Wase 8
Na Kaukauwa ni Vosa
“Na vosa ni Kalou, e volai tu ena ivolanikalou, ena nodra vosa na parofita bula, kei na ivakatakila yadua, e tiko kina na kaukauwa me vakaukauwataka na Yalododonu ka vakayaragitaki koya ena Yalotabu e valuta na ca, ka maroroya na vinaka, me kune marau kina ena bula oqo.”
Na Bula nei Ezra Taft Benson
Ena nona a qarava tiko o Peresitedi Thomas S. Monson na iKarua ni Daunivakasala vei Peresitedi Ezra Taft Benson ena Mataveiliutaki Taumada, oqo na ka e raica rawa: “Dau totolo sara na nona kidava o Peresitedi Benson na veika e kaumai vua. Dau sega ni taura e dua na gauna balavu me vakadeitaka na veivakauqeti ni Turaga ena nona vakatulewa ena veika e dau kau mai vua. Ena kena sa rui rabailevu na veika e qarava na Lotu nikua, ena veiyasai vuravura, kei na levu ni veika e kau mai e matadratou na Mataveiliutaki Taumada, na kenadau totolo ni qaravi na veika oqori sa bau ka bibi sara toka ena kena qaravi na liutaki tiko ni Lotu.”1
Ena ika 4 ni Epereli, 1986, ni a donumaka tiko na imatai ni nona koniferedi Raraba ni sa Peresitedi ni Lotu, e a vakatulewa tiko o Peresitedi Benson ena dua na soqoni ni iliuliu ni matabete. O ira na veitacini era a tiko ena soqoni o ya era raica na nona rawa ni “lako curuma na kena matailalai ka yacova sara yani na uto ni ulutaga.” Ena nona sa vosa vei ira na ivavakoso e a tukuna e levu sara na bolebole ka ra sotava tiko na Yalododonu Edaidai—me vaka na veitemaki, sasaga ni matavuvale, kei na dredre e sotavi ni sega ni vakamuri tiko na ivakaro kei na qaravi vinaka ni itavi ena Lotu—ka sa qai wasea na ka e raica ni rawa ni walia na leqa e sotavi tiko.
E a solia o Peresitedi Benson e dua walega na iwase ni nona vosa ena soqoni ni veiliutaki ni matabete o ya, sa qai kerea me na qai tabaki na kena vo ni vosa ena mekasini ni lotu ka dau tabaki mai ena gauna ni koniferedi. E tiko enai wase oqo na vosa taucoko o ya. Dina ga ni a vosa tiko vakadodonu o Peresitedi Benson vei ira na iliuliu ni matabete, e a vakatavuvulitaka na ivakavuvuli e ganita taucoko na lewe ni Lotu kece sara.
iVakavuvuli nei Ezra Taft Benson
1
Ena noda sa sotava tiko na bolebole ni bula oqo, e dodonu me da dinata sara vakalevu na wilika na vosa ni Kalou.
Kemuni na veiwekani, sa dua na iyaloyalo rairai totoka ni da raici kemuni yani na ilawalawa ni matabete veiliutaki ka kila na iwiliwili ni udolu vakaudolu na Yalododonu ko ni veiqaravi tiko vei ira kei na nomuni yalodina ka duavata ena vakabauta! E sega tale ni dua na ilawalawa ena dua na vanua mera na sota vakaoqo ena dua na inaki me vaka na ilawalawa oqo, se me na dua tale na ilawalawa—vakapolitiki, vakalotu, se vakamataivalu ena—tiko vei ira na kaukauwa ko ni yaco mai kina vakalewe levu eke nikua.
Eda sa bula donuya tiko na gauna ni bolebole lelevu. Eda sa bula donuya tiko na gauna e kaya kina vakaoqo na Turaga, “Ena kautani kina e vuravura na vakacegu, ka na mai lewa na nona matanitu na tevoro.” (V&V 1:35.) Eda sa bula donuya tiko na gauna e a raica kina o Joni na Dauvakatakila “A sa cudru vua na yalewa na gata levu ka laki ia na veivala kei ira na kena vo ni nona kawa o ira sa vakabauta na vosa ni Kalou ka taura tikoga na itukutuku kei Jisu.” (iVaka. 12:17.) Na gata o Setani; na yalewa e matataka tiko na Lotu i Jisu Karisito. Sa valuta sara tikoga oqo o Setani na lewe ni Lotu ka tiko na nodra ivakadinadina ka tovolea tiko mera vakamuria na ivakaro. E levu sara na lewenilotu era sa yalodina tikoga ka ra sa kaukauwa sara ia e so era sa tekivu yavalati mai. E so era sa lutu. E so era sa vakavatukanataka na parofisai nei Joni ni ena ivalu kei Setani, e so na Yalododonu era na vakamalumalumutaki. (Raica na Vaka. 13:7.)
E a raica talega na parofita o Liai na noda gauna ena nona a raica na raivotu ni tadra me baleta na vunikau ni bula. E a raica ni levu na tamata era na vakayayamo voli ga ena butobuto loaloa, ka vakatakarakarataka tiko na veitemaki ni tevoro. (Raica na 1 Nif. 12:17.) E a raica ni so era sa lutu tani, “era sa muria na sala tani,” e so era sa luvu ena uciwai dukadukali, ka so era sa lako voli ga ena “sala tani.” (1 Nif. 8:28, 32.) Ni da wilika na kena sa dewa na ivadi ca ni waigaga, se da wilika na kena sa luvuci keda na iyaloyalo vakasisila kei na bula velavela, eda sa bau liaca li ni oqo na sala tani kei na uciwai dukadukali ka a vakamacalataka o Liai?
E sega ni o ira kece e tukuna o Liai ni ra sa mate era vakavuravura. E so era sa lako mai kina vunikau ka kania na vuana. Eso sara ga na lewe ni Lotu nikua era tikovata kei ira oqori ka ra sa kania na vuanikau ka a raica o Liai ka ra sa mai yali.
E a raica talega o Paula na noda gauna. E a vakamacalataka ni o ya na gauna ni daubole, lawaki, dauvosa vakacaca, talaidredre, sega ni vakavinavinaka, viavialevu, na veika oqo ena sinai vutucoqa. (Raica na 2 Timo. 3:1–7.) Sa veivakaroti talega ka kaya, “Ia, ko ira na tamata ca kei ira na dauveitemaki era na tubucake me ra na ca sara ni ra sa ia na dauveivakacalai ka ra sa vakacalai talega ko ira. (2 Timo. 3:13.)
Na veivakaroti vakaoqori mai vei ira na parofita ena dau veivakalomaleqataki sara vakalevu, kevaka mera a sega ni vakaraitaka vata na kena iwali. Ena nodra vakauqeti mera veivakaroti eda na raica ni iwali ena sotavi ena bula vakayalo ni gauna oqo.
Ena nona tadra, e a raica o Liai na ititoko kaukamea ka lako curuma na butobuto loaloa. E a raica ni kevaka mera taura matua na tamata na ititoko kaukamea, era na drobula mai na uciwai dukadukali, era na bulati mai na sala tani, era na sega ni muri cala ena sala kina rusa. E muri sa qai vakamacalataka vakamatata o luvena o Nifai na ibalebale ni ititoko kaukamea. Ni rau taroga o Leimani kei Lemueli, “Na cava na ibalebale ni ititoko kaukamea?” Sauma o Nifai ka kaya, “O ya na vosa ni Kalou; kei na [namaka na yalayala oqo] o ira ga era na talairawarawa ki na vosa ni Kalou, ka ra na taura matua sara, era na sega ni vakarusai; ena sega talega ni rawai ira na veitemaki kei na gasau vidi ca kecega ni tevoro mera mataboko kina ka kauti ira yani kina veivakarusai.” (1 Nif. 15:23–24; kuri na matanivola kala.) Ena sega walega ni kauti keda na vosa ni Kalou ki na vua ni kau ka na kana vinaka mai na vua ni kau kecega, ia na vosa ni Kalou ena rawa ni da rawata na veivakaukauwataki meda vorata na veitemaki, na kaukauwa meda ravuta na veitemaki nei Setani, kei ira na nona italai.
Na itukutuku nei Paula e tautauvata kei na nei Liai. Ni oti na kena vakaraitaki na ituvaki ca ni ivalavala ca ena gauna mai muri—gauna mai muri vua ka gauna oqo vei keda!—e kaya vakaoqo vei Timoci: “Ia ko iko mo tudei ena ka ko a vakavulici kina. …
“Ni ko a kila na iVolatabu ni ko a se gone, oqori sa vakavukui iko rawa mo bula kina.” (2 Timo. 3:14–15; kuri na matanivola kala.)
Kemuni na veiwekani, oqo na isaunitaro kina bolebole levu ena gauna oqo. Na vosa ni Kalou, me vaka e tu ena ivolanikalou, ena nodra vosa na parofita bula, kei na ivakatakila yadua, me vaqaqacotaka na Yalododonu ka vakaiyaragitaki ira enaYalotabu me rawa ni ra valuta na vuni ca, kukuva matua na vinaka, ka kune marau ena bula oqo.2
2
Ni ra sa wili ivolanikalou na lewenilotu yadua kei na nodra matavuvale, era sa na qai veimuri ga mai na itaviqaravi ena Lotu.
Vei kemuni na iliuliu ni matabete keitou na kaya, ni vakanamata ga kina nodrau rai vaka-parofita o Liai kei Paula kei na so tale vakataki rau. Ena ivakasala o ya ko na raica kina na iwali ni bolebole ko sotava tiko nikua ena nomu maroroi ira na nomu sipi mai na “olive daukata” ka ra vakavolivoliti ira. (Raica na Maciu. 7:15; Cakacaka 20:29.) Keitou kila ni ko ni nanumi ira sara vakalevu na lewe ni nomuni tabanalevu kei na iteki ka vakayagataka e levu sara na gauna baleti ira. Sa levu sara na ka keimami nuitaka tu veikemuni na sa digitaki mo ni veiliutaki. Keitou biuta yani vei kemuni e levu sara na icolacola mo ni colata. Ko sa kerei mo cicivaka na parokaramu ni Lotu,vakatarogi ira ka vakasalataki ira na lewenilotu, raica me tuvaki vinaka na itutu vakailavo ni tabanalevu kei na iteki, qarava vinaka na welefea, tara na kena veivale, ka vakaitavi ena vica vata tale na itaviqaravi ena vinakati kina na nomu cau.
Ena sega ni rawa me guilecavi na itaviqaravi oqori se me biu vakatikitiki era sega ni kabi yadua mo na cakava vei ira o veiqaravi tiko vei ira Ena veiyabaki sa oti oqo, keitou dau vakaraitaka yani ka veivakasalataki ni so na itaviqaravi e dau veivakauqeti sara vakayalo mai na so tale na itavi. Ena yabaki 1970 e a kaya vakaoqo o Peresitedi Harold B. Lee vei ira na mata ni iwasewase:
“Keitou sa vakadeitaka ni o ira na lewenilotu era sa viakana tu ena kosipeli, me kakua ni vakaikuritaki, ni levu tu na veika dina e tu kina kei na kena ivakavuvuli. … Era tiko e so ka ra sa rairai guilecava beka ni iyaragi levu duadua ka na vakayagataka na Turaga me valuti kina na vuni ca na nona a kaya, na ivunau ni veivakabulai e rawarawa sara na kena kilai me vaka e volai tu ena ivolanikalou.” (Ena Regional Representatives’ Seminar, 1 ni Okot. 1970, t. 6.)
Ena dua na iTukutuku mai na Mataveiliutaki Taumada ena 1976, e a kaya kina o Peresitedi [Spencer W. Kimball]:
“Au sa vakadeitaka oqo ni o keda yadua, ena so na gauna ena noda bula me da na vakawilika ka vulica na ivolanikalou vakataki keda—me kakua ni vakadua walega, ia me caka vakawasoma. …
“Ena sega ni vakatovolei keda kina na Turaga, ena nona solia vei keda na veika oqo, ni o koya e soli vua vakalevu ena vinakati talega vakalevu mai vua.’ (Luke 12:48.) Na noda rawata na veika oqo, e kena ibalebale ni da na vakaitavi ena kena maroroi. Meda sa vulica na ivolanikalou me vaka na ivakaro ni Turaga (raica na 3 Nif. 23:1–5); ka da vakatara me na vakatulewataka na noda bula.” (Ensign, Sepi. 1976, t. 4–5.)
Ena Epereli 1982, e a vosa kina o Elder Bruce R. McConkie kina mata ni iwasewase baleta na kena vakaliuci na ivolanikalou ena noda bula. E a kaya vakaoqo: “Eda sa vakaogai keda ga ena parokaramu kei ni iwiliwili kei na veika e qaravi ena toso kei na tamata yadua kei na kena rawati na iwiliwili e a namaki ka wanonova na vinaka ni noda cakacaka ka da sa guilecava na ‘ka bibi duadua ena lawa.’ … Kevaka me na vakacava sara na nona kila na tamata na veiliutaki; vakakina na nona kila na vosa me vakaraitaka kina na lomana; na nona itagede ni vuli ena veika vakavuravura—ena sega ni soli vei ira na vosa vakasolokakana ni Yalotabu ka a dodonu me nodra kevaka mera a cakava na vulici, vakasamataki, ka masulaki ni ivolanikalou.” (Ena Regional Representatives’ Seminar, 2 ni Eper. 1982, pp. 1–2.)
Ena siga vata oqori, e a vosa kina o, Elder Boyd K. Packer vei ira na peresitedi ni iteki kei na mata ni iwasewase. E a kaya kina: “Na veivale kei na ituvatuva vakailavo, kei na ripote kei na parokaramu kei na kena icakacaka era sa ka bibi kece sara. Na veika oqori ni ra tu vakataki ira, era sega ni rawa me ra cakava na veika e gadreva na Turaga vei keda me da cakava. … Na ka e dodonu, na veika ena vakayalo na kena revurevu era na yavutaki mai na ivolanikalou.” (Ena dua na soqoni kei ira na Peresitedi ni iTeki kei na Mata ni iWasewase, 2 ni Epe. 1982, t. 1–2.)
Au kuria na noqu tokona na veika eratou tukuna na turaga vuku ka dau vakauqeti oqo ka tukuna vei kemuni ni dua na ka bibi ko ni rawa ni cakava ena nomuni itutu vaka iliuliu ni matabete mo ni dau wili ivolanikalou vakawasoma. Gumatuataka na nomu vulica. Wilika vagumatua na vosa iKarisito. Vulica na ivunau. Vulica ka kila na ivakavuvuli era volai tu kina. Ena vica wale sara na veika e tiko ko na rawa ni rawata lesu mai kina e so na kalougata me vukei iko ena nomu itavi. E tiko e vica tale na ka ko na rawata mai kina na veivakauqeti ena nomu sa veiqaravi tiko.
Ia, na ka oqori ni tu taudua, kevaka sara mada ga me ka vakamareqeti, ena sega soti ni bibi sara. Mo na sorova na nomu sasaga kei na itaviqaravi me sosomitaka na vulici ni ivolanikalou vei ira na lewe ni Lotu. Levu na gauna eda tovolea me laveti cake na iwiliwili ni itaviqaravi ena noda iteki. Eda cakacaka vagumatua me tosoi cake na wiliwili ni pasede vei ira era lako mai ki na soqoni ni sakaramede. Eda gumatuataka sara me laveti cake na iwiliwili ni pasede ni cauravou era lako ki na kaulotu. Eda sasaga me vakalevutaki na kedra iwiliwili o ira me ra vakamau ena valetabu. Na veika kece oqo e vinaka kina sasaga ka bibi ki na tubu ni matanitu. Ia, ni ra vakamatautaka na lewenilotu na vulici wasoma ni ivolanikalou, na veika tale e so baleta na tubu era na qai basika ga mai. Ena tubucake na ivakadinadina. Na solibula ena vaqaqacotaki. Na matavuvale ena vakacokotaki. Na ivakatakila yadua ena tasoro mai.3
3
Ni da sa vulica tiko na vosa ni Kalou, eda na ciqoma na veituberi ena noda bula, eda lomavinaka, ka da na vakaukauwataki meda vorata na veitemaki.
A kaya vakaoqo oqo o Parofita Josefa Simici ni iVola i Momani e ivola ka dodonu taudua e tiko e vuravura, ka sa vatuivakadei ni noda lotu ka na toro voleka vua na Kalou e dua na tamata kevaka me na talairawarawa ki na kena ivakavuvuli mai na so tale na ivola.” (iVola iMomani, iVakamacala Taumada, kuri na matanivola kala.) Sega li ni o ya na ka eda vinakata baleti ira na lewe ni noda tabanalevu kei na iteki? Eda vinakata beka mera toso voleka vua na Kalou? Cakava na ka o rawa ni cakava mera makututaka na qarava na ituvatuva vinaka duadua mera muria na ivakadinadina i Karisito.
Sa dodonu mo vukei ira na Yalododonu me ra raica ni vulici ni vosanikalou e sega ni icolacola e bikai ira sobu mai vua na Turaga, ia e dua na veivakalougatataki kei na madigi. Vakasamataka na ka e kaya naTuraga baleta na vinaka ni vulici ni Nona vosa. Vei Josua na parofita ka iliuliu, e a kaya o Koya:
“Ai volanivunau oqo me kakua ni yali mai gusumu ia, mo vakanananu kina ena siga kei na bogi, mo vakabauta kina mo cakava me vaka na ka kecega sa volai kina: ko na qai kalougata ena nomu ivalavala ia, ko na qai tamata yaco.” (Josua. 1:8; kuri na matanivola kala.)
E a sega ni yalataka na Turaga vei Josua na iyau se itutu ia ena vutuniyau na nona bula ena veika vinaka ka na rawa ka vakalevu ena veika e vinaka kina nona bula vakabibi na sasagataki me rawa na bula marau. (Raica na 2 Nif. 2:25.)
Era tiko li na lewenilotu ena nomu iteki ka sa leqa tu na nodra bula ena ivalavala ca kei na vakacaca ka ra sa lomaleqa tu ka vakanuinui cala? Ko sa nanuma tiko li se cava e rawa kina vei iko mo dodoliga yani ka vakamacataka na nodra mavoa ka vakalomavinakataki ira? Vakaoqo na ka e a kaya o Jekope na parofita ena nona yalayala: “Era sa lako mai mera mai rogoca na vosa talei ni Kalou, io, na vosa sa vakamavotaka na yalo sa mavoa.” (Jekope 2:8; kuri na matanivola kala.)
Nikua sa sinai o vuravura ena veika me veitemaki me veimuataki yani vei ira sara ga na noda lewenilotu vivinaka mera caka cala ka vakacalai. O ira na gonevuli ena univesiti, ni ra sa vakasinaiti ena ivunau baleti vuravura, era sa qai dau tekivu vakataroga na ivunau ni kosipeli. Ena nomu itutu vaka iliuliu ni matabete ko na vukea vakacava na nomu sa lewena tiko na Lotu mo maroroya na nomu veiwekani ena nomu sasaga mo vorata na veivakavuvuli veitemaki vakaoqori? Na iVakabula e a solia na isaunitaro ena Nona veivakavulici tiko ena Ulunivanua ni Veiolive ni a yalataka kina, “Ia, ko koya sa muria na noqu vosa ena sega ni rawai.” (JS—M 1:37; kuri na matanivola kala.)
E sinai tu ena ivolanikalou na mataqali yalayala vakaoqori me baleta na mareqeti ni vosa. Era tiko beka e so na nomu lewenilotu era gadreva tu na veituberi vakaoqori ena nodra bula? Na Same e kaya vei keda, “Na nomuni vosa na cina kina yavaqu, kei na rarama kina noqu sala” (Same. 119:105), kei Nifai e yalataka vei keda ni wiliki vagumatua ni vosa i Karisito “ena tukuna vei kemudou na veika kece mo dou kitaka.” (2 Nif. 32:3.)
Era tiko li na lewenilotu ena nomu qele ni sipi ka ra bula tu ena ivalavala ca ka dodonu mera sa vueti lesu tale mai? Na yalayala nei Ilamani ena ganiti ira: “Io, eda sa kila ni ko koya yadua sa lomana, sa rawa me ciqoma na vosa ni Kalou sa mana ka kaukauwa, sa tawasea tani na ilawaki, na icori, kei na vere kecega ni tevoro.” (Ila. 3:29.)
Na bula rawata na ivalavala dodonu, na kaukauwa me vorati kina na veilawakitaki kei na veitemaki, dusimaki tiko ena noda bula e veisiga, vakabulai ni yalo—oqo e vica na yalayala sa solia mai na Turaga vei ira era na lako mai ki na Nona vosa. Sa yalataka beka na Turaga ka qai sega ni vakayacora vakakina? Sa dina sara ni sa yalataka ni na yaco na veika oqo kevaka meda muria na veika sa tukuna vei keda sa na qai noda dina na kena kalougata. Ia, kevaka me da na sega ni cakava, sa na qai kau laivi na veivakalougatataki. Kevaka me da na caka vinaka ena so tale na vanua, ena kune walega na kena veivakalougatatataki ena ivolanikalou ena kena bulataki na vosa ni Turaga ka muri na kena ivakasala eda na qai lako curuma rawa na butobuto loaloa me yaco ki na vunikau ni bula.4
4
Na vosa ni Turaga e dua na isolisoli bibi, ka me da kakua sara ni vakawalena.
Kevaka meda vakalecalecava na ka sa solia vei keda naTuraga, e da sa na vakayalia tiko na kaukauwa kei na veivakalougatataki ka da vakasaqara tiko. Ena dua na ivakasala ka a solia taumada na Turaga, vei ira na iVuvu taumada, me baleta na iVola iMomani: “Raica sa butobuto na lomamudou ni dou sa sega ni vakabauta ia dou sa vakawalena na veika sa soli vei kemudou—
“Raica sa cudruvi na lotu ena vuku ni nomudou vakawelewele kei na nomudou tawavakabauta.
“Ia era na cudruvi talega kina na lewe i Saioni.
“Raica era na cudruvi tiko me yacova ni ra sa veivutuni ka muria na veiyalayalati vou sa volai ena i Vola i Momani.” (V&V 84: 54–57.)
Isa, kemuni na wekaqu, meda kakua ni vakawaletaka na veika lelevu eda sa rawata mai na liga ni Turaga! Sa dua na nona isolisoli levu vei keda na Nona vosa. Au vakauqeti kemuni mo ni tekivutaka tale na vulici vagumatua ni ivolanikalou. Mo wilika tikoga ena veisiga ena qai vakatikori vei iko na kaukauwa ni Yalotabu mo qaqaco ena nomu ilesilesi. Wilika vata kei na nomu matavuvale ka vakavulici ira na luvemu me ra lomana ka vakamareqeta. Ni sa oti, mo qai masulaka kei na nomu veitalanaotaka kei ira na tani ka vakasaqara na gaunisala kecega e rawa kina mo vakauqeti ira na nomu lewe ni Lotu me ra vakamuria na nomu ivakaraitaki. Kevaka mo cakava oqori, ko na qai kunea, me vakataki Alama; “me vunautaki vei ira na vosa ni kalou, mera veivutuni kina ka ivalavala dodonu, raica sa gata na vosa ni Kalou ka mucu na iseleiwau.” (Alama 31:5.)
Me vakataki Alama, au sa kaya vei iko, “Ni [sa] ganita [mo] tovolea na taucoko ni vosa ni Kalou” (Alama 31:5).5
Vakatutu ni Vuli kei na Veivakavulici
Taro
-
Vakasamataka na ka e kaya o Peresitedi Benson “na isaunitaro ena bolebole levu ena noda gauna” (wase e 1). Na sala cava e na rawa ki na isaunitaro oqo meda na sotava kina na bolebole ena lako mai vei keda?
-
Raicalesu na macala ni veika e a kaya tiko o Peresitedi Benson ni na yaco mai “ni sa tekivu ka caka vakawasoma na wili ivolanikalou yadua se vakamatavuvale” (wase e 2). Na cava o nanuma kina ni vulici ni ivolanikalou ena veimuataki yani ki na veika vakaoqori?
-
Tukuna o Peresitedi Benson ni vulici ni ivolanikalou e dua na veivakalougatataki ka sega ni icolacola (raica na wase e 3). Na veivakalougatataki cava sa lako mai vei iko kei na nomu matavuvale ena vulici vagumatua ni ivolanikalou? Na ivakasala cava ko na solia vua e dua ka nanuma tiko ni vulici ni ivolanikalou e dua na icolacola?
-
Na leqa cava soti ena yaco ni sega ni vakabibitaki na vosa ni Kalou? (Raica na wase e 4.) Na cava soti eda rawa ni cakava me vakabibitaki kina na vosa ni Kalou?
iVolanikalou Veisemati
Cakacaka 17:11; 2 Timoci 3:16–17; 1 Nifai 19:23–24; Alama 32:21–43; V&V 18:33–36; 21:4–6; 68:1–4
Veivuke ki na Vuli
“E lewe levu era sa kunea ni gauna vinaka duadua ni vuli ena mataka lailai ni ra sa yadra mai na moce. … E so tale era tukuna ni gauna vinaka ni sa vagagalu na loma ni vale ni sa mai cava na qaravi itavi ni dua na siga. … Na ka e bibi me sa vakadeitaki me dua na kena gauna ni vuli me sa vakatikitikitaki me kena gauna tudei ni vuli” (Howard W. Hunter, “Reading the Scriptures,” Ensign, Nove. 1979, 64).