Ngaahi Ma’u’anga Tokoní

Ko ’Eku Kumi Ngāué

Ngaahi Fakahokohokó
Talateú
Fakahokohoko ’o e Tohí
’E founga fēfē ha’aku ’ilo ’a e ngaahi faingamālie ngāue totonú?
2: Te u fakamatala’i fēfē au ’aki ha ivi fakalotoa?
’E founga fēfē ha’aku lava ’o ma’u ’a e māketi ngāue “’ikai tu’uakí”?
4: ’E founga fēfē ha’aku ’asi ko e tokotaha totonu ke filí?
5: ’E fēfē ha’aku fakavave’i ’a ’eku kumi ngāué?
6: ’E founga fēfē ha’aku faka’utumauku he ngāué mo kei hokohoko atu pē ke lavame’a?
7: Ko e hā ’eku ngaahi faingata’a lahi taha he ngāué he taimí ni?
8: Ko e hā ’a e me’a ’oku ou faingata’a’ia lahi taha ai ’i he ngāué he taimi ní?
9: Ko e hā ’a ’eku ngaahi faingata’á lahi taha he ngāué he taimí ni?
10: Ko e hā ’eku ngaahi pole fakangāue lahi taha he taimi ní?
11: Ko e hā ’eku ngaahi pole fakangāue lahi taha he taimi ní?
12: Ko e hā ’eku ngaahi pole fakangāue lahi taha he taimi ní?
Mape ’o e Lavame’a he Kumi Ngāué.

Ko e Hā ’okú ne Feinga Ki aí? KONGA I

Fili ’a e ngaahi kongá pea fakatātāa’i ’a e ngaahi me’á ni.

FEITU’U: ’Oku ’initaviu ’e Hōsea (pulé) ’a Maikolo (kumi ngāué). Ko e lolotonga ’eni ’o e ’initaviú.

HOSEA: Sai, lelei. Kātaki ka ke fakamatala mu’a he taimí ni ki ha fehālaaki lahi ne ke fai fakamuimuitahá, ’uhinga na’e hoko aí mo e me’a na’á ke fai ki aí?

MAIKOLO: [Fakakaukaú] Ko e hā e fa’ahinga fehu’i ko ia? Ko e hā ’okú ne fie ma’ú ? ’Oku ou faka’amu na’e lava ke u ’ilo’i e me’a ’okú ne fie ma’ú.

HOSEA: [Fakakaukau] ’Oku ou fie ’ilo pe ’oku mahino kiate ia ’ene fehalaaki na’e faí pea mo vakai pe na’á ne fakalelei’i e palopalemá.

MAIKOLO: [Fakakaukau] ’Oku ou ’ilo e me’a ’okú ne fie ma’ú. ’Oku ou fie ma’u liliu ’a e me’a ’oku ’ikai leleí ke lelei!

MAIKOLO: [Leʻo lahi] ʻOku ou manatuʻi ne tuʻu taha ha pehē ʻe heʻeku pule ngāué ne tōmui ha ngāue. Ko e mo’oni ’o e me’a na’e hokó na’e ’ikai ke u fakahoko ke a’u ha ngaahi liliu mei he ni’ihi ’oku ne mau fakafofonga’í. Talu mei ai, mo ’eku fakapapau’i ’e ’ilo ’e he taha kotoa pē ’a e me’a na’e hokó!

HOSEA: ’Oku ongo lelei ’aupito ia Maikolo. Hangē na’á ke ako ai ha me’á!

Foki ki he peesi 56

Ko e Hā ’Okú ne Feinga Ki aí? KONGA II

Fili ’a e ngaahi kongá pea fakatātāa’i ’a e ngaahi me’á ni. Fakatokanga ki he tokotaha tokoní: ’I he taimi ’oku pehē ai ke alea’í, tuku ke tali ’a e kulupú kimu’a pea ke toki hoko atu.

TOKOTAHA FAKAMATALÁ: Ko ia, ’oku tau ’i heni mo Hōsea ( tokotaha fai faka’eke’eké) mo Maikolo (ko e tokotaha kumi ngāué). ’E fai ’e Hosea ha fo’i fehu’i angamaheni ʻe 4. Te tau talanoa fekau’aki mo e founga ’e tali ai ’e Maikolo ’a e fehu’í. ’Okú ke maau?

HOSEA: Mālō e Lelei. Sai, ko e hā te ke lava ’o fakamatala’i mai kau kiate koé?

Alea’i:(1) Ko e hā ’a e me’a ’oku fie ’ilo ki ai e tokotaha fai faka’eke’eké ? (2) ’E faka’aonga’i fēfē ’e Maikolo ’a e “ko au ’i he sekoni ’e 30” ke fai ’aki ha talí? (Vakai, ki he fokotu’utu’u ’i he tafa’aki to’omata’ú.)

“Ko Au ’i he Sekoni ’e 30”

Hingoá
Kaveingá
Tu’unga Fakaakó
Ngaahi ’Ulungāngá
Faka’osi ’aki ha Fehu’i

TOKOTAHA FAKAMATALÁ: Sai, ko e me’a ’eni ’oku fakakaukau ki ai ’a e pulé.

HOSEA: ’E lava nai ke ne ’omi ha tali mahino? ’Okú ne fe’unga nai?

TOKOTAHA FAKAMATALÁ: Ko Ia ’oku totonu ke faka’aonga’i ’e Maikolo ’ene “ko au ’i he sekoni ’e 30.”

MAIKOLO: Ko Maikolo Fonua au. ’Oku ou tohi kole mai ke hoko ko ho’o pule tauhitohi fo’oú. ’Oku ou ’osi ma’u ha taukei ngāue ’i he ta’u ’e ono pea kuó u ’osi taki ha timi ko ha kau tauhi-tohi ’e toko nima. Ne mau ngāue fakataha ’o holoki ’emau fakamole ki he ta’u kuo ’osí ’aki e 15% pea hiki ’emau koloa hū atú ’aki e 23%. Na’á ku ’osi ma’u ha tohi fakamo’oni ’i he tauhitohí pea ’oku ’i ai mo ’eku laiseni mei he pule’angá. ’I he faka’osinga ’o e uiké, ’oku ou manako he va’inga soká. ’Oku toe ’i ai ha me’a ’okú ke fie ’ilo ki ai?

HOSEA: ’Oku lelei ia, mālō ’aupito. Ko e hā hao ngaahi mālohinga kehe?

Alea’i:(1) Ko e hā ’oku fie ’ilo ki ai e tokotaha fai ’initaviú? (2) ’E faka’aonga’i fēfē ’e Maikolo ha fakamatala ’oku ongó ke tali ’aki? (Vakai, ki he fokotu’utu’u ’i he tafa’aki to’omata’ú.)

Fakamatala Ongó

Fakamahino’i ha pōto’i ngāue pe mālohinga
Sīpinga pau
Olá
Fakahoa e fie ma’u

TOKOTAHA FAKAMATALÁ: Ko e me’a ’eni ’oku fie fanongo ki ai ’a Hoseá.

HOSEA: ’Okú ne ma’u nai e pōto’i ngāue pe taukei ’oku mau fie ma’ú? Te ne lava nai ’o fakamo’oni’i ia ’i he ngaahi olá?

TOKOTAHA FAKAMATALÁ: Koe’uhí ko e me’a ’eni ’oku fie ma’u ’e Hoseá, mahalo ’e lelei ange ke faka’aonga’i ’e Maikolo ha fakamatala ’oku ongó ke tali ’aki.

MAIKOLO: Tuku mu’a ke u ’oatu ha fakatātā. ’Oku ou kumi ma’u pē ha ngaahi founga ke fakasi’isi’i ai e fakamolé. Hangē ko ’ení, ’i he māhina ’e tolu kuohilí ne u ’alu ki hoku pule ngāué ’o talaange na’a mau mole ’aki ’a e meimei 3000 he uike koe’uhí ko e ngaahi totongi tōmuí. Na’á ne ta’etui ’i he kamata’angá, ka na’á ku fakahā kiate ia ’a e ngaahi mata’ifiká. Ko ia na’á ne kole mai ke fakalelei’i e palopalemá. Na’e laka hake ’i ha uike 10, ’eku lava ke fakasi’isi’i ’a e totongi mo’ua tōmuí ’aki e ’aho ’e 30 ki he fo’i tohi mo’ua kotoa pē, pea na’e fakahaofi ai e lauafe. Te u lava ’o faka’aonga’i ’a e taukei fakalelei’i palopalema ko ’ení ke tokoni ki he Kautaha Sipotí.

TOKOTAHA FAKAMATALÁ: Ko e fehu’i ’eni ’e taha—’oku ’ikai ke tau fie fanongo ki ai!

HOSEA: Ko e hā ha ni’ihi ho ngaahi vaivai’angá?

Alea’i:(1) Ko e hā ’oku fie ’ilo ki ai e tokotaha fai ’initaviú? (2) ’E founga fēfē ha tali ’a Maikolo ke liliu e me’a ’oku ’ikai leleí ke hoko ko ha me’a lelei? (Vakai, ki he lfokotu’utu’u ’i he tafa’aki to’omata’ú.)

Liliu ’o e Koví ki he Leleí

Vahevahe ha vaivai’anga ’oku angamaheni ’aki ’e ha kakai tokolahi.
Fakamatala’i pau e founga kuó ke ikuna’i ai ’a e vaivai’anga ko iá.
Tānaki atu ha me’a mei ho’o fakamatala ivi mālohí.

TOKOTAHA FAKAMATALÁ: Ko e me’a ’eni ’oku fakakaukau ki ai e tokotaha fai ’initaviú.

HOSEA: ’Okú ne ’ilo’i nai hano vaivai? Kuó ne fai nai ha me’a ke fakalelei’i ’aki ia?

TOKOTAHA FAKAMATALÁ: Koe’uhí he ko e me’a eni ’oku fie fanongo ki ai ’a Hoseá, ’e lava ke liliu ’e he tali ’a Maikoló ha me’a ’oku ’ikai lelei ke hoko ko ha me’a ’oku lelei.

MAIKOLO: Na’e pehē ’e he ni’ihi ’oku ou fu’u tokanga lahi ki hono tokoni’i e kau totongi mo’uá ke totongi taimi totonu honau mo’uá. Ko ia, kuó u feinga mālohi ke potupotutatau e ngaahi ola mei he totongi mo’uá mo e tokoni ki he kasitomaá. Pea na’á ku ako ha me’a lahi. ’I he’eku tokanga lahi ange ki he kasitomā kotoa pē mo ’enau ngaahi fie ma’ú, ’oku ou tokoni ai ke toe vave ange hono totongi ’o e kautahá. Pea na’á ku ma’u ’a e pale ki he tokotaha ngāue lelei mo e kakaí he māhina kuo hilí.

TOKOTAHA FAKAMATALÁ: Sai, ko e fehu’i anga maheni faka’osi ’eni ’e taha.

HOSEA: Lelei Maikolo Mālō. Ko e hā ’okú ke fie ngāue ai kiate kimautolú?

Alea’i:(1) Ko e hā ’oku fie ’ilo ki ai e tokotaha fai ’initaviú? (2) ’E faka’aonga’i fēfē ’e Maikolo ha fakamatala ’oku ongo mālohí ke tali ’aki? (Vakai, ki he fokotu’utu’u ’i he tafa’aki to’omata’ú.)

Fakamatala Ivi Mālohí

Fakamahino’i ha pōto’i ngāue pe mālohinga
Sīpinga pau
Olá
Fakahoa ki he fie ma’ú

TOKOTAHA FAKAMATALÁ: Ko e me’a leva ’eni na’e fakakaukau ki ai ’a e tokotaha fai ’initaviú.

HOSEA: ’Okú ne ’ilo e me’a ’oku tau fie ma’ú? ’Okú ne tokanga ki ai?

TOKOTAHA FAKAMATALÁ: Koe’uhí ko e me’a ’eni ’oku fie ma’u ’e he tokotaha fai ’initaviú, ’e lava ke faka’aonga’i ’e Maikolo ha fakamatala ivi mālohi ’e taha ke tali ’aki.

MAIKOLO: Lelei ia. ’E Hōsea, na’e mahu’inga ’aupito ’a e savea na’á ku fai ma’á e Kautaha Sipotí. ’Oku fakatefito ho’omou tokangá ’i hono fakatau atu ’o e nāunau sipotí pea ’oku ola lelei ia. Na’á ku fanongo ’oku mou kamata ’i ha koloa fo’ou mo lelei ange. ’Oku ou fie ngāue mo ha kautaha lelei ’oku tupulaki. ’Oku toe ’i ai pē foki ’eku ’ilo lahi ki he sipotí mo e fakamālohisinó. ’I he ta’u kuo ’osí, ne u hoko ai ko ha tokotaha faiako soka ta’etotongi, pea ne u tokoni ke toe lelei ange ’a e kātakí mo e va’ingá. ’Oku mahino kiate au e me’a ’okú ke feinga ke lava’í pea te u lava ’o tokoni atu ke fai ia.

Foki ki he peesi 57

Akoako Fai Hano Tali e Fanga Ki’i Fehu’i Angamahení

Kimu’a he’etau fakataha hokó, akoako tali ’a e ngaahi fehu’í ki ho hoa ngāué, fāmilí pe kaungāme’á.

NGAAHI FEHU’I ANGAMAHENI	KO E HĀ ’OKU FIE KI AI E TOKOTAHA FAI ’INITAVIÚ ’O KAU KIATE KOÉ	ME’ANGĀUE KI HE TALI FEHU’Í
Ko e hā te ke lava ’o fakahā mai kau kiate koé?	’Oku lelei ’ene leá? ’Okú ne fe’unga nai?	“Ko au ’i he sekoni ’e 30”
Ko e hā ho ngaahi mālohingá?	’Oku fe’unga nai ’ene taukeí mo ’etau ngaahi fie ma’ú?	Fakamatala ʻoku ongó
Ko e hā ho ngaahi vaivai’angá?	’Okú ne faitotonu? Kuó ne toe fakalakalaka ange ai?	Ngaahi liliu ki he leleí
Ko e hā ’okú ke fie ngāue ai ma’amautolú?	Kuó ne fai nai ’a e fekumi? ’Oku ’i ai ha’ane ngaahi taumu’a?	Fakamatala ʻoku ongó
Fakamatala’i e fehālaaki lahi na’á ke fai fakamuimuitahá.	’Oku ’uhingamālié pē ’ene faka’uhinga’i e fehālaakí? Na’á ne ako mei ai?	Liliu e koví ki he lelei
Ko e hā hao fakakaukau ki ho’o pule ngāue fakamuimuitahá?	’Okú ne faka’apa’apa’i e kau takí?	Fakamatala ʻoku ongó
’Okú ke tali fēfē ʻa e mafatukituki ’o e ngāué?	’Okú ne fatongia’aki e ngaahi palopalemá?	Fakamatala ʻoku ongó
Kuo ’i ai nai ha taimi ne ’ikai tali ai kimu’a ho’o ngaahi fakakaukaú?	’Okú ne vilitaki? ’Oku ne fakatu’amelie?	Ngaahi liliu ki he leleí
Ko e hā ho’o ngaahi taumu’a ngāue ma’u’anga mo’uí?	Te ne lava nai ’o tokoni ke tau lavame’a? ’Oku pau nai hono lotó?	“Ko au ’i he sekoni ’e 30”
Ko e hā ’a e vahenga ’okú ke ’amanaki ki ai?	’Oku fakapotopoto nai ’ene ngaahi ’amanakí?	Tali ’aki ha fehu’i
’Oku ’i ai ha ngaahi fehu’i ’okú ke fie fai mai?	’Okú ne tokanga ki ai? ’Okú ne mahu’inga’ia nai?	Tali ’aki ha fehu’i

’E founga fēfē ha’aku Alea’i Ha Ngāue ’Oku Fe’unga Mo ’Eku Fie Ma’u? (’Ekitivitī Fili)

Lau:’I he taimi ’oku fakakaukau ai e kautahá ke foaki mai ha ngāué, ’e lava ke tau alea’i ’a e ngaahi tūkunga ’o e ngāué. ’Oku kau ’i he ngaahi me’a ko ’ení ’a ’etau vahé, taimi mo e fuoloa ’etau ngāué, ngaahi tūkunga fakaengāué pe ngaahi me’a kehé. Ko e taumu’á ke loto tau’atāina mo faitotonu pea ke fiefia e taha kotoa pē ’i he olá.

Alea’i:Ko e hā ’oku faingata’a fekau’aki mo e aleá? Ko e hā ka ke fai ai ha aleá?

Lau:Ko e ngaahi sitepu ’eni ’e nima ’e lava ke tau faka’aonga’i ke teuteu ki he fa’ahinga fealea’aki ko ’ení:

’Ai ke tomu’a ’ilo’i ’etau ngaahi fie ma’ú.
Fakakaukau’i pe ko e hā ’oku mahu’inga tahá pea mo ha ngaahi fo’i lea lelei fe’unga.
Ako ’a e me’a ’e lava ke ’oatu ’e he tokotaha ’oku ’a’ana e kautahá pea ko e hā ’oku mahu’inga kiate kinautolú.
Lotua ha tataki fakalaumālie; fakakaukau ki ha ngaahi founga ke tau fakatou “ikuna” ai mo e kautahá.
Akoako fai e fealelea’aki ko ’ení mo ha mēmipa ’o e fāmilí pe kaungāme’a.

Akoako Fakahoko:Faka’aonga’i ’a e saati ko ’ení ke fakakaukau ki ho’o fie ma’u fekau’aki mo e ngāué.

Ko e ngaahi sīpingá ’ena ’i he lanu kuleí, tohi pē ’i ’olunga ai.

Fakafikefika takitaha ’o fakatatau ki he’ene mahu’inga kiate koé. Faka’aonga’i ’a e “1” ko e me’a mahu’inga tahá.
Fakapapau’i e me’a ’okú ke pehē ko e tu’unga si’isi’i taha ki he fie ma’u takitaha.
Alea’i ’a e ngaahi me’á ni mo ho malí pe fāmilí. Tuku ke nau fakahaa’i ’a e ngaahi me’a ke fakamu’omu’á pea nau fokotu’u fakataha e tu’unga si’isi’i tahá. Kapau ’oku ’i ai ’a e ngaahi faikehekehé, feinga ke loto taha.

KO ’EKU NGAAHI FIE MA’U (Tānaki atu ha ni’ihi kehe)	KO ’EKU ngaahi me’a ke FAKAMU’OMU’Á (ke fakafika takitaha; 1 ’a e mā’olunga tahá)	NGAAHI ME’A KE FAKAMU’OMU’A HE FĀMILÍ (’oku nau fakafika takitaha; 1 ’a e mā’olunga tahá)	SI’ISI’I TAHA KE TALÍ (fakangatangata ’o e taupotu taha ki laló ki he fie ma’u takitaha)	NGAAHI ME’A KE FAKAMU’OMU’Á ’E HE PULE NGĀUÉ (’enau ngaahi faka’amú/ngaahi fie ma’u ’i he mahu’inga tahá, ’o kapau ’okú ke ’ilo)
Vahe:	1	2	3000/mahina	Tu’unga vāhengá 2200 – 3200
Houa Ngāue	5	1	’Ikai ha Sāpate	Ngāue ’i he faka’osinga e uiké ’i he taimi ’oku fie ma’ú
’Ātakai Ma’a	6	5	’Ikai ha kemikale fakatu’utāmaki	Kemikale ’okú ne fakavave’i ’a e ngāué
Kaungā-Ngāué	3	6	Faitotonú	Tauhi taimi, ngāue mālohí
Faingamālie	2	4	fakahikihiki ’aho ’e 90	Tokotaha ngāue fakatimi
Tokanga’i ’o e mo’ui leleí	4	3	---

Alea’i:Ko e hā na’á ke ako mei he me’a ko ia ne hokó?

Akoako Fakahoko:Ko ’eni ke fakakaukau ki ha kautaha ’okú ke fie ngāue ai. Ko e hā ’enau ngaahi me’a mahu’ingá? Te ke lava ’o feinga ke ’ilo’i e me’a ’oku mahu’inga taha kiate kinautolú? Tohi’i e ngaahi me’a ’oku fakamu’omu’a ho’o pule ngāué ’i he saati ’i ’olungá kimu’a ’i ho ’initaviú.

Alea’i:Mei ho’o ngaahi a’usiá, te ke fakahoa fēfē ho’o ngaahi fie ma’ú ki he ngaahi faka’amu ’a e ngāue’angá?

Tokoni:

Kapau ’oku fu’u mā’ulalo ha faingamālie, ki’i fakalongolongo pē. Tatali he sekoni ’e 10 kimu’a peá ke toki fai ha tali. ’Oku fa’a hanga pē ’e he tokotaha ’okú mo aleá ’o ’oatu ha fokotu’u ’oku lelei angé ke motuhi ’aki e fakalolongó.

Akoako Fakahoko:Mo ha mēmipa ’o e fāmilí pe kaungāme’a, ’aki hano fa’ifa’itaki ’eni.

Lau ’a e tūkunga ko ’ení: ’I he ’uluaki ’initaviú, na’e ’ilo ai ’e Kofi ko e tu’unga vāhenga ki he lakangá ni ko e 95 - 105 he ’aho. Ko ia ’eni he ’initaviu hono uá. ’Oku fie ’oange ’e he kautahá ’a e ngāue ki ai ’i he 96 he ’aho. ’Oku fie ma’u ’e Kofi ke ’oua toe si’i hifo he 100 he ’aho. Te ne fie ma’u tokoni foki he fefononga’akí pea kuó ne ’osi fili he ’ikai ke ne ngāue Sāpate.
Fakatātaaʻi ’e ha taha ’o kimoua ’a e pule ngāué kae fakatātaa’i ’a Kofi ’e he tahá. ’Oku kamata ’a e pule ngāué ’i he’ene talaange kia Kofi ’a e 96 he ’ahó. ’Okú ne kole ange ke ngāue ’i ha Sāpate ’e ua he māhina. ’Oku totonu ke feinga ’a Kofi ke alea’i ha founga ’e tali lelei ’e he ongo fa’ahí.
Fakafetongi leva ’a e fatongiá pea toe ’aliaki pē.

Alea’i:Na’e fēfē ia? Na’á ke tali e fehu’í ’aki ’a e fehu’i? Na’á ke fakakaukau ki hono alea’i ha ngaahi monū’ia kehe?

Lau:Ko e founga ’eni ’e taha ne mei iku ki ai e fealēlea’aki ’a Kofí. Tau lau ’i he tēpile ko ’ení. Ko hai ’oku ikuná? Na’a nau fakalelei’i ’a e ngāue Sāpaté?

’ULUAKI FOKOTU’Ú	MAHU’INGA KI HE KAUTAHÁ	MAHU’INGA KIA KOFI	KO E HĀ ’OKU ALEA’I ’E KOFÍ	FAKALELEI’I ’O E FOKOTU’Ú
Ko e vahé ko e 96 he ’aho	’E lava ke totongi ’e he kautahá ’o a’u ki he 98 he ’aho ki ha taha ’i he tu’unga taukei ’o Kofí.	’Oku fie ma’u ’e Kofi e 100 he ’aho. Ko e 3 mei he 100 ko iá ’e totongi ’aki e fefononga’aki ki he ngāué.	’Oku kole ’e Kofi ki he kautahá ke 97 he ’aho mo ’ene totongi pasí ke 3 he ’aho.	’Oku tali ’e he kautahá ki he vahe ’a Kofí ko e 97 he ’aho mo totongi ’ene totongi pasí. ’Oku fengāue’aki e kautahá mo e kautaha pasí. ’Oku nau totongi pē ’e kinautolu ’a e 1 he ’aho ki he totongi pasi ’a Kofí.

Alea’i:Fēfē kapau ’e ’ikai ke mou lototaha ha me’a? Te ke li’aki e faingamālié kapau ’oku ’ikai fe’unga ia mo ho’o fie ma’ú?

Lau:’I hono akoako fakahoko ho’o ngaahi taukei ’i he aleá, te ke fa’a lava ’o a’usia ha ngaahi aleapau ’oku lelei ki he taha kotoa ’oku kaunga ki aí. Ko e hā pē ’a e aleapau ’okú ke faí, kole ke fakapapau’i atu ia ’i ha tohi ’i ha ’aho pau. ’Oku malu’i ai ’a e tokotaha kotoa pē!

Sīpinga ’o e Tohi Kolé

Sīpinga ’o e Hisitōlia Ngāué

Fakamatala Fakafo’ituituí.
Hingoa Kakató	Viliami ’Ōfisi
Tangata/Fefine	Tangata
’Aho Fā’ele’í	16 ’o ’Epeleli 1980
Feitu’u na’e Fā’ele’i Aí	Tofoa, Tonga
Tu’unga Malí	Te’eki Mali

Puipuitu’a Fakaakó
2007 – 2011	Tohi fakamo’oni Ako meí ha ’Apiako Fakatekinikale ’a Tongá
2000	’Osi mei he Kolisi Tongá

Taukei Fakangāué
2004 – 2006	ngāue fakafaifekau taimi kakató
2007 – 2011	ngāue ko ha taki ’o e timi ’i he Falekai ’Emalatá
2011 –	fakafofonga ’o e Kautaha Me’alele Sunshine

Kalasi Akó
2009	Ako Ngāue Kuo Fakakakató
2013	Lava’i ako polokalama ako ngāue talitali kakaí
2012	Lava’i e kalasi he polokalama ako ki he ngaahi pisinisi īkí.

Ngaahi Lea Fakafonuá
Faka-Tongá	Lea fakafonua ’oku ngāue ’akí
Faka-Pilitānia	Lelei

Ngaahi Tohi Fakamo’oni
1. Senitulā ’Ōsai	Tel: 25421
2. ’Ēliki Kātoa	Tel: 24326