Jolomil ch’utub’aj-ib’
Xkanab’ankil qib’ sa’ ruq’ li Qaawa’
Jolomil ch’utub’aj-ib’ re abril 2024


Xkanab’ankil qib’ sa’ ruq’ li Qaawa’

Li qasumwanjik rik’in li Dios ka’ajwi’ taak’iiq a’ yaal chan ru naq naqakanab’ qib’ sa’ ruq’ a’an.

Sa’ li qajunkab’al, wan naq nokob’atz’un, lix k’ab’a’ li b’atz’unk a’an “Lix waxil xkanab’ankil qib sa’ ruq junaq.” Maare laa’at ajwi’ ak xatb’atz’un chi jo’kan. Wiib’ li kristiaan wankeb’ chi nach’, jun reheb’ naxk’e li rix chi ilok b’ar wi’ wan li jun chik. Naq nak’eeman resil, li kristiaan li wan chi uub’ej nat’ane’ chirix toj reetal naq naroyb’eni lix tel li ramiiw li wan chirix.

Lix kanab’ankil qib’ sa’ ruq’ anihaq a’an xkʼubʼelal chixjunil li sumwanjik. Jun li patz’om choq’ re junaq chaab’il sumwanjik a’an, “Ma naru tinkanab’ wib’ sa’ ruq’ junaq li kristiaan?” Jun li chaab’il sumwanjik nawan ka’ajwi’ wi junaq kristiaan naru naxkanab’ rib’ sa’ ruq’ junaq chik. Maawa’ a’an jun sumwanjik wi jun li kristiaan naxkanab’ rib’ sa’ ruq’ li jun, a’ut li jun chik ink’a’.

Chiqajunilo laa’o jun “raab’il musiq’ejil alalb’ej malaj rab’inb’ej chiru choxahil na’b’ej yuwa’b’ej. A’b’anan, us ta li qamusiq’ejil xe’toonil naxk’e qak’ub’elal, ink’a’ naxk’e xjunes rib’ jun qachaab’il sumwanjik rik’in li Dios. Taawanq li sumwanjik ka’ajwi’ naq naqasik’ ru xkanab’ankil qib’ sa’ ruq’.

Li qaChoxahil Yuwa’ naraj xkawresinkil jun xchamal ru sumwanjik rik’in chixjunileb’ li ralal xk’ajol. Li Jesus kixyaab’asi li ajom a’an naq kixye sa’ tij, “Re naq junaqeb’ ta chixjunileb’; jo’ naq laa’at, at inYuwa’, wankat wik’in ut laa’in aawik’in, re naq junaqeb’ ta ajwi’ a’an qik’in.” Li sumwanjik naxsik’ li Dios rik’ineb’ li ralal xk’ajol chixjunjunqaleb’ a’an naq toowanq chi nach’ rik’in a’an sa’ junjunqal b’ar wi’ naru naxwotz qik’in chixjunil li k’a’ru wan re ut chixjunil a’an. Li xchamal ru wanjik li ink’a’ na’oso’ ka’ajwi’ naru chi k’iik naq naqakanab’ qib’ chi tz’aqal re ru.

Li qaChoxahil Yuwa’, chalen sa’ xtiklajik, nak’anjelak re xk’utb’al naq tz’aqal naxnaw naq wan lix choxahileb’ chixjunileb’ li ralal xk’ajol. Li kanab’ank-ib’ naxxaqab’ xwankil li k’uub’anb’il na’leb’ kixk’ut a’an re qak’iijik ut qakawresinkil rub’elaj qachalik sa’ li ruchich’och’. A’an tixk’ut raj chiqu li chaq’rab’ maak’a’ roso’jik, tixyiib’ raj jun ruchich’och’, tixk’e raj qatib’el, tixk’e raj qawankil re xsik’b’al ru li qajom, ut tooxkanab’ raj chi tzolok qajunes ut took’iiq sa’ xsik’b’al ru li qajom. A’an naraj naq taqasik’ ru xtaaqenkil lix chaq’rab’ ut toosutq’iiq chixyalb’al xsahil li yu’am chi junelik rik’in a’an ut rik’in li Ralal.

Kixnaw naq ink’a’ rajlal taqasik’ ru li k’a’ru chaab’il, jo’kan naq kixkawresi ajwi’ jun b’e re tooruuq chi eelelik chiruheb’ li ruuchinihom li k’a’ru ink’a’ us naqasik’ ru. A’an kixk’e jun aj Kolol qe—li Ralal Jesukristo—re xtojb’al rix li qamaak ut qasaqob’resinkil wi’chik, a’b’an tento naq taqajal qak’a’uxl. A’an nokoxb’oq chiroksinkil lix ch’ina-usil maatan re li jalb’a-k’a’uxlej rajlal.

Chixjunileb’ li na’b’ej yuwab’ej neke’xnaw naq ch’a’aj xkanab’ankil naq jun ch’ina al naq naxsik’ ru li naraj, ch’a’aj wi’chik naq li na’b’ej yuwa’b’ej naxnaw naq li ch’ina al tixk’ul li sachk ut tixk’ul rahilal. A’b’anan, li qaChoxahil Yuwa’ nokoxkanab’ chixsik’b’al ru li k’a’ru tooxtenq’a chixtz’aqob’resinkil ru li qachoxahilal. Jo’ kixk’ut li Elder Dale G. Renlund “Li rajom [a’an] maawa’ naq eb’ li ralal xk’ajol yal te’xb’aanu li us; naraj b’an naq te’raj xb’aanunkil li us, ut naq sa’ roso’jik te’wulaq jo’ a’an.”

Us ta li Dios naxpaab’ qe, li qasumwanjik rik’in a’an ka’ajwi’ taak’iiq a’ yaal chan ru naq naqakanab’ qib’ sa’ ruq’ a’an. Li ch’a’ajkilal a’an naq wanko sa’ jun ruchich’och’ t’anenaq ut nokohe’xrahob’tesi li qas qiitz’in rik’in li b’alaq’, li tik’ti’, li minok-u, malaj jalan chik li na’leb’. Jun sut naq nokob’alaq’iik, ch’a’aj chik naq nokoru chixpaab’ankil re anihaq wi’chik. Li qanumsihom rik’ineb’ kristiaan li moko tz’aqaleb’ ta re ru maare naxtoch’ li qajom chixkanab’ankil qib’ sa’ ruq’ jun Choxahil Yuwa’b’ej li tz’aqal re ru.

Wan chaq naab’al chihab’ anajwan, wiib’eb’ li wamiiw, laj Leonid ut xValentina, ke’xye naq te’raj ok jo’ komon sa’ li Iglees. Naq ki’ok laj Leonid chi tzolok chirix li evangelio, kich’a’ajko’ li tijok chiru. Junxil, laj Leonid kimuxe’ xwankil, eb’ laj taqlanel re ke’xb’aanu li k’a’ru ke’raj rik’in ut ink’a’ chik naxpaab’ li wankilal. Lix numsihom chaq kixb’aanu naq ch’a’aj chiru xteeb’al lix ch’ool ut xyeeb’al re li qaChoxahil Yuwa’ li nareek’a’. Rik’in hoonal ut tzolok, laj Leonid kixtzol chi us ani li Dios ut kireek’a xrahom li Dios. Timil timil, li tijok kiwulak choq’ xcha’al lix yu’am re b’antioxink ut xch’olob’ankil li rahom nareek’a choq’ re li Dios. Lix kanab’ankil rib’ sa’ ruq’ li Dios kixk’am a’an ut xValentina chi ok sa’ santil sumwank ut chixkawob’resinkil lix sumwanjikeb’ rik’in li Dios ut chirib’ileb’ rib’.

Wi lix sachik laa paab’aal naxb’aanu naq ink’a’ taapaab’ li Dios, b’aanu usilal taaqe li k’a’ru kixb’aanu laj Leonid. Maakanab’ tzolok chirix li qaChoxahil Yuwa’, lix wanjik, lix seeb’al, ut li rajom. Sik’ ut tz’iib’a resil lix rahom ut lix wankil a’an li nakanumsi sa’ laa yu’am. Li qayo’yookil profeet, li Awa’b’ej Russell M. Nelson, kixk’ut naq wi nokotzolok tz’aqal chirix li Dios, ink’a’ ch’a’ajaq xpaab’ankil.

Wan naq, li k’a’ru aajel ru xb’aanunkil re xpaab’ankil li Dios a’an yal xpaab’ankil a’an. Jo’ li b’atz’unk “Lix waxil xkanab’ankil qib sa’ ruq junaq,” wan naq yal tento toot’ane’q chi ixb’ej re naq a’an tooxq’alu. Li qayu’am sa’ li ruchich’och’ a’an jun yalb’a-ix. Eb’ li yale’k kaweb’ xnumsinkil neke’chal chi kok’ aj xsa’. Naq moko tz’aqal ta li qanawom, ak re naq naqaj xtawb’al qatenq’. Sa’ jun ruchich’och’ poqlenb’il rik’in naab’al li na’leb’, maakaʼchʼin xkʼihal li teʼxye naq te’xtuqub’ li qach’a’ajkilal. A’b’anan, li na’leb’ ak yalbʼil rix chalen chalen sa’ Proverbios naxk’e li tenqʼ qʼaxal chaabʼil: “K’ojk’ooq aach’ool rik’in li Dios chi junelik.” Naqakʼut naq kʼojkʼo qachʼool rikʼin Dios naq naqsik’ ru xpaab’ankil a’an xb’een wa naq taqanumsiheb’ li yale’k.

Chirix naq xinraqe’ chi tzolok aran Utah, li qajunkab’al tento naq xsik’ ru b’ar took’anjelaq ut b’ar taawanq li qajunkab’al. Xqasikʼ qanaʼlebʼ chiqibʼil qibʼ ut rikʼin li Qaawaʼ, tojaʼ naq xqeekʼa naq taqakʼam li qajunkabʼal toj saʼ relebʼaal saqʼe re Estados Unidos, jwal najt rikʼinebʼ li qechʼalal. Sa’ xtiklajik, chixjunil x’el chi chaab’il ut xqeek’a naq us li xqasikʼ ru. A’ut li k’a’aq re ru ki’ok chi jalaak. Naabʼalebʼ keʼsach xtrabʼaaj bʼar wiʼ ninkʼanjelak, ut maakʼaʼ chik lin trabʼaaj ut lin seguro chiru li hoonal naq li qarab’in xDora kiyo’la ut kixnumsi naab’al li yajel chiru naab’al li hoonal. Naq yookin chixnumsinkil li yale’k a’an, kink’ul jun lin b’oqb’al chi kʼanjelak li naraj hoonal ut teneb’ank-ib’ chi tz’aqal.

Maajun wa innumsihom li chʼaʼajkilal aʼin, ut kilukta inchʼool. Kinyal inqʼe chixkʼoxlankil naq inkʼaʼ us li bʼe xqasikʼ ru ut li xqeekʼa chirix. Xqakanabʼ qibʼ saʼ ruqʼ li Qaawaʼ, ut xbʼaan aʼan us raj taaʼelq chixjunil. Xintʼaneʼ chi ixbʼej, aʼbʼan chanchan naq maaʼani taaqʼalunq we.

Saʼ jun li kutan, li aatin “Maapatz’ k’a’ut, patz’ k’a’ru taawaj tintzol” xchal chi saqen ru sa’ lin k’a’uxl ut sa’ li waam. Jwal sachso wiʼchik innaʼlebʼ. Sa’ xkab’ rix inch’ool chirix li xinsik’ ru xb’een wa, li Dios yoo inb’oqb’al chixpaab’ankil chi naab’al wi’chik. Naq nawil chi ixb’ej, aʼan chaq jun hoonal jwal aajel ru saʼ inyuʼam—li hoonal naq kintaw ru naq li k’a’ru aajel ru xb’aanunkil re xpaab’ankil li Dios a’an yal xpaab’ankil a’an. Chiru xnumikebʼ li xamaan, xinkʼe reetal chi sachso inchʼool naq li Qaawaʼ yoo chixkʼutbʼesinkil chan ru taarosobʼtesi li qajunkabʼal.

Eb’ li chaab’il aj k’utunel neke’xnaw naq lix k’iijik li nawom ut li metz’ew sa’ tib’elej ka’ajwi’ naru chi k’ulmank naq nayalman rix li k’a’uxlej ut eb’ li ich’mul. Jo’kan ajwi’, li Dios nokoxb’oq chi k’iik sa’ xpaab’ankil lix musiqʼejil kʼutum sa’ xnumsinkil li naxyal rix li aamej. Jo’kan b’i, naru taqanaw naq wi wan li paab’aal xqak’ut chaq chirix li Dios, toj wanq ajwi’ li k’a’ru taqanumsi re naq toj taanimanq wi’chik chi us. Li Dios naril chan ru naq yooko chi k’iik ut chi chaab’ilo’k. A’an tz’aqal laj K’utunel li yoo chiyalbʼal qix re qatenq’ankil re taqak’e reetal li qachoxahilal. A’an rajlal naxk’am chaq jun li b’oqom re xpaab’ankil a’an b’ayaq chik.

Lix Hu laj Mormon naxk’ut chan ru naq li Dios naxyal qix re naq kawaq chik lix wanjik qikʼin. Sa’ Kim, Taaqehin, xqatzol chan ru naq kiyale’ rix lix paab’aal laj Nefi rik’in li Dios naq kitaqlaak rochb’eeneb’ li ras chi sutq’iik Jerusalem re xxokb’al chaq li perpookil ch’iich’ bronce. Chirix naq ink’a’ ke’ru sa’ xtiklajik, eb’ li ras ink’a’ chik ke’raj xyalb’al xq’e ut ke’raj sutq’iik chi maak’a’ li perpookil ch’iich’ rik’ineb’. A’b’an laj Nefi kixk’e chixjunil lix paab’aal rik’in li Qaawa’ ut kiru chixtawb’al li perpookil ch’iich’. Li numsihom a’an kixkawobʼresi lix paab’aal laj Nefi rik’in li Dios chirix li hoonal naq kitoqe’ lix tzimaj ut lix junkab’al yookeb’ chixnumsinkil tz’okaak sa’ li yamyookil ch’och’. Jun sut chik laj Nefi kixk’e wi’chik xpaab’aal rik’in li Dios ut lix junkab’al kikole’. Eb’ li numsihom a’an ke’xb’aanu naq lix paab’aal laj Nefi taakawuuq rik’in li Dios re taaruuq tixkanabʼ ribʼ saʼ ruqʼ re xyiib’ankil jun li jukub’.

Rik’ineb’ lix numsihom, laj Nefi kixkawob’resi lix sumwanjik rik’in li Dios naq kixpaab’ a’an rajlal ut junelik. Li Dios jo’kan ajwi’ naxb’aanu qik’in laa’o. A’an naxk’e qab’oqb’al re xkawob’resinkil ut xnimob’resinkil li qapaab’aal chirix a’an. Rajlal naq naqak’ulub’a junaq li b’oqom ut naqab’aanu, naniman li qapaab’aal chirix li Dios. Wi ink’a’ naqak’ulub’a li b’oqom, li qak’iijik nat’il toj reetal naq yoo’on wanko re xpaab’ankil jun ak’ b’oqom.

Li chaab’il esil a’an naq, a’ yaal chan ru ma xqapaab’ malaj ink’a’ li Dios, anajwan naru naqasik’ ru xpaab’ankil li Dios ut junelik chik chalel. Rajlal sut taqabʼaanu aʼan, li Dios taawanq aran re qaqʼalunkil, ut taakʼiiq li qasumwanjik rikʼin aʼan ut tooruuq chixkanabʼankil qibʼ saʼ ruqʼ aʼan toj reetal naq taachalq li kutan toojunajiiq rikʼin aʼan ut li Ralal. Tojaʼ naq tooruuq chixyeeb’al li xye laj Nefi, “At Qaawa’, laa’in xinkanab’ wib’ chawu chi junelik, ut tinkanab’ wib’ chawu chi junelik.” Sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.

Isi reetalil