Veiwatini Daukaulotu: Veivakalougatataki mai na Solibula kei na Veiqaravi

Elder Robert D. Hales

Ena Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua

E gadrevi iko na Tamada Vakalomalagi. Na Nona cakacaka ena ruku ni veidusimaki ni noda iVakabula o Jisu Karisito, e gadreva na veika o sa vakarautaki duadua ga mai kina o iko mo solia.

Ena va na yabaki sa oti au a vosa ena soqoni vata oqo me baleti ira na veiwatini daukaulotu tudei. Na noqu masu sai koya “me na tara na yalo na Yalo Tabu, ka me [rawa ni] uqeta lo kina na watina e dua na turaga se marama … ka me basika kina e dua na gauna ni dina [—e dua na gauna ni vakataulewa—ka na] yaco.”¹ A qai volavola mai e dua na sisita me baleta na ka a yaco. E kaya kina, “Keirau a dabe tiko ena loma ni neitou vale ka marautaka tiko na koniferedi ena retioyaloyalo… . Ni o vosa tiko, e tara sara ga vakatitobu na yaloqu. Au raici koya yani na turaga watiqu ka raici au mai o koya. Na gauna o ya e veisautaka sara ga vakadua na noqu bula.”

Kevaka o sa yacova se sa voleka ni yacova na yabaki ni daukaulotu qase, au sa lako mai vei iko ena yakavi edaidai meu ivakadinadina ni veivakalougatataki ka na rawa me veisautaka vakadua na nomu bula. E gadrevi iko na Tamamu Vakalomalagi. Na nona cakacaka ena ruku ni veidusimaki ni noda iVakabula o Jisu Karisito, e gadreva na veika o sa vakarautaki duadua ga mai kina o iko mo solia. Na cakacaka ni daukaulotu yadua e gadrevi kina na vakabauta, solibula, kei na veiqaravi ka na qai dau tarava mai na sovaraki ni veivakalougatataki.

Ni da veivosakitaka tiko na veivakalougatataki oqo, o na vakasamataka sara na ka au vakatoka me va na “L”: lomataqaya, lomatarotaro baleta na matavuvale, laurai ni gauna donu ni kaulotu kei na leqa vakailavo.² Meu vakuria ena dua tale na “L” bibi ka kaukauwa cake—Lomadina. Na noda lomadina walega e rawa kina ni da vakarorogo ki na ivakasala ni Kalou “mo digitaki koya ga sa lomamu mo qarava³—“mo dou qarava na Turaga na Kalou ka buli kemudou.”⁴ Mai na dua walega na vakatovolei ni noda vakabauta e rawa me da ciqoma kina na veivakalougatataki veivakurabuitaki eda vakasaqara me baleti keda kei ira na noda veimatavuvale: “Ia sa sega ni kitaka na Kalou e dua na cakacaka mana vei ira na luve ni tamata, kevaka era sa sega ni vakabauta; a sa vakaraitaki Koya ga vei ira sa vakatovolei oti na nodra vakabauta.”⁵

Meu wasea mada e so na veivakalougatataki veivakurabuitaki mai na ivola kei na veika e yaco au a ciqoma ena loma ni va na yabaki sa oti. E dua na veiwatini yalomalua erau vorata rawa na rere ena vakabauta ena gauna a kacivi rau kina na Turaga ki Rusia. Erau a vola na ivola ni veivakadonui oqo: “E sega ni dua me na rawa ni nanuma ni keirau na kacivi ena ilesilesi oqo. Keirau sega ni kila se me keirau na vulica vakacava na ivosavosa se na rawa vakacava me keirau veiqaravi, e dina ga ni keirau sa ciqoma ena rere levu, keirau sa lako sara tu ga ena vakabauta, keirau kila ni Turaga kei na Nona Parofita erau kila vakalevu cake mai vei keirau na vanua e dodonu me keirau veiqaravi kina.” Ni oti e tini na vula era a kidavaki kina ena Valetabu mai Stockholm Sweden e lewe 30 na yalododonu mai na dua na tabana e Rusia ka rau liutaki ira tiko mai na veiwatini oqo mai Idaho ka rau se qai tekivu vulica na vosa vaka-Rusia. Na ivolanikalou e tukuna vei keda, “Ia na vakabauta ga sa solia kina na kaukauwa vua na tamata me kitaka na cakacaka mana e vuqa.”⁶ Sa vakaoqori na nodra qarava na cakacaka ni Kalou na Luvena: “Io me ra vakabauta kina na kai vuravura kecega … Ia era na vunautaka yani na uto ni noqu ivakavuvuli dina ko ira sa malumalumu kei ira na tamata wale; io me ra vunautaka yani ki vuravura taucoko.”⁷

E dua tale na veiwatini erau sota kaya na leqaleqa ni matavuvale ena vakabauta. E dua na sisita yalodina e a vola: “Na vakatulewa ni dua e kaulotu e sega ni dredre. Ia na marama tinaqu yabaki 90 e rerevaka sara ga vakalevu na neirau biubiu. E yalo vakacegu ena nona a rogoca ni neirau matavuvale ena vakalougatataki ena neirau veiqaravi.” E dua na baraca yalodina e vakaraitaka na nona nuiqawaqawa me baleta ni na biuti rau tu mai na nona itubutubu ka rau sa qase, e a qai sauma lesu o tamana, “Kakua ni o vakayagataki keirau me nomu iulubale mo kakua kina ni drau laki kaulotu vakaveiwatini. Masulaka ka vakamuria na veidusimaki ni Yalotabu.”

Kivei ira na itabatamata gone ni daukaulotu ka ra kacivi me ra biuta tu mai na nodra matavuvale, e vakaraitaka na Turaga na nona veivakadeitaki, “ia kevaka era sa vakayacora ena yalodina, … au sa yalataka koi au na Turaga, meu na vakalougatataki ira na nodra vuvale.”⁸

E dina ni nuiqawaqawa vakamatavuvale e ka vakaidina ka dodonu me kakua ni dau vakawaletaki. Ia e sega ni rawa ni da sotava na veibolebole ni noda matavuvale ke sega na veivakalougatataki ni Turaga; kei na gauna eda solibula kina me da daukaulotu tudei vakaveiwatini, era na taladrodro mai na veivakalougatataki. E dua na ivakaraitaki, e dua na veiwatini erau leqataka ni rau biuta tu mai na luvedrau gone duadua e yalewa ka sa luluqa tu vakalotu. E vola na tamana yalodina: “Keirau dau masulaki koya tu ga ka lolo vakawasoma. Oti o ya, ena gauna ni koniferedi, e vakasolokakanataka kivei au na Yalotabu, ‘Kevaka o na veiqaravi ena kaulotu, o na sega tale ni lomaleqataka na luvemu goneyalewa.’ Keitou a mani laki sota vata kei bisopi. Keirau ciqoma na neirau ilesilesi ni oti ga e dua na macawa, erau sa mani vakaraitaka ni rau sa lomavata me rau vakamau kei na nona itau gonetagane. Ni bera ni keirau laki kaulotu e Aferika e a vakayacori e neitou e dua na vakamau. [Keirau sa qai vakasoqoni ira vata na neirau matavuvale ka] vakayacora e dua na bose vakamatavuvale… . Au vakadinadinataki rau na Turaga kei Josefa Simici … kau tukuna vei ira niu via solia vei ira e dua na veivakalougatataki vakatama. Au a tekivu mai vua na luvequ tagane qase duadua kei na watina ka yaco sara vua e gone duadua … [okati kina na vugoi keirau tagane vou].”

Ni da vakasamataka na kaulotu vakaveiwatini, sa na ganita sara na nodra vakaitavitaki talega na noda matavuvale ena so na yasana. Ena gauna ni bose vakamatavuvale sa rawa me da solia vei ira na gone na gauna me ra vakaraitaka kina na nodra veitokoni, vakaraitaka na nodra rawa ni vukei keda ena so na ka eda na gadreva, ka ciqoma na veivakalougatataki ni matabete me qarauni ira tiko ni da yali tu. Ke gadrevi vakakina sa rawa me da vakalougatataki talega mai vakamatabete vei ira. Me vaka na nona dau vakalougatataki ira tiko na luvena na turaga yalodina ena italanoa oqo, e yaco kina vua na vugona tagane na veivakayarayarataki ni Yalo Tabu. E a vola na tama o ya: “Ni mai cava na imatai ni yabaki [na] yaloi [vugoi keirau tagane] e sa vakatekivu me malumu ki na Lotu. Ni bera na neirau suka ki vale ena kaulotu erau a mai sikovi keirau kei na watina, na luvei keirau yalewa. E a tawa tiko ena nona kato na imatai ni sulu ni lotu me qai bau taukena. Erau a salavata kei keirau ki lotu, e a papitaiso sara ni keirau sa lesu yani ki vale. Erau a vauci e valetabu ni oti e dua na yabaki.”⁹

E dina ni na duatani beka na vakamatailalai ni italanoa oqo, na kena ivakavuvuli ena dau dina tikoga vei ira kece era na kaya vua na Turaga “Au na lako ke ko ni lewa.”¹⁰ Au vakadinadinataka ni ena gauna eda vakanuinui kina vua na Turaga, ena raica o Koya na gauna vinaka ni kaulotu vei keda. Me vaka sa kaya o Koya, “ena vakarokorokotaki koya ko Tamaqu.”¹¹

Ena vakasamataka ni kaulotu e vuqa na veiwatini e vuravura raraba sa tu vakalevu vei ira na gagadre ni veiqaravi ia e sega ni tu vakalevu vei ira na veika me rawa kina na veiqaravi. Ke o sotava tiko na veika vata oqo, nanuma ni kaci dodonu ni kaulotu ena sega beka ni baleta e dua na matanitu vakayawa sara ka rogorogo vou na yacana. Na kaci dodonu vei iko ena tiko beka ga ena nomu iwasewase ni lotu se nomu iteki. “Sa kila tiko na tamamu Vakalomalagi ni o gadreva tu na veika kecega.”¹² veitalanoa vata kei ira na lewe ni nomu matavuvale raraba, nomu bisopi se peresitedi ni tabana. Ni sa kila na italai ni Turaga na nomu ituvaki ni veika vakayago, sa na rawa mo ciqoma na veivakalougatataki Tamamu ni daukaulotu tudei.

Kevaka e sega ni rawa ni o veiqaravi ena vuku ni so na veika bibi, e rawa beka ni o vakasamataka mo cau vakailavo vei ira e rawa ni ra lako. Na nomu solia na veika mo bula kina oqori e sega walega ni ra vakalougatataki kina na daukaulotu kei ira era veiqaravi kina; ena vakalougatataki iko kei na nomu matavuvale.

Ki vei kemuni o ni a sega ni rawa ni kaulotu ena gauna o ni se itabagone kina, meu na vosa mada vei kemuni. De rairai o ni sa veivutunitaka tu beka ena veiyabaki sa oti yani, se o ni lomalailai tu beka baleta ni o ni a sega ni kaulotu ka sega kina ni veiqaravi ka tubu. Na noqu ivakasala vei kemuni rai ki liu, kua ni railesu. Tekivu sara ga oqo ena nomuni vakarautaki kemuni mo ni kaulotu vata kei na watimu! Maroroya e veivula eso na ilavo. Vulica na ivolanikalou. Ciqoma na veikacivi ena lotu. Masu mo ni vakila na loloma ni Kalou vei ira na tani ka vakakina na Nona lomani iko kei na nona veinuitaki vei iko. Ena rawa ni yaco ena dua na siga mo ni na taroga kina na veivakalougatataki kece sara ni daukaulotu.

Sa so na veivakalougatataki vakasakiti! Ni oti e 51 na yabaki ni bula vakawati, a tarogi vei au, “Na tiki ni bula cava beka o na vinakata mo na bulataka tale?” E sega ni vakataratutu na noqu sauma, “na gauna keirau a veiqaravi vata kina kei na watiqu ena cakacaka cecere ni kaulotu ni Turaga.” Na nodrau vakanananu e dua na veiwatini daukaulotu e vakavoqataka talega na noqu:

Na neirau lewa me keirau lako ena kaulotu e kauta mai na kaukauwa vou, na yalo vou, na itokani vou, na veivanua vovou, na bolebole vovou. E vakaveivolekatitaki keirau vakaveiwatini; e tautauvata na neirau inaki ka keirau veitokani dina. Ka kena e uasivi duadua kina ni kauta mai na tubu vakayalo vou, ka sega ni vakacegu vakayalo.” Kemuni na wekaqu, me da kakua ni vakacegu vakayalo.

Ena gauna oqo, au na bolei kemuni mada kina na bisopi kei na peresitedi ni tabana e vuravura raraba? Ena loma ni vula ono ka lako mai, e rawa beka kivei kemuni yadua me kakua ni oka kina o ira era sa nakinaki tiko ena gauna oqo me ra laki veiqaravi? Na nomuni ivurevure uasivi duadua me sotavi kina na bolebole oqo sai ira na lewenilotu ena nomuni tabanalevu era sa matua ka ra sa kaulotu oti. Ena noqu tabanalevu, e dua na bisopi veivakauqeti e a kaciva e dua na bose vei ira era sa vakavakarau tu kei ira na veiwatini era sa kaulotu oti. Ena neimami soli ivakadinadina ena solibula ni veiqaravi, na Yalotabu e vakadinadinataka kivei keimami kece sara ni dua na ilesilesi ni veiqaravi sa ikoya e dua dina na veikacivi ki na “kila na vutuniyau ni [vei]vakalougatataki [ni Turaga].”¹³

Au sa rogoca ni dua na peresitedi ni iteki a vakarautaka e dua na kalasi ni kaulotu vei ira na matua me vakauqeti ira na veiwatini era vakavakarau tu me ra kaulotu ka vukei ira me ra vakavakarau ena veiqaravi. iLiuliu ni matabete—ena nomuni masumasu tiko ena vaqaqara me veivakauqeti ki na veiqaravi ni daukaulotu tudei—nanuma tiko ni rau sa kacivi e dua na veiwatini, e sega walega ni rau veivuke ena kena vakayacori na cakacaka ni Turaga e vuravura raraba, erau tea e dua na sore ni veiqaravi ena nodrau matavuvale ka na seraka mai ena veitabatamata mai muri. Au tomana tikoga na noqu vakavinavinakataki rau na noqu itubutubu ena nodrau veivakauqeti ka veiqaravi vakaveiwatini daukaulotu tudei mai Igiladi ka rau ivakaraitaki vei ira na nodrau kawa tamata.

Oqo, kivei kemuni na veiwatini ka vakavakarau tiko ki na kaulotu, ni yalovinaka mo ni kakua ni waraka na nomuni bisopi mo ni veivosaki me baleta na kaulotu! Ni lako vua. Ni wasea na nomuni vakanananu. Evei na vanua e gadrevi kina na veiqaravi ni kaulotu, e namaki keda na Turaga me da vakaraitaka na noda gagadre. Ni da vakayacora oqori, e rawa ni da vakanuinui ki na Yalotabu vata ga ka uqeti keda me da vakasaqara e dua na veikacivi ni kaulotu, ena vakauqeta e dua na parofita me kacivi keda ki na ilesilesi dodonu.

E sa levu sara na ilesilesi! Era tu na ilesilesi me vakavulici na kosipeli kivei ira era gadreva me ra ciqoma, oka kina o ira na itabagone ena Church Education System; na ilesilesi ni cakacaka ena veiqaravi ni welefea kei na veivuke raraba vei ira na tamata, ena veivaletabu, ena valenivolavola ni itukutuku makawa ni matavuvale, valenivolavola ni kaulotu, kei na veivanua ni tukutuku makawa: “ilesilesi mo vukei ira vakalevu kina na wekamu, ka … vakarokorokotaki tu ga kina na nomu Turaga.”¹⁴

Vakasamataki ira na ivakaraitaki oqo: E dua na veiwatini mai Hawaii erau susuga cake mai e dua na tabana lailai mai na 20 na lewenilotu ki na 200 ka vakarautaki ira e lewe 70 na lewenilotu me ra curu ki na valetabu. E dua na veiwatini mai Peru erau a veivosakitaka na kena soli vei ira na 550 na gonelalai ena dua na itikotiko ni luveniyali na wainimate kei na veiyaya ni vakatatalo ni Kirisimasi. E dua na veiwatini mai Cambodia erau veivakavulici ena yavulotu ka veiliutaki ena dua na tabana, ka yaco me tubu ki na 180 na kena iwiliwili ni oti ga e vula 10. E dua na veiwatini mai Rusia erau vukei ira na dauteitei ni vanua o ya me ra vakalevutaka cake na nodra tatamusuki ni pateta ki na 11 vakatuatuvatani ki na iteitei ni matanitu. E dua na veiwatini e Pennsylvania erau vukei ira na lewe 60 na tamata yadua ena nodra vakarautaka na nodra vakatautauvatani ni kawa. E dua na veiwatini ni Ghana erau veivuke ena kelikeli ka vakavinakataka na toevu ni wai, ka kauta mai na wai ki na 190,000 na tamata ena koro kei na keba ni vakaruru.

Na itinitini ni kaulotu yadudua e sa macala vinaka sara tu ga ena mata vakatamata, o ira kece era a veiqaravi era cakava e dua na itavi yaga duadua ena mata ni Turaga, vei ira kece “dou lomani ira sara e so, ni ra sa lomalomarua.”¹⁵ O ira na veiwatini daukaulotu era ivakatakarakara ka ivakaraitaki ni kaukauwa kivei ira na daukaulotu tudei kei na matabete kei ira na iliuliu ni veimataisoqosoqo. Au vakaraitaka na noqu vakavinavinaka me baleta na italanoa au sa wasea oti vei kemuni kei na udolu tale e so ka ra veiqaravi tiko ena vuqa na veivanua, vakayagataka tiko e milioni na auwa ni veiqaravi kivei ira na nodra itokani.

Kemuni na taciqu kei na ganequ, kevaka o ni kila tiko na vakasolokakana ni Yalotabu mo ni vakaitavi ena cakacaka oqo, e dina ga ni rairai vakadirorogo na veika o ni vakila oqori, kakua ni lokuyarataka na gauna mo ni veiqaravi kina. Oqo na gauna ni vakavakarau, na gauna mo ni na kacivi kina, na gauna mo ni solibula kina, na gauna mo ni wasea kina na nomuni isolisoli kei na taledi, ka ni oqo sara ga na gauna mo ni ciqoma kina na veivakalougatataki ni Kalou kivei kemuni kei na nomuni matavuvale. “E dau tiko na kena yaga me levu cake na iwiliwili ni veiwatini daukaulotu,” e kaya o Peresitedi Gordon B. Hinckley.¹⁶ Me vaka ni sa toso tikoga ki liu na cakacaka oqo, e sa levu cake sara na kena yaga. Me da tubu cake ka sotava na gagadre o ya me vaka ni da rawata ena noda veiyabaki ni vutuniyau ni kila ka, matua vinaka, vuku ka uasivi cake sara vei ira kece, na noda vakabauta.

O keda, e tiko sara e cake, e tiko vei keda e dua na vuna eda vakayacora tiko kina. Mai na veika eda sotava ena noda bula e rawa me da railesuva ka kila na totoka ni Tamada Vakalomalagi kei na Luvena o Jisu Karisito kivei keda kei na noda matavuvale. Me vaka na ivakamacala ni dua na turaga yalodina, “Keirau gadreva vakaveiwatini me keirau veiqaravi ena lima na kaulotu—me yadua vei iratou na luvei keirau totoka ka sa vakalougatataki keirau kina na Kalou!” Na veivakalougatataki cava ga keirau ciqoma vakayadua, au vakadinadinataka ni da sa ciqoma kece sara na veivakalougatataki uasivi duadua vei ira taucoko: “Ni sa lomani ira na kai vuravura vakaoqo na Kalou [na Tamada Vakalomalagi], me solia kina na Luvena e duabau ga”¹⁷ kei na Luvena o Jisu Karisito, “ni sa lomani ira na kai vuravura, sa solia kina na nona bula.”¹⁸ Au wasea na noqu ivakadinadina ni Nona solibula ni veisorovaki sai koya na iotioti ni ivakaraitaki ni loloma o ya.

Me vaka ni da lewe ni Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai, sa dua na gauna uasivi duadua vei keda me da vakalesuya na Nona loloma ena solibula kei na veiqaravi, ka taukena na Nona yalayala tabu: “Ia ko koya sa vakayalia na nona bula ena noqu cakacaka ena vuku ni yacaqu, ena bula tale ka rawata na bula tawamudu.”¹⁹ Me da vakayacora vakakina, sa noqu masu ena yaca i Jisu Karisito, emeni.