Bula Rawati Koya
Vulica

“5: Vulica,” Kunea na Kaukauwa vua na Turaga: Vakaqaqacotaki ni Lomada (2020)

“5: Vulica,” Kunea na Kaukauwa vua na Turaga: Vakaqaqacotaki ni Lomada

Vulica—Levu ni Gauna: 60 na miniti

Wilika na:

Na yaluma e vakayaco-ka ki na noda bula taucoko ena dua na sala se dua tale. Na veivosaki nikua ena rairai dredre vei iko se so tale mo vakasamataka ka veivosakitaka. Keitou vakauqeti kemuni kece mo ni yalololoma ena railesuvi ni wase oqo. Kevaka o vakila ni o luvuci, kakua ni lomalomarua mo kerea e dua na cegu.

1. Na Kedrau Duidui na Rarawa kei na Lomaocaoca

Wilika na:

Na rarawa kei na lomaocaoca e vakamacalataki me yalorarawa, rarawa, kei na yaluma, ka ra sa tiki ni veika eda sotava ena vuravura oqo. Na rarawa kei na lomaocaoca e rawa ni yaco mai ena veika dredre e vu mai na cakitaki, veimaliwai vakayadua, rarawa, kei na mosi tale eso. Era sa ka dredre, ia e bibi, ena noda tubu. E vakatavulica o Elder Bruce C. Hafen ni sa nakita na Tamada Vakalomalagi me da sotava na mosi ena noda bula me rawa ni da vakila vakataucoko sara na reki (raica na “Na Lomasoli mo Vuli mai na Mosi,” Ensign, Okoto. 1983, 64, 66).

Na lomaleqa levu, se na lomaocaoca levu, e duidui. Oqo e dua na ituvaki ni lomada se ituvaki e dau vakayaco-ka ki na noda vakasama, lomada, nanuma, kei na itovo. A veivosakitaka o Elder Jeffrey R. Holland na kedrau duidui na ituvaki ni rarawa kei na nuiqawaqawa kei na lomaleqa levu: “Niu tukuna tiko oqo, au sega ni tukuna tiko na veisiga ca, gauna ni ivakacavacava, se na veigauna veivakayalolailaitaki e tu vei keda kece. O keda kece eda na dau sotava na gauna ni nuiqawaqawa se yalolailai vagauna. … Au vosa tiko me baleta e dua na ka bibi cake, e dua na veivakararawataki sa rui bibi sara ka vakatabuya sara vakalevu na nona rawata e dua na tamata me veiqaravi vakataucoko” (“Vaka na Bilo Kavoro,” Liaona, Nove. 2013, 40).

Na nuiqawaqawa levu e rawa ni yaco kevaka e sega ni dua na ivakamacala matata me baleta na kena inaki, se rawa ni yaco mai na veika tawabulabula ki na veika mosimosi. Ni da sotava na lomaocaoca levu, eda dau vakila na veinunuyaki se matetaka na lomada. Eda na rairai vakila beka na madua, beitaki keda vakai keda, se veicati, ka na rawa ni vakataotaka na noda cakacaka e veisiga. Na yaluma bibi e dau vakataotaka talega na noda rawa ni walia vakavinaka na bolebole ni ra yaco mai.

Me kena ikuri, ni da wilika ena iotioti ni noda soqoni, na rarawa kei na nuiqawaqawa e rawa ni vakaimawe ena noda rawa ni vakila se kila na veivakauqeti ni Yalotabu. (Raica talega na Reyna I. Aburto, “Veidraki Kece, Turaga, Mo ni Tiko ga Kei Au!” Liaona, Nove. 2019, 57–60).

Veitalanoataka:

E duidui vakacava na rarawa kei na lomaocaoca?

Sarava na:

“Vaka na Bilo Kavoro, Wase 1,” sa vakarautaki tu ena https://churchofjesuschrist.org/study/video/self-reliance-videos [1:38].

2. Na Veika e Rawa ni Veimuataki ki na Bolebole ni Lomada

Wilika na:

Ni da kila na vuna e rawa ni vukei keda kina na yalo vakaoqo me da dau yalololoma vakalevu cake vei keda kei ira na tani. Na veika e vakilai me vaka na rarawa se na yaluma e rawa ni vakavuna e vica na ka, oka kina e vuqa na ka e koto e ra:

Na veika e Rawa ni Veimuataki ki na Bolebole ni Lomada

Veika Vakayago—Na veitiki ni yagoda

  • iTuvatuva ni Noda Buli

  • Tauvimate bibi/mavoa

  • iVakarau ni kana kei na lailai ni itaviqaravi vakayago

  • Vakatanitaki ni waigaga vakatabui se wainimate

  • Duidui ni draki

  • Na veisau ni wainimate se veika vakayago

Vakasama—Veika e yaco ena Lomada

  • Veika lelevu kei na veisau ni bula

  • Mate se lolosi

  • Veivakacacani

Vakasama—Veimaliwai kei ira tale eso, bulia na yalo kaukauwa

  • Veisaqasaqa

  • Galili kei na tu vakatikitiki

  • Veivakayarayarataki vakailawalawa

  • Veicavilaki se kavoro ni veivakabauti

Vakayalo—Veika dredre e dau vakatovolea na noda vakabauta

  • Revurevu ni digidigi

  • Bula voli ena dua na vuravura leqa

Veitalanoataka:

Ena rawa vakacava ni vukei keda na noda kila na vanua e lako mai kina na yalo dredre me da dau yalololoma vakalevu cake kina vei keda kei ira na tani?

3. iVakatakarakara ni Leqa Levu Ni Lomaleqa

Wilika na:

Na ivakatakilakila eso oqo e rawa ni ivakatakilakila ni lomaleqa levu duadua, se tauvimate ni yaluma. E vuqa na tamata era na sotava na ivakatakilakila oqo ena so na gauna ena nodra bula, ia kevaka o sotava e vuqa na ivakatakilakila ena dua na gauna balavu, e rawa ni kena ibalebale ni o sotava tiko na veika titobu. Kevaka e tolu se sivia na ivakatakilakila oqo e tomani tikoga ena dua na gauna, yalana na nomu rawa ni veiqaravi, se dredre mo dro tani mai na sasaga ni tamata yadua kei na matavuvale, e dodonu mo vakasaqara na veivuke mai vua na kenadau.

iVakaraitaki ni Yaluma

  • Vakila vakawasoma na rarawa, sega na inuinui, se tawayaga

  • Lailai na igu kei na veivakauqeti

  • Veisau ena gagadre mo kana kei na lutu se levu ni yago

  • Dredre mo moce, se na moce vakavinaka, se mo yadracake mai

  • Sega ni kauwaitaka na itaviqaravi e dau marautaki

  • Dredre mo digova dede, nanuma tiko, se vakatulewa

  • Vakanananu me baleta na mate kei na kukuna*

Veitalanoataka:

E rawa vakacava ni vukei keda na noda kila na ivakatakilakila ni yaluma ni da yaco me da vakaqaqacotaka na lomada? Ena vukei keda vakacava meda tokoni ira na tani?

Wilika na:

*Kevaka o vakasamataka se so tale na nomu vakanananu ni mate se kukuna, vakasaqara na veivuke saumi ena nomu gole ki na rumu ni leqa tubukoso voleka duadua ka gole yani ki na matavuvale, dua na itokani, se dua na bisopi se dua tale na iliuliu ni Lotu. Na vakanananu ni kukuna e dodonu me tauri matua.

Raica na suicide.ChurchofJesusChrist.org se mentalhealth.ChurchofJesusChrist.org na veivuke ena laini kei na ivurevure eso.

E dua mai na Vualiku kei Amerika e rawa ni qirita na Laini ni iTatarovi ni Kukuna Vakamatanitu ena 1-800-273-8255.

4. Na Sala Mo Rawata kina na Veivuke

Wilika na:

Vakavulica o Sister Reyna I. Aburto: “Me vaka na veitiki ni yago, na mona e rawa ni tauvimate, mavoa ka vakaleqai ena veituvaki cala. Ni rarawa tiko na noda vakasama, sa dodonu kina me kerei na veivuke ni Kalou, mai vei ira era tiko wavoliti keda, kei na veiqaravi vakavuniwai cecere.

“Sa itovo ni bula meda rarawa se lomaleqa ena so na gauna. Na rarawa kei na nuiqawaqawa era sa itovo tudei ni loma ni tamata. Ia, kevaka meda sa rarawa tu ga ka yaco noda mosi me tarova noda vakila na loloma nei Tamada Vakalomalagi kei na Luvena kei na veiuqeti ni Yalo Tabu, eda sa qai vakaleqai tiko ena nuiqawaqawa, lomaocaoca, se dua tale na leqa ni lomada ” (“Ena O kei na Rarama, Turaga, Mo ni Mai Tiko Ga kei Au!” Liaona, Nove. 2019, 57).

5. Yaluma

Wilika na:

E voleka ni tamata kece ena sotava na rarawa ena so na gauna ena nodra bula, se ena vuku ga ni nona mate e dua na daulomani se dua tale na takali se veisau levu ni bula me vaka na yali ni dua na cakacaka se veiwekani. Ena vuku ni kosipeli, noda veiyalayalati, kei na kila ka ni da na raici ira tale na noda daulomani, eda na nanuma beka ni sega ni dodonu meda vakararawataki. E sega ni vakakina. A tagi na iVakabula ni sa mate o Lasarusa, baleta ni lomani koya o Koya (raica na Joni 11:35–36). A vakavulica Russell M. Nelson Peresitedi: “Na tagi sa dua na ivakaraitaki titobu ni loloma savasava. Oqo e dua na icolacola ni tamata yadua ka salavata kei na ivakaro vakalou: ‘Mo dou qai bula vata ena veilomani, mo dou tagicaki ira sa mate’ [Vunau kei na Veiyalayalati42:45]” (“Katuba ni Mate,” Ensign, Me 1992, 20).

Na tamata kece ena lolosi duidui kei na dua tale na ituvatuva ni gauna. Ena gauna ni lolosi, e vuqa na tamata era sotava na veika e tuvai koto e ra, e dina ga ni sega ni dua na ituvatuva vakatabakidua se gauna me ra sotava kina.

  • Cakitaki: Eda sega ni vakabauta ni sa yaco oqo. Eda na rairai kidacalataki se vakalecalecava se guilecava ni sa yaco tiko oqo ena dua na gauna.

  • Cudru: Eda na rairai cudruvi keda, ira na noda daulomani, kei na Kalou sara mada ga. Na cudru sa ivakaraitaki ni yavunibula eda biuta tu ena ka eda sa vakayalia.

  • Veisolisoli: Eda na nanuma beka ni da sa tu ena tadra ca ka tovolea me veisolisoli vata kei na Kalou me vakasuka na ka. Eda na taroga beka na taro “vakacava kevaka,” me vaka na “Vakacava kevaka au lako ki na valetabu ena veimacawa?” me rawa ni dua na kena icavacava vakatabakidua.

  • Rarawa: Eda sotava na rarawa levu ena veika sa takali yani. Na rarawa oqo e rawa ni kaukauwa ka veiuabaleti, ia e sega ni dau tauvi koya e dua na nuiqawaqawa. E sa dua na tiki ni ivakarau ni yalorarawa.

  • Veiciqomi: Na veiciqomi e ciqomi ni sa yaco na ka sa yali. E sega ni kena ibalebale ni da marautaka na veika sa yali se da sa cakitaka tiko na ivakananumi ni veika eda sa vakayalia. Eda sa ciqoma ga na dina ni yali me rawa ni da toso yani.

Veitalanoataka:

E rawa vakacava ni vukei keda na kilai vakamatata ni yalo lolosi ni rarawa?

Wilika na:

E duidui na rarawa ni tamata kecega. Eso era sotava na leqa ni moce kei na kana. Eso beka era vinakata me ra tiko vata kei ira na tamata, ka so era vinakata me ra tiko duadua. Eso beka era na vakila na yalo kaukauwa, ka so ena sega beka. Eso era na lolosi vakatotolo, ka so ena taura e dua na gauna balavu. E sega ni dua na sala dodonu me da rarawa kina.

Na vakatutu eso oqo ena rawa ni vukei iko mo kila vinaka ka lako curuma na yalorarawa se vakatara mo vukei ira na tani era yalorarawa:

  • Solia vei iko na veivakadonui mo vakila, tagi, ka vakila na veika cava ga o rawa ni vakila se sega ni tiki ni cakacaka oqo.

  • Qarauni iko vinaka. Kana bulabula, mo moce vakavinaka, ka tovolea mo dau yavavala.

  • Kila na veika o vakila tiko, ka vakadinadinataka ni ra sa kena ivakarau ka bulabula.

  • Tuva na nanamaki dina me baleta na levu ni gauna o na gadreva, ka taura e dua na ikalawa ena dua na gauna.

  • Kidava ni yalomarau, reki, kei na vakacegu e sega ni veivakaisini ki na vakanananu ni veika o sa vakayalia.

  • Vakaraitaka na nomu vakanananu kei na lomamu ena nomu vola na veika o sa vakayalia vakakina na nomu vakanuinui ki na veisiga ni mataka.

  • Kevaka sa veiuabaleti na veika oqo, sa rawa mo vakasaqara na veivuke mai vua e dua na kenadau.

Wilika na:

E sega ni gadrevi mo yalorarawa duadua ka rawa ni gole vei ira na tani ena nomu gauna ni leqa. E rawa ni o kune veitokoni mai na matavuvale, itokani, iliuliu ni Lotu, ka bibi duadua, na iVakabula.

Vakavulica o Sister Sharon Eubank me baleta na sala e vukei keda kina na iVakabula: “Ni yacovi keda na leqa lelevu, ni mosi vakalevu na bula ka da sega ni cegu rawa, ni da mokulaki me vaka na tamata ena sala ki Jeriko ka biu tu me mate, ena lako mai ko Jisu me livia na iwali ni noda mavoa, ena laveti keda cake vakamalua, kauti keda ki na bure ni vulagi, ka vakatawani keda. [raica na Luke 10:30–35]. Kivei keda eda yalorarawa voli e tukuna tu o Koya: ‘Au … na vakamamadataka na icolacola dou sa vakacolati kina, mo dou kakua ni vakila e dakumudou, … mo dou kena ivakadinadina ka lako yani mo dou kila, ni koi Au na Turaga na Kalou, au sa dau sikovi ira na noqu tamata ena nodra vakararawataki.’ [Mosaia 24:14]. E walia na mavoa na Karisito” (“Karisito: Na Rarama Sa Cilava na Butobuto,” Liaona, Me 2019, 74.)

Ni da sotava na rarawa, ena rawa ni da sega ni taqeya rawa, ka da na vakila beka e dua na gagadre me da tu vakatikitikitaki keda mai vei ira na tani. Ia, nanuma tiko ni rawa ni da kunea na veitokoni mai vei ira na tani.

Sarava na:

“Na Loloma ni Veisorovaki i Karisito e Vakabula na Yalo Rarawa,” e kune ena https://churchofjesuschrist.org/study/video/self-reliance-videos [3 :22].

Veitalanoataka:

Na cava eda rawa ni vulica mai na italanoa ena vidio me baleta na lako curumi ni rarawa?

6. Sala me Soli kina na Veivuke

Wilika na:

O na kila beka e dua sa takali e dua na nona daulomani, sa lako curuma tiko e dua na gauna dredre, se sa kunei vua na lomaocaoca se dua tale na tauvimate. E rawa ni dredre me da kila na ka me da tukuna se cakava tu wavoliti ira. O na rairai madua se logaloga ca ena nomu vakaraitaka na lomamu se tiko volekata e dua e vakaraitaka tiko na lomana. Ena kolomu imawi e ra eso na ivakaraitaki ni veimalanivosa veivukei eso o na rairai rogoca ni ra vakayagataka na tamata ni ra tovolea tiko me ra vukea e dua e yalorarawa tiko. Ena iyatu imatau era sa malanivosa veivukei o rawa ni vakayagataka.

Veivuke Vakalailai

Veivuke Vakalevu Cake

Veivuke Vakalailai

  • “Au kila vinaka sara tu ga na ka o vakila.”

    • Kevaka sara mada ga eda sa lako curuma tiko mai e dua na ka e tautauvata, ena vinaka cake me da taroga na taro ka vakarorogo ki na veika e vakila na tamata oya.

  • “Mo vakabauta sara; ena cakacaka vata na ka kecega.”

    • Sa dodonu me tiko vei keda na vakabauta, ia oya e sega ni veisautaka ke dua na ka e mosi se sega. Sa ka bibi me dau tiko vata kei koya na tamata oya.

  • “Kevaka mada ga o iko …”

    • Ni da tekivuna na yatuvosa ena “kevaka madaga o iko,” eda vakalalaitaka na veika sa sotava na tamata oya.

  • ”Na Kalou e Tiko na Nona iTuvatuva.”

    • Oqo e rawa ni vaka eda saga tiko meda walia vakatotolo na leqa ka sega ni vakarorogo vakaidina ka loloma.

  • “Era sa tiko ena dua na vanua vinaka cake.”

    • Ni cavuti oqo e sega ni vakavuna me calata na tamata oya na nona daulomani e dua e lailai sobu.

Veivuke Vakalevu Cake

  • “Au sega ni kila se cava meu kaya ena gauna oqo, ia au marau ni o tukuna vei au.”

  • “Tukuna mada vei au na veika o vakila tiko ena gauna oqo.”

  • “Au kauwaitaki iko.”

  • “Au tiko qo baleti iko.”

  • “E vinaka me da vakila vakaoqo.”

Wilika na:

Na tamata yadua e duidui ka na duidui na nodra gagadre. Kevaka mada ga o cavuta na veika dodonu kece, na tamata kadua e se yalorarawa tikoga. Na mosi kei na rarawa sa tiki dina ni rarawa se lomaocaoca. Na nomu cakacaka bibi duadua mo vakaraitaka, vakarorogo, ka solia na loloma kei na yalovinaka.

iVakasala:

Railesuva na iwasewase ni “iVurevure” ena mua ni wase oqo me baleta e dua na lisi ni ivurevure ni kena sotavi na veimataqali bolebole ni bula.

Veitalanoataka:

O na vukea vakacava e dua e sotava tiko na dredre ni lomana?

Tabaka