Ako

lightbulb-blue

Ko e hā te tau fai ’i he kulupu ko ’ení?

Taimí: Seti ’a e uasí ke miniti ’e 60 ’a e konga ki he Akó.

Lau: Koe’uhí ke mahino ’a e taumu’a ’o e kulupu mo’ui fakafalala pē kiate kita ko ’ení, vakai ki he tafa’aki ki loto ’o e takafi mu’a ’o e tohi ngāue ko ’ení pea lau ’a e talateú.

’Oku tau ’i hení ke fetokoni’aki ke kumi ha ngaahi ngāue fo’ou pe ngāue lelei ange. ’Oku ’i ai foki mo ha’atau taumu’a lahi ange: ke hoko ’o mo’ui fakafalala pē kiate kitautolu ka tau lava ’o tokoni’i lelei ange ’a e ni’ihi kehé.

Akoako Fakahoko:Ko kinautolu ’oku nau faka’aonga’i e ngaahi tefito’i mo’oní te tau fa’a ako fakataha ke vave ’aupito hono ma’u ha ngāué. Ko ia ’oku ’aonga ’eni ia! Kumi ki he Mape ’o e Ola Lelei ’o e Kumi Ngāué ’i he peesi faka’osi ’o e tohi ngāué pea fetongitongi hono laú.

Lau:Te tau fakalelei’i ’etau kumi ngāué ’i he ’aho kotoa pē. Kamata he ’ahó ni, te tau tokanga taha ki hono tali e ngaahi fehu’i ’e ono ’i he Mape ’o e Ola Lelei ’o e Kumi Ngāué ma’atautolu. Te tau fai ha ngaahi tukupā, ngāue, pea lipooti ki he kulupú. Te tau ikuna fakataha!

Hili hono ma’u ’etau ngāué, ’e hoko atu pe ’etau ha’u ki he ngaahi fakataha fakakulupú ke ako mo ’ahi’ahi fakahoko e ngaahi tefito’i mo’oni ’o e Fakava’é. ’E lava ke tau hokohoko atu ke hiki hake ’a e kaungā mēmipa ’i he kulupu mo ma’u e tokoni ’a e kulupú ’i he ngaahi pole ki he’etau kumi ngāué.

Ko e fehu’i mo e ngāue ’eni ki he uike ní.

Lau:FEHU’I ’O E UIKÉ — Te u ma’u fēfē ’a e ngaahi faingamālie ngāue totonú?

NGĀUE ’O E UIKÉ — Teuteu pea ’ahi’ahi fakahoko ’eku fakamatala “ko au he sekoni ’e 30” pea vahevahe ia mo e tokotaha kotoa pē te u lavá. Fakakaukau ke fai ’a e Fakavave’i e Kumi Ngāué (ko ha ’ekitivitī fili pē).

’E tokoni ’a e toenga ’o e fakataha ko ’ení ke tau tali e fehu’i ko ’ení pea fai ’a e ngaahi ngāue ko ’ení.

Akoako Fakahoko:Tau fakahoko ’etau ’uluaki ngāue fakakulupú. Tau to’o ha miniti ’e nima pea fakakaukau’i pe ko e hā e hingoa ’e ui ’aki ’etau kulupú.

Hiki ’a e hingoa ’o e kulupú ’i laló:

job search success map

Ko e hā e tokoni te u lava ’o faí?

Alea’i: Kuo ’i ai nai ha taimi kuó ke ongo’i mā ai ke talaange ki he kakaí ’okú ke fie ma’u ha ngāue?

Lau:’Oku ’ikai totonu ke tau hoha’a! Kuo ’i ai e taimi ne fie ma’u ai ’e he taha kotoa ha ngāue. ’Oku tau takitaha ma’u ha ngaahi talēniti mo ha ngaahi a’usia. ’Ikai ngata aí, ko e fānau kitautolu ’a e ’Otuá. Te tau lava ’o ikuna! ’Oku fie ma’u ke tau talaange ki he tokotaha kotoa ’oku tau fekumi ki ha ngāue lelei pea ’oku tau taau mo ia!

Akoako Fakahoko:Vahevahe ki ha ngaahi timi iiki ange ’o tautau toko tolu. ’Unuaki’i ho’omou seá ke mou fehangahangai, pea fai ’a e ’ekitivitī ko ’ení.

1. Fakamatala ha taha ’o kimoutolu ki he ni’ihi kehé ki ha lavame’a ’e taha. ’Ai ke nounou! Te ke lava ’o pehē: “Na’á ku ma’u e pale ’o e faifatongia lelei taha ʻi he ngāué”, pe “Na’á ku ngāue fakafaifekau” (pe uiui’i faka-Siasi kehe), pe ko e “Ko ha fa’ē au.”

2. ’E talaatu ’e he ongo ua ko eé ’i he vave taha te na lavá, pea ko e hā ’a e ngaahi pōto’i ngāue pe me’a ’oku tau ala fai ’a ia ’oku fie ma’u ke a’usia ai ’a e lavame’a ko ’ení. Kapau na’á ke pehē, “Na’á ku ngāue fakafaifekau”, ’oku totonu ke tali vave ’e he toengá, “Ta ’okú ke loto-to’a, ako lelei, ngāue mālohi, takimu’a, taha ngāue fakasōsialé, tokotaha fokotu’u taumu’a, vālelei mo e kakaí, ko ha faiako, ko ha tokotaha palani lelei, mo ke lava ke fai ha ngaahi me’a faingata’a.”

3. Toutou fai ’eni ki he tokotaha kotoa pē ’i ho’o kulupú.

Alea’i:Na’á ke ongo’i fēfē ’i he taimi na’e fakamatala ai ’a e ni’ihi kehé ki ho ngaahi talēnití mo e pōto’i ngāué?

Lau:’I he puha ko ’ení, siakale’i ’a ho’o ngaahi lavame’á pea tohi ke lahi ange. ’Oua ’e mā. Hili iá pea siakale’i ’a e ngaahi me’a ’okú ke malavá, taukeí, mo e ngaahi ’ulungāngá pea tohi ke lahi ange. Feinga ke ke vakai kiate koe ’o hangē ko e ’afio kiate koe ’a e Tamai Hēvaní!

NGAAHI LAVAME’A (Siakale’i pea tohi ha me’a lahi ange)
Uiui’i faka-Siasi
Misioná
Mātu’á
Ngaahi pale ’i he ngāué
Akó
Tu’unga Fakatakimu’á
Ngaahi pale ’o e ngāue tokoní
Ngaahi fakataha na’á ke tataki
Fakatau atu ha me’a
Ngaohi ha me’a
Fai ha lea

Ngaahi ME’A ’OKU MALAVÁ, PŌTO’I NGĀUÉ, ’ULUNGĀNGÁ (Siakale’i pea tohi ke lahi ange)
Faitotonú	Ngāue mālohi
Pōto’i tu’uakí	Tokotaha fakafanongo lelei
Falala’anga	Angalelei
Pōto’i ngāue ’i he fakama’á	Ngāue Fakamakēniki
Fetu’utakí	Fokotu’u Taumu’a
Faiako	Mohu Founga
Poto Faka’atamai	Tauhí/monomono
Ngāue Langa	Fa’a Kātaki
Mohu Fakakaukau	’Ulungaanga leleí
Tokotaha ako vave	Tokotaha langaki ’o e timí
Tokotaha Palani	Fakatu’amelie

Te u fakamatala’i fēfē au ki he ni’ihi kehé?

Lau:Kuó ke ’ilo ’eni ’oku lahi e ngaahi me’a te ke lava ’o faí! Ke ma’u ha ngāue lelei, ’oku fie ma’u ke ke talaange ki he kakaí e founga ’e lava ke ke faka’aonga’i ai ho’o pōto’i ngāué ke tokoni’i kinautolu — pea ’oku fie ma’u ke ke talaange leva ia kiate kinautolu ’i ha founga ongo mo’oni. Taufetongi ’i hono lau mo e kulupú kotoa ’a e, “Fakafe’iloaki ’a Sofia.”

Fakafe’iloaki ’a Sofia

Mālō e lelei! ¹ Ko Hoku hingoá ko Sofia Konisālesi, pea ’oku ou ² fie ngāue ko ha faiako ’i ha ’apiako fakatāutaha. ³ Kuó u ma’u ha taukei fakafaiako ta’u ’e nima pea mo ha tohi fakamo’oni ’i he akó. ’Oku ma’u ’e he ’eku kau akó ha ola lelei he siví. ⁴ Ko ha faiako fiefia au, pea ’oku fai ’e he fānau akó honau lelei tahá.

¹ Hingoá ² Taumu’á ³ Ngaahi Fakamo’oni Akó ⁴ ’Ulungāngá

Akoako Fakahoko:Fa’u he taimí ni ha’o fakafe’iloaki ’aki e ngaahi konga ’e fā ko ’ení. Tohi ’i he ngaahi laine ’i laló. Fai ia ’i ha miniti ’e 2-3 Fakakau ai ’a e:

1. Ho hingoá

2. Ngāue ’okú ke fie ma’ú (kaveingá)

3. Ko e hā te ke sai ai ’i he ngāue ko iá (ngaahi tu’unga fakaakó)

4. Ngaahi ’ulungaanga pe pōto’i ngāue ’e tokoni atu ke ke lavame’a ai he ngāue ko iá

Tokoni “Ko Au he sekoni ʻe 30”: ’Ai ke nounou! ’Oku laui sekoni pē fanongo ’a e kakaí.

’Oku ui ’a e fa’ahinga talateu ko ’ení, ko e fakamatala “ko au he sekoni ’e 30”. Tu’u taha taha hake pea fakafe’iloaki kimoutolu ’aki e “ko au he sekoni ’e 30.” ’Ai ke sekoni pē ’e 30. Tau pasipasi mo fepoupou’aki!

Lau:Ko e “Ko Au he sekoni ’e 30” ko ha founga lelei ia ke fakafe’iloaki ’aki kitautolu, tautautefito ki he taimi ’oku pau aí. ’Oku mālohi ange taimi ’oku tau tānaki atu ai he faka’osingá ha fehu’i pau ki he tokotaha ’oku tau talanoa ki aí. Na’e ’ahi’ahi fakahoko ’e Sofia hono tanaki atu ha ngaahi fehu’i ki he’ene fakafe’iloakí, ’o makatu’unga he tokotaha na’á na fetaulakí:

Kaungāme’á, fāmili: Ko hai hā kau faiako pe tokotaha ’oku ha’ana ha apiakó ’okú ke ’iló?

Sekelitali: ’E lava ke ke talamai ko fē ’a Mīsisi Kōmesi, ko e tokotaha ia ’oku ’a’ana ’ení?

Taha ’okú ke ngāue ki aí: ’E tokoni’i fēfē koe ’e he’eku a’usiá?

’Oku totonu ke tau fakafe’iloaki kitautolu ki he kakai tokolahi taha ’e lavá ke nau ’ilo ’oku tau faingamālie ke ngāue.

Akoako Fakahoko:To’o ha ngaahi miniti si’i ke toe tohi ho’o “ko au he sekoni ’e 30”. ’Ai ke lelei ange. Tānaki atu ’a e tu’unga fakaakó mo e ’ulungaanga paú. Tānaki atu ha fehu’i te ke lava ’o faka’aonga’i ’i he taimi ’okú ke talanoa ai mo ha taha ha’ana e ngāué.

Fehu’i:

Akoako Fakahoko:Fai fakakulupu ’a e ’ekitivitī ko ’ení. ’Oku totonu ke ’oua ’e laka hake he miniti ’e nima ki he onó.

1. Tu’u kotoa ki ’olunga pea ’unu ki ha feitu’u ’oku ’atā. ’Oku totonu ke fehāngaaki e taha kotoa mo ha taha kehe.

2. Fakamatala’i ki ho hoá ’a e “ko au he sekoni ’e 30.”

3. Fakamatala leva e tokotaha ko eé ’a ’ene “ko au he sekoni ’e 30” kiate koe.

4. Fakavave ’o fevahevahevahe’aki e feedback ko ’ení :

   • Na’e kau kotoa nai ai e ngaahi konga kotoa ’e faá? (hingoá, kaveingá, tu’unga fakaakó, ’ulungāngá)

   • Na’e faka’osi ’aki ha fehu’i?

   • Na’e fakamātoato mo’oni pea lototo’a? Na’á ne langaki e falalá?

   • Na’e malimali e tokotaha ko iá?

   • Te ke fie fakafe’iloaki a e tokotahá ni ki ha ni’ihi pe ’oange ha’ane ngāue?

5. Fakafetongi leva ’a e ngaahi hoá pea toe fai pē ia. Pea toe fai pē ia!

6. ’Ai ki he vave taha te ke lavá kae ’oua kuo fakahoko tu’o nima ia ’e he tokotaha kotoa pē .

Lau:Mei he taimí ni, he ’ikai ke tau ongo’i mā ke fakahaa’i ki he kakaí ’oku tau kumi ngāue. ’E lava ke tau fakaava hotau ngutú ’o talaange ki he taha kotoa ’oku tau faingamālie ke ngāue pea ’oku tau fe’unga mo ia!

Oku tau mateuteu ke ’alu atu pea fai e “ko au he sekoni ’e 30” ki he tokotaha kotoa pē ’oku tau fe’iloakí kimuʻa he’etau fakataha ka hokó? Te tau lava ’o fai ia?

’EKITIVITĪ FILI: FAKAVAVE’I E KUMI NGAUÉ
(’OUA ’E FAI ’ENI LOLOTONGA E FAKATAHÁ.)
’I he’etau fakataha hono nimá, te tau ako ki ha founga ke fakavave’i ai ’etau kumi ngāué. Neongo ia, kapau ’okú ke loto ke fakahoko vave ange ho’o kumi ngāué he taimí ni, ’e lava pē ke ke fai ’a e ’ekitivitī makehe ko ’ení ki mu’a he taimi ko iá. ’E lava ke ke fai ’eni ’iate koe pē mo ha ni’ihi kehe.
’E lava ke ke vave ange hano ma’u ha ola leleí ’i ha’o ako ’a e, “Fakavave’i e Kumi Ngāué” ’i he konga ’o e ngaahi Ma’u’anga Tokoni, peesi 15 – 20. Alea’i pea ako mo ho fāmilí, ha mēmipa ’o e kulupú, pe ko ha kaungāme’a kehe. ’Alu atu ’o fai ia — kumi ’a e ngaahi ma’u’anga tokoni, fai ha ngaahi fetu’utaki pea fokotu’utu’u ha ngaahi fakataha mo e tokolahi taha te ke lavá. Ngalingali ’e fie ma’u ki ai ha houa ’e ua ki he fā he ’aho.
Ko e kumi ngāué ko e ngāue ia! Ka ’i he taimi ’oku muimui ai e kakaí ki he sīpinga ko ’ení, ’oku vave ange ’enau ma’u ha ngaahi ngāué.
Kapau te ke fili ke fai ’a e ’ekitivitií, foki mai pea lipooti ki he kulupú he’ene ’osí. ’E tokoni ho’o a’usiá ki he kau mēmipa kehe ’o e kulupú!

’E founga fēfē ha’aku leva’i fakapotopoto ’eku ngaahi me’a fakapa’angá?

Lau:’Oku kau ’i he mo’ui fakafalala pē kiate kitá ’a e fakamole si’isi’i ange ’i he me’a ’oku tau ma’ú mo e ’i ai ha pa’anga ’i he ’akauní. ’E lava ’o tokoni’i kitautolu ’e he fakahū pa’angá ke feau ’a e ngaahi fakamole ta’e-’amanekiná pe tokoni ke tau matauhi kitautolu mo hotau fāmilí ’i he taimi ’oku si’isi’i ange ai ’a e pa’anga hū maí ’i he me’a na’a tau ’amanaki ki aí. Ko ha konga ’o e kulupú ni ’a ’etau tukupā ke fakahū ha pa’anga ’i he uike kotoa pē, neongo pē ko e hā ’ene si’isi’i.

Alea’i:’I he ngaahi feitu’u ’e ni’ihi, ko ha fakakaukau lelei ke fakahū ’a e pa’angá ’i ha pangikē. ’I he ngaahi feitu’u kehé, ’oku ’ikai ko ha fakakaukau lelei ia, hangē ko e taimi ’oku mā’olunga ai ’a e totongi koloá pe ta’epau ’a e ngaahi pangikeé. ’Oku lelei nai ’a e ngaahi tūkungá ke fakahū pa’anga ’i ha pangikē ’i homou feitu’ú? Ko fē ’a e ngaahi pangikē ’oku lelei taha ’enau tupu ’i he fakahū pa’angá?

Lau:Ko ha konga ’e taha ’o e mo’ui fakafalala pē kiate kitá ke ’oua ’e ’i ai ha mo’ua fakafo’ituitui. ’Oku faka’aonga’i ’a e nō fakatāutahá ke fakamole ai ha pa’anga lahi ange ’i he me’a ’oku tau ma’ú. Kuo fale’i kitautolu ’e he kau palōfitá ke faka’ehi’ehi mei he fakamo’ua fakatāutahá, pea ’i he faka’au ke tau mo’ui fakafalala ange pē kiate kitautolú, te tau fakasi’isi’i ai mo fakangata ’a e mo’ua fakatāutahá (neongo ’e ngali fakapotopoto ange ’a e mo’ua fakapisinisí ’i ha ngaahi me’a ’e ni’ihi).

’Oku fa’a fakatupunga ’e he ngaahi me’a fakafaito’o fakatu’upakeé ha ngaahi kavenga fakapa’anga mafatukituki. ’Oku fa‘a lava ’o tokoni ’a e polokalama malu’i mo’uí mo e tokanga’ekina ’o e mo’uí ’a e pule’angá ke haofaki’i mei he ngaahi kavenga ko ’ení. ’E lava ke hoko ’a e kau ’i he malu’i mo’uí mo e polokalama fakafaito’o ’a e pule’angá ko ha konga mahu’inga hotau hala ki he mo’ui fakafalala pē kiate kitautolú.

Alea’i:’Oku ’i ai ’a e fa’ahinga ’e ni’ihi ’o e malu’í (hangē ko e malu’i mo’ui leleí mo e malu’i mo’uí) ’oku ala ma’u mo ’aonga ange ’i ha ngaahi malu’i kehe. ’Oku ’i ai ha ngaahi kautaha malu’i ’oku lelei pea ta’e-faitotonu ’a e ni’ihi. Ko e hā ’a e ngaahi malu’i lelei taha ke fili mei ai ’i homou feitu’ú?

Ko e hā ’oku fie ma’u ai ’e he ’Eikí ke tau mo’ui fakafalala pē kiate kitautolú?

Alea’i:Ko e hā ’oku fie ma’u ai ’e he ’Eikí ke tau mo’ui fakafalala pē kiate kitautolú?

Lau:Lau ’a e kupu’i lea ’i to’omata’ú.

“’Ko e fakatapuí ko hano tuku mavahe pe tekaki ha me’a toputapu, ’o lī’oa ki he ngaahi taumu’a mā’oni’oní.”

D. Todd Christofferson, “Fakakaukauloto ki ha Mo’ui Kuo Fakatapui,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2010, 16–19.

Alea’i:’E hoko fēfē ’etau feinga ke ma’u ha ngāué ko ha tokoni ia ki ha “taumu’a mā’oni’oni,” ’o hangē ko e lea ’a ’Eletā Kulisitofasoní?

Lau:’Oku ma’u ’e he ’Eikí ’a e mālohi ke tokoni’i kitautolu ke tau mo’ui fakafalala pē kiate kitautolu. Kuó Ne folofola, “He vakai, ko e ’Otua au; pea ko e ’Otua au ’o e ngaahi mana” (2 Nīfai 27: 23). Ko e taimi ’oku tau kōpano ai, pe fakatapui, ’etau ngaahi feingá ke tau ikuna ’i he’etau ngāue’i ’a e taumu’a toputapu ’o e hoko ’o mo’ui fakafalala pē kiate kitautolú, ’e tataki kitautolu ’e he ’Eikí ’o fakafou ’i he ue’i fakalaumālié. ’I he’etau fakahaa’i ’etau tuí ’aki ’etau fakafanongo mo talangofua ki He’ene ngaahi ue’í, ’e fakahoko leva ’e he ’Eikí ’Ene ngaahi maná mo fakahoko ha ngaahi me’a lahi ange ’aki ’etau ngāué, ’i he me’a ne tau mei ala fai ’iate kitautolu peé.