Li uuchinihom li nakana

Xb’aan li Elder Matthew L. Carpenter

Re li Setenta

Aajel ru naq taatz’ape’q li k’ojob’anb’il k’anjel sa’ qab’een wi naqaj xk’ulb’aleb’ li osob’tesink sa’ li junelik q’e kutan.

Naq saajin chaq, jwal nawulak chiwu li melocoton li q’an chi us. Toj sa’ li kutan a’in, mas sa naweek’a naq nink’oxla lix sahil jun melocoton naq yookin chixk’uxb’al. Naq neke’ch’oqman li ru li melocoton li xe’q’ano’ chi us, maare te’xkuy wiib’ toj kaahib’ kutan, ut chirix a’an neke’q’a. Najultiko’ we naq wochb’een lin na’ ut eb’ li was ut li wiitz’in, naqatz’apeb’ li melocoton li xe’qach’oq sa’eb’ li boteey, re xk’uulankileb’ chiru li hab’alq’e. Wi nak’uulaman li melocoton chi chaab’il, naru nab’ay chiru wiib’ oxib’ chihab’, ink’a’ yal chiru wiib’ oxib’ kutan. Wi neke’k’uub’aman ut neke’chiqman chi us, neke’kana chi chaab’il li ru che’ toj reetal naq nateeman lix tz’apb’al.

Li Kristo kixye naq “texxik ut tex’uuchinq, ut lee ruuchinihom taakanaaq.” Moko yoo ta chi aatinak chirixeb’ li melocoton. Yoo chi aatinak chirixeb’ li rosob’tesihom li Dios choq’ reheb’ li ralal xk’ajol. Wi naqapaab’eb’ li sumwank noko’ok wi’ rik’in li Dios, eb’ li osob’tesihom li neke’chal xb’aan a’an naru neke’kana toj chirix li yu’am a’in, ut naru neke’kana chi tz’apb’il sa’ qab’een toj chi junelik, re toowanq choq’ uuchinihom li nakana chi junelik.

Li Santil Musiq’ej, rik’in lix choxahil k’anjel jo’ li Loqʼlaj Musiqʼej re li yeechiʼink, tixtz’apeb’ li k’ojob’anb’il k’anjel sa’ xb’eeneb’ li neke’xpaab’eb’ lix sumwank re naq toj taawanq xwankil chirix li yu’am a’in. Aajel ru naq li Santil Musiq’ej tixtz’ap li k’ojob’anb’il k’anjel sa’ qab’een wi naqaj xk’ulb’aleb’ li osob’tesink sa’ li junelik q’e kutan, re toowanq choq’ uuchinihom li nakana.

Q’axal wi’chik aajel ru a’in wi naqaj xk’ulb’al li qataqenaqil loq’al. Jo’ xye li Awa’b’ej Russell M. Nelson, tento “tootiklaaq chi ak wan sa’ qak’a’uxl li roso’jik. … Ch’olch’o naq “li roso’jik” naqaj xk’ulb’al chiqajunqal, a’an naq toowanq rik’in li qajunkab’al chi taqsinb’il qaloq’al, chiru rilob’aal li Dios, a’ li qaChoxahil Yuwa’, ut li Jesukristo li ralal.” Li Awa’b’ej Nelson xye ajwi’: “Li choxahil sumlaak a’an jun na’leb’ q’axal nim xwankil re qakawresinkil choq’ re li yu’am chi junelik. Na’ajman ru naq toosumlaaq rik’in jun kristiaan chaab’il sa’ li na’ajej li chaab’il, rik’in wankilal li chaab’il, ut naq taqapaab’ chi tz’aqal li loq’laj sumwank a’an. Rik’in a’an, taaruuq taqak’ul li taqenaqil loq’al sa’ lix choxahil awa’b’ejihom li Dios.”

K’a’ruheb’ li osob’tesihom neke’k’ulman sa’ li taqenaqil loq’al? A’aneb’ li wank chi junelik chiru rilob’aal li Dios jo’ b’eelomej ut ixaqilb’ej, ut reechaninkil “li k’ojarib’aal, li awa’b’ejihom, li taqlanelil, ut li wankilal, … ut xkanajikeb’ li iyajilb’ej chi junelik q’e kutan,” ut xk’ulb’al chixjunil li k’a’ru wan re li Dios Yuwa’b’ej.

Li Qaawa’ kixk’utb’esi rik’in xtz’uumal re laj Jose Smith:

“Saʼ li choxahil loqʼalil wankebʼ oxibʼ chi choxa malaj tasal;

“Ut re tixkʼul li qʼaxal taqenaq, jun winq tento taaʼok saʼ li kʼanjelil aʼin re li tijonelil [aʼ li akʼ ut junelikil sumwank re li sumlaak];

“Ut wi inkʼaʼ naxbʼaanu, inkʼaʼ naru chixkʼulbʼal.

“Naru naʼok saʼ li jun chik, aʼbʼanan aʼan xraqik lix awaʼbʼejihom; inkʼaʼ naru nawan xkʼiijik.”

Naqatzol arin naq jun kristiaan naru nawan sa’ li choxahil awa’b’ejihom, malaj naru nawan chiru rilob’aal li Dios, us ta moko sumsu ta. A’ut re tixk’ul li taqenaqil loq’al sa’ li tasal mas taqenaq sa’ li choxahil awa’b’ejihom, tento naq taa’ok sa’ li sumlaak rik’in tz’aqal li wankilal, ut tento tixpaab’eb’ li sumwank li x’ok wi’ sa’ li sumlaak. Wi naqapaab’eb’ li sumwank a’in, li Santil Musiq’ej re li Yeechi’ink naru naxtz’ap sa’ qab’een li sumwank xoo’ok wi’ naq xoosumla. Li osob’tesihom a’in li natz’ape’ sa’ qab’een a’an li uuchinihom li nakana.

K’a’ru na’ajman ru re naq taqapaab’ chi us li ak’ ut junelikil sumwank re li sumlaak?

Li Awa’b’ej Russell M. Nelson xye naq wankeb’ wiib’ paay chi teneb’ank naq noko’ok sa’ li sumwank re li sumlaak: jun teneb’ank wankeb’ wi’ li b’eelomej ut li ixaqilb’ej, ut jun teneb’ank wankeb’ wi’ a’an rik’in li Dios. Re taatz’apmanq sa’ qab’een li osob’tesihom re li taqenaqil loq’al, ut re taakanaaq a’an chirix li yu’am a’in, tento taqapaab’eb’ xkab’ichal li teneb’ank a’in sa’ li sumwank.

Re xpaab’ankil laa teneb’ankil rik’in li ani sumsuuko wi’, li Dios xye qe: “Taara laa wixaqil [malaj b’eelom] chi anchal aach’ool, ut tatjiloq rik’in a’an ut maajun chik.” Choq’ reheb’ li ani sumsuukeb’, li jilok rik’in laa wixaqil malaj laa b’eelom naraj naxye naq teek’uub’ eena’leb’ sa’ junajil rik’in rahok, naq teera eerib’ ut teetenq’a eerib’ cherib’il eerib’, naq mas wi’chik teenumsi lee hoonal rik’in a’an chiru li k’a’aq chik re ru, ut naq teetz’aama chiru li Dios naq texxtenq’a chi numtaak sa’ xb’een lee majelal. Naraj ajwi’ naxye naq ink’a’ taa’uxq li wank rik’in anihaq chik li moko sumsuukat ta wi’, sa’ tz’ejwalej chi moko sa’ ch’oolej, ut naq maak’a’aq li pornografia, li nayoob’an re li rahink-u.

Re xpaab’ankil li teneb’ank a’in, xkab’ichaleb’ tento naq te’wanq rajom chi kanaak chi sumsu. Li Awa’b’ej Dallin H. Oaks xye a’in: “Naqanaw ajwi’ naq li Dios maajun wa tixmin ru anihaq chi tz’ape’k sa’ junajil wi ink’a’ naraj. Ch’olch’o ru naq li osob’tesiik re tz’ape’k sa’ junajil taak’ehe’q re chixjunileb’ li neke’xpaab’eb’ lix sumwank, a’b’an maajo’q’e rik’in xminb’al ru jun kristiaan li moko xk’ulub’ ta malaj li ink’a’ naraj.”

K’a’ru li jun chik teneb’ank li xye li Awa’b’ej Nelson? Li jun chik teneb’ank a’an li teneb’ank noko’ok wi’ rik’in li Dios.

Re xpaab’ankil li qateneb’ankil chiru li Dios, tento taqapaab’eb’ li sumwank xoo’ok wi’ sa’ li santil ochoch, jo’ li chaq’rab’ re paab’ank chaq’rab’, re mayejak, re li evangelio, re li saq ru ch’oolej, ut re li q’axtesink-ib’. Noko’ok ajwi’ sa’ sumwank rik’in li Dios naq taqak’ul li qasum aatin choq’ re li junelik q’e kutan, ut naq tiikaq qach’ool jo’ b’eelomej ut ixaqilb’ej, ut jo’ na’b’ej yuwa’b’ej. Wi naqapaab’ li qateneb’ankil rik’in li Dios, naru taqak’ul li wank sa’ lix junkab’al li Dios choq’ osob’tesihom, jo’ naxye lix sumwank laj Abraham, a’an li alal k’ajolb’ej, li evangelio, ut li tijonelil. Eb’ li osob’tesihom a’in a’aneb’ ajwi’ li uuchinihom li toj nakana.

Us ta naqaj raj naq chixjunileb’ li neke’ok sa’ li ak’ ut junelikil sumwank te’xpaab’ a’an ut te’tz’ape’q li junelikil osob’tesink sa’ xb’eeneb’, wan naq chanchan naq maajo’q’e taaruuq taqak’ul a’an. Sa’ lin k’anjel sa’ li iglees, k’iila sut xintaweb’ li komon li neke’paab’ank reheb’ li sumwank xe’ok wi’, a’ut lix sum aatin ink’a’ naxb’aanu. Wankeb’ li moko sumsuukeb’ ta, li ink’a’ xe’ru chi sumlaak sa’ li yu’am a’in. Ut wankeb’ li ink’a’ xe’paab’ank re li sumwank xe’ok wi’ naq xe’sumla. K’a’ru neke’xk’ul li kristiaan naq jo’ka’in wankeb’?

1. Wi nakapaab’eb’ li sumwank xat-ok wi’ naq xak’ul li loq’laj tiqib’ank, taak’ul li osob’tesihom li yeechi’inb’il aawe sa’ li loq’laj tiqib’ank, us ta laa sum aatin xq’et lix sumwank, malaj xrisi rib’ sa’ li sumlaak. Wi xattz’ape’ sa’ junajil rik’in laa sum aatin ut moqon xejach eerib’, ut wi moko isinb’il ta xwankil li tz’ape’k sa’ junajil, toj taak’ul li osob’tesihom sa’ li tz’ape’k sa’ junajil, wi tiikat chi paab’ank.

   Wan naq jun kristiaan li tiik, sa’ xk’ab’a’ li rahilal ut li rahil ch’oolej nareek’a, naraj naq taa’isimanq xwankil li tz’ape’k sa’ junajil re najt taawanq rik’in li ani sumsu wi’ chaq, sa’ li ruchich’och’ jo’ ajwi’ sa’ li yu’am chi junelik. Wi wan aak’a’uxl naq tatkanaaq chi tz’apb’il sa’ junajil rik’in li ani xajach wi’ aawib’ li moko jalb’il ta xch’ool, chijultiko’q aawe naq moko jo’kanaq ta! Li Dios ink’a’ tixteneb’ anihaq chi kanaak sa’ li tz’ape’k sa’ junajil chi junelik wi ink’a’ naraj. Li qaChoxahil Yuwa’ tixk’e qe chixjunil li osob’tesihom li naru naqak’ul, a’ yaal li qajom ut li qab’aanuhom.

   A’ut wi naqaj risinkil xwankil li tz’ape’k sa’ junajil, taqak’ul jo’ chanru lix taql qach’ool. Wan li k’a’ru tento taab’aanumanq re xk’ulb’al a’in. A’ut tento naq ink’a’ taab’aanumanq chi ink’a’ k’oxlanb’il! Li Xb’eenil Awa’b’ejil neke’k’amok re xlaawil li tz’apok sa’ ruchich’och’ ut sa’ choxa. Naq li Xb’eenil Awa’b’ejil narisi xwankil li tz’ape’k sa’ junajil, maak’a’ chik xwankil li osob’tesihom li na’ochb’eenink re a’an, chi moko li wiib’ chi teneb’ank. Aajel ru xtawb’al ru naq wi naqaj osob’tesiik rik’in li taqenaqil loq’al, tento taqak’ut naq wan qach’ool chixk’ulb’al ut chixpaab’ankil li ak’ ut junelikil sumwank, sa’ li yu’am a’in, malaj sa’ li yu’am chalel.

2. Ex komon sa’ li Iglees li moko sumsuukex ta, chijultiko’q eere naq “sa’ li kutan k’oxlanb’il xb’aan li Qaawa’, maajun osob’tesihom taarame’q chiruheb’ laj santil paab’anel li tiikeb’ chi paab’ank. Li Qaawa’ tixraq aatin chirix ut tixq’ajkamu li junjunq chi kristiaan a’ yaal chan ru li rajom li raam jo’ ajwi’ lix b’aanuhom.”

3. Wi ink’a’ xapaab’eb’ li sumwank re li santil ochoch, ma wan aayo’onihom? Wan! Lix evangelio li Jesukristo a’an jun evangelio re yo’onink. Nachal li yo’onink a’in sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, wi naqajal qak’a’uxl chi anchal li qach’ool ut noko’ab’in chiru li k’a’ru kixk’ut li Kristo. Laa’in xe’wil li kristiaan li xe’b’aanunk re ninqi maak ut xe’xq’eteb’ li loq’laj sumwank. Chi kok’ aj xsa’, nawileb’ li ani xe’xjal xk’a’uxl chi anchaleb’ xch’ool, xe’kuye’ xmaak, ut xe’ok wi’chik sa’ xb’ehil li sumwank. Wi laa’at xaq’eteb’ li sumwank xat-ok wi’ sa’ li santil ochoch, nintz’aama chawu naq tatchalq rik’in li Jesukristo, tat-aatinaq rik’in laa obiisp, taajal aak’a’uxl, ut taate ru laa waam re xk’ulb’al li nimla k’irtesiik naru nakak’ul sa’ xk’ab’a’ lix tojb’al rix li maak xb’aan li Jesukristo.

Ex was wiitz’in, li qaChoxahil Yuwa’ xk’eheb’ li sumwank re taaruuq taqak’ul chixjunil li k’a’ru naraj xk’eeb’al qe. Eb’ lix loq’laj osob’tesihom li Dios chaab’ileb’ wi’chik chiru yalaq paay li k’a’ru na’uuchin sa’ li ruchich’och’. Naru nak’uulaman chi junelik choq’ qe, re taawanq choq’ uuchinihom li nakana, wi naqapaab’eb’ li qasumwank.

Ninch’olob’ xyaalal naq li Dios xk’ojob’ wi’chik li wankilal chi b’ak’ok sa’ ruchich’och’ ut sa’ choxa. Li wankilal a’an natawman sa’ Lix Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan. Wan rik’in li Xb’eenil Awa’b’ejil ut lix Molameb’ li Kab’laju, ut nak’anjelaman chi b’eresinb’il xb’aan li Awa’b’ej Russell M. Nelson. Eb’ li neke’ok sa’ li ak’ ut junelikil sumwank re li sumlaak, ut li neke’paab’ank re li sumwank a’an, naru te’tz’aqob’resiiq re ru ut moqon te’xk’ul xnimal li loq’alil naxk’e li Yuwa’b’ej, maak’a’ naxye k’a’ru xe’xk’ul.

Eb’ li yeechi’inb’il osob’tesihom naqak’ul sa’eb’ li sumwank naru neke’tz’ape’ sa’ qab’een xb’aan li Santil Musiq’ej re li Yeechi’ink, ut a’anaq li uuchinihom li taakanaaq chi junelik q’e kutan. Ninch’olob’ xyaalal a’an sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.

Eb’ li raqalil

1. Jwan 15:16.

2. Chi’ilmanq Dale G. Renlund, “Xk’ulb’al lix wankil li Dios rik’ineb’ li sumwank,” Jolomil ch’utub’aj-ib’ re abril 2023; Tzol’leb’ ut Sumwank 132:7.

3. Naq jun k’ojob’anb’il k’anjel natz’ape’ sa’ qab’een, wan xwankil sa’ choxa jo’ ajwi’ sa’ ruchich’och’ wi k’anjelanb’il xb’aan li ani wan xwankil ut wi k’ulub’anb’il xb’aan li Santil Musiq’ej.

   “K’aynaqo chixk’oxlankil naq li wankilal re tz’apok wan ka’ajwi’ sa’ junjunq reheb’ li k’ojob’anb’il k’anjel re li santil ochoch, a’b’an li wankilal a’an aajel ru re xk’eeb’al xwankil chixjunileb’ li k’ojob’anb’il k’anjel ut re xb’ak’b’aleb’ toj chirix li kamk. Li wankilal re tz’apok naxk’ut xyaalal laa kub’iha’, jo’ eetalil, re naq taak’ulub’aaq arin ut sa’ choxa. Sa’ roso’jik, chixjunileb’ li k’ojob’anb’il k’anjel re li tijonelil neke’b’aanuman rub’el xlaawileb’ li Awa’b’ej re li Iglees, ut jo’ kixye li Awa’b’ej Joseph Fielding Smith, “A’an [li Awa’b’ej re li Iglees] kixk’e li wankilal qe, a’an kixk’e li wankilal re tz’apok sa’ li qatijonelil xb’aan naq a’an naxk’ameb’ li laaw a’an” [yeeb’il xb’aan laj Harold B. Lee, sa’ Conference Report, Oct. 1944, 75]” (D. Todd Christofferson, “Li wankilal re tzʼapok,” Jolomil ch’utub’aj-ib’ re octubre 2023).

   “Naq natz’ape’ jun k’anjel xb’aan li Santil Musiq’ej re li Yeechi’ink, naraj naxye naq k’eeb’il xwankil xb’aan li Santil Musiq’ej, ut k’ulub’anb’il xb’aan li Qaawa’. … Maajun naru natik’ti’ink re li Santil Musiq’ej ut ink’a’ ta taanawmanq. … Yaal li na’leb’ a’in choq’ re chixjunileb’ li k’ojob’anb’il k’anjel ut li k’a’aq chik ru nab’aanuman sa’ li Iglees. Chi jo’kan, wi xkab’ichaleb’ li kristiaan [li sumsuukeb’] “tiikeb’ ut paab’ajeleb’” [Tzol’leb’ ut Sumwank 76:53], wi k’ulub’ejeb’, nak’eeman jun tz’apleb’ sa’ xb’een lix sumlajikeb’ sa’ li santil ochoch; wi b’an moko k’ulub’ejeb’ ta, ink’a’ nak’ehe’ xwankil xb’aan li Santil Musiq’ej. Chirix a’an, wi k’ulub’ejeb’, taakanaaq xwankil li tz’apok, a’ut li maa’usilal tixq’et lix tz’apb’al (Bruce R. McConkie, “Holy Spirit of Promise,” sa’ Preparing for an Eternal Marriage Student Manual [2003], 136).

   “Li Santil Musiq’ej re li Yeechi’ink a’an naq li Santil Musiq’ej naxxaqab’ xwankil li junjunq chi k’ojob’anb’il k’anjel: li kub’iha’, li k’ojob’aak sa’ li Iglees, li k’ojob’aak sa’ li tijonelil, ut li sumlaak. Li yeechi’ink, a’an naq te’k’ulmanq li osob’tesihom xb’aan li tiikilal chi paab’ank. Wi junaq kristiaan naxq’et jun sumwank, maare re li kub’iha’, malaj li k’ojob’aak sa’ li tijonelil, malaj li sumlaak, malaj k’a’ruhaq chik, li Musiq’ej narisi li tz’apok, ut ink’a’ taak’ule’q li osob’tesihom. Li junjunq chi k’ojob’anb’il k’anjel natz’ape’, ut nayeechi’iman li q’ajkamunk wi tiiko chi paab’ank. Li Santil Musiq’ej narisi li tz’ape’k wi neke’q’etman li sumwank” (Joseph Fielding Smith, Doctrines of Salvation, comp. Bruce R. McConkie [1954], 1:45).

4. Russell M. Nelson, Heart of the Matter: What 100 Years of Living Have Taught Me (2023), 15. Chixjunileb’ li sumwank tento naq te’tz’ape’q xb’aan li Santil Musiq’ej re li Yeechi’ink re naq taaruuq te’wanq xwankil chirix lix waklijikeb’ li kamenaq chi yo’yo.” (chi’ilmanq Tzol’leb’ ut Sumwank 132:7).

5. Russell M. Nelson, “El matrimonio celestial,” Liahona, noviembre 2008, 94.

6. Tzol’leb’ ut Sumwank 132:19.

7. Chi’ilmanq Tzol’leb’ ut Sumwank 84:38.

8. Tzol’leb’ ut Sumwank 131:1–4.

9. Chi’ilmanq Tzol’leb’ ut Sumwank 132:19–20. “Li na’ajej q’axal taqenaq—li taqenaqil loq’al sa’ li choxahil awa’b’ejihom—a’an lix jayalihom Lix Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan” (Dallin H. Oaks, “Eb’ li awa’b’ejihom re loq’alil,” Jolomil ch’utub’aj-ib’ re octubre 2023).

10. “Jo’ chanru naq li b’ak’ok-ib’ li nak’ulman sa’ li sumlaak ut sa’ li junkab’al naxk’am chaq jun nimal rahok, jo’kan ajwi’ nak’ulman naq naqab’ak’ qib’ rik’in li Dios rik’in ok sa’ li ak’ ut junelikil sumwank re li sumlaak” (Russell M. Nelson, Heart of the Matter, 41–42).

11. Tzol’leb’ ut Sumwank 42:22; chi’ilmanq ajwi’ Jolomil K’anjenel Hu: Li k’anjelak sa’ lix Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan, 38.6.16. Naq nin’aatinak chirix li sumlaak arin, a’an li sumlaak jo’ chanru lix chaq’rab’ li Dios, li naxye naq li sumlaak a’an naq neke’sumla jun winq ut jun ixq jo’ chanru li chaq’rab’ (chi’ilmanq “Li Junkab’al: Jun Jek’inb’il Aatin Choq’ re li Ruchich’och’,” Biblioteca del Evangelio).

12. Chi’ilmanq “Li Junkab’al: Jun Jek’inb’il Aatin choq’ re li Ruchich’och’,” Biblioteca del Evangelio.

13. Chi’ilmanq Tzol’leb’ ut Sumwank 42:22–24.

14. Dallin H. Oaks, “Eb’ li awa’b’ejihom re loq’alil,” Jolomil ch’utub’aj-ib’ re octubre 2023; tiqb’il xkawil li aatin.

15. Chi’ilmanq Tzol’leb’ ut Sumwank 86:8–11; 113:8; Abraham 2:9–11.

16. Chi’ilmanq Jolomil K’anjenel Hu, 38.4.1.

    Naq yookin chi k’anjelak jo’ misioneer aran Suiza, laa’in ut li wochb’een xqawotz li evangelio rik’in jun winq ut ixq aj Suisa li sumsuukeb’. Naq yooko chixtzolb’aleb’ li kristiaan a’an chirix lix Iglees li Jesukristo li k’ojob’anb’il wi’chik, li ixq k’a’jo’ naq xraj rab’inkil li k’a’ru yooko chixk’utb’al. Chiru wiib’ oxib’ xamaan, a’an kixk’ul xnawom xch’ool naq k’ojob’anb’il wi’chik chi yaal lix Iglees li Jesukristo, rik’in li tz’aqal wankilal li nachal rik’in li Dios, ut naq li Jesukristo naxb’eresi lix Iglees rik’ineb’ li yo’yookil profeet ut apostol. Laa’o mas naq xqaj xk’utb’al chiruheb’ li kristiaan a’an jun reheb’ li na’leb’ q’axal taqenaq xwankil sa’ li evangelio li k’ojob’anb’il wi’chik, a’an chirix li sumlaak chi junelik. A’ut naq xqak’ut li na’leb’ chirix li sumlaak chi junelik reheb’ li wiib’ chi kristiaan a’in, kisach qach’ool naq li ixq kixye naq ink’a’ taaraj wank rik’in lix b’eelom chi junelik. A’an ink’a’ naraj wank sa’ choxa rik’in lix b’eelom, us ta sumsuukeb’ chiru 36 chihab’. Li ixq kikub’e xha’, a’ut lix b’eelom ink’a’. Maajo’q’e ke’tz’ape’ sa’ junajil sa’ li santil ochoch.

    A’ut wankeb’ chik li neke’yehok re naq li choxa maawa’aq raj li choxa wi ta maa’ani aran li ani sumsuukeb’ wi’. Li wank sa’ wiib’al rik’in li b’eelomej malaj ixaqilb’ej li raab’il xb’aaneb’, a’an tz’aqal li choxa. Jo’ xye li Elder Jeffrey R. Holland chirix li xPat, li rixaqil, li choxa maawa’aq raj li choxa wi maa’ani a’an (chi’ilmanq “Scott Taylor: For Elder Holland, Heaven without His Wife and Children ‘Wouldn’t Be Heaven for Me,’” Church News, 22 julio, 2023, thechurchnews.com).

17. Chi’ilmanq Dallin H. Oaks, “Eb’ li awa’b’ejihom re loq’alil.”

18. Russell M. Nelson, “El matrimonio celestial,” 94.

19. Chi’ilmanq Jwan 15:16.