Nora ana Tibutetei te Atua
Te bitaki n ara taromauri n te Tabati e a katurua riki aron tabun ana bootaki n Toa te Uea, ao ae kinaaki bwa oin ara bootaki n taromauri ni katoa wiki.
Akea te bwai ae e riki irou ni karokoa ae I a norii ranin mataia kairake n ataei ake kain te kuaea aio. Ranin mata akanne a bon rangi ringa te nano nakon ae n a anga.
N taratara man te ran, ni katuaa n taraia bwariko n aomata aika a ingainga ake a ukora te bwabetito mai i rouna, Ioane are e rananaki bwa te Tia Bwabetito e noora ai tarina mai kiraroa, Iesu are te I-Natareta, ni bon mwananga ni kainetia ni butiia bwa e na karaoa naba te otenanti anne nakoina. N te bwanaa ae bebete, ma ae a kona n ongo naake a uakaan, Ioane e taekin taeka ake a teimatoa ni kaungaira uoua te ngaa te ririki imwina: “Nora ana Tibutetei te Atua.”1
Iai koaua aika oti ngkai te tia katauraoa kawain Iesu are e kaman taekinaki n te taetae ni burabeti e aki weteia bwa “Iehova” ke “te Tia Kamaiu” ke “te Tia Kabooira” ke “natin te Atua”—ake bon aara aika a tabu ibukina. Ma, Ioane e rinea te taeka ni kabotau man te moantai ae tao e rangi n ataaki ni katein te aro are kinaaki irouia aomata. E kabongana te kanikina ae te tiibu are kabonganaki ibukin te anga karea ae tiringaki ni kabooi mwiin buure, rawawata, n te aonaaba ae buakaka ao aomatana aika i nanona.
Taiaoka kariaia bwa N na marooro teutana te tai n te rongorongo ao te katei anne.
Imwin kanakoaia man te On aroka are Eten, Atam ao Ewa akea aia kona ma ti te tarai boong aika imwaia aika a kakamaaku. Ibukina bwa a tia ni karokoa te maiu ae mamate ao te maiu n rabwata nakoira, a tia ni katoka aia moan tabo n te aro n aki mamate ao te maiu ae akea tokina i bon ibukiia. Man riaoan te tua are a bon tia n rineia ni karaoia ibukira, a riai ngkai n rinanon te mate n rabwata ao te mate n tamnei, te kanakoaki mai matan te Atua.2 Tera ae a tia ni karaoia? A na iai te kawai n otinako man te kaangaanga aei? Ti aki raoi koaua mwaitira kariaiakan baika uoua aikai n uringakin kaetieti ake a karekei ngke a mena n te onaroka, ma a bon uringnga bwa a tataneiai n anga karea nakon te Atua ae te tibutetei ae itiaki, akea barekana, are karimoan bunin aia nanai ni man.3
Imwiina e kaoti te anera ni kamataata bwa te anga karea aei bon aekan, kanikinaean te anga karea are e karaoaki ibukiia iroun te Tia Kamaiu are e na roko. “Te bwai aei bon katotongan ana anga karea ana Rikitemanna te Tama,” anne ana taeka te anera. “Mangaia are, … ko na raira nanom ao ni wetea te Atua n aran te Nati n aki toki.”4 N te aro n tekeraoi, ana bon iai te kawai n tokanikai iaon katuaa ao karekean te karietataaki.
N te kauntira i karawa n te maiu imwaain aei, e a tia ni berita te Atua nakon Atam ao Ewa (ao ngaira ni kabane) te buoka anne e roko man Ana Moan Nati, ae itiaki, akea barekana, ana Tibutetei te Atua “are e kamateaki ngke e moan karikaki aonaaba,”5 n aron ae kabwarabwara imwiina te Abotoro ae Ioane. Man tiringan oin aia tibu ake a anga bwa te kanikina, Atam ao ana utu a kaota matataia ao aroia ni katan iaon ana mwakuri ni kamaiu Iesu are Teuare e Kabiraki.6 Imwina, te tabaenako n te rereua e na riki bwa ana tabo te otenanti aio ao nnena imwin anne, bon ana tembora Toromon are e na kateia.
Te kananokawaki bwa, kanikinaean te rairannano ae koaua ao te maiu n onimaki, aia anga karea n tiibu ae e uarereke aika akea buakakaia e bon aki nakoraoi karaoana, n aron are e taekinna te Nu Tetemanti. Te motinnano are e riai n raoni taian anga karea akanne n tabetai ao e toki imwain are e mwauu te raraa are iaon te atibu. N aki taraa are taekinaki mai mwaina, e aki teimaan n totokoan tiringan te tari n te moan roro, ngkai Kain e tiringa tarina are Abera n te moan roro.7
Ma kakatai n aekakin aikai ao kaangaanga aika a riki inanon ngaa n ririki, e aki kakubanako bwa anera mai karawa a anene ma te kimwareirei ngke, n tokin te tai, e a bungiaki Iesu—te Mesia are e kaman kariariaaki. Imwin Ana mwakuri i aonteaba ae kimototo, te tiibu ibukin Te Toa are Te Riao ae te kabanea ni itiaki E katauraoiia Ana reirei imwain Matena man karaoan te toa n ana Amwarake te Uea, aron karaon te otenanti ae onoti are e a tia ni moanaki i tinanikun Eten. E na bon iai naba te anga karea, e na iai irekerekena ma te anga karea, ma e karaoaki n taian kanikina ni kaineti ma maten Kristo ae nano riki, ae kaira ana iango temanna n onoti n`akea tiringan te tiibu are te moan nati. Nakoia Nibwaite, imwin Mangautina, e taku te Tia Kamaiu ibukin aio:
“Kam na aki manga oki n uota kawaewaean te raraa. …
“… Kam na anganai bwa ami anga karea te nano ae uruaki ao te tamnei ae raraoma. Ao ane e kawarai ma te nano ae uruaki ao te tamnei ae raraoma, ao N na bwabetitoia n te ai ao te Tamnei ae Raoiroi. …
“…Mangaia are rairinanomi, … ao kam na kamaiuaki.”8
Tariu ao mwaaneu aika tangiraki, n raona te katuruturu ae boou ae kaunganano ni kakorakoraan reiakinan te euangkerio n te mweenga, e kakaawaki iroura bwa ti na uringnga bwa ti bon teimatoa naba n tuangaki n “nakon te auti n tataro ao ni karaoi mwakuri aika tabu n au bong ae tabu.”9 Ni ikotaki ma karekean te tai ibukin reiakinan te euangkerio ae boto n te mweenga, bitakin ara taromauri n te Tabati e na kauarerekea aoan maanin te taromauri n te kawai are e na katuruaki tabun Ana Toa n ana Amwarake te Uea, ae ootara, ao ae kinaaki bwa oin ara bootaki n taromaui ni katoa wiki. Ti riai n uringnga n te kawai ae te kabanea n onoti bwa e mate Kristo man rawawatan te nano ae uruaki are e rangi ni matoatoa ao raraoman Tamneina e reke man uotan aia bure ao rawawataia ao marakiia aomata nako.
Ngkana ti anganano n te uota ane kaangaanga anne, ni kaota ara karinerine ibukin te mwakuri anne. N aron aei, ti kaungai ngkami bwa kam na moantaai n roko ao ma te karinerine, n kunnikaini ngkami n ae riai ibukin karaoan te otenanti ae tabu aei. “Te Onea n Tabati” e a tia ni bua kakawakina ni boong aikai, ao ibukin ara karinerine nakon Teuare ti na nakon ana tabo, ti riai ni kaoka katein te Tabati anne ni kunikaira ao taraaraoi nakon are ti kona.
Ibukin te kakaonimaki nakon te tai, te beeba ni kariaia ibukin te rimwi a na anganaki tiina aika a kakabwaiaki ake, ma natiia, ao kanaia te Cheerios, ma aia baeki ni bitaake a rangi ni kawaekoa, a tekeraoi ngkai a kona n roko n nakon te taromauri. Irarikin anne, e na bon iai tabeman ake a na teimatoa ni bwaka aia kao n te mwaniba ni moaningabongin te Tabati. Ma, nakoia koraki aikai ti taku bwa te rimwi n tabetai e riai, ma ngkana e bwaka te kao i nanon te mwaniba ni katoa Tabati, ngkanne ti rangi ni kaungaa bwa ko kabonakoa te kao anne ke ko tauna te mwaniba.
N titebo ma anne, ti anga te bubuti n abotoro ibukin kauarerekean te karongoa i nanon ara tabo n taromauri aika tabu. Ti tatangira te marooro imarenara, ao ti bon riai—bwa bon teuana kakukurein te roko n taromauri—ma e riai n aki karaoaki n te mamaroro n te tabo are e onoti katabuana ibukin te taromauri. I raraoma bwa naake tiaki kaain te aro a na miimi ni baika a kona n rangi ni kaberoro man aki karinerine n te tabo are e na bon riai ni kinaaki bwa te tabo n tataro, ni kaoti koaua te kaotioti, ao te rau. Tao e aki naba kukurei n aei karawa.
E na korakora te karinerine n tain ara bootaki n toa ngkana aobitia n tararua a kaman tekateka n aia tabo imwain waakin te taromauri, n ongora nakon te katangitang ao ni kaota te katooto are ti riai n iria. Ngkana iai te taetae iaon te tabo n taetae, ti riai n aki miimi n te taetae ibuakoia kaain te taromauri. Ti kaota kukureira nakoia bitiobiriki ake a kamaunai katanoata ake aki tau ibukin te waaki n taromauri. Ngai, n te katooto, I aki kona ni katamneia te ibonga n aron Takaria—n ana tembora te Uea are ngkoa, ni karaoa tibwangana ni ibonga, are e na roko nako ina ti te taina i nanon maiuna—I aki kona ni katamneia bwa e na toki imatan te bao ni anga karea ao ni kauringiira bwa iai aia waaki ni kakukurei ataeinimwaane onoua te wiiki mangkai.
Tariu ao mwaaneu, te aoa aio are e katabuaki iroun te Uea bon te kabanea n tabu n aoa n ara wiiki. Ibukina bwa te tua, ti bootaki ibukin te otenanti are e karekeaki n taai aika a mwaiti irouia membwa n te Ekaretia. Bon kanuringan Teuare e bubutii ngkana e kona n nako mai i Rouna te mwangko are e nang nimma, ma e nimma bwa E ataia bwa bon ibukira are e riai n nimma. E na ibuobuoki nakoira ngkana ti uringnga bwa kanikinaean ana mwakuri ni kamaiu are e karaurau ni mwananga nakoi ira ni baia rikan ake 11 ao 12 aia ririkin.
Ngkana e roko te aoa are tabu ibukin kaotan ara bwaintangira nakon te Uea, bon iai oin ara bure ao mamaarara ao ara kangaanga are ti na buokaki iai; ngaia anne bukin ae ti roko. Ma e na tamaroa ara waaki n raraoma ngkana ti tabe n nanoia tabeman ake a uruaki nanoia ao naake a rawawata ake i rarikira. N tekateka n aki rangi n raroa bon tabeman ake a tang—itinanikuia ke inanoia—rinanon tain anenean kunan te tataro n toa ao te tataro mai irouia ibonga akanne. To ti na karaurau n nora anne ao n anga teutana ara nanoanga ao te nano ni kan karauii nanoia—tao ti na anga anne ibukiia? ke nakon te membwa are e tang, n rawawata are e aki roko n taromauri, are ngkana akea ara mwakuri ni ibuobuoki nakoina, e na reitinako n aki taromauri? ke nakoia tarira ao mwanera ake tiaki membwa n te Ekaretia ma bon tarira ao mwanera naba? E rangi ni mwaiti te rawawata n te aonaaba aei, i nanon ao i tinanikun te Ekaretia, ngaia are taraa te tabo teuana ao ko na kunea temanna are iai marakina ae riaon te rawawata ao are marakin atuna e taraa n teimatoa. Teuana te kawai n “aki toki n ururingnga”10 bon buokan Iesu Kristo n Ana mwakuri ae bati ni kabebeteia naake a rawawata ao ni karau nanoia ake a nanobuaka.
Raao aika tangiraki, ngkai ti katiteuanaaki ni kabuta te aonaaba ni katoa wiiki n te bwai ae ti ataia bwa te bwai ae rikirake tabuna ni kanikinaea ana mwakuri ni kamaiu Ana Rikitemanna te Atua, au kantaninga bwa ti na uota nakon ana bao ni anga karea te toa “rannimata aika bati ibukin rawawatana [ao] te maraki ae bati ibukin korakaina.” Ao ngkane, ngkai ti iango, ti tataro, ao ti kabouii ara berita, ti riai ni karekea man te tai ae tabu anne “te tataonakinnano ae bati riki n rawawatara, … ao te kakatonga ae bati riki ibukin te marurung.”11 Ibukin te tataonakinnano ao te marurung, ibukin te tabu ao te kantaninga, I tataro ibukimi ni kabane n aran Teuare e bwena ana moa bwerena n nanoanga ao are e kabwaroa ana moan wain ni kabomwi, are bon Iesu Kristo, ana Tibutetei te Atua ae tabu, amen.