa naguol, ‘Dili ko kamo pagabiyaan nga daw mga ilo: Ako mobalik ra kaninyo’ [Juan 14:18].”2
Ako nakaamgo nga ako kanunay nakasinati sa paghupay ug paggakos sa Dios. Kini lawom ug gamhanan! Kini nakapahimo kanako sa pagtan-aw sa litrato ni John matag buntag ug sa pagpahiyom samtang ako miingon, “Salamat!” ngadto kaniya ug ngadto sa Dios!
Si Elder Dieter F. Uchtdorf sa Korum sa Napulog Duha ka Apostoles hingpit nga mihulagway kon unsa ang akong nasinati: “Kon kita mapasalamaton sa Dios diha sa atong mga kahimtang, makasinati kita og kalinaw taliwala sa kalisdanan. Sa kasubo, kita makabayaw gihapon sa atong mga kasingkasing diha sa pagdayeg. Sa kasakit, kita makahimaya diha sa Pag-ula ni Kristo. Diha sa pait nga kasub-anan, kita makasinati sa kaduol ug sa mainitong gakos sa langit.”3
Kini nga mga panalangin mao ang unsay akong gibati sulod sa mga minuto sa pagkamatay ni John ug sa mga adlaw sukad niana! Mapasalamaton ako alang sa kalinaw sa akong kasingkasing ug sa unsang paagi ako nagpadayon sa pagbati sa paggakos sa Dios. Dili gyud ako gusto nga mawagtangan niadto nga mga pagbati! Ug busa, nagpadayon ako sa pagpahayag og pasalamat sa matag adlaw alang sa akong sagrado nga mga kasinatian, alang sa kahibalo sa ebanghelyo nga nagdala kanako nga mas mapaduol ngadto ni Jesukristo, alang sa paglig-on sa paghupay nga nahimong posible pinaagi Kaniya ug sa Iyang Pag-ula, ug alang sa mahangturong panglantaw ug ang paglaom sa paggahin sa kahangtoran uban sa akong Johnny.