Li yaal ch’olob’anb’il chirix li Jesus
Lin tz’aam a’an naq taayal aaq’e anajwan re wank chi ch’olch’o jo’ junaq li kaw xch’ool rik’in li yaal ch’olob’anb’il chirix li Jesus.
Sa’ 1832, laj Jose Smith ut laj Sidney Rigdon ke’xk’ul jun xnimal ru k’utb’esinb’il matk’ chirix lix junelikil eechanihomeb’ li ralal xk’ajol li Dios. Sa’ li matk’ a’in ke’k’utb’esiman oxib’ chi choxahil awa’b’ejihom. Li Awa’b’ej Dallin H. Oaks ki’aatinak chirixeb’ li “awa’b’ejihom re loq’alil” a’in sa’ li octubre xnume’, kixye naq “xbʼaan lix qʼaxom ru ut lix loqʼal li Karneer,” chixjunileb’, ka’ajeb’ wi’ junjunq li ink’a’, te’kole’q sa’ jun reheb’ li awa’b’ejihom a’in, “a’ yaal li rajomeb’ xch’ool ke’xk’utb’esi rik’in xb’eheb’ ke’xsik’ ru.” Lix k’uub’anb’il na’leb’ li Dios re tojb’al-ix nak’anjelak choq’ re chixjunileb’ li ralal xk’ajol, yalaq ta b’ar ut yalaq ta jo’q’e ke’wan sa’ li ruchich’och’.
Us ta lix loq’al li awa’b’ejihom li jwal kub’enaq, a’ li teleestil, “naqʼaxok ru chixjunil li natawman ru,” li qaYuwa’ naroyb’eni naq taqasik’ ru—ut, rik’in li rusilal li Ralal, k’ulub’ejaqo choq’ re—li awa’b’ejihom q’axal taqenaq ut nimaq xloq’al, a’ li choxahil, b’ar wi’ taqayal xsahil li junelik yu’am jo’ “sum eechaninelaqo qochb’een li Kristo.” Li Awa’b’ej Russell M. Nelson ki’elajin naq “taqak’oxla li k’a’ru re choxa,” taqajayali qib’ rik’in li choxahil awa’b’ejihom, ut naq sa’ “xsik’b’al ru xb’aanunkil k’a’ruhaq arin sa’ li ruchich’och’, taqak’oxla chi us b’ar tooxk’am a’an sa’ li yu’am chalel.”
Li neke’wan sa’ li choxahil awa’b’ejihom “keʼkʼuluk re li yaal chʼolobʼanbʼil chirix li Jesus, … li winq tiikebʼ xnaʼlebʼ li tzʼaqobʼresinbʼilebʼ re ru saʼ xkʼabʼaʼ li Jesus, aj bʼaanunel uuchil re li akʼ sumwank.” Nayeeman naq chaab’ileb’ xch’ool li neke’wan sa’ li xkab’, malaj terrestil, awa’b’ejihom, jo’eb’ li “winq chaabʼilebʼ xchʼool re li ruchichʼochʼ, li keʼmutzʼobʼresiik ru xbʼaan xbʼalaqʼebʼ li winq Li k’a’ru naxk’e xk’osb’aleb’ a’an naq “moko kawebʼ ta xchʼool rikʼin li yaal chʼolobʼanbʼil chirix li Jesus.” Eb’ li neke’wan sa’ li jwal kub’enaq, li teleestil awa’b’ejihom, a’aneb’ li “moko nekeʼxkʼul ta li evangelio, chi moko li yaal chʼolobʼanbʼil chirix li Jesus.”
K’ehomaq reetal naq li k’a’ru naxjacheb’ ru li wankeb’ sa’ li junjunq chi awa’b’ejihom, a’an chan ru naq neke’xk’ul “li yaal ch’olob’anb’il chirix li Jesus,” chalen (1) xk’ulb’al chi anchal ch’oolej, toj (2) xk’ulb’al chi moko kaw ta ch’oolej, toj (3) ink’a’ xk’ulb’al. Li tixk’ul li junjunq sa’ li junelik q’e kutan b’isb’il a’ yaal chan ru naq nak’uluk.
I.
Kʼaʼru li yaal ch’olob’anb’il chirix li Jesus?
A’an lix ch’olob’ahom li Loq’laj Musiq’ej naq a’an lix santil Alal li Dios, li Mesias, ut laj Tojol-ix. A’an lix ch’olob’ahom laj Jwan naq li Jesus kiwan sa’ xtiklajik rik’in li Dios, naq a’an laj Yo’ob’tesihom re li choxa ut li ch’och’, ut naq “rikʼin aʼan kiwan li evangelio, ut li evangelio aʼan li yuʼam, ut li yuʼam aʼan chaq xsaqenkilebʼ li winq.” A’an “lix ch’olob’ahomeb’ li apostol ut li profeet, … naq kikam, kimuqe’, ut kiwakli wi’chik sa’ rox li kutan, ut kitaqe’ sa’ choxa.” A’an li nawom naq “maajun chik kʼabʼaʼej kʼeebʼil nachal wiʼ li kolbʼa-ibʼ.” A’an li “chʼolobʼank xyaalal, xraqikebʼ chixjunil,” kixk’e li profeet aj Jose Smith, “naq yoʼyo! … Naq aʼan li Junaj Yoʼlajenaq chiru li Yuwaʼbʼej—naq xbʼaan aʼan, ut rikʼin aʼan, ut saʼ xkʼabʼaʼ aʼan, nekeʼyiibʼaman ut keʼyiibʼaman chaq li ruchichʼochʼ, ut li ani wankebʼ chi saʼ yoʼlajenaqebʼ choqʼ alalbʼej ut rabʼinbʼej chiru li Dios.”
II.
Chirix li ch’olob’ank a’in wan li patz’om, K’a’ru naqab’aanu rik’in?
Eb’ li te’k’uluq re li choxahil awa’b’ejihom “neke’xk’ul” li yaal ch’olob’anb’il chirix li Jesus sa’ xtz’aqalil naq neke’kub’e xha’, neke’xk’ul li Santil Musiq’ej, ut neke’q’axok-u rik’in paab’aal. Eb’ lix na’leb’ ut lix yaalalileb’ lix evangelio li Jesukristo naxb’eresiheb’ li rajom xch’ool ut lix sik’om ru. Li yaal ch’olob’anb’il chirix li Jesus nak’utb’esiik sa’ xwanjikeb’ anajwan ut sa’ xwanjikeb’ te’wulaq wi’. Eek’asinb’ileb’ xb’aan li tz’aqal rahok, “li saq ruhil rahok narahok wiʼ li Kristo.” Jayalinb’ileb’ rik’in xtawb’al “xtz’aqalileb’ re ru jo’ naq tz’aqal re ru li Kristo.”
Te’wanq ajwi’ sa’ li terrestil awa’b’ejihom li ke’k’uluk re li yaal ch’olob’anb’il chirix li Jesus, a’b’an wankeb’ aran xb’aan li k’a’ru ink’a’ ke’xb’aanu rik’in a’an. Li xk’ulb’al li yaal chirix li Kolonel chi moko kaw ta ch’oolej naxk’ut xyaalal li q’etq’etil malaj li jo’maajo’il na’leb’—li wank chi “luulu”—a’an lix ka’pak’alil lix wanjik lix tenamit laj Ammon sa’ lix Hu laj Mormon, jo’ jun eetalil, li “naʼnookebʼ ru xbʼaan xʼanchalilebʼ xchʼool chiru li Dios.”
Eb’ li te’wanq sa’ li teleestil awa’b’ejihom a’aneb’ li neke’xtz’eqtaana li yaal ch’olob’anb’il chirix li Jesus, jo’ ajwi’ lix evangelio, eb’ lix sumwank, ut eb’ lix profeet. Laj Abinadi naxye naq “rikʼin naq xikenaqebʼ joʼ chanru lix tzʼejwalejil ajomebʼ ut atawomebʼ aʼan, chi maajun wa keʼxpatzʼ xkʼabʼaʼ li Qaawaʼ naq yeʼbʼil ruqʼ li uxtaan chiruhebʼ; xbʼaan naq li ruqʼ li uxtaan kiyeʼeʼ chiruhebʼ, ut inkʼaʼ keʼraj.”
III.
K’a’ru naraj naxye wank chi kaw qach’ool rik’in li yaal ch’olob’anb’il chirix li Jesus?
Wankeb’ naab’al xsumenkil li patz’om a’in. Tinye resil wiib’ oxib’ reheb’ a’an. Re wank chi kaw qach’ool rik’in li yaal ch’olob’anb’il chirix li Jesus tento taqach’oolani ut taqakawob’resi li ch’olob’ahom a’an. Li tz’aqal tzolom naxk’e reetaleb’ li kok’ na’leb’ neke’xwaklesi ut neke’xkawob’resi xnawom xch’ool chirix li Jesus, jo’ li tijok, rilb’aleb’ li loq’laj hu, roxloq’inkil li hilob’aal kutan, xk’ulb’al li loq’laj wa’ak, li jalok-k’a’uxlej, rilb’aleb’ li komon, ut loq’onink sa’ rochoch li Qaawa’. Li Awa’b’ej Nelson naxjultika qe naq “sa’ junpaat, jun xnawom ch’oolej li ink’a’ ch’oolaninb’il wulaj wulaj “xb’aan lix chaab’il aatin li Dios” [Moroni 6:4] naru taalajq. Aajel ru xloq’oninkil li Qaawa’ ut xtzolb’al lix evangelio wulaj wulaj. Kixye ajwi’: “Nintz’aama eere naq teekanab’ chi numtaak li Dios sa’ lee yu’am. K’ehomaq jun tiikil raqalaq eehoonal re. Naq teeb’aanu, k’ehomaq reetal chan ru naq textiikisiiq chi uub’ej sa’ musiq’ej.”
Re wank chi kaw qach’ool tento ajwi’ taqawotz chi kaw xyaab’ qakux lix nawom qach’ool. Naq nakub’e qaha’, naqak’ut li qajom chi “xaqliik joʼ aj yehol nawom chirix li Dios saʼ chixjunil hoonal, ut saʼ chixjunil li kʼaʼaq re ru, ut saʼ chixjunil li naʼajej toowanq wiʼ, toj reetal qakamik.” Sa’ xq’ehil li Paswa, naqach’olob’ chi sa qach’ool, chi kaw xyaab’ qakux, ut chi maak’a’ qaxutaan naq li Jesus waklijenaq chi yo’yo.
Re wank chi kaw qach’ool rik’in li yaal ch’olob’anb’il chirix li Jesus tento te’qab’i lix taql. Li Dios ink’a’ naxmin qu chi b’eek sa’ li b’e q’axal chaab’il, li xb’ehil li sumwank, a’b’an naxtaqlaheb’ lix profeet chiqatzolb’al chirix lix q’ajkamunkil li qab’aanuhom. Ut moko reheb’ ta ka’ajwi’ li komon re li Iglees. Rik’in xtz’uumal reheb’ lix profeet ut lix apostol, a’an naxtz’aama chiru chixjunil li ruchich’och’ naq te’rab’i li yaal li taarach’ab’eb’, tixkoleb’ chiru k’iila rahilal, ut tixk’e xsahileb’ xch’ool li ink’a’ na’oso’.
Re wank chi kaw qach’ool rik’in li yaal ch’olob’anb’il chirix li Jesus tento taqawaklesi xch’ooleb’ li qas qiitz’in, rik’in qaatin ut qab’aanuhom, naq te’wanq ajwi’ xkawilaleb’ xch’ool, ut jwal wi’chik li qajunkab’al. Li Elder Neal A. Maxwell ki’aatinak jun sut rik’ineb’ “li komon “chaab’ileb’ xch’ool” [re li Iglees] a’ut li ink’a’ neke’xchamob’resi xwanjikeb’ jo’ tzolom ut li ink’a’ “kʼeebʼilebʼ ribʼ chi anchalebʼ xchʼool” [Tzol’leb’ ut Sumwank 76:75; 58:27].” Li Elder Maxwell kixye naq wan xtaql xch’ool li junjunq, a’ut chi ra xch’ool kixye: “Naq wankeb’ li neke’xsik’ ru li q’emal, ink’a’ neke’xsik’ ru a’an choq’ reheb’ ka’ajwi’ a’an, choq’ reheb’ b’an li tasal tenamit toj te’chalq neke’xsik’ ru. Jun ch’ina sachk naxb’aanu li yuwa’b’ej naru naxk’e chi uxk li nimla jalb’ehiik sa’ xyu’ameb’ li ralal xk’ajol! Wan naq lix xe’toonil jun junkab’al ke’xk’e rib’ chi anchaleb’ xch’ool, a’ut li wankeb’ anajwan neke’xjalb’ehi rib’. Ra xyeeb’al naq sa’ li tasal tenamit chalk re, te’wanq li maare te’xsik’ ru li jachok-ib’ xb’aan xtoch’om li jalb’ehiik a’an.”
K’iila chihab’ chaq, li Elder John H. Groberg kixwotz resil jun junkab’al sa’ jun ch’ina teep aran Hawai sa’ xtiklajikeb’ li chihab’ 1900. Okenaqeb’ sa’ li Iglees chiru wiib’ chihab’ naq jun reheb’ lix rab’in kiyajer ut kik’ehe’ sa’ li b’anleb’aal. Naq kiwulak sa’ li iglees sa’ domingo, li yuwa’b’ej ut li ralal ke’xkawresi li loq’laj wa’ak jo’ rajlal neke’xb’aanu, a’b’an naq li yuwa’b’ej kiwiq’la re rosob’tesinkil li kaxlan wa, li awa’b’ej re uq’ej, naq kixk’e reetal ani wan sa’ xmeexil li loq’laj wa’ak, kixaqli ut kixyaab’asi, “Oyb’eni. Ink’a’ naru nakach’e’ li loq’laj wa’ak. Moko nawb’il ta ru lix yajel laa rab’in. Elen, ut anihaq chik tixkawresi chi ak’il li kaxlan wa. Ink’a’ naru nakatwan arin qik’in. Ayu.” Chi sachso xch’ool, li yuwa’b’ej kixka’ya li awa’b’ej ut li ch’uut, ut naq kixk’e reetal xpo’jik xk’a’uxleb’ ut xxutaaneb’ chixjunil, kixb’oq xjunkab’al, ut chi ch’anch’o ke’el sa’ li kapiiy.
Maak’a’ ke’xye naq, chi raheb’ xch’ool, li junkab’al ke’xtaaqe li b’e toj sa’ lix ch’ina ochocheb’. Aran ke’chunla sa’ jun sirso, ut li yuwa’b’ej kixye, “Mex’aatinak toj reetal naq kawresinb’ilaqin chi aatinak.” Li saajil alalb’ej yoo xk’a’uxl chirix li te’xb’aanu re xk’eeb’al reeqaj li xutaan xe’xk’ul: ma te’xkamsiheb’ lix aaq li awa’b’ej, malaj te’xk’at li rochoch, malaj te’xik sa’ jalan chik li iglees? Ke’nume’ oob’, lajeeb’, o’laju, oobʼ xkaʼkʼaal k’asal sa’ ch’anch’ookilal.
Li ruq’ li yuwa’b’ej li moch’mo ke’ok chi tehe’k, ut ke’k’utun chaq xyaʼal ru. Ki’ok chi yaab’ak li na’b’ej, toja’ ut naq chixjunileb’ li kok’al neke’yaab’ak chi ch’anch’o. Li yuwa’b’ej ki’ilok wan wi’ li rixaqil ut kixye, “Nakatinra,” toja’ naq kixye ajwi’ a’an re chixjunileb’ lix kok’al. “Nekexinra chejunilex ut nawaj naq toowanq sa’ junajil, chi junelik, jo’ junkab’al. Ut ka’ajwi’ naru na’ux a’an wi laa’o chaab’il komon sa’ Lix Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan ut nokotz’ape’ sa’ junajil rik’in li loq’laj tijonelil sa’ li santil ochoch. Li iglees moko re ta li awa’b’ej re uq’ej. A’an a’in lix Iglees li Jesukristo. Ink’a’ taqakanab’ naq yalaq ani chi moko yalaq rahilal malaj xutaan malaj q’etq’etil tooxram chi wank sa’ junajil chi junelik. Sa’ li domingo chal re toosutq’iiq sa’ li iglees. Toowanq qajunes toj reetal naq taanawmanq k’a’ru lix yajel li qarab’in, a’b’an toosutq’iiq.”
Ke’sutq’i, kik’ira lix rab’in, ut li junkab’al ke’tz’ape’ sa’ junajil sa’ li santil ochoch re Laie Hawai chirix naq kikab’laman a’an. Anajwan, numenaq jun cient chi kristiaan neke’roxloq’i xk’ab’a’ lix yuwa’, lix mama’, ut lix xikin mama’ xb’aan naq a’an kixk’e li rilob’aal sa’ li junelik q’e kutan.
Jun chik na’leb’ re wank chi kaw qach’ool chirix li yaal ch’olob’anb’il chirix li Jesus li tinye, a’an naq tento taqasik’ li santilal sa’ junesal. Li Jesus a’an aj Tojol qix, ut a’an naxtz’aama, “Chejal eekʼaʼuxl, chejunilex xmaril li ruchichʼochʼ, ut chalqex wikʼin ut chikubʼeeq eehaʼ saʼ lin kʼabʼaʼ, re naq texruuq chi santobʼresiik rikʼin xkʼulbʼal li Santil Musiqʼej, re naq texxaqliiq chi maakʼaʼ eetzʼajnil chiwu saʼ rosoʼjik li kutan.”
Li profeet aj Mormon kixye resil jun ch’uut chi aj paab’anel li ke’xyal xq’e chi jo’kan us ta “keʼbʼeek chiru naabʼal li chʼaʼajkilal”:
“Aʼbʼanan keʼkuyuk saʼ ut keʼtijok chi kokʼ aj xsaʼ, ut kʼaʼjoʼ wiʼchik keʼkawu xmetzʼew saʼ xtuulanilebʼ, ut kʼaʼjoʼ wiʼchik keʼkana chi inkʼaʼ nekeʼeekʼan saʼ xpaabʼankil li Kristo, toj reetal naq kinujak raamebʼ rikʼin sahil chʼoolejil ut kʼojobʼaak chʼoolej, relik chi yaal, toj reetal ajwiʼ naq keʼsaqobʼresiik ru ut keʼsantobʼresiik xchʼoolebʼ, ut kichal li santobʼresiik aʼan xbʼaan xqʼaxtesinkil xchʼoolebʼ chiru li Dios.” Li nimla jalaak a’in sa’ ch’oolej—naq naqaq’axtesi li qach’ool chiru li Dios ut nokoyo’la wi’chik sa’ musiq’ej rik’in li rusilal li Kolonel—a’an li naqasik’.
Lin tz’aam a’an naq taayal aaq’e anajwan re wank chi ch’olch’o jo’ junaq li kaw xch’ool rik’in li yaal ch’olob’anb’il chirix li Jesus. Rik’in naq maare taa’ajmanq lix jalb’al aak’a’uxl, “maabʼay xkutankil lix jalbʼal aakʼaʼuxl,” maare anchal “saʼ jun hoonal moko kʼoxlanbʼil ta aabʼaan akaq numenaq li saqʼehil, ut choyenaqaq li qʼolok, ut moko kolbʼilaq ta laa waam.” Chak’e aach’ool chixpaab’ankileb’ laa sumwank rik’in li Dios. “Michʼaʼajkoʼ aachʼool xbʼaan xkawil li aatin.” “Chijultikoʼq aawe naq junelik chakʼuula chi tzʼiibʼanbʼil lix kʼabʼaʼ [li Kristo] saʼ laa chʼool, … re … taawabʼi ut taanaw ru lix yaabʼ kuxej li tatbʼoqeʼq wiʼ, ut joʼkan ajwiʼ li kʼabʼaʼej li tatxbʼoq wiʼ.” Jo’kan ut, “kanab’ a’in sa’ laa ch’ool, naq taab’aanu li k’a’ru tixk’ut [li Jesus] ut li k’a’ru tixtaqla.”
Li qaYuwa’ naraj naq chixjunileb’ li ralal xk’ajol te’xk’ul li junelik yu’am rik’in a’an sa’ lix choxahil awa’b’ejihom. Li Jesukristo kixk’ul rahilal, kikam, ut kiwakli chi yo’yo re xk’eeb’al chi uxk a’an. Aʼan “kitaqeʼ saʼ choxa, ut kikʼojla saʼ xnim uqʼ li Dios, re xkʼulbʼal rikʼin li Yuwaʼbʼej li kʼaʼru xkʼulubʼ chirix li uxtaan, li naruxtaanahebʼ wiʼ li ralal xkʼajolebʼ li winq.” Nintz’aama naq too’osob’tesiiq rik’in jun xnawom qach’ool naxamnak chirix li Qaawa’ Jesukristo, naq taasaho’q qach’ool ut kaw toowanq rik’in li xnawom ch’oolej a’an, ut naq taqayal xsahil li ruuchinihom li rusilal li wan rajlal sa’ li qayu’am. Sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.