Eb’ li sumwank ut eb’ li teneb’ank
Lix Iglees li Jesukristo nawb’il ru jo’ jun iglees li na’aatinak chi kok’ aj xsa’ chirix li ok sa’ sumwank rik’in li Dios.
“Chan ru naq jalan laa Iglees chiruheb’ li jun siir chik?” Lin sumehom choq’ re li aajel ruhil patz’om a’an najala jo’ chanru naq lin na’leb’ nak’ihan ut naq li Iglees yoo chi k’iik. Naq kinyo’la arin Utah sa’ 1932, li xk’ihaleb’ li komon sa’ li Iglees a’aneb’ 700.000, ut ka’ajwi’ arin Utah ut sa’ xsutam wankeb’. Sa’ li hoonal a’an, ka’ajwi’ wankeb’ 7 li santil ochoch. Sa’ li kutankil a’in, li xk’ihal li komon re Lix Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan a’an nanume’ 17 millon sa’ 170 chi tenamit. Chalen sa’ li 1 re li abril a’in wankeb’ 189 chi santil ochoch q’axtesinb’ileb’ sa’ naab’aleb’ li tenamit ut 146 chik yookaqteb’ chi k’uub’aak ut chi kab’laak. Xweek’a naq tin’aatinaq chirix li rajomeb’ li santil ochoch a’in ut li resilal ut lix k’anjeleb’ li sumwank sa’ li qaloq’onihom. Aʼin taawanq joʼ xtzʼaqobʼ li raatinebʼ li ani ak xeʼaatinak.
I.
Jun sumwank a’an jun teneb’ank-ib’ re xyu’aminkil junjunq li na’leb’. Eb’ li teneb’ank-ib’ aajeleb’ ru re xtuqub’ankil ru li qayu’am ut re naq ch’olch’o toowanq jo’ kristiaan. Li na’leb’ a’in yoo chi tz’ile’k rix sa’ li kutankil a’in. Wiib’ oxib’ li xyaab’ kuxej neke’xka’pak’ali ruheb’ li na’leb’ a’in ut neke’xye naq eb’ li kristiaan tento te’wanq chi ach’ab’anb’il. A’ ut naqanaw rik’in li resilal li ruchich’och’ ch’iru k’iila mil chihab’ naq naqakanab’ wank chi ach’ab’anb’il sa’ junjunqal re naq toowanq jo’ ch’uut. Li xkanab’ankil li ach’ab’aak a’an wan rilom rik’in li teneb’ank-ib’ ut eb’ li sumwank, li neke’ilman ut li ink’a’ neke’ilman.
A’ineb’ junjunq reetalil li teneb’ank-ib’ sa’eb’ li sumwank sa’ li qasutam: (1) eb’ laj raqol aatin, (2) eb’ li teep aj pleet, (3) eb’ laj b’anonel, ut (4) laj chupul xam. Chixjunileb’ li kristiaan li neke’tz’aqon sa’eb’ li k’anjel a’an neke’xteneb’ rib’— wan naq neke’xjuch’ xhuhil a’an—chixb’aanunkil li k’anjel nak’eeman reheb’. Jo’kan ajwi’ nak’ulman rik’ineb’ li qamisioneer. Li t’ikr malaj li placa neke’xk’am neke’reetali naq li nak’amok reheb’ wan rub’el sumwank ut tento sa’ xb’een naq taak’utuq ut taak’anjelaq, ut tento naq te’qak’ulub’aheb’. Jun ajom wan rilom rik’in a’an, a’an xjultikankileb’ li neke’xk’anjela lix teneb’ankileb’ rib’ sa’ li sumwank. Maak’a’ li sachb’a-ch’oolej sa’ li t’ikr malaj sa’ li k’ab’a’ej, ka’ajwi’ nak’anjelak jo’ jun xjultikankil li teneb’ank-ib’ li x’ok wi’ li na’oksin re. Yaal ajwi’ a’in rik’ineb’ li matq’ab’ neke’roksi li sumsu, ut lix k’anjel a’an xk’utb’esinkil chiruheb’ li neke’ilok naq teneb’anb’ileb’ rub’el sumwank.
II.
Li xinye, naq eb’ li sumwank neke’xtuqub’ ru lix wanjik li junjunq chi kristiaan, tz’aqal naxk’am rib’ rik’ineb’ li sumwank re li paab’aal. Li k’ub’elal ut li na’leb’ chirix naab’al reheb’ li k’a’aq re ru neke’b’aanuman sa’ li paab’aal wankeb’ rilom rik’ineb’ li sumwank. Qayehaq, li sumwank re laj Abraham aajel ru sa’eb’ li xninqal ru na’leb’ sa’ li paab’aal. Naxk’ut xyaalal li santil na’leb’ naq li Dios na’ok sa’ sumwank rik’ineb’ li ralal xk’ajol. Sa’ li Najter Chaq’rab’ nayeeman chi kok’ aj xsa’ resil lix sumwank li Dios rik’in laj Abraham ut eb’ li ralal xk’ajol.
Li xb’een raqal sa’ lix Hu laj Mormon, li kitz’iib’aman sa’ xkutankil chaq li Najter Chaq’rab’, naxk’ut chi saqen ru xk’anjel li sumwank sa’ li resilaleb’ ut sa’ xloq’onihomeb’ laj Israel. Kiyehe’ re laj Nefi naq lix tz’iib’ahomeb’ laj Israel sa’ li hoonal a’an, “a’an jun tz’iib’anb’il esil reheb’ laj Judio, wan wi’ lix sumwank li Qaawa’, li kixk’uub’ choq’ re lix junkab’al laj Israel.” Eb’ lix hu laj Nefi chi kok’ aj xsa’ neke’aatinak chirix li sumwank re laj Abraham ut neke’xye naq Israel a’an “lix tenamit li Qaawa’ re li sumwank.” Li ok sa’ sumwank rik’in li Dios malaj rik’ineb’ laj jolominel tz’iib’anb’ileb’ ajwi’ resil sa’ lix Hu laj Mormon chirix laj Nefi, laj Jose aran Egipto, li rey aj Benjamin, laj Alma, ut laj jolominel Moroni.
III.
Naq kiwulak xhoonalil xk’ojob’ankil wi’chik lix evangelio li Jesukristo, li Dios kixb’oq jun profeet, a’ laj Jose Smith. Ink’a’ naqanaw chixjunil li k’a’ru kixch’olob’ li anjel aj Moroni sa’ xtiklajik re li saaj profeet li toj yoo chi k’iik. Naqanaw naq a’an kixye re laj Jose naq “li Dios wan jun li k’anjel tixk’e chixb’aanu” ut naq “lix tz’aqalil li Evangelio li junelik nakana wan chi sa’” ut tento taak’eemanq chi uxmank “li k’a’ru yeechi’inb’il reheb’ li yuwa’b’ej.” Naqanaw ajwi’ naq eb’ li loq’laj hu kiril li saaj aj Jose chi yalb’il xq’e—chalen rub’elaj naq kipatz’man re naq tixk’uub’ li Iglees—a’aneb’ li k’utum chirix li sumwank li yoo chixjaltesinkil ru sa’ lix Hu laj Mormon. Sa’ li hu a’an natawman lix tz’aqalil li evangelio, jo’ ajwi’ lix k’uub’anb’il na’leb’ li Dios choq’ reheb’ li ralal xk’ajol, ut lix Hu laj Mormon na’aatinak chirix li sumwank.
Chi wan xnawom chirix li Santil Hu, laj Jose kixnaw naq sa’ li hu Hebreos natawman li rajom li Kolonel re “xk’uub’ankil rik’in lix junkab’al laj Israel ut rik’in lix junkab’al laj Juda jun ak’ sumwank.” Li hu Hebreos na’aatinak ajwi’ chirix li Jesus jo’ “laj k’ehol uuchil re li ak’ sumwank.” Wan xyaalal naq li seraq’ chirix lix k’anjel li Kolonel sa’ li ruchich’och’ nak’ab’a’iman “Li Ak’ Chaq’rab’,” jun ch’ol aatin li na’el jo’ “Li Ak’ Sumwank.”
Eb’ li sumwank aajeleb’ chaq ru sa’ lix k’ojob’ankil wi’chik li evangelio. Nak’utun a’in sa’eb’ li xb’een na’leb’ li kixpatz’ li Qaawa’ re li profeet naq tixb’aanu re xk’ojob’ankil lix Iglees. Sa’ junpaat chirix naq kipuktesiman lix Hu laj Mormon, li Qaawa’ kixb’eresi lix k’ojob’ankil wi’chik lix Iglees, li kik’ab’a’iman Lix Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan. Li k’utb’esinb’il na’leb’ kitz’iib’aman sa’ abril 1830 naxye naq eb’ li kristiaan “teʼkʼuleʼq rikʼin kubʼihaʼ saʼ lix iglees” chirix naq “te’xk’ut xyaalal” (li naraj naxye naq te’ch’olob’anq chi loq’) “naq jalb’ileb’ xk’a’uxl chi yaal chirix chixjunileb’ lix maak, ut wankeb’ xch’ool chixk’ulb’al sa’ xb’eeneb’ lix k’ab’a’ li Jesukristo, chi k’eek’ookeb’ xch’ool chi k’anjelak chiru a’an toj sa’ roso’jik.”
Sa’ ajwi’ li k’utb’esinb’il na’leb’ a’an naxye naq li Iglees “taachʼutlaaq chi kokʼ aj xsaʼ re xkʼulbʼal li kaxlan wa ut li viin [ha’] re xjultikankil li Qaawaʼ Jesus.” Lix aajelil ru li k’ojob’anb’il k’anjel a’in nak’utun sa’ li raatinuleb’ li sumwank choq’ re li xb’eenil malaj laj tij li na’osob’tesin. Narosob’tesi li kaxlan wa “choq’ re li raameb’ chixjunil li te’k’uluq re … , re naq … te’xk’ut xyaalal chawu, at Dios, li Junelik Yuwa’b’ej, naq wankeb’ xch’ool chixk’ulb’al sa’ xb’eeneb’ lix k’ab’a’ laa Walal, ut junelik chixjultikankil a’an, ut chixpaab’ankil lix taqlahom li kixk’e chaq reheb’.”
Lix k’anjeleb’ li sumwank sa’ li Iglees li k’ojob’anb’il wi’chik kich’olob’aman sa’ li na’leb’ kixk’e li Qaawa’ sa’ li xb’eenileb’ k’utb’esinb’il na’leb’ kipuktesiman. Aran li Qaawa’ kixye naq kixb’oq laj Jose Smith xb’aan naq eb’ li kristiaan sa’ li ruchich’och’ “ke’el chaq rik’ineb’ lin k’ojob’anb’il k’anjel, ut ke’xq’et lin sumwank li junelik nakana.” Li k’utb’esinb’il na’leb’ a’in naxch’olob’ ajwi’ naq neke’k’eeman li taqlahom “re naq lin sumwank li junelik nakana taaxaqab’amanq.”
Sa’ li kutan a’in naqataw ru lix k’anjeleb’ li sumwank sa’ li Iglees k’ojob’anb’il wi’chik ut sa’ lix loq’onihomeb’ li komon. Li Awa’b’ej Gordon B. Hinckey kixch’olob’ chi k’osb’il ru k’a’ru nak’ulman chirix li qakub’iha’ ut naq nokotz’aqon sa’ li loq’laj wa’ak rajlal xamaan: “Chixjunil li komon sa’ li iglees a’in li x’ok chaq sa’ li ha’ re li kub’iha’ na’ok choq’ xcha’al jun loq’laj sumwank. Rajlal sut naq nokotz’aqon sa’ li loq’laj wa’ak re li Qaawa’, naqa’ak’ob’resi li sumwank a’an.”
Ak xe’xjultika qe sa’ li ch’utub’aj-ib’ a’in naq li Awa’b’ej Russell M. Nelson naxye rajlal naq li k’uub’anb’il na’leb’ re li kolb’a-ib’ a’an “xb’ehileb’ li sumwank,” li “nokoxk’am chi sutq’iik rik’in li [Dios]” ut “wan rilom rik’in li qawanjik rik’in li Dios.” Naxk’ut naq aajeleb’ ru li sumwank sa’eb’ li qak’anjel sa’ li santil ochoch ut na’elajin chiqu naq taqil lix raqik chalen sa’ xtiklajik ut naq “taqak’oxla li k’a’ru re choxa.”
IV.
Anajwan wan xkomon chik li waatin chirixeb’ li sumwank re li santil ochoch. Sa’ xb’aanunkil lix teneb’ankil re xk’ojob’ankil wi’chik lix tz’aqalil lix evangelio li Jesukristo, li profeet aj Jose Smith kixnumsi naab’al lix hoonal chixb’eresinkil lix kab’lankil li santil ochoch re Nauvoo, Illinois. Rik’in a’an, li Qaawa’ kixk’utb’esi naab’al na’leb’, tzol’leb’, ut loq’laj sumwank re naq eb’ li te’chalq chirix, te’xk’anjela a’an sa’eb’ li santil ochoch. Aran taak’utmanq lix k’uub’anb’il na’leb’ li Dios re li kolb’a-ib’ chiruheb’ li kristiaan neke’xk’ul li loq’laj tiqib’aak, ut te’b’oqmanq chi ok sa’ loq’laj sumwank. Eb’ li ani te’wanq chi tiik sa’eb’ li sumwank a’an taayeechi’imanq li junelik yu’am reheb’, b’ar wi’ “reheb’ a’an chixjunil li k’a’aq re ru” ut “te’wanq chiru rilob’aal li Dios ut lix Kristo chi junelik q’e kutan.”
Li loq’laj k’anjel re tiqib’aak sa’ li santil ochoch re Nauvoo ke’uxman rub’elaj naq li xb’eenileb’ aj paab’anel ke’isiik ut ke’xtikib’ lix b’eenikeb’ toj sa’eb’ li k’iche’ sa’ xjayal rokeb’aal li saq’e. Naab’aleb’ laj paab’anel ke’xch’olob’ xyaalal naq li wankilal ke’xk’ul sa’ xk’ab’a’ naq junajinb’ileb’ rik’in li Kristo rik’in lix tiqib’ankileb’ ke’xk’ul sa’ li santil ochoch re Nauvoo kixk’e xkawilaleb’ sa’ lix b’eenikeb’ re xik toj sa’ xjayal rokeb’aal li saq’e.
Eb’ li kristiaan li tiqib’anb’ileb’ sa’ jun santil ochoch teneb’anb’ileb’ chixk’amb’al li loq’laj aq’ej re li santil ochoch, jun li t’ikr li ink’a’ nak’utun xb’aan naq wan rub’el li t’ikr na’oksiman. Naxjultika reheb’ li komon li tiqib’anb’ileb’ li loq’laj sumwank okenaqeb’ wi’ ut li osob’tesihom yeechi’inb’ileb’ re sa’ li santil ochoch. Re xtz’aqob’resinkil ruheb’ li loq’laj ajom a’an, nach’olob’aman chiqu naq tento te’qoksi li loq’laj aq’ej re li santil ochoch rajlal, ka’ajwi’ ink’a’ naqoksi b’ar wi’ tz’aqal aajel ru naq ink’a’ taqoksi. Sa’ xk’ab’a’ naq maak’a’eb’ xhilaal li sumwank, risinkil chiqix li loq’laj aq’ej naru natawman ru naq yooko chirisinkil qib’ chiru li qateneb’ankil re li sumwank ut li osob’tesihom li neke’chal sa’ xk’ab’a’ a’an. Chi junpak’al chik, eb’ li kristiaan li neke’roksi lix tiqib’ankil chi tiik ut neke’roxloq’i rajlal lix sumwank re li santil ochoch neke’xkawob’resi lix k’anjeleb’ jo’ xtzolom li Qaawa’ Jesukristo.
Lix Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan yoo chixkab’lankileb’ li santil ochoch sa’ chixjunil li ruchich’och’. Li rajom a’an rosob’tesinkileb’ li alal k’ajolb’ej sa’ lix sumwank li Dios rik’in li loq’onink sa’ li santil ochoch ut rik’in li loq’laj teneb’ahom ut wankilal ut li osob’tesihom re junajiik rik’in li Kristo li neke’k’ulman sa’ li sumwank.
Lix Iglees li Jesukristo nawb’il ru jo’ jun iglees li na’aatinak chi kok’ aj xsa’ chirix li ok sa’ sumwank rik’in li Dios. Neke’tawman li sumwank sa’ chixjunileb’ li k’ojob’anb’il k’anjel re li kolb’a-ib’ ut li taqenaqil loq’al li neke’b’aanuman sa’ li Iglees a’in. Li k’ojob’anb’il k’anjel re li kub’iha’ ut eb’ lix sumwank aajeleb’ ru re ok sa’ li choxahil awa’b’ejihom. Li k’ojob’anb’il k’anjel ut li sumwank wankeb’ rilom rik’in li santil ochoch aajeleb’ ru choq’ re li taqenaqil loq’al sa’ li choxahil awa’b’ejihom, a’ li junelik yu’am, “li xnimal ru maatan naxk’e li Dios.” A’an ain lix jayalihom Lix Iglees li Jesukristo rehebʼ laj Santil Paabʼanel saʼ Rosoʼjikebʼ li Kutan.
Ninch’olob’ xyaalal li Jesukristo, li naxjolomi li Iglees a’an, ut narosob’tesiheb’ chixjunil li neke’xpaab’eb’ lix santil sumwank. Sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.