Na Mana ni Yalololoma
Na yalololoma sa isaluwaki ni bula vakasilesitieli. Na yalololoma sai koya na sala me qaravi ira kina na tani e dua na tamata va-Karisito.
Ena vuqa na yabaki sa oti, ena gauna au a kacivi kina me dua na bisopi, a dua na gagadre o ya meu sikovi ira era luluqa tu ena Lotu ka raica kevaka e tiko e dua na ka au rawa ni vakayacora me kau yani kina na veivakalougatataki ni Kosipeli ki na nodra bula.
Ena dua na siga, keitou a sikova kina e dua na turaga yabaki 50 vakacaca e mekeniki vinaka ka dokai. A tukuna vei au ni iotioti ni gauna e lako kina ki lotu o ya ni se gonetagane lailai sara. A yaco e dua na ka ena siga o ya. E a vosalevu ena kalasi ka vakasosa sara me vaka ni sega ni dodonu me vakakina ena gauna a cudru kina o nona qasenivuli, kauti koya tani mai na nona kalasi, ka tukuna vua me kakua ni lesu tale yani.
E a sega sara ga ni qai lesu yani.
E a vakasakiti dina vei au ni dua na vosa sabalia a vosataki ena vasagavulu na yabaki se sivia yani mai liu ena tiko e dua na titobu ni kena mana. Ia e tiko dina. Ka, me vaka na ka sa qai yaco, e a sega ni qai lesu mai ki lotu na turaga oqo. E sega talega o watina se o iratou na luvena.
Au a kere veivosoti vua ka vakaraitaka na noqu rarawa ena ivalavala a vakayacori vua. Au a tukuna vua ni kalouca sara ni dua na vosa a vosataki ena vakusakusa, ena dua sara na gauna balavu—e rawa ni tiko na kena revurevu me vakuwai kina na nona matavuvale mai na veivakalougatataki ka dau yaco mai na itavi qaravi vata ena Lotu.
“Ni oti e 40 na yabaki, au a tukuna vua, “sa kena gauna me cakava na veika dodonu na Lotu.”
“Au a cakava na noqu vinaka” meu vakayacora vakakina. Au a vakadeitaka vua ni na kidavaki ka gadrevi dina tu o koya. Au a marau dina ena gauna eratou lesu mai kina ki lotu na turaga oqo kei na nona matavuvale ka yaco me ratou lewenilotu qaqa ka yalodina. E vakauasivi, na baraca vinaka oqo a yaco me dua na dauveituberi ni vuvale gugumatua baleta ni kila vakavinaka tu o koya na kena rawa ni yaco e dua sara na ka lailai me vaka e dua na vosa sabalia me yaco kina e dua na ka ka teteva yani e dua na gauna taucoko ni bula ka rairai beka me na ulabaleta yani.
Na yalololoma sai koya na isaluwaki ni rogolevu kei na yavu ni itovo ni tagane vakaturaga kei na yalewa vakamarama kau sa bau kila tu. Na yalololoma sai koya na idola ka dolava na veikatuba ka bulia na itokani. E vakamalumalumutaka na yalo ka vakaukauwataka na veiwekani ka rawa ni tu ena gauna taucoko ni bula.
Na veivosa ni loloma e sega walega ni laveta na yaloda ena gauna sara ga era soli kina, ia e rawa ni ra semati keda ena veiyabaki. Ena dua na siga, a vakavinavinakataki au e dua na turaga ka qase mai vei au ena vitu na yabaki me baleta na veika au a vakayacora ena dua na qito veicaqe. E sega walega ni vakacaucautaka na vinaka ni veika au a vakayacora ena qito, ia e a raica o koya niu a ivakaraitaki vinaka ni dua na dauqito. E dina ga ni a yaco tiko na veitalanoa oqo ena 60 vakacaca na yabaki sa oti, dina ga ni na vakabekataki ke se nanuma tikoga nikua na veitalanoa oqo o koya na turaga a vakavinavinakataki au, au sa nanuma tu ga na vosa ni loloma a tukuni vei au ena gauna o ya mai vei Gordon B. Hinckley, o koya a qai yaco e muri me Peresitedi ni Lotu.
Na ivakarau ni veinanumi kei na yalololoma eratou veisemati vata kei Peresitedi Hinckley. Ena gauna a mai mate kina o tamaqu ena 1963, a imatai ni tamata me lako yani ki neitou vale o Peresitedi Hinckley. Au na sega ni guilecava rawa na nona yalololoma. A solia o koya vei tinaqu e dua na veivakalougatataki, maliwai ira na veika tale e so, a yalataka ni vuqa sara na ka me na vakanamata kina ki liu ka na kamikamica vua na bula. E a solia vei tinaqu na vakacegu kei na veivakayaloqaqataki ena veivosa oqo ka ra veivakauqeti kivei au.
Na yalololoma sa isaluwaki ni bula vakasilesitieli. Na yalololoma sai koya na sala me qaravi ira kina na tani e dua na tamata va-Karisito. Na yalololoma e dodonu me isaluwaki ni nodra veivosa kece sara kei na veika eda vakayacora ena cakacaka, ena Lotu ka vakauasivi ena loma ni noda veivale.
O Jisu, na noda iVakabula, e a ivakaraitaki cecere ni yalololoma kei na loloma. A vakabula na tauvimate o Koya. A vakayagataka vakalevu na nona gauna ni bula ena veiqaravi vua e dua se na lewe vuqa. A vosa loloma ki vua na yalewa ni Samaria o koya era beca na lewe vuqa. A vakasalataki ira nona tisaipeli o Koya me ratou laivi ira na gone lalai me ra lako mai vei au. A lomani ira kecega era sa ivalavala ca o Koya, a vakacala walega na ivalavala ca, e sega ni o koya e ivalavala ca. A vakalaivi ira ena loloma e udolu na Nifai me ra lako mai ki liu ka tara na mawe ni ivako ena ligana kei na yavana. Ia na ivakaraitaki cecere duadua ni nona yalololoma a laurai ena nona solibula ni veisorovaki, vakakina na veisereki vei keda kece sara mai na revurevu ni mate, kei keda kecega mai na revurevu ni ivalavala ca, me vakatau ena veivutuni.
Na Parofita o Josefa Simici a vakaraitaka na yalololoma ena nona bula ki na tamata kecega, qase kei na gone lalai. E dua na gone ka yaga sara vua na yalololoma ni Parofita a nanuma:
“O tuakaqu vata kei au keirau a lako tiko ki vuli, veivolekati ga kei na vale ka dau kilai tu me sitoa vatudamudamu nei Josefa. E a tautau tu ga na uca ena siga enanoa, ka vakavuna me soso dina sara ga na vanua, vakauasivi ena gaunisala o ya. E a tao tu na yava i keirau kei Wallace na tuakaqu ni keirau butuka yani na soso, ka sega ni rawa ni keirau lako tani mai kina, e ka dina ga, vagonegonea, keirau a tagi, baleta ni keirau vakasamataka ni keirau sa na tu ga ekea. Ia niu rai cake yani, au a raica na nodra itokani dauloloma na gone, o Parofita Josefa Simici, sa lako tiko mai kivei keirau. Vakalailai ga sa biuti keirau ena dua na vanua rewaicake ka mamaca. Oti o ya a cuva sobu ka vakasavasavataka tani na soso mai na neirau ivava lalai duka, taura mai na nona itavoi mai na nona taga, ka tavoya tani kina na wai ni matai keirau. A vosataka vei keirau na veivosa loloma ka veivakamarautaki ka talaci keirau yani ena marau ena neirau gaunisala ki vuli.”1
E sega ni tiko e dua na isosomi ni yalololoma e vale. Na lesoni oqo au a vulica mai vei tamaqu. E dau vakarorogo sara o koya ki na ivakasala nei tinaqu. Me vaka na kena yaga, a yaco o koya me tamata vinaka cake, vuku cake ka dauloloma sara.
Au sa dau tovolea meu muria na ivakaraitaki nei tamaqu ka dauvakarorogo kivua na marama watiqu ena nona rai e loma. Au vakamareqeta na nona nanuma. Me ivakaraitaki, ena gauna e tekivutaka kina na watiqu e dua na iyatuvosa ena veivosa, “Au nanuma ni o na …” Au dau totolo sara ni vakarorogo ka tekivu vakasaqara ena noqu vakasama e so na ka au a rairai a cakava cala. Vakavuqa—ena so na gauna ni bera ni vakaotia na marama watiqu na nona iyatuvosa, au sa dau tuvanaka oti tu ena noqu vakasama e dua na vakamamasu totoka.
Ena ka dina, na marama watiqu e dua na ivakatakarakara ni yalololoma, yalomalua, kei na loloma. Kei na nona rai e loma, ivakasala, kei na veitokoni era sa vakamareqeti sara tu ga vei au. Baleti koya, o au talega, au sa tamata vinaka cake, vuku cake, ka dauloloma sara.
Na veika o tukuna, na irogorogo ni domomu, na cudru se maravu ena nomu veivosa, na veika oqo era na raica na luvemu kei ira na tani. Era raica ka vulica ruarua mai vei keda na yalololoma, me vakakina na veika sabalia eda tukuna se cakava. E sega ni dua na ka me vakaraitaka sara na noda ituvaki dina me vaka eda cakava vei ira tale na so e loma ni vuvale.
Au dau vakasamataka vakavuqa, se cava na vuna era vakila kina e so ni dodonu me ra vakalewai ira e so tale. Sa yaco beka me sa nodra itovo, au nanuma, ka sa yaco me vaka e sa sucu vata ga mai kei ira, ka sa vakavuqa me ra sega sara ga ni vakasamataka. Era vakalewa na veika kecega kei na tamata yadua—na ivakarau ni nona liutaka na ivakatagi o Sisita Jones, na ivakarau ni nona vakavulica e dua na lesoni se teitei o Baraca Simici.
Me vaka sara mada ga ni da nanuma eda sega ni vakayacora tiko e dua na veivakamavoataki ena noda vakalelewa, e dau qai salamuria mai na veika e dau yaco kina. Au vakananuma sara e dua na gonetagane ka laki solia e dua na waqanivola ni isolisoli ki vua na nona bisopi ka tukuna vua ni o ya me baleti koya. Na bisopi, e vakayagataka oqo me vaka e dua na gauna ni veivakavulici, vakamacalataka ki vua na gonetagane ni dodonu me vakatakilakilataka ena tikinipepa ni isolisoli se baleta na ikatini, isolisoli ni lolo, se baleta e dua tale na ka. A tukuna tikoga na gonetagane ni ilavo e baleti koya ga na bisopi. Ni tarogi koya na bisopi se cava na vuna a sauma na gonetagane, “Baleta ni kaya o tamaqu o iko e dua vei ira na neimami bisopi dravudravua duadua.”
Na Lotu e sega ni vanua era vakasoqoni kina na tamata vinaka sara me ra kaya na veika e vinaka sara, vakasamataka na vakanananu vinaka sara, ka kila na veikilai vinaka sara. Na Lotu sai koya na vanua era vakasoqoni mai kina o ira na tamata cala era mai veivakayaloqaqataki, veitokoni, ka veiqaravi vei ira yadudua me da toso tikoga ki liu ena noda ilakolako ka lesu tale kivua na Tamada Vakalomalagi.
Oi keda yadua eda na lakova na sala duidui ena gauna ni bula oqo. Na veitemaki ka vakaleqa na tacida lewenilotu ena rairai sega beka ni bolei iko. Na kaukauwa o taukena tu ena rairai dredre kivua e dua tale.
Kakua sara ni beci ira era sega soti ni vinaka mai vei iko. Kakua ni vuki-ca baleta ni dua e sega ni rawa ni culacula me vakataki iko, sega ni rawa ni viritaka me vakataki iko, sega ni rawa ni voce se qaviqavi me vakataki iko.
Eda sa luvena kece sara na Tamada Vakalomalagi. Eda tiko eke ena dua vata ga na inaki: mo vulica mo lomani Koya ena lomamu taucoko, kei na yalomu taucoko, kei na nomu nanuma kece, kei na nomu kaukauwa kece, ka lomana na kai noda me vakataki keda. 2
E dua na sala o ni rawa ni vakarautaka kina na kemuni yaga ena matanitu ni Kalou sai koya mo ni tarogi kemuni, “E vinaka tu beka vakacava na veika au vakayacora ena nodra vukei na tani me ra yacova yani na veika era rawa ni rawata? Meu na tokoni ira na lewe ni Lotu, se meu vakalewai ira?”
Kevaka o ni vakalewai ira na tani, o ni sa vakalewa tiko na Lotu. Kevaka o ni tarai ira cake na tani, o ni sa tara cake tiko na Matanitu ni Kalou. Me vaka ni sa dauloloma na Tamada Vakalomalagi, e dodonu me da lomani ira talega na tamata.
O Elder James E. Talmage, e dua na turaga e dau vakananumi me baleta na nona ivakavuvuli vakalotu, a vakaraitaka na yalololoma cecere ki na dua na matavuvale eratou tiko veitikivi ka ratou vakaleqai sara tu ga, eratou sega mada ga ni veikilai. Ni bera ni dua na iapositolo, me vaka e dua na tama gone, e sa kila tu o koya na rarawa levu e yaco tiko ena vuvale eratou tiko veitikivi ka veitauvi tiko ena matavuvale levu oqo na mate rerevaki ni itilotilo (diphtheria) ka tiko sara e cake na kena dauveidewavi. A sega ni dua na ka vua ni ratou sega ni lewe ni Lotu, e dina sara na nona yalololoma kei na loloma cecere a vakayavalati koya me cakacaka. A tovolea sara tiko vakaukauwa na iSoqosoqo ni Veivukei me kunei ira na tamata me vukea, ia a sega ni dua ena rawata baleta na ituvaki rerevaki ni kena veidewavi na mate.
Ena gauna a yaco yani kina, a raica o James ni a sa mate tu e dua na gonelailai, kei na rua tale erau sa yaluma tale tikoga mai na mate, ka sa rairai talega na ivakatakilakila ni mate vua na gone dramidrami ena matavuvale. E a cakacaka sara o koya, samaka na duka ni vale, vakarautaka na yago gone me bulu, vakasavasavataka ka vakavakarau me baleti iratou na gone tauvimate tale e so, vakayagataka na siga taucoko me vakayacora vakakina. Ni lesu yani ena mataka ka tarava a raica ni dua tale vei iratou na gone sa mate ena bogi o ya. A vola o koya ena nona ivolaniveisiga: “A sa rarawa sara tiko vakalevu na goneyalewa lailai. A mokota na domoqu, vakavuqa nona vu ka takava na mataqu kei na noqu isulu na manumanu somidi ni mate (germs) … ia a sega ni rawa meu biuti koya tani mai vei au. Ena veimama ni auwa ni bera tiko na nona mate, au a laveti koya tiko e ligaqu ka keirau lakova vata na buturara. E a mate ena yaluma ena 10 ena mataka. O koya oqo, era a mai biubiu na gone e tolu ena loma ga ni 24 na auwa. Ni oti sa qai vukea o koya na matavuvale ena vakarautaki ni veibulu ka bau vosa ena lotu ni veibulu.3 A vakayacora kece oqo o koya me baleta e dua na matavuvale vulagi. Sa bau dua na ivakaraitaki cecere ni yalololoma va-Karisito!
Ni da vakasinaiti ena yaloloma, eda sega ni daulelewa. Na iVakabula a vakavulica: “Ia dou kakua ni daulelewa, dou na qai sega ni lewai; dou kakua ni dau veibeitaki, dou na qai sega ni beitaki: dou kakua ni cudruva na tamata, dou na qai sega ni cudruvi.”4 A vakavulica talega o Koya ni, “na lewa dou na kitaka, dou na lewai kina: kei na ivakarau dou sa vakarautaka, ena vakarautaki tale vei kemudou.”5
“Ia,” o ni na taroga, “Vakacava kevaka era vosalevu na tamata?”
Lomani ira.
“Ka kevaka era veivakacudrui?”
Lomani ira.
“Ia kevaka era cala? Dina sara ni sa dodonu meu vakayacora e dua na ka ni oti o ya?”
Lomani ira.
“Lako sese?”
Na kena isau e tauvata ga. Dau loloma. Lomani ira.
Na cava na vuna? Ena ivolanikalou o Juta e vakavulica, “Ia dou lomani ira sara e so, ni ra sa lomalomarua.”6
O cei e rawa ni tukuna na cava na yawa ni kena tataba yani eda rawa ni rawata kevaka walega eda dau loloma?
Kemuni na taciqu kei na ganequ, na Kosipeli i Jisu Karisito e ulabaleta na bula vakatamata. Na noda cakacaka eke e dua ga na ivakaraitaki ni na lako mai na veika cecere sara ka sega ni raitayaloyalotaki rawa.
A tadola na lomalagi kivei Josefa Simici. A raica o koya na Kalou bula kei na Luvena, o Jisu na Karisito.
Ena noda gauna, e dua na parofita, o Peresitedi Gordon B. Hinckley, e lakova na vuravura ka vakarautaka na veidusimaki me baleta na noda gauna.
Me vaka ni lomani keda kece sara na Tamada Vakalomalagi, vakatalega kina, e dodonu talega me da lomani ira na Luvena.
Me da ivakatakarakara ni yalololoma kei na loloma. Ka me da bulataka sara mada ga na veivosa ni iVakabula: “a ka oqo era na kila kina na tamata kecega ni dou sa noqu tisaipeli, kevaka dou sa veilomani.”7 Ena veidina oqo au vakadinadinataka ena yaca tabu i Jisu Karisito, emeni.