Kamatayon ug Kinabuhi
Mga Panglantaw sa Pioneer kabahin sa Pagkabanhaw
Samtang ang unang mga kinabig sa Simbahan mipanaw paingon sa kasadpang Estados Unidos aron mapundok uban sa mga Santos, sila namatyan apan nalig-on sa ilang bag-ong pagtuo sa gipahiuling ebanghelyo. Ang mosunod nga mga kinutlo gikan sa kasaysayan sa mga pioneer nagpakita sa paglaum sa mga Santos sa Pagkabanhaw, uban sa makahupay nga mga pagtulun-an gikan sa unang lima ka Presidente sa Simbahan.
Kasaysayan sa wala hinganli nga Scandinavian nga Santos sa Ulahing mga Adlaw kansang anak nga lalaki namatay samtang mipanaw gikan sa New York paingon sa Utah niadtong 1866:
“Uban sa tabang sa higala gikalot ang gamayng lubnganan ug ang patayng lawas gilubong didto. Ang bata namatay tungod sa makatakod nga sakit, walay nagpundok nga mga tawong nagbangutan, walay pormal nga seremonya, walay mga buwak, walay kanta, walay pamulong sa pagpasidungog. Apan sa wala pa mobiya ang nagsubo nga amahan siya namulong og mubong pag-ampo sa pagpahinungod gamit ang iyang lumad nga pinulongan (nga Danish): …
“‘Langitnong Amahan: Imong gihatag nako kining gamayng bahandi—kining buotang bata, ug karon imo na siyang gikuha. Unta imong itugot nga ang iyang patayng lawas dinhi dili mahilabtan hangtud sa buntag sa pagkabanhaw. Imong kabubut-on ang matuman. Amen.’
“Ug sa iyang pagtindog, kini iyang gipamulong sa pagpanamilit:
“‘Adyos, akong pinalanggang Hans—akong gwapong anak.’ Nagduko sa ulo ug nagmasulub-on, siya lig-ong milakaw paingon sa iyang camping ground.”1
Presidente Joseph Smith (1805–44):
“Makapalipay gayud kaayo ngadto sa mga nagbangutan kon sila tawagon sa pagbiya sa usa ka bana, asawa, amahan, inahan, anak o minahal nga kabanay, sa pagkahibalo nga, bisan og ang yutang-ong lawas gilubong ug nahanaw, sila mabanhaw aron mopuyo sa walay katapusan nga tumang kalipay sa imortal nga himaya, dili na maguol, mag-antus, o mamatay pa, apan mahimong manununod sa Dios ug isig ka manununod uban ni Jesukristo.”2
Si Joseph Watson Young (1828–73), pag-umangkon ni Brigham Young kinsa mibyahe gikan sa England ngadto sa Estados Unidos niadtong 1853:
“Makasubo tan-awon nga ilubong ang usa ka tawo diha sa dagat sa tungang gabii nga may pipila lang ka saksi. … Walay paryente diha sa barko o bisan kinsa nga pihong magbangutan para kaniya gawas lang sa kaubang sulugoon. Ang gikahinangpang paglaum niini nga tawo kalit nga nahanaw. Gibiyaan ang tanan niining batan-ong lalaki aron makaadto sa Zion, ug malaumon kaayo siya sa umaabot, wala maghunahuna nga posibleng mamatay siya samtang naglawig. Hinoon, wala siya mamatay sama niadtong walay paglaum, kay ang iyang kalinaw anaa sa Dios, ug siya adunay kasiguroan nga malakip sa mahimayaong pagkabanhaw sa mga matarung.”3
Presidente Brigham Young (1801–77):
“Pagkangitngit nga walog ug landong nga maoy atong tawag sa kamatayon! Sa pag-agi niining kahimtang sa pagkatawo sumala sa mortal nga lawas, ngadto sa kahimtang sa kahaw-ang, pagkakatingalahan niini! Pagkangitngit niini nga walog! Pagka misteryoso niini nga dalan, ug kita kinahanglang moagi niini nga mag-inusara. Buot akong mosulti kaninyo, akong mga higala ug kaigsoonan, kon kita makakita sa mga butang nga ingon nga kini mao, ug sa atong pagkakita ug pagsabut niini, kini nga mangitngit nga anino ug walog hilabihan kawalay hinungdan nga kita mobalik ug molingi-lingi niini ug maghunahuna, kon kita nakatabok na niini, ngano sa tinud-anay kini nakahatag og dakong bintaha sa akong tibuok pagpakabuhi, kay ako miagi gikan sa kahimtang sa kasubo, kaguol, pagbangutan, kaalaot, kagul-anan, kasakit, kahigwaos ug kahigawad ngadto sa usa ka kahimtang sa pagkatawo, diin ako makapahimulos sa kinabuhi sa kinatibuk-an kutob sa mahimo nga walay lawas.”4
Si Dan Jones (1811–62), Welsh nga kinabig, uban ni Gng. Williams ug uban pang miyembro sa Simbahan, milawig ngadto sa Estados Unidos niadtong 1849:
“Si Gng. Williams, sa Ynysybont duol sa Tregaron [Wales], nagkagrabe ang sakit, ug may mga timaan nga hapit na siyang mamatay. … Siya miingon ang labing taas nga pasidungog nga iyang nadawat mao ang mamiyembro sa tinuod nga Simbahan sa Anak sa Dios, nga wala siya mahadlok sa pikas nga kinabuhi ug ang iyang relihiyon mas nagpakita gyud sa kalig-on niini. … Siya kinasingkasing nga mitambag sa iyang mga anak nga magpadayong matinud-anon hangtud sa kamatayon aron sila makaangkon uban kaniya og kahimayaan. … Nagpabilin siyang maayo og panghunahuna sa tibuok gabii, ug sa alas kwatro kawarenta y singko sa buntag siya namatay, nga may pahiyom sa iyang ngabil.”5
Presidente John Taylor (1808–87):
“Makahupay kaayo kini niadtong kinsa nagbangutan sa pagkawala sa ilang minahal nga mga higala tungod sa kamatayon, sa pagkasayud nga kita magkauban pag-usab uban kanila! Makadasig kaayo ngadto sa tanan kinsa nagpuyo sumala sa gipadayag nga mga baruganan sa kamatuoran, tingali mas labaw pa niadtong kansang mga kinabuhi gigamit sa katarung, kinsa nag-antus ug milahutay sa katapusan, masayud nga sa dili madugay kita mobangon gikan sa lubnganan, ug mogawas nga buhi ug imortal nga mga kalag, aron sa pagpahimulos sa panag-uban sa atong nasulayan ug kasaligan nga mga higala, dili na gyud mag-antus sa kamatayon, ug sa paghuman sa buhat nga gihatag sa Amahan nga atong buhaton!”6
Si Andrew Jenson (1850–1941), Danish nga imigrante nga mibiyahe uban sa Andrew H. Scott wagon company gikan sa Nebraska, USA, ngadto sa Utah niadtong 1866:
“Dihang among nasaksihan nga gilubong ang mga patayng lawas sa among kaubang mga tigbyahe diha sa yuta, sa kamingawan, kaming tanan nakahilak, o kahilakon; kay ang paghunahuna sa paagi sa paglubong, nga biyaan ni dayon sa ilang mga higala ug paryente, nga walay paglaum nga makabisita pa niining lubnganan pag-usab, makaguol ug lisud gayud. … Apan makit-an ra ang ilang lubnganan kon si Gabriel mopalanog sa iyang trumpa sa buntag sa unang pagkabanhaw. Kini sila namatay samtang paingon sa Zion. Gikuha na sila sa Ginoo sa wala pa sila makaabut sa ilang destinasyon; sila wala makakita sa Zion dihang buhi pa; apan sila makadawat og kahimayaan ug magmalipayon sa sunod kinabuhi; sila namatay samtang naningkamot sa pagsunod sa Dios ug sa iyang kasugoan, ug bulahan kadtong namatay diha sa [Ginoo].”7
Presidente Wilford Woodruff (1807–98):
“Kon wala pa ang ebanghelyo ni Kristo ang panagbulag pinaagi sa kamatayon maoy usa sa labing masulub-ong hilisgutan nga posibling mahinuktukan; pero sa dihang naangkon nato ang ebanghelyo ug nakat-on sa baruganan sa pagkabanhaw ang kasubo, kaguol, ug pag-antus nga miabut tungod sa kamatayon, sa kasagaran nawala. … Ang pagkabanhaw sa mga patay nagpakita sa nalamdagan nga hunahuna sa tawo, ug siya adunay pinuy-anan nga kapahulayan sa iyang espiritu. Mao kana ang pagtuo sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw karon. Nakahibalo gayud kita, dili kita mga ignorante niining butanga; ang Dios mipadayag niini kanato ug nakasabut kita sa baruganan sa pagkabanhaw sa mga patay, ug nga ang ebanghelyo makahatag og kinabuhi ug pagkawalay kamatayon gidala niya ngadto sa kahayag.”8
Si William Driver (1837–1920), pioneer nga mibiyahe gikan sa England ngadto sa New York, USA, niadtong 1866:
“Si Willie, akong pinanggang anak, nagmasakit pag-ayo tibuok gabii hangtud alas-7:30 sa buntag, dihang nawala na iyang kasakit. Anaa na sa Dios ang iyang kalag. Hilabihan siyang nag-antus. Siya namatay tungod sa pagkaguba sa karomata ni Mister Poulter sa St. Ann’s Hill, Wandsworth, Surrey, England. Hilabihan akong kaguol niining kalisdanan. O Ginoo, tabangi ko pinaagi sa imong gahum nga madawat ko kini ug hatagi ko og kalig-on aron mas madungganon ug matinuorong magserbisyo Kanimo, ug magpakabuhi ko nga andam sa pakigkita niya pag-usab nga mas malipayon ug sa mas maayong kalibutan uban sa iyang igsoon, si Elizabeth Maryann, ug sa pagkabanhaw sa matarung unta anaa ko aron makauban nila.”9
Presidente Lorenzo Snow (1814–1901):
“Sa sunod nga kinabuhi ang atong lawas mahimong mahimayaon ug dili na masakit ug mamatay. Matahum kaayo ang tawo sa nabanhaw ug mahimayaong kahimtang. Walay mas nindot pa kaysa makauban nato ang atong asawa ug mga anak ug higala niini nga kahimtang.”10
Mga paghulagway pinaagi Michael T. Malm UG ANG BACKGROUND PINAAGI NI Welden C. Andersen © IRI
Sa wala: Presidente Brigham Young. Sa ibabaw: Joseph Watson Young.
Sa tuo: Presidente John Taylor. Sa ibabaw: Dan Jones.
Mga Inset: Brigham Young, ni John Willard Clawson; litrato ni Joseph Watson Young, sa maayong kabubut-on sa Church History Library; litrato ni Dan Jones © IRI; John Taylor, ni A. Westwood, sa maayong kabubut-on sa Church History Museum
Sa wala: Presidente Wilford Woodruff. Sa ibabaw: Andrew Jenson.
Sa tuo: Presidente Lorenzo Snow. Sa ibabaw: William Driver.
Mga Inset: Wilford Woodruff, ni H. E. Peterson © IRI; litrato ni Andrew Jenson, pinaagi ni Harold Howell Jenson, sa maayong kabubut-on sa Church History Library; litrato ni William Driver, sa maayong kabubut-on sa Church History Library; Lorenzo Snow, ni Lewis Ramsey, sa maayong kabubut-on sa Church History Museum © IRI