Jun sahil ch’oolejil li taqenaq wi’chik
Chiqasik’ taxaq ut chiqataw taxaq li sahil ch’oolejil li nachal rik’in xq’axtesinkil li qayu’am chiru li qaChoxahil Yuwa’ ut lix raarookil Alal.
K’a’jo’ naq osob’tesinb’ilin rik’in naq chiru 30 chihab’ xinru chi aatinak sa’ li jolomil ch’utub’aj-ib’. Chiruheb’ li chihab’ a’an, sa’ chixjunil li ruchich’och’ wan naq nawab’i’ li patz’om chirix li aatin ninye. Sa’eb’ li kutan a’in, wan jun patz’om nawab’i chi kok’ aj xsa’. Jo’ka’in napatz’man: “Elder Uchtdorf, xwab’i chi us li aatin xaye, a’ut … maak’a’ xwab’i chirixeb’ li avion.”
Chirix li kutan a’in, maare ink’a’ chik tinwab’i li patz’om a’an.
Sa’ xyanqeb’ “li sahil choql li jachjookeb’ ru xb’aan li saq’e”
Ch’a’aj xk’oxlankil naq yal 120 chihab’ chaq naq laj Wilbur ut laj Orville Wright xb’een wa ke’xik’an chire li palaw aran Kitty Hawk, North Carolina. Yal kaahib’ sut ke’xik’an sa’ li kutan a’an sa’ diciembre, a’ut a’an kixjal li ruchich’och’, ut kixte li okeb’aal choq’ re jun reheb’ lix yiib’ahom li winq li q’axal nim.
Xiwxiw li xik’ank sa’eb’ li kutan a’an. Eb’ li wiib’ chi winq a’an neke’xnaw a’in. Ut lix yuwa’eb’, a’ laj Milton xk’ab’a’, naxnaw ajwi’. A’an k’a’jo’ naq kixxuwa naq te’kamq xkab’ichaleb’ li ralal naq yookeb’ chi xik’ank, jo’kan naq kirelaji chiruheb’ naq maajun wa te’xik’anq sa’ wiib’al.
Ut maajun wa ke’xb’aanu—yal jun sut ajwi’. Wuqub’ chihab’ chirix li xnimal ru kutan a’an aran Kitty Hawk, laj Milton Wright kixk’eheb’ xliceens, ut kiril laj Wilbur ut laj Orville chi xik’ank xb’een wa sa’ wiib’al. Chirix naq ke’kub’e, laj Orville kixq’unb’esi xch’ool lix yuwa’ naq taa’ok xb’een wa sa’ li avion, ut tixk’e reetal chan ru li xik’ank.
Naq li avion yoo chi taqe’k chaq sa’ li ch’och’, laj Milton, li ak 82 chihab’ xyu’am, kinumta xsahil xch’ool naq yoo chi xik’ank, ut ink’a’ chik naxuwak. Laj Orville kise’ek naq lix yuwa’ kixye chi kaw xyaab’ xkux, “Jwal taqenaq wi’chik, Orville, jwal taqenaq wi’chik!“
Kama’an naweek’a ajwi’ laa’in!
Maare nin’aatinak chi naab’al chirixeb’ li avion xb’aan naq ninnaw b’ayaq k’a’ru ke’reek’a li wiib’ chi winq a’an. Laa’in ajwi’ “xinkoq’ xb’ak’leb’ li ch’och’ ut xinxajok chiru li choxa chiru lem ruhil xik’.”
Eb’ li winq a’an ke’xik’an xb’een wa yal 37 chihab’ ma ninyo’la laa’in, ut a’an kixte li okeb’aal re tinweek’a li sahilal, li sachb’a-ch’oolej, ut li nimla sahil ch’oolejil sa’ lin yu’am.
A’b’anan, us ta jwal nim li sahil ch’oolejil a’an, wan jun sahil ch’oolejil li jwal taqenaq wi’chik chiru a’an. Anajwan, jo’ chanru naq laj Milton Wright kixye rik’in xsahil xch’ool, “Jwal taqenaq wi’chik Orville, jwal taqenaq wi’chik,” laa’in nawaj aatinak chirix li sahil ch’oolejil li jwal taqenaq wi’chik—b’ar nachal chaq, chan ru naq na’ok sa’ li qach’ool, ut chan ru taruuq taqeek’a chi jwal wi’chik.
K’a’ut naq wanko sa’ li yu’am a’in
Ch’olch’o ru naq chixjunileb’ li kristiaan neke’raj xtawb’al li sahil ch’oolejil. A’b’anan, ch’olch’o ajwi’ ru naq moko chixjunileb’ ta li kristiaan saheb’ sa’ xch’ool. Naqak’e b’an reetal naq choq’ reheb’ naab’al li kristiaan, ch’a’aj xtawb’al li sahil ch’oolejil.
K’a’ut naq jo’kanan? Wi li sahil ch’oolejil a’an li na’leb’ jwal sik’b’il ru qab’aan jo’ kristiaan, k’a’ut naq k’iila sut ink’a’ naqataw a’an? Jo’ naxye jun b’ich, maare yooko chixsik’b’al li sahil ch’oolejil b’ar wi’ ink’a’ natawman.
B’ar naru naqataw li sahil ch’oolejil?
Rub’elaj naq noko’aatinak chirix chan ru xtawb’al li sahil ch’oolejil, inyehaq naq ninnaw naq nak’ulman li depresion ut xkomon chik li yajel re k’a’uxlej, naq tz’aqal yaal li ch’a’ajkilal a’an, ut naq ink’a’ nak’ira a’an yal rik’in “xyalb’al qaq’e re naq sahaq qach’ool.” Sa’ li kutan a’in ink’a’ nawaj xyeeb’al naq maak’a’eb’ li yajel a’in, malaj naq moko ch’a’aj ta a’an. Wi wan jun aach’a’ajkilal jo’ a’an, naraho’ inch’ool aawochb’een, ut ninxaqli aawik’in. Wankeb’ junjunqeb’ li kristiaan li tento naq te’xsik’ junaq aj b’anonel li tzolb’il ut yalb’il xq’e chixb’anb’aleb’ li yajel re k’a’uxlej. Us naq taqab’antioxi li tenq’ a’in.
Sa’ li yu’am a’in, ink’a’ nak’ulman li sahilal sa’ chixjunil hoonal. “Xbʼaan naq tento taaʼuxq naq taawanq chixkaʼpakʼalil chixjunil li kʼaʼaq re ru.” Ut wi wan naq li Dios nayaab’ak, ut naxye sa’eb’ li loq’laj hu naq yaal a’an, ch’olch’o naq laa’at ut laa’in tooyaab’aq ajwi’. Wi wan xrahil qach’ool, ink’a’ naraj naxye naq sachsooko. Chiru li yu’am a’in, li sahil ch’oolejil junelik ochb’eeninb’il xb’aan li rahil ch’oolejil. Jo’ chejunilex laa’ex, wan naq laa’in naweek’a naq nalaj inyo’onihom, naq ra inch’ool, ut naq wan k’a’ru ink’a’ us xinb’aanu.
A’ut wilom ajwi’ chi saqewk li kutan li nanujob’resink re li aamej rik’in sahil ch’oolej q’axal nim, toj reetal naq nab’uut’un a’an. Xweek’a li tuqtuukilal ut li k’ojk’ookil ch’oolejil li nachal rik’in xtaaqenkil li Kolonel ut rik’in b’eek chiru lix b’e a’an.
Li tuqtuukilal li naxk’e a’an, moko jo’ ta li k’a’ru naxk’e li ruchich’och’. Jwal chaab’il wi’chik. Jwal taqenaq wi’chik ut nim wi’chik xsantilal. Li Jesus kixye, “Laa’in xinchal re naq te’wanq xyu’am, ut re te’xk’ul chi numtajenaq.”
Lix evangelio li Jesukristo a’an tz’aqal “chaab’il esilal, nimla sahil ch’oolejil”! A’an resil li yo’onihom li q’axal nim! A’an resil li iiqleb’ li q’un, ut li iiq li seeb’. A’an resil xk’ulb’al li saqen. A’an resil li choxahil usilal, li taqenaqil na’leb’, li santil sumwank, li sahil wank li ink’a’ na’oso’, li junelikil loq’alil!
Li sahil ch’oolejil, a’an tz’aqal rajb’al lix k’uub’anb’il na’leb’ li Dios choq’ reheb’ li ralal xk’ajol. Xb’aan a’an naq xatyo’ob’tesiik—“re naq taawanq xsahil aach’ool”! Xatyiib’aman choq’ re a’in!
Li qaChoxhil Yuwa’ ink’a’ naxmuq lix b’ehil li sahil ch’oolejil. Moko muqmu ta a’an. Chiqajunil naru naqataw a’an!
A’an yeechi’inb’il re chixjunileb’ li ani te’b’eeq chiru li b’e neke’b’eek wi’ lix tzolom li Kolonel, li te’taaqenq re li k’a’ru kixye ut kixb’aanu a’an, li te’paab’anq reheb’ lix taqlahom, ut li te’oxloq’inq reheb’ li sumwank li xe’ok wi’ rik’in li Dios. K’a’jo’ xnimal li yeechi’ihom a’in!
Wan k’a’ru chik naxyeechi’i li Dios
Chiqajunil naqanaweb’ ru li kristiaan li neke’yehok re naq ink’a’ neke’raj ru li Dios, naq saheb’ xch’ool chi maak’a’eb’ xpaab’aal.
Nink’e reetaleb’ a’an ut li k’a’ru neke’xye. Li qaChoxahil Yuwa’ naraj naq chixjunileb’ li ralal xk’ajol te’wanq xsahileb’ xch’ool, ut a’an xnujob’resi li ruchich’och’ rik’in li k’a’aq re ru sa ut chaab’il, “re xsahob’resinkil li uhej ut xk’eeb’al xsahil xch’ool li aamej.” Choq’ we laa’in, a’eb’ li avion li jwal neke’xk’e xsahil inch’ool. Wankeb’ chik li neke’tawok re a’an rik’in li son, rik’in li arte, rik’in li yiib’ank, malaj rik’in wank chiru tzuul taq’a.
Naq naqab’oqeb’ chixjunil li kristiaan ut naqawotz resil li sahil ch’oolejil nachal rik’in li Kolonel, ink’a’ yooko chixyeeb’al naq maab’ar chik natawman li sahil ch’oolejil. Yal yooko chixyeeb’al naq li Dios wan chik k’a’ru naru naxk’e. Jun sahil ch’oolejil li jwal taqenaq wi’chik, li nim wi’chik—li naxq’ax ru chixjunil li k’a’ru naru natawman sa’ li ruchich’och’ a’in. A’an jun sahil ch’oolejil li nanumta sa’ xb’een li yot’e’k ch’oolejil, nawulak wan wi’ li rahil ch’oolejil, ut narisi li junaatalil.
Li sahil ch’oolejil b’an li wan sa’ ruchich’och’ ink’a’ nakana chi junelik. Moko naru ta a’an. Chixjunil li k’a’ru wan sa’ ruchich’och’ naq’eelo’, naq’a, nalaj, malaj nach’amo’. A’ut li sahil ch’oolejil li nachal chaq rik’in li Dios wan chi junelik, xb’aan naq li Dios wan chi junelik. Li Jesukristo naru nokoxwaklesi chaq sa’ li k’a’ru re ruchich’och’, ut naru naxk’e li k’a’ru ink’a’ naq’a, sa’ xna’aj li k’a’ru naq’a. Ka’ajwi’ a’an wan xwankil chixb’aanunkil, ut ka’ajwi’ li sahil ch’oolejil li k’eeb’il xb’aan a’an, ink’a’ na’oso’.
Wi nakawaj naq taawanq chik xkomon li sahil ch’oolejil a’in sa’ laa yu’am, nink’e aab’oqb’al naq tat-ok chixtaaqenkil li Jesukristo, ut lix b’e a’an. A’an jun b’e choq’ re chixjunil li yu’am a’in—ut toj chirix chik a’an. Kanab’omaqin chixyeeb’al eere wiib’ oxib’ na’leb’ naru nab’aanuman sa’ li b’e a’in re xtawb’al tz’aqal sahil ch’oolejil.
Nach’ok rik’in li Dios
Ma jultik eere li ixq sa’ li Ak’ Chaq’rab’ li yoo chi elk xkik’el chiru kab’laju chihab’? A’an kixsach chixjunil lix tumin re xtojb’aleb’ laj b’anonel, a’ut yal naniman lix yajel. A’an kirab’i resil li Jesus; ak na’no naq wan xwankil chi k’irtesink. A’ut ma naru naxk’irtesi a’an? Ut chan ru naq taaruuq chi nach’ok rik’in a’an? Sa’ xk’ab’a’ lix yajel, li ixq “muxb’il” jo’ naxye lix chaq’rab’ laj Moises, ut tento naq taakanaaq chi najt rik’ineb’ chik li kristiaan.
Ink’a’ naru naq yal taanach’oq rik’in a’an ut tixtz’aama naq tixk’irtesi lix yajel.
A’ut a’an kixk’oxla, “Wi yal ta tinch’e’ li raq’, tin’usaaq.”
Chi timil, lix paab’aal kinumta sa’ xb’een lix xiw. Naxnaw naq maare taaq’use’q xb’aaneb’ li kristiaan, a’ut ki’ok chi nach’ok rik’in li Kolonel.
Timil timil, kiwulak wan wi’ a’an. Kixye’ li ruq’.
Ut kik’irtesiik.
Ma maawa’o laa’o jo’ li ixq a’in?
K’iila paay li k’a’ru naramok qe chi nach’ok rik’in li Kolonel. Maare taqak’ul li etz’uuk ut li jite’k. Sa’ xk’ab’a’ li qaq’etq’etil, maare taqak’oxla naq li k’a’ru yal ka’ch’in moko naru ta nawan xnimal xloq’al choq’ qe. Maare taqak’oxla naq sa’ xk’ab’a’ li qamajelal ink’a’ naru nokok’irtesiik xb’aan a’an—naq jwal najt wanko, malaj naq k’iheb’ li qamaak.
Jo’ li ixq a’in, laa’in xintzol naq wi nokonach’ok rik’in li Dios ut naqaye’ li quq’ chixch’e’b’al a’an, laa’o ajwi’ tooruuq chixk’ulb’al li k’irtesink, li tuqtuukilal, ut li sahil ch’oolejil.
Chesik’ ru a’an
Li Jesus kixye, “Chexsik’oq, ut textawoq.”
Laa’in nink’oxla naq li ch’ol aatin a’in maawa’ yal jun musiq’ejil yeechi’ihom, a’an tz’aqal li k’a’ru taak’ulmanq.
Wi naqasik’ junaq na’leb’ re toojosq’o’q, re taawiib’anq qach’ool, re taak’aho’q li qaam, malaj re toowanq sa’ junaatalil, a’an li taqataw.
Wi b’an naqasik’ xsahil li qach’ool—wi naqasik’ junaq na’leb’ re taasaho’q qach’ool ut taqataaqe li Kolonel, taqataw ajwi’ a’an.
Naab’al sut ink’a’ naqataw li k’a’ru ink’a’ yooko chixsik’b’al.
Ma yookat chixsik’b’al li sahil ch’oolejil?
Chexsikʼoq, ut textawoq.
Cheriiqa lee riiq cherib’il eerib’
Li Jesus kixye, “Usilanb’il wi’chik li k’ehok chiru li k’uluk.”
Ma yaal tana naq re xsik’b’al li sahil ch’oolejil, li na’leb’ jwal chaab’il a’an xk’eeb’al xsahil ch’ooleb’ li qas qiitz’in?
Ex was wiitz’in, laa’ex nekenaw ut laa’in ninnaw naq yaal a’an! Li sahil ch’oolejil chanchan li uk’al chi ke’b’il trigo ut li meet chi aseeyt li maajo’q’e taalajq. Li tz’aqal sahil ch’oolejil naniman naq nawotzman.
Ink’a’ na’ajman ru li k’a’ru nim malaj ch’a’aj.
Wan kok’ na’leb’ naru naqab’aanu.
Jo’ tijok chirix junaq qas qiitz’in chi anchal qach’ool.
Xyeeb’al junaq chaab’il aatin.
Xtenq’ankil anihaq chireek’ankil naq b’antioxinb’il, oxloq’inb’il, k’ulub’anb’il, ut raab’il.
Xwotzb’al junaq raqal sa’ li loq’laj hu li nawulak chiqu, ut k’a’ru naxk’ut chiqu.
Malaj yal ab’ink.
“Naq wankex chi k’anjelak chiru lee rech winqilal, ka’ajwi’ wankex chi k’anjelak chiru lee Dios,” ut li Dios tixq’ajkamu chi us lee chaab’ilal. Li sahil ch’oolejil nekek’e reheb’ lee ras eeriitz’in taaq’ajkamumanq eere chi “chaab’il b’iis, tz’ajtz’ooq, chiq’b’ilaq xsa’ ut b’uyb’uuq.”
“K’a’ru tento taqab’aanu?”
Sa’eb’ li kutan, li xamaan, ut li po chalel, nink’e eeb’oqb’al naq teeb’aanu li na’leb’ a’in:
-
Chenumsi li hoonal ut cheyal eeq’e chi anchal eech’ool chi nach’ok rik’in li Dios.
-
Chesik’ wulaj wulaj xk’eeb’al reetal b’ar natawman li yo’onink, li tuqtuukilal, ut li sahil ch’oolejil.
-
Chek’e chi saho’k xch’ool li ani wankeb’ sa’ eesutam.
Ex was wiitz’in, ex wamiiw, naq nekesik’ eena’leb’ sa’ li raatin li Dios chirix lix k’uub’anb’il na’leb’ li Dios, ut naq nekeb’aanu li k’a’ru xinye ut nekeyal eeq’e chi b’eek chiru lix b’e a’an, teek’ul “lix tuqtuukilal li Dios li taqenaq sa’ xb’een chixjunil li nawom,” us ta wankex sa’ xyi li rahil ch’oolejil. Teereek’a naq lix rahom li Dios li ink’a’ naru xq’axb’al, yooq chi numtaak sa’ lee ch’ool. Li saqen li nachal chaq sa’ choxa taasaqewq sa’ li raak’ab’il lee ch’a’ajkilal, ut tex’ok chixyalb’al li loq’alil ut li sachb’a-ch’oolej li nachal chaq sa’ li choxahil na’ajej, li moko ilb’il ta ut li tz’aqal re ru. Teereek’a naq taataqsimanq eemusiq’ sa’ xb’een li ruchich’och’ a’in.
Ut jo’ laj Milton Wright, maare teetaqsi lix yaab’ eekux ut teeye, “Jwal taqenaq wi’chik, at inYuwa’, jwal taqenaq wi’chik!”
Chiqasik’ taxaq ut chiqataw taxaq li sahil ch’oolejil li nachal rik’in xq’axtesinkil li qayu’am chiru li qaChoxahil Yuwa’ ut lix raarookil Alal. A’in li nintz’aama, sa’ lix loq’laj k’ab’a’ li Jesukristo, amen.