Mga Saksi sa Bulawan nga mga Palid sa Basahon ni Mormon
Agi og dugang sa Tulo ka Saksi ug sa Walo ka Saksi, kansang mga pagpamatuod makita diha sa pasiuna sa Basahon ni Mormon, adunay pipila nga nakakita o nakahikap sa bulawan nga mga palid.
Niadtong 1823, sa dihang si anghel Moroni unang mipakita ni Joseph Smith, gisultihan niya si Joseph mahitungod sa bulawan nga mga palid, nag-ingon nga “adunay usa ka basahon nga gitagoan, gisulat sa bulawan nga mga palid. … Siya usab miingon nga ang kahingpitan sa walay kataposan nga Ebanghelyo anaa niini, ingon nga gitugyan sa Manluluwas ngadto sa karaan nga mga lumulupyo” (Joseph Smith—Kasaysayan 1:34).
Upat ka tuig ang milabay, niadtong Septiyembre 22, 1827, si Moroni mitugyan sa mga palid ngadto sa iyang kustodiya. Sa kadugayan gipasabot ni Joseph: “Siya misulti kanako, nga kon ako makakuha na sa mga palid nga iyang gihisgotan … ako dili gayod mopakita niini ngadto ni bisan kinsa nga tawo; … ngadto lamang kanila kinsa ako pagamandoan sa pagpakita niini” (Joseph Smith—Kasaysayan 1:42).
Ang Bungtod sa Cumorah, diin nadawat ni Joseph Smith ang bulawan nga mga palid gikan ni Moroni.
Ang mga palid sagrado, ug wala kini ipakita ni Joseph ngadto sa uban nga walay pagtugot; hinuon, daghang indibidwal ang nakahikap sa mga palid samtang gitabonan kini ug gani nakadungog sa hagtik sa metal sa mga palid. Sa dihang nahuman na ang paghubad, ang Tulo ka Saksi ug ang Walo ka Saksi nakakita sa mga palid nga wala taboni, ug ang Walo ka Saksi nakagunit niini nga wala taboni. Busa ang mga palid, gisaksihan pinaagi sa tulo ka pagbati: pagtan-aw, paghikap, ug pagpaminaw.
-
Ang mga saksi nakakita sa tibuok nga tumpi sa mga palid, ingon man sa lingin nga nagbugkos niini; ang giselyohan ug ang walay selyo nga mga bahin, ingon man ang selyo nga nagbugkos sa giselyohan nga bahin; matag usa sa tagsa-tagsa ka palid sa walay selyo nga bahin; ug ang nakaukit nga mga sinulat sa matag palid.
-
Ang mga saksi nakahikap sa mga palid sa dihang ilang gialsa ang tibuok tumpi diha sa ilang mga bukton sa pagbanabana sa gibug-aton niini, gipakli ang kilid sa tumpi gamit ang kumagko sama sa pagpakli sa mga pahina sa basahon gamit ang kumagko, ug gihikap ang matag palid sa walay selyo nga bahin samtang ilang gipakli ang mga pahina sa tinagsa-tagsa.
-
Ang mga saksi nakadungog sa metal nga mga palid nga mikasa, mihagtik, ug mitagingting kon paklion.
Mga lokasyon gikan sa ibabaw: Manchester, New York; Fayette, New York; Harmony, Pennsylvania.
Paglabay sa panahon, ang mga palid nasaksihan didto sa tulo ka lugar: sa Manchester, New York; sa Harmony, Pennsylvania; ug sa Fayette, New York.
Mga Saksi didto sa Manchester
Panimalay ni Joseph Smith Sr. ug ni Lucy Mack Smith, duol sa Sagrado nga Kakahoyan. Si Joseph ug si Emma nagpuyo didto niadtong 1827, sa dihang unang nadawat ni Joseph ang bulawan nga mga palid.
Ang pamilya Smith ug ang uban pa diha sa ilang dapit gihatagan og mga oportunidad sa pag-alsa sa karaan nga talaan ug sa paghikap sa tagsa-tagsa ka palid diha sa panimalay sa Smith didto sa Manchester Township, New York. Ang manghod nga igsoong lalaki ni Joseph nga si William, nag-edad og 16 niadtong 1827, adunay klaro nga panumdoman sa pagsaksi sa mga palid, nga sa kadugayan iyang gipakigbahin sa usa ka pakigpulong: “Sa dihang miabot ang mga palid giputos kini og panapton. Ang akong papa mibutang dayon niini sa punda sa unlan. Miingon si Papa, ‘Unsa, Joseph, dili ba kami makatan-aw niini?’ [Mitubag si Joseph,] ‘Dili. … Gidid-an ko sa pagpakita niini hangtod nga mahubad kini, apan makahikap kamo niini.’ Gihikap namo kini ug makasulti kon unsa kini. … Makasulti mi kon kini lingin ba o kwadrado. Makapakli sa mga pahina sa ingon niini nga paagi (miisa sa pipila ka pahina sa Biblia nga anaa sa iyang atubangan). Ang usa ka tawo makasulti nga dili kini usa ka bato, nga gipikas aron sa paglingla, o gani usa ka bloke sa kahoy.”1
Sa laing okasyon, si William mihatag og dugang nga impormasyon: “Makasulti ko nga mga palid kini sa lahi nga matang ug gihiusa kini pinaagi sa mga lingin nga nagtapot lahos ngadto sa luyo.”2 Siya misulat usab nga agi og dugang sa paghikap sa tagsa-tagsa ka palid ug sa mga lingin, iyang gialsa ang tibuok nga butang: “Gitugotan ko sa pag-alsa niini. … May gibug-aton kini nga mga 60 ka libra sumala sa labing maayo nako nga paghukom.”3 Ang manghod nga babaye ni Joseph nga si Katherine, nag-edad og 14, nakahikap usab sa mga palid sa adlaw nga gidala kini ni Joseph sa panimalay. Iyang “gisubay ang iyang mga tudlo sa kilid sa mga palid ug nabati nga managlahi kini nga metal nga mga palid ug nadungog nga mihagtik kini.”4
Inahan ni Joseph, si Lucy Mack Smith
Ang inahan nga si Lucy sa kadugayan mipakigbahin sa iyang mga kasinatian ngadto sa iyang silingan, si Sally Bradford Parker, kinsa misulat: “Nangutana ko niya kon nakakita ba siya sa mga palid. Siya miingon nga wala, dili kadto alang kaniya ang pagtan-aw niini, apan nakaalsa ug nakagunit siya niini ug ako mituo sa tanan niya nga gisulti tungod kay ako nakapuyo duol kaniya og walo ka bulan ug siya usa sa labing maayo nga mga babaye.”5 Bisan kon wala gayod siya makakita sa mga palid nga wala taboni, si Lucy segurado sa katinuod niini ug sa kabalido sa ilang paghubad. Nakahinumdom siya nga gibisitahan sa usa ka deacon gikan sa usa sa lokal nga mga simbahan nga mihangyo nga motan-aw sa mga palid. Sa dihang mibalibad siya sa pagpakita sa talaan, ang deacon mihangyo niya nga mohunong na sa pagsulti sa uban mahitungod niini. Si Lucy mitubag, “Bisan kon ikaw… mosugba nako sa kalayo, ako mopahayag nga anaa ni Joseph kana nga talaan.”6
Ang uban didto sa dapit sa Palmyra ug sa Manchester, diin ang pamilya Smith nagpuyo, gitugotan sa pag-alsa sa mga palid samtang gisulod kini sa kahon o laing matang nga sudlanan. Si Martin Harris miingon nga ang iyang asawa, si Lucy Harris, ug ang usa sa ilang mga anak nga babaye—tingali si Lucy o si Duty—mibisita sa mga Smith ug gitugotan sa pag-alsa sa mga palid. Ang duha misulti ni Martin nga bug-at kini kaayo.7 Dayon si Martin Harris mismo mibisita sa mga Smith ug adunay sama nga kasinatian.8
Si Martin Harris misulti nga si Alvah Beman, nga nagpuyo usab sa dapit, gitugotan usab sa pag-alsa sa mga palid nga anaa sa sulod sa kahon ug “miingon nga nakadungog siya nga mitagingting kini.”9 Ang mga palid murag natarog sa dihang ang kahon gihatag ngadto ni Alvah, mao nga mihagtik ang metal.
Mga Saksi didto sa Harmony
Niadtong Disyembre 1827 adunay pipila ka higayon nga gisulayan sa pagkawat ang mga palid, mao nga si Joseph nakadesisyon sa pagbalhin kuyog ni Emma ngadto sa panimalay sa iyang mga ginikanan sa Harmony Township, Pennsylvania.
Emma Smith
Sa dihang miabot si Joseph ug si Emma, si Joseph mitugot ni Isaac Hale, ang amahan ni Emma, sa pag-alsa sa mga palid nga anaa sa sulod sa kahon. Sa kadugayan si Isaac namahayag, “Gitugotan ko nga mabati ang gibug-aton sa kahon, ug dayon gipasabot ko nila, nga ang basahon nga mga palid anaa sa sulod sa kahon.” Apan wala siya makombinser ug wala makontento sa sitwasyon. Siya misulti ni Joseph nga patan-awon siya sa mga palid o ipagawas kini sa iyang balay. Gitago ni Joseph ang mga palid sa duol nga kakahoyan hangtod nga siya ug si Emma mibalhin ngadto sa ilang kaugalingong panimalay nga kabtangan sa mga Hale.10
Ang duol nga umahan gipanag-iya nila ni Joseph ug Sarah McKune. Ang ilang apo nga babaye sa kaulahian mipahibalo nga si Joseph McKune gitugotan “nga mohikap sa punda diin ang balaanong bahandi giputos, ug sa paghikap sa sulod sa panapton nga aduna kini mga pahina.”11
Didto sa Harmony, si Joseph Smith misugod sa iyang paghubad sa Basahon ni Mormon pinaagi sa gasa ug gahom sa Dios. Ang iyang una nga mga tigsulat mao ang iyang asawa, si Emma, ug ang iyang higala nga si Martin Harris.12 Sama sa mga sakop sa mga pamilya sa Harris ug Smith, si Emma mialsa sa mga palid, kay siya “moalsa ug mobalhin niini” samtang manglimpyo.13 Nakahikap usab siya sa tagsa-tagsa ka pahina ug nadungog ang hagtik niini kon ibalhin, naghulagway niini sa ingon niini nga paagi: “Kausa akong nahikap ang mga palid, samtang anaa kini sa lamesa, gisubay ang luta ug porma niini. Morag mabawog kini sama sa baga nga papel, ug dunay tingog nga sama sa metal kon ang mga tumoy paklion gamit ang kumagko, sama sa buhaton usahay sa usa ka tawo nga mopakli sa mga palid sa libro gamit ang kumagko.”14
Mga Saksi didto sa Fayette
Sa kataposan sa Mayo 1829, ang sama nga matang sa pagpanglutos nga nasinati ni Joseph didto sa Manchester nagsugod og kahitabo didto sa Harmony, ug nakamatngon nga kinahanglan siya nga mobalhin na usab aron mahuman ang paghubad. Kuyog sa iyang asawa, si Emma, ug sa iyang tigsulat, si Oliver Cowdery, si Joseph gidala ngadto sa panimalay sa pipila ka kaila: sila si Peter ug Mary Whitmer sa Fayette Township, New York.
Si Mary Whitmer gipakita sa mga palid pinaagi sa langitnong mensahero. Sa atong nahibaloan, wala gayod niya gisulat ang iyang nasinati. Apan si Mary mipakigbahin sa iyang kasinatian ngadto sa iyang mga anak ug mga apo, kinsa sa kadugayan mipakigbahin niini ngadto sa uban. Ang iyang apo nga lalaki nga si John C. Whitmer misaysay, “Akong nadungog ang akong lola (si Mary M. Whitmer) nga misulti sa pipila ka higayon nga gipakita siya sa mga palid sa Basahon ni Mormon pinaagi sa balaan nga anghel.”15
Ang iyang anak nga lalaki nga si David miingon nga “adunay nakigkita niya sa gawas dapit sa tugkaran nga [usa ka] tigulang nga lalaki.” Ang apo nga lalaki nga si John miingon nga kini nga tawo adunay “gisab-it sa iyang abaga nga morag knapsack” ug “sa sinugdanan medyo nahadlok siya kaniya.” Apan, “sa dihang siya misulti niya sa buotan, mahigalaon nga tingog ug misugod sa pagpasabot ngadto niya sa matang sa buhat nga gipahigayon diha sa iyang panimalay, napuno siya sa dili matukib nga kamaya ug kakontento.”
Si John mihatag og dugang nga detalye bahin sa talagsaon nga pagsaksi sa sagrado nga talaan nga nadawat ni Mary nianang higayona: “Dayon iyang gibadbad ang higot sa iyang knapsack ug mipakita niya sa nagtumpi nga mga palid. … Kining estranghero nga tawo mipakli sa mga pahina sa basahon, pahina human sa usa ka pahina, ug mipakita usab niya sa mga nakakulit niini; ang tawo nawala og kalit uban sa mga palid, ug kon asa siya miadto, dili siya makasulti.”
Si John miingon: “Ako nasayod nga ang akong lola usa ka buotan, halangdon ug matinuoron nga babaye, ug ako walay bisan gamay nga pagduhaduha sa iyang pamahayag kalabot sa pagkakita sa mga palid nga kini tinuod gayod. Siya usa ka lig-on nga tumutuo sa Basahon ni Mormon hangtod sa adlaw sa iyang kamatayon.”16
Ang anak nga lalaki ni Mary nga si David nahimong usa sa Tulo ka Saksi, kinsa gipakita sa mga palid pinaagi sa usa ka anghel sa dihang nahuman na ang paghubad. Dugang pa, ang laing mga anak nga lalaki ni Mary naapil sa Walo ka Saksi nga gipakita ni Joseph Smith sa mga palid, kinsa mialsa ug mikupot sa mga palid nga wala taboni ug sa pagpakli sa mga palid ug sa pagtan-aw sa karaan nga mga nakakulit niini.17
Atong Kaugalingong Pagsaksi
Sa mga butang bahin sa pagtuo ug kasaysayan, daghang tawo ang gusto og ebidensiya. Ang uban tingali nangandoy nga ang bulawan nga mga palid anaa diha sa sikat nga museyo sa kalibotan aron makita sa tanan. Bisan kon gibalik na ni Joseph Smith ang bulawan nga mga palid ngadto ni anghel Moroni, ug wala kita makakita niini sa personal, anaa kanato ang mga pagpamatuod niadtong mga nakakita.
Ang kasaysayan sa mga palid nagtuman sa balaanong balaod sa mga saksi: “Ang Ginoong Dios mopadayon sa pagbutyag sa mga pulong sa maong basahon; ug diha sa ba-ba sa daghang saksi nga gituohan niyang makaayo, palig-onon niya ang iyang pulong” (2 Nephi 27:14). Ang mga lalaki ug mga babaye nga nakakita ug nakahikap sa mga palid mipamatuod sa katinuod sa materyal sa mga palid ug sa mga nakasulat niini, sa karaang panagway niini, ug sa langitnong pagtugot sa balaanong paghubad niini.
Sama sa Tulo ug sa Walo ka Saksi, ang mga pagpamatuod sa ubang mga saksi wala gituyo aron sa pagkabig nato sa pagsunod sa ebanghelyo. Kondili, ang mga pagpamatuod sa tanang nagkadaiya nga mga saksi maghatag og rason nga atong seryosohon ang Basahon ni Mormon, sa pagbasa niini, ug sa pagbuhat sa saad ni Moroni: “Kon kamo makadawat niini nga mga butang, ako moawhag kaninyo nga kamo mangutana sa Dios, ang Amahan sa Kahangtoran, sa ngalan ni Kristo, kon kini nga mga butang dili ba tinuod; ug kon kamo mangutana sa kinasingkasing, uban sa tinuod nga katuyoan, nga may hugot nga pagtuo kang Kristo, siya mopakita sa kamatuoran niini nganha kaninyo, pinaagi sa gahom sa Espiritu Santo.” (Moroni 10:4).
Kini nga saad gipamulong alang ngadto sa matag tawo sa ulahing mga adlaw. Alang kini kaninyo. Tingali kini nga saad natuman na diha sa inyong kinabuhi. Tingali ang mga pulong niadtong nakakita sa bulawan nga mga palid nanawagan ninyo karon sa pagbasa sa sagrado nga kasulatan nga gihubad gikan sa mga nakakulit niini. Ang mga lalaki ug mga babaye nga nakakita ug nakakupot sa mga palid nagpabiling matinud-anon sa ilang pagsaksi ug kita makahimo usab niini. Mahimo natong huptan ang atong pagsaksi nga sagrado, ug mahimo nato kining ipakigbahin sa uban.