Katauraoi imwain Okin te Uea
Ana Ekaretia Iesu Kristo ibukiia Aika Itiaki ni Boong aika Kaitira e anganaki te kariaia ao e mwiokoaki bwa e na kakoroi nanon katauraoi aika kakaawaki i mwain Manga Okin te Uea.
Uoua te wiiki mangkai, ti na rungaa te Itita. Te Mangauti e kamatoa koauan Iesu Kristo ao koauan te Atua te Tama. Ti iangoa te Tia Kamaiu, ao ti iangoa “Maiuna ae akea kabotauana ao korakoran Ana anga karea ni kamaiu ae akea tokina.”1 Au kantaninga bwa ti iangoa naba manga okina n te tai ae imwaaina ike “E na tautaeka bwa aia Toka Tooka ao … Ueaia Ueea.”2
N te tai ae nako i Buenos Aires, Argentina, I ira te maungatabu ma taan kairiiri man aaro aika a kakaokoro. Aia tangira ibukiia aomata e bon koaua. A bane nanoia ni katokan rawawataia aomata ao ni buokiia man te karawawataaki ao te kainnano. I iangoi ana waaki te Ekaretia aio aika a bati, n ikotaki ma ana waaki n reitaniwaaki ma tabeua aaro ake a kaotaki n te maungatabu aio. I namakina te karabwarabwa ae koaua ibukin aia akoi membwa n Ana Ekaretia Iesu Kristo ibukiia Aika Itiaki ni Boong aika Kaitira are e a karekea te ibuobuoki ae Itiaki.
N te tai anne, te Tamnei ae Raoiroi e kamatoai uoua bwaai nako iu. Te moan, te mwakuri n tobwai kainnano n rabwata e kakaawaki ao e riai n reitinako. Te kauoua e aki kantaningaaki, ma e korakora ao e mataata. Bon aio: irarikin te ibuobuoki ae koaua, e rangi ni kakaawaki katauraoan te aonaaba imwain Manga Okin te Uea Iesu Kristo.
Ngkana E roko, te karawawataaki ao te motibuaka a na bua; a na bon akea:
E na maeka te kameaanti ma te tiibu te teei, ao e na wene te rebari ma te kooti te teei, ao te kao te teei ma te raian ma kao aika a marika; ao e na kairia te ataei ae uarereke. …
“Ane e na aki tabare te aba ma n ururu n au maunga ae tabu ni kabuta: ba a na buta aonaaba n atakin Iehova, n ai aron taari ngkae e kabuta te marawa.”3
Te kainnano ao te rawawata a na aki ti kekerikaaki; ma a na akea:
“Ane a na aki manga baki, ao a na aki manga taka; ao e na aki riringa taai i aoia, ao a na aki bue.
“Ao te Tibutetei ae i nanoaan te kaintokanuea E na riki bwa aia Tia Kawakin-tibu, ao E na kairiia nakoni koburaken raan aika kamaiu: ao te Atua E na kaoi rannimataia ni kabane mai mataia.”4
Ao kamarakin ao kananokawakin te mate e na akea:
“N te bong anne te ataei e na aki mate ni karokoa e kara; ao maiuna e na riki n ai aron roron te aroka;
“Ao ngkana e mate e na aki matu, are taekinaki bwa n te tano, ma e na bitaki n te rube ni mata, ao e na uotaki rake, ao motirawana e na mimitong.”5
Ngaia are eng, ti riai ni karaoa are ti kona n katoka te rawawata ma te nanokawaki ngkai ao ti riai n anga ngaira ma te botumwaaka riki nakoni katauraoi ake a kainnanoaki ibukin te bong are te maraki ao te buakaka a uaia n toki, ngkai “Kristo bon ngaia ae [e na] tautaeka i aon te aonaaba; ao … te aonaaba e na manga kaboouaki ma ni karekea mimitongina ni bwaretaiti.”6 E na riki bwa bongin te kabooaki ao te motikitaeka. Te Bitiobi n te Anglican i Durham, Dr. N. T. Wright, e a tia raoi ni kabwarabwara kakawakin Ana mwakuri ni kamaiu Kristo, Mangautina ao ana Motikitaeka n tokanikai iaon te motibuaka ao kaetan bwaai nako.
E taku: “Te Atua e a tia n rinea te bong are e na anga te aonaaba bwa e na motikaki taekana n ae eti iroun te aomta are e a tia n rineia—ao n aei e a tia n anga ana kamatoa nakoia aomata nako man kautan te aomata aio man te mate. Rongorongo aika koaua ibukin Iesu te I-Natareta, ao riki taekan mangautina man te mate, bon aan te kamatoa bwa iai bongan te aonaaba. Tiaki n ae e a riaon te mangaongao; bwa ngkana ti karaoa te momotiraoi ngkai e aki banebuaka ara tai ni boutokaa te kateitei are e bwaka n tokin te tai ke ni karaoa te kaa are e nang bon uruaki. Ngke te Atua e kauta Iesu man te mate, anne te bwai ae uarereke man te motikitaeka ae abwabwaki are e kabwarabwaraaki n te kakimototo, bwa [atin] kantaninga ae moan te abwabwaki. E taekinna te Atua, n te kawai are te kabanea ni korakora n aron ae iangoaki, bwa Iesu te I-Natareta bon te Mesia. … Bon te kabinano ae moan te korakora, [Iesu] are bon ngaia ae rinanon te motikitaeka ae iowawa man motibuaka, e roko n te tabo are e kanikinaea man booti ni kabane iowawa aika bati ao motibuaka n rooro nako, ni uota te mangaongao anne, te roo, te iowawa anne, te motibuaka, i nanona, ao ni kamaunaa mwaakana.”7
Ngke I mena n te maungatabu i Buenos Aires are I mwaneweia mai mwaina, te Tamnei e kamataata nakoiu bwa Ana Ekaretia Iesu Kristo ibukiia Aika Itiaki ni Boong aika Kaitira e anganaki te kariaia ao e mwiokoaki bwa e na kakoroi nanon katauraoi aika kakaawaki i mwain Manga Okin te Uea; eng, e kaokaki ibukin te kantaninga anne. Iai te tabo ae ko na kunea iai te botanaomata ae tarai taai aikai n aron are e taetae ni burabetiiaki bwa “koron te bong” ike e te Atua e motikia bwa e na “boti bwaai ni kabane i nanoni Kristo”?8 Ngkana ko aki kunea ikai te botanaomata aika a bane nanoia ni katiaan are e na katiaaki ibukiia naake a maiu ao ake a mate ni katauraoi imwain te bong arei, ngkana ko aki kunea ikai te koraki ae tauraoi ni anga te tai ao te mwane ae bati ibukin bobotaia ao katauraoaia aomata ni berita imwain te Uea, akea riki te tabo ae ko na kunea iai.
N taetae nakon te Ekaretia n 1831, e taekinna te Uea:
“A anganaki kiingin uean te Atua aomata n te aonaaba, ao mai ikanne e na rabino nako te euangkerio nako tabotabon te aonaaba. …
“Wetea te Uea, bwa e aonga abanueana ni waaki nako i aon te aonaaba, bwa aonga kaaina ni karekea, ao n tauraoi ibukin boong aika a na roko, are e na roko iai natin te Aomata mai karawa, ni kunikaiaki n ootan mimitongina, ni kaitibo ma uean te Atua are e kateaki n te aonaaba.”9
Tera ae ti kona ni karaoia ni katauraoi ngkai imwain te bong anne? Ti kona ni katauraoira ngaira ae te botanaomata; ti kona ni ikotia ana aomata te uea; ao ti kona ni buoka karekean te berita ni kamaiu are e a “tia ni karaoaki nakoia taama,” ara bakatibu.10 Aikai ni kabane e riai n rangi ni waaki imwain manga okin te Uea.
Te moan, ae kakaawaki imwain okin te Uea bon menaia aomata n te aonaaba n tauraoi ni butimwaeia n rokona. E a tia n taekinna bwa naake a teimatoa n tiku n te aonaaba n te bong anne, “man te mangori [nakon] te kakanato, …a na kaonaki n ataakin te Uea, ao a na nooria n oin mataia, ao a na tabekarake bwanaia, ao ma bwanaia a botaki n anenea te anene aei ae boou, ae kangai: Te Uea e a tia ni manga kaoka Tion. … Te Uea e a tia ni botii bwaai ni kabane n teuana. Te Uea e a tia ni karuoa Tion mai eta. Te Uea e a tia ni uotarake Tion mai i nano.11
N taai ake ngkoa, te Atua e anaa kaawan Tion ae raoiroi nako Ina.12 Ao naba, n te kabanea ni bong Tion ae boou e na butimwaea te Uea n Manga okina13 Tion bon te itiaki n nano, aomata aika ti teuana nanoia ao aia iango, ao a maeka i nanon te raoiroi ao bon akea ae e kainnano i buakoia.14 E taekinna te Burabeti Iotebwa Timiti, “Ti riai n taraa katean Tion bwa ara kouru ae moan te kakaawaki.”15 Ti katea Tion ni mweengara, ara uoote, ara mwaanga, ao ara titeiki rinanon te katiteunaaki, te aro n Atua, ao te tangira ae kororaoi.16
Ti riai ni kinaa bwa e riki katean Tion n taai aika a mangaongao—“bongin te un, bongin te bue, bongin te urubwai, te tang, te tanginiwenei, ao te bwaebwaeti; ao n aron te ukeukennanti e na roko i aon te aonaaba ni kabuta, e taku te Uea.”17 Ngaia are, ikotakiia n taian titeiki a riki bwa “te otanga, ao te kamanomano man te angibuaka, ao man te un ngkana e na bwaronako n akea renganana iaon te aonaaba ni kabutaa.”18
N aron taai ake ngkoa, ti “aki toki ni botaki, n aki mamatam man tataro, man taetae imarenaia ni kaineti ma maiuraoin [tamneira]. Ao … n anaa te kariki ma te [ran], ni kauringa te Uea are Iesu.”19 N aron are e kabwarabwaraa Beretitenti Russell Nelson n te maungatabu ni kabuta n Okitobwa ae nako, “Te kouru are iai iroun te Ekaretia bon buokakiia membwa nako ni karikirakea aia onimaki iroun ara Uea Iesu Kristo ao n Ana Mwakuri ni Kamaiu, ao ni buokiia ni karaoi ao ni kawakinii aia berita ma te Atua, ao ni kakorakorai man kabaeei aia utu.”20 Ngaia are, e kamataata kakaawakin berita n te tembora, tabuan te Tabati, ao kanuuakira n te euangkerio ni katoa bong n te mweenga, ni boutokaaki n te karikiram ibukin te kamatebwai ae irekereke n te taromauri. Ti tangiria n ataa rongorongon te Uea, ao ti tangiria ni kinaa te Uea.21
Te kouru ae bebete ni katean Tion bon bobotaia ana aomata ni berita te Uea are e a maan maenakoia.22 “Ti kakoaua manga ikotakin Iteraera ao kaokakin Baronga ake Tebwina.”23 Aomata ni kabane ake a na rairinanoia, ake a kakoaua Kristo, ao a bwabetitoaki bon Ana aomata ni berita.24 Bon te Uea are e taetae ni burabetiia bwa imwain Manga okina, e na tataekinaki te euangkerio n te aonaaba ni kabane25 ni kaokiia [Ana] aomata, ake kaain te bata are Iteraera,”26 ao e na roko naba iai te toki.”27 E a koro nanon ana taetae ni burabeti Ieremia:
Ma ngaia aei noria, a kan roko boong aika [a] na aki manga [kangai] te aba iai, Ngkai iai Iehova, ae kawaerakeia tibun Iteraera man te aba are Aikubita;
“Ma e kangai te aba, Ngkai iai Iehova ae kawaerakeia tibun Iteraera man te aba are i meang ao man aba ni bane ake E kakioia nako iai; ao N na manga kairiia nako abaia ae I angania aia bakatibu.”28
Beretitenti Nelson e a tia ni kaokiokia ni kamataata bwa “ikotakiia [Iteraera] bon te kabanea ni kakaawaki ae riki i n te aonaaba n te bong aei. Akea riki kabotauana n abwabwakina, akea riki kabotauana ni kakawakina, akea riki kabotauana ni mimitongina. Ao ngkana ko rineia, … ko kona n riki bwa mwakorona ae bati.”29 Aomata aika Itiaki ni Boong aika Kaitira bon aomata aika a mwamwakuri ni mitinare. Tebubua te ngaa ake a tia ni kaeka te wewete nakon te mitinare mani kaokan te Euangkerio; tebwina te ngaa ake a mwakuri ngkai. Ao, n aron are e reirei Unimwaane Quentin L. Cook, ngaira ni kabane ti kona n ira buakon kaoaia tabeman nakon te taromauri n te kawai ae bebete man riai, n te tangira, kaoakia tabeman bwa a na reitiira n te taromauri, ni kawara mweengara, n riki bwa raora. Boretian ana Boki Moomon bon te kanikina bwa e a waaki bobotakiia.30 Ana boki Moomon bon te moan bwai ni mwakuri ibukin ikotakiia ao te rairaki.
Ae kakaawaki naba n te katauraoi imwain te Kauaoki bon te mwakuri ni kamaiu ae korakora ibukiia ara bakatibu. E berita te Uea bwa e na karokoa Eria te burabeti imwain te Kauaoki, “ana bong te Uea ae kakanato ma ni kakamaku,”31 ni “kaota … te Nakoanibonga” ao “n unika i nanoia naati te berita are e karaoaki nakoia kaaro.”32 E roko Eria n aron are e beritanaki. Bongin namwakaina bon Eberi 3, 1836: te tabo bon te Kirthland Tembora. N te tabo ao n te tai anne, e anga raoi te nakoanibonga are beritanaki, kiingin kamaiuaia maate ao kabaeaia buumwaane, buuaine, ao utu n ni kabane rooro nako n taai ni kabane ao man te moan tai ni karokoa te kabane .33 Ngkana akea aei, e na aki koro nanon te kantaninga i bukin te karikibwai, n anne e na koaua, bwa te aonaaba e na maraia ke “e na bane ni kamaunaaki.”34
N aia taromauri te roronrikirake imwain katabuan te Rome Italy Tembora, ataeinimwaane ao ataeinnaine ake tebubua tabun ake a roko a kaota nakon Beretitenti Nelson aia beba ake a tia ni katauraoi iai araia aia bakatibu. A bon tauraoi n rin n te tembora ni karaoi bwabetito ni bonomwi ibukiia aia bakatibu n te tai are e uki iai. Bon te tai ae rianako kakukureina, bon te katooto ae e a tibwa riki iaon te mwakuri ae birimwaaka ni katean Tion ibukiia rooro nako ake a tia n rimoara.
Ngkai ti kabanea ara kona ni botumwaaka ni katean Tion, n ikotaki ma tabera ni ikotakiia ana aomata te Uea ao kamaiuaia maate, ti riai n toki moa n uringnga bwa bon ana mwakuri te Uea ao Ngaia ae e mwakuriia. Ngaia bon Uean te nne ni kurebe, ao ngaira bon Ana toro. E tuangira bwa ti na mwakuri ma marurungira te “kabanea n tai” ao e mwakuri i rarikira.35 E na rang eti riki ngkana ti kangai bwa E kariaia bwa ti na mwakuri ma Ngaia. N aron are e taekinna Bwauro, “I uniki aroka ngkai, ao e teboki Aboro; ma E karikirake te Atua.”36 Bon Ngaia are e kabirimwaaka Ana mwakuri n taina.37 Ni kabongana korakorara ae aki kororaoi are ti bon ataia—ara “korakora ae uarereke,”—te Uea e karokoi bwaai aika korakora.38
Te tai ae te kabanea ae korakora aio e reitinako n rikirake nakon tokina—Tion i aon te aba, n raonaki ma Tion mai i eta n okin te Tia Kamaiu ae mimitong. E mwiokoaki Ana Ekaretia Iesu Kristo n te katauraoi—ao e a katauraoa—te aonaaba ibukin te bong anne. Ao n te Itita aio, ti a bukamarua raoi Mangautin Iesu Kristo ao ibukin bwaai aika a na roko: Okina n tautaeka inanon tenga n ririki n te rau, te motikitaeka ae eti ao te motiraoi ae koaua ibukira ni kabane, te maiu imwiin te maiu aei irouia ake a na maeka n te aonaaba aei, ao te berita ibukin te maeiu ae akea tokina. Mangautin Kristo bon te kakoaua ae korakora bwa a na nakoraoi bwaai nako. Ti a mwakuriia katean Tion ni kabirimwaaka rokon te bong arei. N aran Iesu Kristo, amen.