« ’Āparaura’a ’utuāfare nō ni’a i te ’ōnohi, » Liahona, Tiurai 2024.
’Āparaura’a ’utuāfare nō ni’a i te ’ōnohi
’Ei metua, tē hina’aro nei tātou e fa’aineine i tā tātou mau tamari’i nō te mau ’ati fāito pūai ’o tā rātou e nehenehe e fa’aruru atu. Noa atu ē, e mea huru ’ē ri’i ’ia paraparau nō te reira, tei roto te ’ōnohi i teie mau ’ati.
’Ua riro te orara’a ’utuāfare mai te hō’ē tere pa’epa’e nā ni’a te pape ri’i mātāti’a. ’A ’ō’omo ai te mau ’utuāfare i te mau ’ahu poito ’e te taupo’o ’āuri, ’ua riro te mau metua mai te mau ta’ata arata’i o te ’ānāvai ’o tei haere a’enā nā reira. E hina’aro te mau tamari’i ia tātou nō te fa’aara ia rātou i te mau ’ōpape pūai ’aore rā te mau ’ōfa’i rahi e vai rā i mua. Mai te mea i te ātea roa o te ’ānāvai, tē vai ra hō’ē topara’a pape rahi, e fa’aara ānei tātou i tā tātou mau tamari’i i te reira ? E ha’api’i ānei tātou ia rātou nāhea ’ia hoe ’e i hea e haere ai nō te fa’aātea ia rātou i te ’ē’a, ’aore rā e tīa’i ānei tātou ’ia tārere mai rātou nā ni’a mai i te mato nō te fa’aara ia rātou ?
’Ei metua, e au ’ore paha tātou ’ia ’āparau i te hō’ē tumu parau au ’ore mai te ’ōnohi, e nehenehe rā tātou e tauturu i te pāruru ’e i te fa’aineine i tā tātou mau tamari’i, hou ’a tupu ai ia rātou te mau mana’o ataata.
E nehenehe te mau metua e tauturu i tā rātou mau tamari’i ’ia riro ’ei ’aroti’a i te pae manava ’e ’ia ’ite ’o vai te ta’ata e fāriu atu ’ia hina’aro ana’e rātou i te tauturu i te pae manava. ’Ua ha’api’i Reyna I. Aburto, tauturu piti tahito i roto i te Peresidenira’a Rahi o te Sōtaiete Tauturu ē, « tei roto ato’a te reira te ha’amāramaramara’a nō ni’a i te mau ma’i o te pae manava, te ’imira’a i te mau rāve’a ’o te nehenehe e tauturu i te tātarara’a i teie mau fifi, ’e i te pae hōpe’a te ’āfa’ira’a ia tātou ’e ia vetahi ’ē i te Mesia ra, ’o ’oia ho’i te Fatu Fa’aora ».
E fifi faufa’a roa e ti’a ’ia ’āparauhia
E tupu te tahi mau ’ōnohi ma te mau fa’aarara’a pāpū ’ore. Nō vetahi tē vai rā te mau tāpa’o ha’iha’i noa, ’aore rā i te tahi taime e’ita te mau tāpa’o e ha’avare. E’ita tātou e nehenehe e ’ite pāpū i te mea tā tā tātou mau tamari’i e feruri ra, nō reira e ti’a ia tātou ’ia fa’aineine ia rātou mai tō rātou ’āpīra’a—’ia tupu noa mai te mau mana’o ’ōnohi i roto i tō rātou ferurira’a.
’Ua ha’apāpū mai te tuahine Aburto ē, « e mea faufa’a ’ia paraparau i teie mau tumu parau i tā tātou mau tamari’i, te mau ’utuāfare, ’e te mau hoa i roto i tō tātou fare, te pāroita ’e te ’oire ».
’Ua ha’api’i Elder Dale G. Renlund nō te pupu nō te Tino ’Ahuru ma Piti ’āpōsetolo : « Tē vai nei tō tātou pā’āto’a mau melo o te ’utuāfare, mau hoa here, ’aore rā mau ta’ata mātauhia e mau mana’o ’ōnohi tō rātou, ’ua tāmata i te ’ōnohi ia rātou, ’aore rā ’ua ’ōnohi ia rātou. … E rave rahi mau pāroita ’e te mau titi [’e te mau ’utuāfare] tei feruri e fa’atupu i te hō’ē ’āparaura’a nō ni’a i te ’āraira’a i te ’ōnohi, i muri a’e i te ’ōnohira’a te hō’ē ta’ata. Teie tā’u uira’a—nō te aha e tīa’i ai ? Nō te aha ’aita e rave i teienei iho ā ? Nō te mea e mana’o ’ōnohi tō te hō’ē ta’ata i roto i te pāroita ’aore rā i te titi ».
’Ua pārahi au ’e tā’u iho mau tamari’i e rave rahi matahiti i ma’iri a’e nei, i muri a’e i te tupura’a te hō’ē ’ati i te fenua iho. ’Ua tūra’ihia vau ’ia fa’a’ite atu ia rātou ē, nā roto ia Iesu Mesia, tē vai rā iho ā hō’ē rāve’a i mua. ’Aore hō’ē mea tā rātou e nehenehe e rave, ’aore rā e ’ore e nehenehe e rave, ’o te fa’ariro i te ’ōnohi ’ei pāhonora’a. I tō rātou fāito matahiti ’āpī, ’aita roa atu vau i mana’o e fifihia rātou, ’ua ’ite rā vau e nehenehe au e rave hau atu nō te fa’aineine i tā’u mau tamari’i ’ia fa’atere i te mau mana’o ataata ’e te fāito pūai o te ’ōnohi.
’Āparaura’a nō ni’a i te ’ōnohi e ārai i te ’ōnohi
Tē fa’aara nei te buka arata’i tauturu a te ’Ēkālesia nō te ’ōnohi ē : « Te paraparaura’a nō ni’a i te ’ōnohi e nehenehe e’ita te hō’ē ta’ata e tāmata i te ’ōnohi. Te parau-pāpū-ra’a nō ni’a i te ’ōnohi ’o te hō’ē ïa rāve’a maita’i roa nō te tauturu i te āraira’a i te ’ōnohi ».
Mai te au i te parau a John Ackerman, PhD(taote), ti’a fa’atere nō te ’ohipa pārurura’a i te ’ōnohi nō te fare ma’i a te mau tamari’i ē, « ’a fa’atupu i te hō’ē vāhi pāpū nō te ’āparau nō ni’a i te ’ōnohi, e nehenehe te reira e fa’aora i te ora o te hō’ē tamari’i ». Tē parau fa’ahou ra ’oia ē, « mai te mea e mau mana’o ’ōnohi tō te hō’ē tamari’i, te ’itera’a ē ’ua ineine te hō’ē ta’ata pa’ari ’ia fāri’i i te hō’ē ’āparaura’a matara noa, mea pinepine e riro te reira ’ei hō’ē pāturura’a ».
« Te paraparaura’a nō ni’a i te ’ōnohi ma te rāve’a tano maita’i, e tauturu ïa te reira ’ia ārai, ’eiaha rā ’ia fa’aitoito », tē ha’api’i ra te tuahine Aburto. ’Ua pohe tōna metua tāne nā roto i te ’ōnohi. E rave rahi matahiti tōna ’apera’a i te ’āparau nō te pohera’a o tōna pāpā i tōna ’utuāfare. ’Āti’arā, mai taua taime ra ’ua ha’api’i mai ’oia i te faufa’a rahi ’ia ’āparau i te reira ma te ha’avare ’ore ’e te pāpū maita’i. « E paraparau matara vau i teienei i tā’u mau tamari’i nō te pohe o tō’u metua tāne, ’e ’ua riro vau ’ei ’ite nō te fa’aorara’a ’o tā te Fa’aora e nehenehe e hōro’a i nā pae e piti o te pāruru ».
E nehenehe te mau ’āparaura’a matara nō te ’ōnohi e fa’aitoito i te mau tamari’i ’ia paraparau atu i tō rātou mau metua ’e i te tahi atu mau ta’ata pa’ari e ti’aturihia, ’eiaha rā e tāmata i te fa’atere rātou iho i tō rātou mau mana’o ’ōnohi, ’ia tupu ana’e mai te reira.
Te mau tamari’i tei ti’ahia te matahiti e ono ’aore rā e hitu, ’ua fa’a’ite mai i te mau mana’o ’ōnohi. « Nā mua a’e teie ïa … ’aita te mau taote tauturu ’e te feiā mā’imi ’e te mau metua i ti’aturi ē, te mau tamari’i ’āpī i raro mai i te 10 ’aore rā i te 11 matahiti e mau mana’o ’ōnohi tō rātou », tē parau rā te taote Ackerman. « ’Ua ’ite tātou e ’ere te reira i te parau mau ». Tē fa’a’ite nei ’oia ē, e nehenehe ato’a te mau tamari’i ’āpī e tū’ati i te mau mana’o ’ōnohi i te ninoa mana’o i te rirora’a ’ei hōpoi’a, te māuiuira’a i te pae manava ’aore rā te ’itera’a i te ti’aturi-’ore-ra’a.
’Ua ha’apāpū te tuahine Aburto : « Te ’itera’a ’ia ’ite mai i te mau tāpa’o ’e te mau fa’a’itera’a i roto ia tātou iho ’e i roto ia vetahi ’ē e nehenehe e riro ’ei tauturura’a. E nehenehe ato’a tātou e ha’api’i mai i te ’ite i te mau huru ferurira’a tano ’ore ’aore rā maita’i ’ore, ’e nāhea ’ia mono i te reira i te mau huru ferurira’a tano ’e te maita’i roa atu ».
E mea pinepine roa te ’ōnohira’a i tei mana’ohia e tātou
Nā te ao ato’a nei, e au ē te ta’ata e pohe nā roto i te ’ōnohi tē tupu nei i te mau 40 tetoni ato’a, ’e ’o te piti ïa o te tumu e pohe ai te ta’ata nā te ao nei, te mau ta’ata mai te 15–24 matahiti. I roto i te ’imira’a maita’i ’aita i maoro a’enei tei ravehia i rotopū i nā tauatini feiā ’āpī i Utaha, i Marite, ’ua ’itehia mai i te feiā mā’imi nō te fare ha’api’ira’a tuatoru nō Brigham Young ē, fātata 12 i ni’a i te hānere o te feiā ’āpī feiā mo’a i te mau mahana hope’a nei tei feruri pāpū maita’i e ’ōnohi ia rātou, ’e e 4 i ni’a i te hānere tei tāmata roa.
Nō te hi’ora’a, i roto i te hō’ē pupu e 25 feiā ’āpī, e 3 i roto ia rātou, ’ia parauhia nō te tā’āto’ara’a, ’ua feruri pāpū e ’ōnohi ia rātou, e hō’ē ’ua tāmata roa e ’ōnohi iāna.
Mai te mea e nehenehe tātou e tauturu i tā tātou mau tamari’i ’ia ’ite mai i te pāturura’a ’o tā rātou e hina’aro ra hou ’a tae atu ai i ni’a i te fāito fifi—’ia taui ana’e te mana’o i te hō’ē fa’anahora’a—e nehenehe paha ïa tātou e tauturu ia rātou ’ia taui i te vāhi e tere atu hou ’a tāere roa ai.
I hea e ha’amata ai
I tō rātou ’āpī-roa-ra’a, e nehenehe te mau tamari’i e ha’amata i te hāro’aro’a i tō rātou mau nino’a mana’o, e nehenehe rā tātou e hōro’a ia rātou i te reo nō te fa’ata’a tano maita’i i tō rātou nino’a mana’o. Te ta’ahira’a mātāmua ’o te tauturura’a ïa i te hō’ē tamari’i ’ia fa’ananea i tāna parau i te pae manava. E nehenehe tātou e ha’api’i i te mau tamari’i ’ia hāro’aro’a i te mau ta’a-’ē-ra’a i rotopū i te riri, te ’oto, te ’ino’ino, e tē vai atu rā. Mai te mea e nehenehe te tamari’i e fa’ata’a mai i te mea tāna e putapū ra, e nehenehe tātou e rave ’āmui i te ’ohipa i te reira vāhi. Ma te rāve’a e tū’ati i te fāito matahiti, e nehenehe tātou e ’āparau nō tō rātou nino’a mana’o ’ū’ana ’e te mau tamari’i ’āpī fāito 6 matahiti ’e e tauturu ia rātou ’ia ’ite mai ’e ’ia fa’atere i te reira mau mana’o.
E tauturu ato’a teie mau ’āparaura’a mātāmua i te mau metua ’ia mātau i te mau mana’o manava mātau o tā rātou mau tamari’i. ’Ua ’ite te rahira’a o te mau tamari’i i te au maita’i ’e te au ’ore i roto i tō rātou au-maita’i-ra’a i te pae manava. Mai te reira iho ā. E nehenehe te mau ’āparaura’a pinepine ’e te ’oi’oi ’e te mau tamari’i ’āpī e hōro’a i te mau metua i te hō’ē fāito fīva pae manava o te fa’ati’a ia rātou ’ia ’ite i te ta’a-’ē-ra’a i rotopū i te huru au maita’i ’e te au ’ore e vai ra o te tamari’i-ri’i-ra’a ’e te mau mana’o ataata.
E au te mau ’āparaura’a āraira’a nō ni’a i te ’ōnohi mai te tahi atu mau ha’api’ipi’ira’a āra’ira’a e hōro’ahia i te mau metua. E nehenehe tātou e fa’aineine i te mau tamari’i ’e te feiā ’āpī nō te ’itera’a i te mana’o ’ōnohi, mai te reira ato’a nō te fa’aineinera’a ia rātou nō te fa’ahorora’a i te hō’ē pere’o’o ’e e aha te rave ’ia tupu te hō’ē ’ati purūmu. « Tē hina’aro nei mātou e fa’aineine i tā tātou mau tamari’i ’ia māramarama e aha te tupu mai i te pae manava ’e te mea tā rātou e nehenehe e ’ite i roto i tō rātou mau hoa », tē parau rā te taote Ackerman.
Tāmau noa i te ’āparaura’a
’A pa’ari noa ai te mau tamari’i, e maita’i ato’a mai te mau ’āparaura’a ’e o rātou. E nehenehe tātou e ui i te mau uira’a matara ’e e fa’ati’a i muri iho i te mau tamari’i e pāhono ti’a mai. E fa’aitoito i te mau tamari’i ’ia vai ha’avare ’ore i tō rātou nino’a mana’o fifi. Tē fa’a’ite nei te mau mā’imira’a ē, e fa’aiti mai te pāhonora’a i te mau mana’ona’ora’a fifi i tō rātou fa’aurura’a ’e tō rātou tau maoro.
Nā roto i te ’āparaura’a matara nō ni’a i te ’aravī, te ’ōnohi, ’aore rā, te nino’a mana’o paruparu, e ha’api’i mai te mau tamari’i ē, e nehenehe rātou e fa’a’ite i tō rātou mau mana’o ateate ’e e mea pāruruhia rātou i te pae manava ’e tātou. « E fāri’i ato’a rātou i te poro’i pāpū ē, tē ha’ape’ape’a mau nei ’outou nō rātou ’e tō rātou ’oa’oa ’e tō rātou au-maita’i e mea faufa’a ïa nō ’outou », tē fa’ata’a rā te hō’ē tauturu nō te ea i te pae ferurira’a.
E riro tō tātou here ’e tā tātou pāturura’a i tā tātou mau tamari’i ’ei hōho’a nō te here o te Metua i te ao ra nō tātou tāta’itahi. « ’Ua here tō ’outou Metua i te ao ra ia ’outou—ia ’outou tāta’itahi », ’ua ha’api’i te peresideni Thomas S. Monson (1927–2018). « E’ita roa atu teie here e taui.… Tei reira ’oia nō ’outou ’ia māuiui ana’e ’outou ’aore rā, ’ia ’oa’oa, ’ia paruparu te mana’o ’aore rā, ’ia ’ī i te ti’aturira’a. Tei reira te here o te Atua nō ’outou, ’a mana’o ai ’outou ’aore rā ’aita nō te ti’ara’a e fāri’i i te reira. Tē vai noa ra te reira i te mau taime atoʼa ».
I muri noa mai i te ’āparaura’a nō ni’a i te ’ōnohi ’e tā’u iho mau tamari’i, ’ua ’ani mai tā’u tamaiti e iva matahiti, e nehenehe ānei ’oia e paraparau iā’u ma te ’ōmo’e. ’Ua fa’ati’a mai ’oia iā’u i te mau taime ’a feruri ai ’oia e ’ōnohi iāna, ’oia ato’a e nāhea ’oia i te rave i te reira. ’Aita roa atu vau i mana’o ē, tē vai ra teie mau mana’o i roto iāna. ’Ua tauahi atu vau iāna, ’ua ha’amāuruuru iāna nō tōna itoito i te paraura’a mai iā’u, ’e ’ua parau atu iāna ē noa atu te ’ohipa tāna i rave ’aore rā i mana’o, mea faufa’a roa ’oia ’e te hina’aro-mau-hia nei ’oia i roto i tō mātou ’utuāfare. ’E ’ua fafau vau iho e hi’o maita’i iāna nō te ’ite mau i te tahi atu mau tāpa’o mana’o ’ōnohi ’aore rā ma’i i te pae ferurira’a.
E ’ere te ’ōnohi i te pāhonora’a
E nehenehe te tahi feiā ’āpī e taiā ē, te ’ōnohi ’o te rāve’a ana’e e matara mai ai rātou i tō rātou ti’aturi-’ore-ra’a. Tē ha’apāpū nei te peresideni Jeffrey R. Holland, peresideni mono nō te pupu nō te Tino ’Ahuru ma Piti ’āpōsetolo : « Noa atu te rahira’a hape tā ’outou i rave ’o tā ’outou e mana’o ra ’ua rave ’outou…, ’aore rā, i te ātea roa i te fare ’e te ’utuāfare ’e i te Atua ’o tā ’outou e mana’o ra tē rātere ra ’outou, tē fa’a’ite pāpū nei au ē ’aita ’outou e rātere ra i ni’a a’e i te here hanahana. E’ita e nehenehe ia ’outou ’ia paremo hōhonu roa i te fāito e ’ore te māramarama mure ’ore o te tāra’ehara a te Mesia e ’ana’ana ».
Ta’a ’ē noa atu i te paraparaura’a i tā tātou mau tamari’i ’āpī, e nehenehe tātou e paraparau i te feiā ’āpī ma te pe’era’a i te hōho’a tei hōro’ahia mai e te peresideni Holland : « Nō te tā’āto’ara’a o tā tātou feiā ’āpī e fifi ra, noa atu te huru o tō rātou mau māna’ona’ora’a ’aore rā mau fifi, te pohe nā roto i te ’ōnohira’a e ’ere ïa te reira i te pāhonora’a. E’ita te reira e tāmarū i te māuiui ’o tā ’outou e putapū nei ’aore rā ’o tā ’outou e mana’o nei nā ’outou i fa’atupu. I roto i te hō’ē ao tei hina’aro pūai nei i te māramarama ato’a e noa’a iāna, ’eiaha na e fa’aiti i te māramarama mure ’ore tā te Atua i tu’u i roto i tō ’outou vaerua hou te poietera’a o teie ao. … ’Eiaha e ha’amou i te hō’ē ora nō te reira te Mesia i hōro’a ai i tōna ora nō te fa’aherehere i te reira. E nehenehe ’outou e fa’a’oroma’i i te mau ’arora’a o teie orara’a tāhuti nō te mea e tauturu mātou ia ’outou ’ia amo i te reira. Mea pūai roa ’outou i tā ’outou e mana’o ra. Tē vai nei te tauturu, ’a vetahi ’ē ’e tā te Atua iho ā rā. ’Ua herehia ’outou ’e ’ua ha’afaufa’ahia, ’e ’ua hina’arohia ’outou. ’Ua hina’aro mātou ia ’outou ! »
E nehenehe ’outou ’e tō ’outou hoa fa’aipoipo e paraparau i te taime maita’i nō te ha’amata i te ’āparau nō te reira—nā mua a’e ’ia tupu te ’ati, mai te mea tē vai ra, e tae mai. E nehenehe ’outou nā roto i te pure e ’imi i te Vārua nō te tauturu ia ’outou ’ia arata’i i te taime ’e i te mau parau o te ’āparaura’a ’e tā ’outou mau tamari’i.
E ’ere roa atu tātou i te tumu nō te mā’itira’a a te tahi atu ta’ata e ha’amou i tōna ora, e nehenehe rā tātou e rave i te tahi mau mea nō te tauturu i te āraira’a i te reira. Mai tā te peresideni Holland i ha’api’i :
« ’Ua haere mai te Tamaiti fānau tahi a te Atua nō te hōro’a ia tātou te ora ma te upo’otira’a i ni’a i te pohe.
« E ti’a roa ia tātou e fafau hope ia tātou iho i taua hōro’a nō te ora, ’e ’ia horo atu e tauturu i te feiā e tāmata ra e ha’apae i taua hōro’a mo’a ra ».