Wase 23

“Vakadeitaka na Nomu iVako”

“Na iteki kei na tikina kei Saioni era ivakatakarakara ni veivanua tabu e tukuna na Turaga me ra vakasoqoni vata kina na Nona Yalododonu ena veisiga e muri me ivakaruru mai na cavā.”

Na Bula nei Ezra Taft Benson

Ena ika 13 ni Janueri, 1935, era a tokoni Ezra Taft Benson yabaki 35 kina na lewenilotu ena iTeki na Boise Idaho me imatai ni daunivakasala ena nodra mataveiliutaki ni iteki. Ena ruku ni veidusimaki nei Peresitedi Scott S. Brown, a ciqoma kina o Peresitedi Benson e vuqa na madigi ni veiqaravi, veiiliutaki, kei na veivakavulici. Me vakaoqo, a vakaitavi o koya ena nona vakabulabulataki tale mai na Lotu e dua na Matabete i Melikiseteki,¹ ka veivuke ena liutaki ni sasaga ni iteki ena kena cakacakataki na parokaramu ni welefea ni Lotu.²

Ena 1938 sa tubu na iteki me sivia na 8,000 na lewena, eratou sa mani vakatulewa kina na Mataveiliutaki Taumada me wasei me tolu na iteki. E tukuna o Peresitedi Benson ni a “kurabui”ena gauna a kacivi kina ena ika 27 ni Noveba, 1938, me vakatulewa ena dua vei iratou na iteki oqori. A tukuna o Flora na watina vei iratou na luvena, ni sa dua na veivakalougatataki vei tamadratou me ciqoma na veikacivi oqo.³

Na nona veiqaravi vakaperesitedi ni iteki o Peresitedi Benson sa ka ni veivakalougatataki ki na iteki raraba. A tomana nona vakavuvulitaka na ivakavuvuli eso ni welefea, ka dau vagolea vakalevu na nona vakasama vei ira na itabagone. Ni bera ni tekivu e dua na soqoni ni koniferedi ni iteki, a raica e dua na ilawalawa cauravou ni ra tovolea tiko me ra dro tani yani mai valenilotu. “Eratou muri sobu yani vakamalua ki na katuba e muri, ka vakaraica toka na vanua ni wawa e liu me kakua ni kilai nodra sa lako. Ena gauna vata oqori a kalawa mai kina ki tuba [o koya] mai na nona valenivolavola, dikeva na veika e yaco tiko, ka dodoka yani na ligana me ologi iratou na gonetagane. ‘Au marau dina niu raici kemudou ra cauravou,’ e kaya yani. ‘Tou lako sara ki koniferedi.’ A kauti iratou sara yani ki na iyatu dabedabe e liu, ka qai kacivi iratou e muri me ratou wasea na nodratou ivakadinadina.”⁴

Ni se bera ni oti e rua na vula mai na nona veiqaravi vakaperesitedi ni iteki o Peresitedi Benson, a yaco tale vua e dua na ka veivakurabuitaki. A soli vua na cakacaka vakasekeriteri liu ni Matabose Vakamatanitu ni iSoqosoqo Cokovata ni Dauteitei, ka na gadrevi kina me laki cakacaka e Washington, D.C. A vakasuka taumada na isolisoli oqo, ia ni oti nona veitalanoa vata kei Flora kei iratou na Mataveiliutaki Taumada a qai ciqoma.⁵ Ni vakacegui mai na itutu vakaperesitedi ni iteki ena ika 26 ni Maji, 1939, a vola kina ni oya, “na siga dredre duadua e qai bau sotava. … Ena noqu vosa [vei ira na lewe ni iteki] Au a vakalougatataki vakalevu mai vua na Turaga ia sa dredre ga niu kinoca noqu luluvu. E sega tale na tamata vinaka cake e vuravura[kau] lomani ira yadua.”⁶

Eratou a toki na Benson ki Bethesda, mai Maryland, voleka ki Washington, D.C. Ni oti vakalailai e dua na yabaki, erau a veisiko yani o Peresitedi Rudger Clawson, na Peresitedi ni Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua, kei Elder Albert E. Bowen, mai na Kuoramu talega ni Le Tinikarua, me rau tauyavutaka e dua na iteki vou. A sotavi Ezra Taft Benson o Peresitedi Clawson ka kaya, “I Baraca Benson, e vinakati iko na Turaga mo peresitedi ni iteki oqo. Na cava beka e rawa ni o tukuna kina?” A baci kurabui tale o Peresitedi Benson. A tukuna vaqo o koya, “Au sega ni kilai ira na tamata oqo. Se bera ga ni dua na yabaki noqu mai tiko eke.”⁷ Ia a ciqoma ena yalomalumalumu na veikacivi ka liutaki ira e rauta ni sivia e 2,000 na lewenilotu ena dua na iteki rabailevu na vanua e qarava. A vosa o Flora me baleta na nona veiqaravi: “A taleitaka o koya. E sega ni kauwaitaka o koya na itutu ia na reki e kauta mai na nona rawa ni veivuke vei ira e lewevuqa me ra raica na dina ni kosipeli.”⁸

E muri, ni dua o koya na iApositolo, a sikova o Peresitedi Benson na veiiteki e vuravura raraba. A kaya o koya: “Au dau tukuna vua na watiqu ena so na gauna, niu lesu mai na veisiko voli ena iteki, niu sega ni kila vakavinaka sara se na vakacava tu o lomalagi, ia au na sega ni kerea e dua na ka vinaka cake mai kea mai na noqu na rawata na marau kei na reki ena noqu duavata kei ira na mataqali tagane kei na yalewa au dau sotavi ira ena loma ni veiiliutaki ena veiiteki kei na tabanalevu kei Saioni kei na veitabana ni kaulotu e vuravura. Eda sa vakalougatataki dina vakalevu sara.”⁹

E dua na inaki ni iteki me “vakaduavatataki ira ka vakavinakataki ira na lewenilotu…ena kena vakarautaki vei ira na veiparokaramu ni Lotu, na cakacaka vakalotu, kei na veidusimaki vakosipeli.”

iVakavuvuli nei Ezra Taft Benson

Ni da lewe ni Lotu, eda vakasoqoni vata ena veiiteki kei Saioni.

Era dau vakatataro ena so na gauna o ira era sega ni lewenilotu, “Na cava na iteki?” Era dau vakatataro talega vakakina na lewenilotu, “Na cava na kena bibi e dua na iteki? Na cava na kena ibalebale vei keda vakalewenilotu?”

Vei ira era sega ni lewenilotu, na iteki e vaka ga e dua na tabacakacaka vakalotu ena veimatalotu tale eso. Na iteki e dua na iwasewase vakavanua ka tiko kina e vica na tabanalevu (ivavakoso) ka liutaka e dua na mataveiliutaki.

Vei keda na lewenilotu, na vosa iteki e dua na ivakamacala ka vakatakarakarataki. Raitayaloyalotaka ena nomu vakasama e dua na valelaca levu ka ra taura cake tu na wa era vakadre ki na ivako se kaukamea era teki tu vakaukauwa ena loma ni qele. Era vakatautauvatataka na parofita na Saioni ni gauna oqo ki na dua na valelaca levu ka vakaruruga tu na vuravura [raica na Aisea 54:2; 3 Nifai 22:2]. Na valelaca oqori era tokoni tu ena wa ka ra vakadreti ki na iteki. Io, na veiiteki oqori, era isoqosoqo wasei vakaiyalayala ni vanua ka roboti vuravura taucoko. Ena gauna oqo sa vakasoqoni tiko o Isireli ki na veiiteki kei Saioni.¹⁰

E dua na iteki e tiko e va na kena inaki:

1. Na iteki yadua, e liutaki mai vei iratou e tolu na bete levu, ka tokoni mai vei ira e le tinikarua na turaga ka vakatokai me matabose e cake, sa yaco me ivakatagedegede lailai ni lotu vei ira na Yalododonu ena dua na iwasewase ni vanua. Na kena inaki me vakaduavatataki ira ka vakavinakataki ira na lewenilotu era vakaitikotiko ena veivanua oqori ena kena vakarautaki vei ira na veiparokaramu ni Lotu, na cakacaka vakalotu, kei na veidusimaki vakosipeli.

2. O ira na lewe ni iteki me ra ivakaraitaki se ituvaki ni ivalavala dodonu.

3. Me ra itataqomaki na iteki. Era na vakayacora oqo na lewenilotu ni ra duavata ena ruku ni nodra veiliutaki na nodra veiliutaki ni matabete ena nodra dui vanua ka soli ira me ra cakava na nodra itavi ka maroroya na nodra veiyalayalati. Na veiyalayalati oqori, kevaka e maroroi, ena yaco me itataqomaki mai na cakacala, mai na ca, se na ivalavala ca.

Eda na tara ga na valetabu ena veivanua e tu kina na iteki. Na veivakalougatataki kei na cakacaka vakalotu ni valetabu ena vakarautaka e dua ki na bula vakacerecerei. Io, ena sega ni rawa me ra yadua na valetabu na veiiteki, ia eda sa vakadinadinataka tiko ena gauna oqo eso na cakacaka vakasakiti, io na cakamana, ena kena tara tiko na valetabu ena veiyasai vuravura duidui eso. Na veiparokaramu oqori ena rawa kina vei ira na lewe ni Lotu me ra ciqoma na veivakalougatataki taucoko sara ni Turaga.

4. Na veiiteki era ivakaruru mai na cava ena sovaraki mai ki vuravura.¹¹

Era tauyavutaki na veiiteki me vukei ira na itubutubu ena nodra vakavulica na kosipeli ka tuberi ira na luvedra ki na veicakacaka vakalotu ni veivakabulai.

Eda wilika ena Vunau kei na Veiyalayalati:

“Raica ko ira na itubutubu mai Saioni, se ena dua na itekisa tauyavutaki tu, me ra vakavulici ira na luvedra ena ivakavuvuli dina ni ra sa yabaki walu; io na ivakavuvuli ni veivutuni, na vakabauti Jisu Karisito na Luve ni Kalou Bula, na papitaiso kei na isolisoli ni Yalo Tabu e na veitabaki ni liga; ia kevaka e sega, era na cudruvi kina. Raica oqo na ivakaro vei ira na lewei Saioni, se ena dua ga na nona iteki sa tauyavutaki tu.” (68:25–26; vakamatatataki.)

Eke o na raica kina e dua na inaki levu ni iteki. Era sa tauyavutaki me ra vukei kina na itubutubu “ka tiko na luvedra e Saioni” me ra vakavulica vei ira na kosipeli i Jisu Karisito ka qarava na veicakacaka vakalotu ni veivakabulai. Era tauyavu na veiiteki me ra vakavinakataki kina na Yalododonu, ia na veivakatorocaketaki oqo e tekivu mai vale ena veidusimaki mana vakosipeli.¹²

Ni ra rokataka na lewe ni iteki na nona ivakatagedegede ni savasava na Turaga, sa yaco na iteki me dua na ivakatakarakara totoka me raica ko vuravura raraba.

E tukuna na Turaga: “Ia ka torocake tikoga na totoka kei na lagilagi kei Saioni, ia me vakalevutaki na nona tikina; me vakadeitaki na kena ivako; raica au sa kaya vakaidina vei kemudou, me tucake mai ko Saioni ka tokara na nona isulu vakaiukuuku. (Vunau kei na Veiyalayalati 82:14.)

Eke e tukuna tale kina na Turaga e dua tale na inaki cecere ni dua na iteki: me dua na ivakatakarakara totoka me raica ko vuravura taucoko. Na malanivosa “me tokara na nona isulu vakaiukuuku” e vakaibalebaletaki, io ki na savasava e loma e dodonu me rawata na lewenilotu yadua e vakatokai koya me Yalododonu. O Saioni “ko ira na yalosavasava.” (Vunau kei na Veiyalayalati 97:21.)

Ena vaqaqacotaki na iTeki kei Saioni ka vakalevutaki na iyalayala kei Saioni ni ra bulataka na lewenilotu na ivakatagedegede ni savasava e namaka na Turaga vei ira na Nona tamata digitaki.¹³

Na iteki yadua ena itataqomaki ka ivakaruru mai vei ira na meca o koya e laurai kei koya e sega.

Baci dua tale na ivakatakila mai vua na Turaga e vakamacalataki kina vaqo na inaki ni iteki: “Au sa kaya vakaidina vei kemudou kecega: Dou tucake ka rarama mai, io me cila yani na nomudou rarama mei ivakaraitaki vei ira na veimatanitu; Ia me ra vakasoqoni vata yani ki na vanua ko Saioni kei na kena veisiteki, io me nodra idrodro, ka nodra ivakaruru mai na cava; me ra taqomaki kina ni sa sovaraki mai ki vuravura na nodra cudru waqawaqa.” (Vunau kei na Veiyalayalati 115:5–6.)

Ena ivakatakila oqo e soli kina e dua na ivakaro me da vakacilava na noda rarama me yaco me ivakarau ki na veimatanitu. Na ivakarau e dua na rula ni ivakarau ka na kila kina e dua na kena dodonu se kena vinaka. Me ra ivakarau ni savasava na Yalododonu me raica ko vuravura. Oqori na totoka kei Saioni.

E qai vakatakila mai na Turaga na iteki kei Saioni me ra “nodra idrodro ka nodra ivakaruru mai na cava, me ra taqomaki kina ni sa sovaraki mai ki vuravura na cudru waqawaqa ena gauna ena sovaraki mai kina ki vuravura.” Na veiiteki me ra nodra idrodro na Yalododonu mai na meca e laurai kei koya e sega ni laurai. Na idrodro sai koya na veidusimaki e vakarautaki mai na sala vakamatabete me vaqaqacotaka na ivakadinadina ka vakayaloqaqataki kina na duavata vakamatavuvale kei na buladodonu ni tamata yadua.

Ena Nona vakamacalataka na Nona ivakatakila ena Vunau kei na Veiyalayalati, sa vakasalataka kina na Turaga: “Ni na yaco kusarawa na siga ena kau tani kina e vuravura na vakacegu, ka na mai lewa na nona matanitu na tevoro, raica e sa bera tiko ni yaco, ia sa voleka sara na kena gauna” [Vunau kei na Veiyalayalati 1:35].

Nikua … eda sa raica na kena sa yaco na yalayala oqo, ka sa vakaraitaka tiko kina ko Setani ena kaukauwa levu ena “nona iyalava”—na vuravura. E sega vakadua ni se bau cecere cake na nona veivakauqeti, ia o ira ga era sa taura me nodra idusidusi na Yalo Tabu—ka muria na ivakasala mai vei ira na iliuliu ni matabete—era na taqomaki mai na veivakacacani ni nona veivakauqeti ca.

E kaya talega na Turaga ena ivakatakila taumada oya ni na tu Vua na kaukauwa vei ira na Nona Yalododonu, “ka na liutaki ira” [Vunau kei na Veiyalayalati 1:36]. E vakayacora oqo ena Nona cakacaka mai vei ira na Nona italai digitaki kei ira era vakadonui ena veiiteki kei na tabanalevu.¹⁴

Ni da soqoni vata kei ira na itokani Yalododonu, eda raica kina ni iteki e rawa ni “io me nodra idrodro, ka nodra ivakaruru mai na cava” (V&V 115:6).

Ni sa tubu na Lotu, sa bibi sara me da tara cake vakaukauwa ka vakavinaka, ka tu ena noda veiiteki vakarautaki na veika e ganita me qaqa kina ka ra cakacaka vakaukauwa na veiiteki sa tu rawa me ra taucoko ena veika vakayalo. Na veiiteki oqo me ra vanua ni vakasoqoni vata kei Saioni nikua, ka gadrevi me ra vanua ni veitaqomaki vakayalo ka me tu vakataki koya ena veisala kecega e rawa kina.¹⁵

Na veiiteki kei na tikina kei Saioni era ivakatakarakara ni veivanua tabu a tukuna na Turaga me ra vakasoqoni vata kina na Nona Yalododonu ena veisiga e muri me ra ivakaruru mai na cava. O kemuni kei ira na luvemuni o ni na soqoni vata e ke mo ni sokalou, mo ni cakava na veicakacaka tabu vakalotu, mo ni veimaliwai, vuli, mo ni vakaitavi ena sere kei na ivakatagi, meke, drama, qito, ka mo ni vakavinakataki kemuni vakataki kemuni kina. E vakavuqa ni dau vakaduiduitaki na noda veivalenilotu ni ra tu kina na dudukilagi, ka dusi cake tu ki lomalagi ka ivakatakarakara ni ivakarau e dodonu me toso cake tikoga kina vua na Kalou na noda ivakarau ni bula.¹⁶

Na parofita ni iVola i Momani o Nifai a raica taumada mai na siga era na talabusese kina ena veiiteki taucoko e vuravura na Yalododonu. E raica na gauna ena vakarabailevutaka kina na Nona veitaqomaki na Turaga vei ira ni ra vakayavalati mai na cava ni veivakarusai ka dau yavalata na nodra bula. E parofisaitaka o Nifai: “Ia koi au ko Nifai, au sa raica na kaukauwa ni Lami ni Kalou, ni sa curumi ira na lewe ni lotu ni Lami, kei ira talega na nona tamata ni veiyalayalati na Turaga ka ra sa veiseyaki tu e dela i vuravura; ia era sa vakaiyaragi ena yalododonu kei na lagilagi ni nona kaukauwa na Kalou.” (Ai Vola i Momani, 1 Nifai 14:14.)

Eda kila mai na ivakatakila ni na yaco mai na veigauna ca, na veivakatovolei, kei na veivakacacani ena veigauna e muri, ia ena buladodonu era na taqomaki kina na Yalododonu. E dei tu na nona yalayala na Turaga ena iVola i Momani: “Ena vakabulai ira na tamata yalododonu ena Nona kaukauwa.” (1 Nifai 22:17.)¹⁷

Vakatutu ni Vuli kei na Veivakavulici

Taro

Ni o wilika oti na wase e 1, o na sauma vakacava na nona taro e dua ka taroga se cava na vuna era tauyavutaki kina ena veiiteki na lewe ni Lotu?
E vakananuma vei keda o Peresitedi Benson ni veiiteki era dau vukei ira na itubutubu me ra vakavulica na kosipeli vei ira na luvedra ka vakarautaka na cakacaka vakalotu ni matabete ena vukudra (raica na wase e 2). Na sala cava beka sa vaqaqacotaka kina na nomudou sasaga mai vale na nomudou iteki?
Na gauna cava beka o raica kina na nodra lako vata mai na lewe i dua na iteki me ra biuta e dua na ivakaraitaki “me raica ko vuravura taucoko”? (Raica na wase e 3.) Sa yaga vakacava vei iko na itaviqaravi oqo?
Ena sala cava e vakarautaka kina e dua na iteki na veitaqomaki mai na “meca e laurai kei koya e sega ni laurai”? (Raica na wase e 4.) Na madigi cava soti e tu vei keda me da vakaitavi kina ena noda iteki? Na cava eso na veivakalougatataki eda rawa ni ciqoma ni da vakayacora vakakina?

iVolanikalou Veisemati

Aisea 25:3–5; Maciu 5:14–16; Moronai 10:31–33; V&V 101:17–21; 133:7–9

Veivuke ni Veivakavulici

“O koya e matai ena veivakavulici e sega tale ni dau vakasama, ‘Na cava au na cakava ena kalasi edaidai?’ ia ena taroga ga, ‘Na cava era na cakava na noqu lewenikalasi edaidai?’; me kua ni, ‘Na cava au na vakavulica edaidai?’ e vinaka cake me, ‘Au na vukei ira vakacava na noqu lewenikalasi mera kunea na veika dodonu mera kila?’” (Virginia H. Pearce, “The Ordinary Classroom—a Powerful Place for Steady and Continued Growth,” Ensign, Nove. 1996, 12; cavuti mai na Teaching the Gospel: A Handbook for CES Teachers and Leaders [1994], 13).