Aʼan xchaabʼilal xnaʼlebʼ li Qaawaʼ naq taawanq qik’in lix Hu laj Mormon

Xb’aan li Awa’b’ej Mark L. Pace

Awa’b’ej re li Dominkil Tzoleb’aal

Nintz’aama naq li rilb’al lix Hu laj Mormon chiru li chihab’ a’in tooxsahob’resi ut toorosob’tesi chiqajunilo.

Ex was wiitz’in, jwal naqab’antioxi lix yalb’al eeq’e chirilb’aleb’ li loq’laj hu rik’in Kim, Taaqehin. B’antiox eere chixjunil li nekeb’aanu. Lee wanjik rik’in li Dios ut li raatin wulaj wulaj nim xwankil. “Yookex chixk’eeb’al xk’ojob’ankil jun xnimal ru k’anjel. Ut rik’in li k’a’ru ka’ch’in na’el chaq li k’a’ru xnimal li ru.”

Rilb’aleb’ lix k’utum li Kolonel sa’ li loq’laj hu nokoxtenq’a chixtuqub’ankil li qochoch jo’ xna’aj li paab’aal ut na’ajej b’ar wi’ taatzolmanq li evangelio. A’an naxb’oq li Musiq’ej sa’ li qochoch. Li Santil Musiq’ej naxnujob’resi li qaam rik’in sahil ch’oolejil ut nokoxtenq’a chi wank jo’ xtzolom li Jesukristo chiru chixjunil li qayu’am.

Chiruheb’ chaq li chihab’ a’in, naq neke’qil li loq’laj hu, naqak’e reetal xnimal ru lix k’utum li Dios chiruheb’ li ralal xk’ajol sa’ chixjunileb’ li jar kʼojlajik re li evangelio.

Sa’ li junjunq chi k’ojlajik, naqak’e reetal jun eetalil. Li Dios naxk’ojob’ wi’chik malaj naxk’utb’esi lix evangelio li Jesukristo rik’ineb’ lix profeet. Eb’ li kristiaan neke’xtaaqe li profeet ut neke’osob’tesiik chi naab’al. A’b’anan, rik’in xnumik li hoonal, wankeb’ li kristiaan li neke’xkanab’ rab’inkil li raatineb’ li profeet, ut neke’xnajtob’resi rib’ rik’in li Qaawa’ ut lix evangelio. Q’etok paab’ank naqaye re a’in. Li evangelio xb’een wa kik’utb’esiman chiru laj Adan, a’b’an junjunq reheb’ li ralal xk’ajol laj Adan ut li xEva ke’xtz’eqtaana li Qaawa’ rik’in q’etok paab’ank. Naqak’e reetal jun eetalil re k’ojob’ank wi’chik ut q’etok paab’ank li nak’iilasutiman sa’ xk’ojlajik laj Enok, laj Noe, laj Abraham, laj Moises, ut wankeb’ chik xkomon.

Anajwan wanko sa’ lix kʼojlajik lix tzʼaqalil ru li kutan. Ka’ajwi’ li k’ojlajik a’in ink’a’ taaraqe’q sa’ jun q’etok paab’ank. A’an a’in li k’ojlajik li nachal rubʼelaj li xkab’ xk’ulunik li Kolonel Jesukristo ut li rawa’b’ejil chiru jun mil chihab’.

Chan ru naq jalan li k’ojlajik a’in? K’a’ru naxk’e li Qaawa’ qe sa’ li kutan a’in, tz’aqal choq’ re li qakutankil, li tooxtenq’a chi nach’ok rik’in li Kolonel ut chi kanaak chi junelik rik’in?

Jun na’leb’ li nachal sa’ ink’a’uxl a’aneb’ li loq’laj hu—ut sa’ xyanqeb’ a’an, lix Hu laj Mormon: Jun chik ch’olob’anb’il esil chirix li Jesukristo.

Li Dios kixye naq maajun wa chik taachalq jun nimla q’etok paab’ank, a’b’an tento taqil qib’ chi us re naq ink’a’ tooq’etoq paab’ank sa’ junesal—tento taajultiko’q qe, jo’ kixye li Awa’b’ej Russell M. Nelson, naq “teneb’anb’il sa’ xb’een li junjunq qe sa’ junesal li k’iik sa’ musiq’ej.” Xtzolb’al lix Hu laj Mormon, jo’ yooko chixtzolb’al chiru li chihab’ a’in, junelik nokoxnach’ob’resi rik’in li Kolonel—ut nokoxtenq’a chi kanaak rik’in.

“Tz’ilok-ix” naqaye re, ut us a’an xb’aan naq naraj ajwi’ naxye yalok-q’e. Ink’a’ aajel ru naq junelik naqatzol jun ak’ na’leb’. Wan naq ka’ajwi’ aajel ru naq rik’in rilb’al lix Hu laj Mormon naqeek’a qanach’il rik’in li Dios anajwan—xch’oolaninkil li qaam, xkawresinkil qib’ sa’ musiq’ej rub’elaj naq noko’el sa’ qochoch, malaj xtawb’al li k’iraak chirix jun kutan jwal ch’a’aj sa’ li ruchich’och’.

Naqatz’ileb’ rix li loq’laj hu re naq li Santil Musiq’ej, li chaab’il aj k’utunel naru naxchamob’resi lix jalajik qach’ool chiru li qaChoxahil Yuwa’ ut li Jesukristo, ut naru nokoxtenq’a chi wulak jo’ chanruheb’ a’an.

Rik’in li na’leb’ a’an sa’ li qak’a’uxl, naru naqapatz’, “K’a’ru xk’ut li Santil Musiq’ej chiqu chiru li xamaan a’in naq xqatz’il rix lix Hu laj Mormon?” ut “Chan ru naq a’an nokoxnach’ob’resi rik’in li Kolonel?”

Chaab’ileb’ li patz’om a’an naq naqileb’ li loq’laj hu sa’ qochoch. Chaab’ileb’ ajwi’ re xtikib’ankil li tzoleb’aal re domingo sa’ li iglees. Naqachaab’ilob’resi qib’ jo’ aj k’utunel sa’ li iglees sa’ domingo naq naqachaab’ilob’resi qib’ jo’ aj tzolonel sa’ li qochoch chiru li xamaan. Chi jo’kan, sa’eb’ li qatzoleb’aal re domingo, “li ani najultikan ut li ani nakʼuluk, nekeʼxtaw ru chiribʼilebʼ ribʼ, ut xkabʼichalebʼ nekeʼwaklesiik li raamebʼ ut nekeʼsahoʼ saʼ xchʼool saʼ komonil.”

A’aneb’ a’in wiib’ oxib’ li raqal li kixk’e chink’oxla li Musiq’ej naq xintz’il rix lix Hu laj Mormon chiru li xamaan a’in:

• Laj Nefi kixye re laj Jakob naq “tixkʼuulahebʼ li perel chʼiichʼ aʼin ut tinkanabʼebʼ … chiru li junjunq tasal tenamit. Ut wi wan li jultikank aatin li loqʼ, malaj li kʼutbʼesinbʼil naʼleb ʼ … , malaj xchʼolobʼahom li profeet,” laj Jakob tento “tixtzʼiibʼahebʼ … chiruhebʼ li perel chʼiichʼ aʼin … choqʼ re xchaabʼilal lix tenamiteb’.”

• Moqon laj Jakob kixye, “Naqatzʼilebʼ rix li [loq’laj hu], … ut rikʼin chixjunil aʼin li nakʼutuk xyaalal qe, naqataw jun qayoʼonihom, ut li qapaabʼaal inkʼaʼ chik naʼeekʼan.”

Eb’ li raqal a’in neke’xjultika we li kixye laj Nefi chirixeb’ li perel ch’iich’ bronce:

“Kiqataw chaq li tzʼiibʼanbʼil esil … ut kiqatzʼil rix ut kiqataw naq … kʼaʼjoʼ xnimal xloqʼal choqʼ qe, joʼkan naq kooru chixkolbʼalebʼ rix lix taqlahom li Qaawaʼ choqʼ rehebʼ li qalal qakʼajol.

“Joʼkan ut, aʼan xchaabʼilal xnaʼlebʼ li Qaawaʼ naq taqakʼam qikʼin naq yooko chi bʼeek chiru li yamyookil chʼochʼ re tooxik saʼ li chʼochʼ li yeechiʼinbʼil.”

Anajwan ut, wi a’an chaab’il choq’ re lix junkab’al laj Lehi naq ke’wan li loq’laj hu rik’ineb’, chaab’il ajwi’ choq’ qe laa’o anajwan. Li xnimal xloq’aleb’ ut xmusiq’ejil wankileb’ li loq’laj hu toj wan xyaalal sa’ li qayu’am sa’ li kutan a’in.

Maajun wa wajenaq jun tenamit chalen chaq xtiklajik li ke’ru chiroksinkil lix Hu laj Mormon ut xkomoneb’ chik li loq’laj hu jo’ nokoru laa’o anajwan. Yaal, laj Lehi ut lix junkab’al ke’osob’tesiik rik’in xk’amb’al rik’ineb’ li perel ch’iich’ bronce, a’b’an moko kiwan ta jun sa’ li junjunq chi muheb’aal t’ikr! Lix Hu laj Mormon li q’axal aajel ru, a’an li wan qe sa’ junjunqil. A’an li naqil.

Sa’ lix k’utb’esinb’il matk’ laj Lehi chirix li che’ re li yu’am, laj Lehi kixk’ut chiqu xnimal ru xnumsinkil lix rahom li Dios. Chirix naq kixyal ru li che’, laj Lehi kiril li xSariah, li rixaqil, ut laj Nefi ut laj Sam, eb’ li ralal, li xaqxookeb’ chi najt.

“Xaqxookebʼ joʼ chanchan naq inkʼaʼ nekeʼxnaw bʼar teʼxik.

“… Kinbʼoqebʼ chi wuqʼ,” chan laj Lehi, “ut kinye ajwiʼ rehebʼ chi kaw xyaabʼ inkux naq teʼchalq wikʼin, ut teʼxyal ru li cheʼ, li qʼaxal atawal wiʼchik chiru chixjunil chik li ru cheʼ.

“Ut … keʼchal wikʼin ut keʼxyal ajwiʼ li ru cheʼ.”

Jwal nawulak chiwu chan ru naq laj Lehi kixb’eresiheb’ li ralal xk’ajol. Li xSariah, laj Nefi, ut laj Sam tiikeb’ chi paab’ank. A’b’an rik’in li Qaawa’ toj kiwan li k’a’ru q’axal chaab’il ut k’i wi’chik choq’ reheb’. Ink’a’ ke’xnaw b’ar te’xtaw, a’b’an laj Lehi kixnaw. Jo’kan naq kixb’oqeb’, “chi kaw xyaab’ xkux,” chi chalk wan wi’ li che’ re li yu’am ut chixyalb’al ru li che’ xjuneseb’ rib’. Saqen ru lix b’oqom. Maa’ani taaruuq raj taasachq xna’leb’ rik’in.

Laa’in kink’iiresiik ajwi’ chi jo’kan. Naq ch’ajomin chaq, maare 11 malaj 12 chihab’ wan chaq we, lin na’ kixpatz’ we, “Mark, ma nakanaw aajunes laa’at, rik’in li Santil Musiq’ej, naq tz’aqal yaal li evangelio?”

Kisach inch’ool xb’aan xpatz’om. Junelik kinyal inq’e chixb’aanunkil li us, ut sa’ inch’ool naq tz’aqal wankin chi jo’kan. A’ut lin na’, jo’ laj Lehi, kixnaw naq wan li toj aajel ru. Aajel chaq ru naq tinyal inq’e ut tinnaw injunes wib’ ma yaal.

Kinye re naq maji’ nink’ul a’an. Ink’a’ kisach xch’ool xb’aan lin sumehom.

Toja’ naq kixye jun na’leb’ maajun wa nasach sa’ inch’ool. Toj jultik we li raatin: “Li qaChoxahil Yuwa’ naraj naq aajunes aawib’ taanaw ma yaal. A’b’an tento taayal aaq’e. Tento taawil lix Hu laj Mormon ut tattijoq re xk’ulb’al aanawom rik’in li Santil Musiq’ej. Li qaChoxahil Yuwa’ tixsumeheb’ laa tij.”

Maajun wa wilom lix Hu laj Mormon. Kink’oxla naq toj q’axal saajin re rilb’al. A’b’an chaab’il wi’chik lix na’leb’ lin na’.

Lix patz’om kixloch li rajom inch’ool chixnawb’al injunes wib’ ma yaal.

Jo’kan naq rajlal ewu, sa’ li warib’aal ninwotz rik’in wiib’eb’ li was, kinloch li xam sa’ xb’een lin ch’aat ut kiwil jun ch’ol sa’ lix Hu laj Mormon. Chirix a’an, kinchup li xam, kinwiq’la chire lin ch’aat, ut kintijok. Kintijok chi anchal inch’ool ut wajom jo’ maajun wa inb’aanuhom chaq. Kinpatz’ re lin Choxahil Yuwa’ naq tixk’e chinnaw naq yaal lix Hu laj Mormon.

Chalen chaq li kutan naq kin’ok chirilb’al lix Hu laj Mormon, kiweek’a naq lin Choxahil Yuwa’ naxk’e reetal lix yalb’al inq’e. Ut kiweek’a naq aajel wu choq’ re a’an. Naq kin’ilok ut kintijok, chi sa inch’ool, kituqla lin ch’ool. Rik’in li junjunq chi ch’ol, yoo chi nimank lix saqenkil li paab’aal chi sa’ li waam. Rik’in xnumik li hoonal, kink’e reetal naq li naweek’a, a’an li yaal ch’olob’anb’il xb’aan li Santil Musiq’ej. Kinnaw injunes wib’ naq yaal lix Hu laj Mormon ut naq li Jesukristo a’an laj Kolol re li ruchich’och’. Jwal ninb’antioxi xchaab’ilal xna’leb’ lin na’.

Li kink’ul sa’ rilb’al lix Hu laj Mormon naq ch’ajomin kixtikib’ jun eetalil re tzolok sa’ li loq’laj hu li toj nikinrosob’tesi sa’ li kutan a’in. Toj nawil lix Hu laj Mormon ut ninwiq’la chi tijok. Ut li Santil Musiq’ej naxch’olob’ xyaalal rajlal.

Yaal li kixye laj Nefi. A’an xchaab’ilal xna’leb’ li Qaawa’ naq te’qak’am li loq’laj hu qik’in chiru li qayu’am. Lix Hu laj Mormon a’an li “taqenaqil pek” li naxk’e xjalanil li k’ojlajik a’in rik’in chixjunileb’ chik li k’ojlajik ak’ ke’nume’. Naq naqatzol lix Hu laj Mormon ut naqataaqe li yo’yookil profeet, maajun q’etok paab’ank taawanq sa’ li qayu’am.

Li b’oqok re chalk wan wi’ li che’ re li yu’am rik’in xchapb’al chi kaw li raatin li Dios, li b’oqok kixb’aanu laj Lehi maawa’ ka’ajwi’ re lix junkab’al, ut maawa’ ka’ajwi’ xb’oqb’al lin na’ naq tinwil ut tintijoq chirix lix Hu laj Mormon. A’an b’an ajwi’ xb’oqom li qaprofeet, li Awa’b’ej Russell M. Nelson, choq’ qe chiqajunjunqal.

“Ninyeechi’i eere,” chan, “naq wi teetzol lix Hu laj Mormon wulaj wulaj rik’in jun tij sa’ eech’ool, chaab’ilaq chik li teesik’ ru xb’aanunkil sa’ lee yu’am—wulaj wulaj. Ninyeechi’i naq wi teek’oxla sa’ eech’ool li k’a’ru neketzol, te’tehe’q li rilob’aal li choxa, ut teek’ul xsumenkileb’ lee patz’om ut xb’eresinkil lee yu’am.”

Nintz’aama naq li rilb’al lix Hu laj Mormon chiru li chihab’ a’in tooxsahob’resi ut toorosob’tesi chiqajunilo, ut naq tooxnach’ob’resi rik’in li Kolonel.

Yo’yo li qaChoxahil Yuwa’. Li Jesukristo a’an laj Kolol qe ut laj Tojol qix. Li raatin a’an wan sa’ lix Hu laj Mormon, ut a’an naxk’utb’esi lix rahom. Li Awa’b’ej Russell M. Nelson a’an lix yo’yookil profeet li Qaawa’ sa’ li ruchich’och’ anajwan. Ninnaw naq yaal a’in xb’aan lix ch’olob’ahom li Santil Musiq’ej, li xb’een wa kink’ul naq kiwil lix Hu laj Mormon naq ch’ajomin chaq. Sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.

Eb’ li raqalil

1. Tzol’leb’ ut Sumwank 64:33.

2. “Lix tzolb’al li evangelio sa’ ochoch chi tenq’anb’il xb’aan li Iglees “wan xwankil chirach’ab’ankil lix wankilaleb’ li junkab’al, a’ yaal jo’ chanru li junjunq li junkab’al naxyal xq’e chixjalb’al li rochoch jo’ jun santil na’ajej re paab’aal. Ninyeechi’i naq sa’ xyalb’al eeq’e chi anchal eemetz’ew chixchaab’ilob’resinkil eerochoch jo’ jun na’ajej re xtzolb’al li evangelio, rik’in xnumikeb’ li kutan, lee hilob’aal kutan te’ok choq’ sahil kutan eere. Lee kok’al te’raj xtzolb’al ut xyu’aminkileb’ lix k’utum li Kolonel, ut taak’osq lix wankil laj tza sa’ lee yu’am ut sa’ lee rochoch. Nimaq xwankil li jalaak teek’ul sa’ lee junkab’al” (Russell M. Nelson, “Li ok choq’ jun aj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan jwal chaab’il,” Jolomil ch’utub’aj-ib’ re octubre 2018).

3. “Chi yaal, chi yaal, ninye aawe, laaʼin tinjekʼi aawe xkomon inMusiqʼ, li taakutanobʼresinq re laa kʼaʼuxl, li taanujobʼresinq re laa waam rikʼin sahil chʼoolejil” (Tzolʼlebʼ ut Sumwank 11:13).

4. “Jun k’ojlajik a’an jun q’ehil kutan b’ar wi’ wan jun xmoos li Qaawa’ sa’ li ruchich’och’ li k’eeb’il xwankil ut li wan li santil tijonelil ut eb’ li laaw rik’in, ut li taqlanb’il chixjek’inkil li evangelio reheb’ li ani wankeb’ sa’ li ruchich’och’” (Temas y preguntas, “Dispensaciones,” Biblioteca del Evangelio).

5. Chi’ilmanq Moises 5:12–16.

6. Li profeet aj Daniel kiril li qakutan, li qak’ojlajik, naq kixch’olob’ xyaalal lix matk’ laj Nabukodonosor. Lix Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan a’an li pek sa’ li matk’ a’an, li kʼokbʼil chaq saʼ li tzuul moko xbʼaan ta uqʼej, li natololnak chi uubʼej re xnujob’resinkil li ruchich’och’ (chi’ilmanq Daniel 2:34–35, 44–45; Tzol’leb’ ut Sumwank 65:2).

7. “Li Dios Yuwa’b’ej ut li Jesukristo ke’xboq li profeet aj Jose Smith chi wank jo’ li profeet re li k’ojlajik a’in. Kik’ojob’aak wi’chik rik’in a’an chixjunil li choxahil wankilal chalen chaq xtiklajik. Li kutan a’in, a’ lix k’ojlajik lix tz’aqalil ru li kutan, ink’a’ taak’osq ru. Ink’a’ taaraqe’q xmaak q’etok paab’ank, ut tixnujob’resi chixjunil li ruchich’och’” (Russell M. Nelson, “El recogimiento del Israel disperso,” Liahona, noviembre 2006, 79–80).

8. Russell M. Nelson, “Aatin sa’ xtiklajik,” Jolomil ch’utub’aj-ib’ re octubre 2018.

9. Chi’ilmanq “Li jalok ch’oolej, a’an li qajayalihom,” Kim, Taaqehin—Choq’ re li ochoch ut li iglees: Lix Hu laj Mormon 2024, v.

10. Tzol’leb’ ut Sumwank 50:22; che’ilmanq ajwi’ li raqal 17–21.

11. Jakob 1:3–4.

12. Jakob 4:6.

13. 1 Nefi 5:21–22.

14. Toje’ xyeeman resil naq 200 millon lix Hu laj Mormon ak xe’jek’iman sa’ li k’ojlajik a’in. Sachol ch’oolej a’an. Lix Hu laj Mormon najaltesiman ru sa’ 113 chi aatinob’aal, ut wankeb’ 17 li toj yookeb’ chi jaltesiik ru. Osob’tesinb’ilo rik’in lix Hu laj Mormon isinb’il chi huhil, sa’ internet, audio, video, ut wankeb’ xkomon chik. (Chi’ilmanq Ryan Jensen, “Church Distributes 200 Millionth Copy of the Book of Mormon,” Church News, 29 diciembre, 2023, thechurchnews.com.)

15. 3 Nefi 8:14–16; tiqb’il xkawil li aatin.

16. “Li musiq’ejil wankilal q’axal nim sa’ xyu’ameb’ li kok’al a’an lix tiikilal li na’b’ej yuwa’b’ej ut li mama’b’ej ixa’anb’ej li neke’xpaab’eb’ lix santil sumwank. Eb’ li na’b’ej yuwa’b’ej neke’xk’ut li paab’aal chirix li Qaawa’ Jesukristo chiruheb’ lix kok’al, re naq eb’ a’an ajwi’ “teʼruuq chixnawbʼal bʼar taaruuq teʼiloq re teʼisiiq lix maakebʼ” [2 Nefi 25:26]. Xpaab’ankileb’ li sumwank chi ink’a’ k’eek’o qach’ool naxk’am li musiq’ejil sa’ xkamik. Li musiq’ejil sachok jwal naxtoch’eb’ li qakok’al ut li qimam” (Kevin W. Pearson, “Ma toj wan aach’ool?,” Jolomil ch’utub’aj-ib’ re octubre 2022).

17. Chi’ilmanq Tzol’leb’ ut Sumwank 6:22–24.

18. Li profeet aj Jose Smith, “Kebʼinye re li komon naq lix Hu laj Mormon aʼan li hu qʼaxal chʼolchʼo ru wan saʼ li ruchichʼochʼ, ut aʼan li taqenaqil pek li xaqabʼanbʼil wiʼ li qapaabʼaal, ut jun li winq qʼaxal wiʼchik taaruuq chixjilosinkil ribʼ rikʼin li Dios rikʼin xpaabʼankil li naʼlebʼ wan chi saʼ, chiru kʼaʼruhaq chik chi hu” (saʼ li xtikibʼankil lix Hu laj Mormon).

19. Chi’ilmanq Russell M. Nelson, “Lix Hu laj Mormon: K’a’ru raj xjalanil laa yu’am chi maak’a’ li hu a’an?,” Jolomil ch’utub’aj-ib’ re octubre 2017.