Ընտանեկան զրույցներ ինքնասպանության մասին

Բեքա Այլվորթ Ռայթ

Եկեղեցու ամսագրեր

Մենք՝ որպես ծնողներ, ցանկանում ենք պատրաստել մեր երեխաներին այն հնարավոր վտանգների համար, որոնց նրանք կարող են բախվել: Թեև կարող է անհարմար լինել խոսելը, սակայն ինքնասպանությունը այդ վտանգներից մեկն է:

մարդիկ ընթանում են փրփրուն, արագընթաց ջրերի (rafting) միջով

Ընտանեկան կյանքը նման է ռաֆթինգի ճամփորդության: Քանի որ ընտանիքները կրում են փրկարարական բաճկոններ և սաղավարտներ, ծնողները նման են գետի ուղեցույցներին, որոնք նախկինում անցել են այս ճանապարհով: Մենք պետք է երեխաներին զգուշացնենք նրանց առջևում գտնվող ուժեղ հոսանքների և քարերի մասին: Եթե գետի հոսանքով դեպի ներքև լիներ ավերիչ ջրվեժ, արդյո՞ք մենք կզգուշացնեինք մեր երեխաներին այդ մասին: Արդյո՞ք կուսուցանեինք նրանց, թե ինչպես թիավարել և ուր ուղղորդել՝ իրենց երթուղին փոխելու համար, թե՞ զգուշացնելու համար կսպասեինք, մինչև նրանք ժայռից կախված լինեին:

Մենք՝ որպես ծնողներ, գուցե անհարմար զգանք քննարկել այնպիսի տհաճ թեմա, ինչպիսին է ինքնասպանությունը, բայց մենք կարող ենք օգնել պաշտպանել և պատրաստել մեր երեխաներին՝ նախքան նրանք վտանգավոր մտքեր կունենան:

Ծնողները կարող են օգնել երեխաներին սովորել դառնալ էմոցիոնալ առումով դիմացկուն և իմանալ, թե ուր կարող են դիմել, երբ զգացմունքային օգնության կարիք ունեն: Ռեյնա Ի. Ըբարթոն՝ Սփոփող միության Գերագույն նախագահության նախկին երկրորդ խորհրդականը, ուսուցանել է. «Դա կարող է նշանակել, որ մենք պետք է տեղեկացված լինենք էմոցիոնալ հիվանդությունների մասին, գտնենք այնպիսի միջոցներ, որոնք կօգնեն լուծել այդ դժվարությունները, և ի վերջո, մեզ և ուրիշներին մոտեցնենք Քրիստոսին, ով Բժշկող Տերն է»։

Կարևոր խնդիր, որի մասին պետք է խոսել

Որոշ ինքնասպանություններ տեղի են ունենում առանց որևէ ակնհայտ նախազգուշացման: Ոմանց համար կան միայն նուրբ նշաններ, կամ երբեմն նշանները անսխալական են: Մենք չենք կարող հստակ իմանալ, թե ինչ են մտածում մեր երեխաները, ուստի մենք պետք է պատրաստենք նրանց վաղ տարիքում, այն դեպքում, եթե ինքնասպանության մասին մտքեր հայտնվեն նրանց մտքում:

Քույր Ըբարթոն հաստատել է. «Այս խնդիրների մասին կարևոր է խոսել մեր երեխաների, ընտանիքների և ընկերների հետ՝ մեր տներում, ծխերում և համայնքներում»:

Տասներկու Առաքյալների Քվորումից երեց Դեյլ Գ. Ռենլանդն ուսուցանել է. «Մեզնից յուրաքանչյուրն ունի ընտանիքի անդամներ, սիրելի ընկերներ կամ ծանոթներ, որոնք ունեցել են ինքնասպանության մտքեր, ինքնասպանության փորձ են կատարել կամ ինքնասպանություն գործել: … Շատ ծխեր և ցցեր [և ընտանիքներ] մտածում են ինքնասպանության կանխարգելման մասին քննարկում անցկացնել այն բանից հետո, երբ ինչ-որ մեկը ինքնասպան է եղել: Հարցս հետևյալն է՝ ինչո՞ւ սպասել: Ինչու դա չանել հիմա: Քանի որ ինչ-որ մեկը ծխում կամ ցցում ինքնասպանության մտքեր ունի»:

Ես իմ երեխաների հետ լուրջ քննարկում անցկացրի մի քանի տարի առաջ, երբ համայնքում ողբերգություն տեղի ունեցավ: Ես հարկադրված զգացի կիսվել նրանց հետ, որ Հիսուս Քրիստոսի միջոցով միշտ կա ճանապարհ, որը կտանի դեպի ցանկալի ապագա: Չկա ոչինչ, որ նրանք կարողանային կամ չկարողանային անել, որի լուծումը կլիներ ինքնասպանությունը: Նրանք պատանեկան անմեղ տարիքում էին, և ես պատճառ չունեի մտածելու, որ նրանք վտանգի տակ են, բայց ես գիտեի, որ կարող եմ ավելին անել՝ պատրաստելով երեխաներիս կանխել վտանգավոր, հնարավոր ինքնասպանության մտքերը:

Ինքնասպանության մասին խոսելը կանխում է ինքնասպանությունները

Եկեղեցու՝ ինքնասպանությունների կանխարգելման ռեսուրսների ուղեցույցը տեղեկացնում է. «Ինքնասպանության մասին խոսելը որևէ մեկին չի դրդի հավանական ինքնասպանության փորձի: Իրականում ինքնասպանության մասին բացահայտ խոսելն արդյունավետ միջոց է ինքնասպանությունը կանխելու համար»:

Ըստ Nationwide Children’s Hospital-ի ինքնասպանությունների կանխարգելման կլինիկական մենեջեր Ջոն Աքերմանի՝ «Ինքնասպանության մասին խոսելու համար ապահով տարածքի ստեղծումը կարող է փրկել երեխայի կյանքը»: Փաստորեն, «եթե երեխան պայքարում է ինքնասպանության մտքերի դեմ, ապա գիտակցումը, որ մտահոգ մեծահասակը պատրաստ է ազնիվ ու ոչ քննադատական զրույց վարել իր հետ, հաճախ թեթևացում է բերում նրան»:

«Ինքնասպանության մասին համապատասխան ձևերով խոսելն իրականում օգնում է կանխել, այլ ոչ թե խրախուսել այն»,- ուսուցանել է քույր Ըբարթոն: Նրա հայրն ինքնասպան է եղել։ Երկար տարիներ նա խուսափում էր իր ընտանիքի հետ խոսել նրա մահվան մասին։ Այնուամենայնիվ, այդ ժամանակից ի վեր նա սովորել է դրա մասին ազնիվ և պարզ խոսելու արժեքը: «Ես իմ երեխաների հետ բացահայտ քննարկել եմ իմ հայրիկի մահը և ականատես եմ եղել այն ապաքինմանը, որը Փրկիչը կարող է տալ վարագույրի երկու կողմերում գտնվող մարդկանց»։

Ինքնասպանության մասին բաց խոսակցությունները կարող են երեխաներին հնարավորություն տալ գալ իրենց ծնողների և այլ վստահելի մեծահասակների մոտ, այլ ոչ թե փորձել ինքնուրույն կողմնորոշվել ինքնասպանության մտքերով, եթե դրանք երբևէ առաջանան:

Վեց կամ յոթ տարեկան երեխաները հայտնել են ինքնասպանության մտքեր: «Նախկինում … թերապևտները, հետազոտողները և ծնողները չէին հավատում, որ անգամ 10 կամ 11 տարեկանից փոքր երեխաները ինքնասպանության մտքեր են ունենում»,- ասում է բժիշկ Աքերմանը: «Մենք գիտենք, որ դա իրականում ճիշտ չէ»: Նա նշում է, որ նույնիսկ փոքր երեխաները ինքնասպանության գաղափարը կարող են նմանեցնել բեռի, հուզական ցավի կամ հուսահատություն զգալու հետ:

Քույր Ըբարթոն վստահեցրել է. «Իմացությունը, թե ինչպես ճանաչել նախանշաններն ու ախտանիշները մեր և ուրիշների մեջ, կարող է օգտակար լինել մեր և ուրիշների համար: Մենք կարող ենք նաև հայտնաբերել սխալ կամ անառողջ մտածելակերպի օրինաչափությունները և սովորել, թե ինչպես փոխարինել դրանք ավելի ճշգրիտ և առողջ մտածելակերպով»։

Ինքնասպանությունները ավելի հաճախ են տեղի ունենում, քան մենք կարող ենք կարծել

Աշխարհում յուրաքանչյուր 40 վայրկյանը մեկ ինքնասպանության հետևանքով մահանում է գրեթե մեկ մարդ, և դա 15-24 տարեկան մարդկանց մահացության երկրորդ պատճառն է աշխարհում: ԱՄՆ Յուտա նահանգի հազարավոր դեռահասների շրջանում անցկացված վերջին ուսումնասիրության ժամանակ Բրիգամ Յանգ Համալսարանի հետազոտողները պարզել են, որ վերջին օրերի սրբերի երիտասարդների մոտավորապես 12 տոկոսը լրջորեն մտածել է ինքնասպանության մասին, իսկ 4 տոկոսը փորձ է կատարել:

Բացի այդ նշենք, որ ըստ վիճակագրության, 25 դեռահասներից բաղկացած խմբում 3-ը լրջորեն մտածել են ինքնասպանության մասին, իսկ մեկը կատարել է ինքնասպանության փորձ:

Եթե մենք կարողանանք օգնել մեր երեխաներին գտնել իրենց անհրաժեշտ աջակցությունը, նախքան նրանք կհասնեն ճգնաժամի կետին, երբ գաղափարը վերածվում է ծրագրի, մենք կարող ենք օգնել նրանց փոխել իրենց գործողությունների ընթացքը, քանի դեռ շատ ուշ չէ:

Որտեղի՞ց սկսել

Շատ փոքր տարիքում երեխաները կարող են սկսել ընկալել զգացմունքները, բայց մենք կարող ենք նրանց լեզու տրամադրել՝ իրենց զգացմունքները ճիշտ նկարագրելու համար: Առաջին քայլը կարող է լինել օգնել փոքր երեխային զարգացնել իր զգացմունքային բառապաշարը: Մենք կարող ենք երեխաներին սովորեցնել հասկանալ խելագարի, տխուրի, հիասթափվածի և այլնի տարբերությունները: Եթե երեխան կարող է բացատրել, թե ինչ է զգում, մենք կարող ենք միասին աշխատել այդ կետից: Տարիքին համապատասխան ձևով մենք կարող ենք քննարկել նրանց բուռն զգացմունքները վեց տարեկան երեխաների հետ և օգնել նրանց բացահայտել և ուղղորդել այդ զգացմունքները:

Այդ վաղ զրույցները նաև կօգնեն ծնողներին ծանոթանալ իրենց երեխաների բնորոշ զգացմունքների տիրույթին: Երեխաների մեծամասնության զգացմունքային բարեկեցությունը անցնում է լավ և վատ փորձառությունների միջով: Սա նորմալ է։ Փոքր երեխաների հետ վաղ և հաճախ զրույց ունենալը կարող է ծնողներին տրամադրել էմոցիոնալ ջերմաչափ՝ տարբերելու մանկությանը բնորոշ վերելքների և անկումների և վտանգավոր գաղափարների միջև եղած տարբերությունները:

Ինքնասպանության մասին կանխարգելիչ խոսակցությունները նման են ծնողների կողմից տրամադրվող այլ կանխարգելիչ ուսուցման: Մենք կարող ենք երեխաներին և երիտասարդներին պատրաստել ինքնասպանության գաղափարներ ունենալու հնարավորությանը այնպես, ինչպես կարող ենք պատրաստել նրանց, թե ինչպես վարել մեքենան և ինչ անել վթարի դեպքում: «Մենք ցանկանում ենք պատրաստել մեր երեխաներին հասկանալու, թե ինչ կարող է տեղի ունենալ զգացմունքային առումով և նրանք ինչ կարող են տեսնել իրենց ընկերների մեջ»,- ասում է դոկտոր Աքերմանը:

երիտասարդ կինն օգնում է տանել լաստանավը

Շարունակեք զրույցը

Երեխաների տարիքի հետ կհասունանան նաև նրանց հետ ունեցած զրույցները։ Մենք կարող ենք բաց հարցեր տալ, իսկ հետո թույլ տալ երեխաներին անկեղծորեն պատասխանել: Խրախուսեք երեխաներին ազնվորեն խոսել իրենց դժվարին զգացմունքների մասին: Հետազոտությունը ցույց է տալիս, որ դժվար հույզերին անդրադառնալը կարող է նվազեցնել դրանց ինտենսիվությունը և տևողությունը:

Դեպրեսիայի, ինքնասպանության կամ հուսահատության զգացումների մասին բաց հաղորդակցության միջոցով երեխաները սովորում են, որ կարող են կիսվել իրենց անկեղծ մտքերով, և որ նրանք էմոցիոնալ առումով ապահով են մեզ հետ: «Նրանք նաև ստանում են պարզորոշ ուղերձ, որ դուք խորապես հոգ եք տանում իրենց մասին, և նրանց երջանկությունն ու բարեկեցությունը ձեզ համար կարևոր են»,- ասում է հոգեկան առողջության խորհրդատուներից մեկը:

Մեր սերն ու աջակցությունը մեր երեխաների հանդեպ կարող են օրինակը հանդիսանալ այն սիրո, որը Երկնային Հայրը տածում է մեզանից յուրաքանչյուրի հանդեպ: «Ձեր Երկնային Հայրը սիրում է ձեզ, ձեզանից յուրաքանչյուրին»,- ուսուցանել է նախագահ Թոմաս Ս. Մոնսոնը (1927–2018): Այդ սերը երբեք չի փոխվում։ … Այն չի փոխվում, երբ դուք տխուր եք կամ ուրախ, հուսահատ կամ հույսով լեցուն: Աստծո սերը ձեզ հետ է, անկախ նրանից դուք ձեզ արժանի եք զգում դրան, թե՝ ոչ: Նա պարզապես միշտ սիրում է ձեզ»:

Անմիջապես այն բանից հետո, երբ ես քննարկեցի ինքնասպանության հարցը սեփական երեխաներիս հետ, իննամյա որդիս հարցրեց, թե արդյոք կարող է առանձին խոսել ինձ հետ: Նա պատմեց ինձ այն դեպքերի մասին, երբ պատկերացնում էր, թե ինչպես է դա անելու: Ես երբեք չէի կարող պատկերացնել, որ նա ունի այս մտքերը: Ես գրկեցի նրան, շնորհակալություն հայտնեցի ինձ պատմելու քաջության համար և ասացի, որ անկախ նրանից, թե նա ինչ է երբևէ արել կամ մտածել, նա թանկ է մեզ համար և ընտանիքն ունի նրա կարիքը: Եվ ես ինքս ինձ պարտավորվեցի հետևել ինքնասպանության մտքի կամ հոգեկան հիվանդության հետագա նշանների համար:

Ինքնասպանությունը լուծում չէ

Որոշ երիտասարդներ կարող են վախենալ, որ ինքնասպանությունն իրենց միակ ելքն է հուսահատությունից: Տասներկու Առաքյալների Քվորումի գործող նախագահ Ջեֆրի Ռ. Հոլլանդը վստահեցնում է. «Որքան էլ որ շատ սխալներ գործած լինեք կամ … , որքան էլ տնից և ընտանիքից ու Աստծուց հեռացած եք զգում, ես վկայում եմ, որ դուք չեք հեռացել աստվածային սիրո հասանելիության սահմաններից։ Հնարավոր չէ սուզվել ավելի խորը, քան Քրիստոսի Քավության անսահման լույսն է շողում»:

Բացի մեր փոքր երեխաների հետ խոսելուց, մենք կարող ենք զրուցել երիտասարդների հետ՝ հետևելով նախագահ Հոլանդի օրինակին. «Մեր երիտասարդներից յուրաքանչյուրի համար, ովքեր պայքարում են, անկախ ձեր մտահոգություններից կամ դժվարություններից, ինքնասպանության միջոցով մահն ակնհայտորեն լուծում չէ: Այն չի ազատի ձեզ այն ցավից, որը դուք զգում եք կամ կարծում եք, որ պատճառում եք: Անսահման լույսի կարիք ունեցող աշխարհում, խնդրում եմ, մի նվազեցրեք հավիտենական լույսը, որն Աստված է դրել ձեր հոգու մեջ՝ դեռ այս աշխարհի գոյությունից առաջ։ … Մի ոչնչացրեք կյանքը, որը պահպանելու համար Քրիստոսը տվել է Իրենը։ Դուք կարող եք տանել այս մահկանացու կյանքի դժվարությունները, քանի որ մենք կօգնենք ձեզ կրել դրանք: Դուք ավելի ուժեղ եք, քան կարծում եք։ Օգնությունը հասանելի է ուրիշներից և հատկապես Աստծուց: Դուք սիրված, գնահատված և կարևոր եք։ Մենք ունենք ձեր կարիքը»:

Դուք և ձեր ամուսինը/կինը կարող եք քննարկել, թե երբ է դրա մասին խոսելու լավ ժամանակը՝ վերահաս ճգնաժամից շատ առաջ, եթե այդպիսիք կան: Դուք կարող եք աղոթքով փնտրել Հոգին, որն օգնում է առաջնորդել ձեր երեխաների հետ զրույցների թե ժամանակը, թե խոսքերը:

Մենք երբեք պատասխանատու չենք ուրիշի կյանքին վերջ տալու ընտրության համար, բայց կան բաներ, որոնք մենք կարող ենք անել՝ դա կանխելու համար: Ինչպես ուսուցանել է նախագահ Հոլլանդը.

«Աստծո Միածին Որդին եկավ մեզ կյանք տալու՝ հաղթելով մահին:

Մենք պետք է լիովին նվիրվենք կյանքի այդ պարգևին և շտապենք օգնել նրանց, ովքեր այդ սրբազան պարգևը կորցնելու վտանգի մեջ են»:

Լրացուցիչ նյութեր

• Ինքնասպանություն.ChurchofJesusChrist.org:

• «Ինչպե՞ս կարող եմ աջակցել մի երեխայի, որն ընկճված է զգում», Լիահոնա, օգոստոսի 2021, 16–17:

• «Հասկանալ՝ ինչ է ինքնասպանությունը. նախազգուշական նշաններ և կանխարգելում», Լիահոնա, հոկտ. 2016, 18–23:

• «Ինչպես օգնել մեկին ճգնաժամի ժամանակ», Ինչպես օգնել, Ինքնասպանություն, Կյանքի օգնություն, Ավետարանի գրադարան:

• Ուժ գտնել Տիրոջ մեջ. էմոցիոնալ կայունություն, Ինքնապահովում, Կյանքի օգնություն, Ավետարանի գրադարան:

Հղումներ

1. Ռեյնա Ի. Ըբարթո, «Ամպերի և արևի շողերի միջով, Տեր մնա ինձ հետ», Լիահոնա, նոյ. 2019, 58:

2. Տես «Ինքնասպանության նախազգուշական նշանները», Ինչպես օգնել, Ինքնասպանություն, Կյանքի օգնություն, Ավետարանի գրադարան:

3. Ռեյնա Ի. Ըբարթո, «Ամպերի և արևի շողերի միջով, Տեր մնա ինձ հետ», 59, հղում 10:

4. Դեյլ Գ. Ռենլանդ, «Ինչ գիտենք ինքնասպանության մասին» (տեսանյութ, 2018), ChurchofJesusChrist.org:

5. «Ինքնասպանության մասին խոսելը ինչ-որ մեկին կմղի՞ հավանական ինքնասպանության փորձի» ՀՏՀ, Ինքնասպանություն, Կյանքի օգնություն, Ավետարանի գրադարան:

6. John Ackerman, “How to Talk to Kids about Suicide,” On Our Sleeves: The Movement for Children’s Mental Health, Aug. 2022, onoursleeves.org.

7. Ռեյնա Ի. Ըբարթո, «Ամպերի և արևի շողերի միջով, Տեր մնա ինձ հետ», 58:

8. Տես Kristin Francis, in “How to Talk to Your Child about Suicide: An Age-by-Age Guide,” University of Utah Health, Sept. 6, 2022, healthcare.utah.edu:

9. Տես John Ackerman, in “Talking to Children under 12 about Suicide” (video), included with article “How to Talk to Kids about Suicide,” onoursleeves.org:

10. Ռեյնա Ի. Ըբարթո, «Ամպերի և արևի շողերի միջով, Տեր մնա ինձ հետ», 59, հղում 13:

11. Տես “Suicide Statistics,” SAVE: Suicide Awareness Voices of Education, save.org:

12. Տես W. Justin Dyer, Michael A. Goodman, and David S. Wood, “Religion and Sexual Orientation as Predictors of Utah Youth Suicidality,” BYU Studies Quarterly, vol. 61, no. 2 (2022), 88:

13. See Ackerman, “How to Talk to Kids about Suicide” and “Talking to Children under 12 about Suicide” (video), onoursleeves.org.

14. Ackerman, in “Talking to Children under 12 about Suicide” (video), onoursleeves.org.

15. See Ackerman, “How to Talk to Kids about Suicide,” onoursleeves.org.

16. Naomi Angoff Chedd, in Sherri Gordon, “How to Talk to Your Kids about Suicide at Every Age,” Very Well Family, Nov. 16, 2022, verywellfamily.com.

17. Թոմաս Ս. Մոնսոն, «Մենք երբեք միայնակ չենք քայլում», Ensign կամ Լիահոնա, նոյեմբեր 2013, 123-24:

18. Ջեֆրի Ռ. Հոլլանդ, «Այգու մշակները», Լիահոնա, մայիս 2012, 33։

19. Ջեֆրի Ռ. Հոլլանդ, «Մի վախենար. միայն հավատա», Լիահոնա, մայիս 2022, 36։

20. Ջեֆրի Ռ. Հոլանդ, «, Մի վախենար, միայն հավատա», 36: