Kalig-on: Espirituhanong Taming alang sa Kabatan-onan Karon
Ni Elder Lynn G. Robbins
Sa Seventy
Ang atong mga anak makahimo sa pagpalambo bisan sa mga hagit karon. Ang atong responsibilidad isip mga ginikanan mao ang pagtabang sa pag-andam kanila sa pakigharong niadto nga mga hagit nga walay kahadlok.
Litrato pinaagi sa Getty Images
Ang istorya gisugilon nga atol sa kolonya sa British sa pagdumala sa India, ang dili madawat nga gidaghanon sa malala nga mga kobra nagpuyo ug nagpalibot sa Delhi. Aron masulbad ang problema, ang lokal nga awtoridad nagsugod sa paghatag og bayad alang sa mapatay nga mga kobra. Ang dili maalamon nga pagbayad adunay wala gituyo nga mga sangputanan sa dihang ang maalamong mga lokal misugod sa pagpasanay og mga kobra aron ilang patyon aron makakuha sila og bayad. Sa dihang gihunong ang pagbayad, gibuhian sa mga magsasanay ang mga kobra, nga nakapasamot hinoon sa problema kaysa una.
Ang butang katingalahan sa wala gituyo nga mga epekto nga usahay makapahimo og mas grabeng kadaut kaysa gilauman nga mga benepisyo nailhan nga ang “epekto sa kobra.”1
Ang Epekto sa Kobra sa Bag-o nga Henerasyon
Atol sa akong pagbisita sa Brigham Young University–Idaho sa tinglarag sa 2017, ang bag-ong presidente sa eskwelahan, si Henry J. Eyring, miingon kanako nga ang iyang labing una nga kabalaka mao ang taas nga gidaghanon sa mga dropout sa freshmen sa kolehiyo. Ang mga estudyante mobiya sa kolehiyo tungod sa daghang nagkalainlaing rason, apan ang kakulang sa kalig-on mao ang usa sa nag-unang mga rason nga nasinati niining sama nga hagit sa kadaghanan sa mga unibersidad sa tibuok Estados Unidos.2
Ang kalig-on mao ang “usa ka abilidad sa pagbawi gikan sa o daling pagpahiuyon sa pagkawalay palad o kausaban.”3 Nakadiskubre sa kakulang sa kalig-on sa mga rekrut niini, ang Sundalo sa U.S. misugod sa pagtanyag sa programa sa Master Resilience Training aron sa paglig-on sa mga sundalo batok sa stress, mga kinahanglanon, ug mga kalisud sa serbisyo sa militar.4
Nag-atubang kita og susama nga pagpakabana sa Simbahan uban sa mas taas nga porsyento sa full-time nga mga misyonaryo nga mipauli og sayo sa ilang mga misyon kaysa nangaging mga henerasyon. Ang ubang mga misyonaryo nag-atubang og seryosong mga hagit sa panglawas o ubang mga pagsulay nga nakapahimo sa sayo nga pagka-release, apan ang uban yano lang nga wala pa nakapalambo og igong hiyas sa kalig-on.
Si Lyle J. Burrup, kinsa mialagad isip usa ka tigtambag sa mental health sa Departamento sa Misyonaryo sa Simbahan, nakamatikod nga ang kasagarang hinungdan sa emosyonal nga mga problema nga giatubang sa mga misyonaryo mao ang kakulang sa kalig-on. “Kasagaran,” siya miingon, “ang misyonaryo dili kaayo kamao modumala sa mga hagit.”5
Ang mga unibersidad, ang militar, ug ang nataran sa misyon dili mao ang hinungdan sa problema; ila lang kining yanong gipakita. Ang kakulang sa kalig-on sa mga kabataan karon mahimong dili tinuyo nga sangputanan—usa ka epekto sa kobra sa karon nga panahon—resulta gikan sa maong mga hinungdan sama sa:
-
Naghinubra ang pagkawalay buhat ug sige sa digital nga mga himan, ug wala kaayoy ehersisyo ug pisikal nga kalihokan sa mga batan-on.6
-
Naghinubra ang pagpabantang sa dili tinuod nga mga dula o kalibutan nga paaron-ingnon, nga maoy nakapahibat sa mga hulagway sa kaugalingon, kahingawa, depresyon, ug ubos ang paghatag og bili sa kaugalingon.7
-
Walay pasensya sa kalibutan sa dinalian nga paglingaw ug mga tubag nga sama ka paspas sa Google. (Sukwahi niini, ang kalig-on molambo kasagaran tungod sa kahanas sa pasensya.)
-
Panalipod gikan sa mga kalisdanan. “Ang linaw nga kadagatan dili makapahanas sa mga marinero.”8
-
Ang kalibutan nga adunay walay kinutuban nga mga opsyon nga makapalinga, lain-laing mga tingog nga makapalibug, ug kinabuhi sa kasayon nga makapahimo sa kabatan-onan ug mga hingkod nga dili na sensitibo sa mga butang sa Espiritu.
-
Ang kanunayng paggamit og mga digital nga mga himan ug walay igong panahon sa pakiglambigit sa mga tawo, niresulta sa wala molambo nga kahanas sa pakig-istoryahanay.
Daghang mga libro ang nasulat nga naghisgot niining makalibug ug lisud buntugon nga hagit, lakip sa usa nga makapaikag nga ngalan iGen: Why Today’s Super-Connected Kids Are Growing Up Less Rebellious, More Tolerant, Less Happy—and Completely Unprepared for Adulthood [Ngano nga ang Karon nga mga Bata nga Sobra Kamaayo sa mga Digital nga mga Himan Nagdako nga Dili Kaayo Masupilon, Mas Maantuson, Dili Kaayo Malipayon—ug Dili Gayud Andam alang sa Pagkahingkod].
Ang kalibutan nagkausab. Ang Ginoo nag-andam karon og mga espiritu nga makahimo sa pagpalambo bisan sa mga hagit karon. Ang atong responsibilidad isip mga ginikanan mao ang pagtabang sa pag-andam kanila sa pakigharong niadto nga mga hagit nga walay kahadlok pinaagi sa pagpalambo ug pag-awhag sa ilang kalig-on, pagtuo, ug pagpanalipod.
Uban sa gamhanang mga baruganan sa ebanghelyo nga moabag kanato, makatabang kita sa paghatag og kusog sa kabatan-onan sa ilang kalig-on, maghimo kanila nga mas mahisama sa Manluluwas pinaagi sa “[pag]tubo sa kaalam [sa salabutan] ug sa gidak-on [sa pisikal ug sa mental], ug sa kahimuot kaniya sa Dios [sa espiritwal] ug sa tawo [sa sosyal ug emosyon]” (Lucas 2:52). Gusto kong mohisgot niining upat ka baruganan sa ebanghelyo: (1) pagbarug sa kinaugalingong paningkamot, (2) pagsupak sa tanang butang, (3) ang gasa sa Espiritu Santo, ug (4) moral nga kabubut-on.
1. Pagpadako og Makabarug sa Kinaugalingong Paningkamot nga mga Bata: Santa Claus vs. Scrooge [dili manggihatagon nga tawo]
Sa pagpaningkamot sa pagtabang sa nanginahanglan, naninguha kita sa pagpangita sa eksakto nga balanse tali sa duha ka nagsuportaanay nga mga baruganan: ang pagkamanggiluy-on ug pag-awhag og pagbarug sa kinaugalingong paningkamot. Ang pagkamanggiluy-on nga wala mag-awhag og pagbarug sa kinaugalingong paningkamot mao si Santa Claus. Pag-awhag og pagbarug sa kinaugalingong paningkamot nga walay pagkamabination mao si Scrooge.9 Bisan asa ini nga labing kusog dili angay.
Ang gugma nga putli (paghatag sa tawo og isda) ug pagbarug sa kinaugalingong paningkamot (pagtudlo sa tawo sa paagi sa pagpangisda) mahimo usab sa pagkaginikanan. Makahimo kita sa matag desisyon alang sa atong mga anak, apan mas maayo nga tudloan nato sila sa kahanas sa paghimo og desisyon ug aron matabangan sila nga mahimong makabarug sa kinaugalingong paningkamot sa paagi nga salabutanon, espiritwal, sosyal, ug emosyonal.
Usa ka makapadasig nga ehemplo makita diha sa makatandog nga produksyon nga The Miracle Worker [Ang Milagro nga Trabahante], usa ka madramahon nga buhat kinuha gikan sa autobiography [kasaysayan sa kaugalingong kinabuhi] ni Helen Keller, kinsa nasakit niadtong masuso pa nga nakapabungol kaniya ug nakapabuta.10 Sa ilang susama ni Santa nga paagi sa pagpadako sa ilang anak nga babaye, ang makontrolahon nga mga ginikanan ni Helen nasobrahan sa kamapanalipdanon ug kamanggiluy-on, uban sa resulta sa pagpugong sa salabutan, espiritwal, sosyal, ug emosyonal nga pagtubo ni Helen.
Sa laing bahin, si Anne Sullivan, ang pribado nga magtutudlo ni Helen, nakabantay nga si Helen nakadawat og sobra nga tabang ug mao nga gisugdan og tabang si Helen sa pag-atubang sa iyang mga problema ug mahimong makabarug sa kinaugalingong paningkamot. Sa katapusan, si Anne Sullivan gayud, dili ang mga ginikanan ni Helen, ang mitabang ni Helen sa pagtuman sa iyang tinuod nga potensyal.
Tungod kay atong gihigugma ang atong mga anak, gusto natong makita sila nga molampus. Mahimong matintal ta nga kuhaon ang tanang babag sa ilang agianan. O maminusan ang ilang pagkadismaya ug kapakyasan, mahimong matintal ta sa pagbuhat sa lisud nga buhat para nila, sigun sa gibuhat sa mga ginikanan ni Helen. Sa atong pagbuhat sa ingon, bisan pa man, mahimong wala gituyo gipugngan nato ang atong mga anak sa paglambo sa kalig-on nga ilang gikinahanglan aron malig-on, gawasnon nga mga disipulo ni Kristo.
Imbis nga mahimong sobra ka mapanalipdanon ug daling motabang dayon nila, kinahanglan nga atong ikonsiderar ang paagi sa Manluluwas. Siya naglig-on kanato aron “makadaug sa [atong] mga alantuson” (Mosiah 24:15) ug kasagaran dili dayon moabut sa pagluwas kanato ingon ka paspas nga gusto nato (tan-awa sa Doktrina ug mga Pakigsaad 121:1–3).
2. Pagsupak: Ang Panalangin sa Lisud nga mga Butang
Usa sa mga paagi nga ang Langitnong Amahan, ang atong hingpit nga ginikanan, nagpadako kanato aron mamahimong malig-on ug nag-andam kanato sa atong kalipay sa kaugmaon mao ang pagpadala kanato dinhi sa kalibutan diin ang atong kalig-on masulayan ug mahashasan, ingon sa makita sa mosunod nga mga kasulatan:
-
Kita “masulayan, sama ni Abraham” (Doktrina ug mga Pakigsaad 101:4).
-
Ang kalisdanan “makahatag [kanato] og kasinatian, ug alang sa [atong] kaayohan” (Doktrina ug mga Pakigsaad 122:7).
-
“Adunay katugbang sa tanan nga mga butang” (2 Nephi 2:11), mao nga ang Langitnong Amahan motugot kanato nga “motilaw sa kapait, aron [kita] masayud sa paghatag og bili sa maayo” (Moises 6:55).
-
Kita “dili makadawat og saksi hangtud human sa pagsulay sa [atong] hugot nga pagtuo” (Ether 12:6).
Ang pagkat-on sa pagpalambo og sama kang Kristo nga mga hiyas sa hugot nga pagtuo, pagpailub, kakugi, ug pagkalig-on, taliwala sa uban, dili mahitabo kon walay pagsupak o ang “hasohasan sa kasakitan” (Isaias 48:10). Ang atong Amahan sa Langit, bisan pa man, motugot kanato sa pagbuntog sa mga malisud nga mga hagit ug sa pagbuhat sa dili sayon nga mga butang. Unsaon man gyud nato pagkahimo nga sama sa atong bantugan nga Ehemplo kon dili kita mosagubang og mga pagsulay susama niadtong nakahimo Kaniya kon si kinsa Siya?
Mosulti ko kasagaran sa mga misyonaryo, “Sa nataran sa misyon ma-enrol ka sa tag-as nga lebel sa mga kurso: Kakugi 501 ug Pailub 505, taliwala sa daghan pang uban. Pinaagi lamang niining nag-unang kurikulum nga makat-on ka nga mahimong maayong mga misyonaryo ug dayon bantugan nga mga bana ug mga asawa, mga amahan ug mga inahan. Kon ikaw nagsinati og malisud nga adlaw, pagsaulog sa imong kasakit sama nilang Apostol Pedro ug Juan, kinsa nga human napriso ug gilatigo ‘[nalipay] nga giisip sila nga angayan diayng pakaulawan tungod sa iyang ngalan’” (tan-awa sa Mga Buhat 5:18, 40–41; tan-awa usab sa 1 Pedro 4:13; Mga Taga-Colosas 2:8).
Ang mga kalisud, ang panglimbasug, ug ang pag-inat pa sa mga buhatunon mao ang makatabang kanato sa pagpalambo og kalig-on—ang abilidad sa pagbangon, pagpamapha, ug pagpadayon sa higpit ug pig-ot nga dalan. Kana nga dalan kasagaran malisud, ug kanunay gayud kitang makasinati og mga pagsulay. Ang walay katapusan nga paghinulsol mao ang gasa sa Ginoo nga makapahimo kanato sa pagpadayon sa paglig-on.11
3. Ang Espiritu Santo ug ang Dinasig nga Paghimo og Desisyon
Imbis nga modawat og sayon nga mga tubag, ang mga anak kinahanglan nga motubo diha sa pagpalambo sa ilang kahanas sa paghimo og desisyon. Makahatag kita og giya apan motugot gayud kanila sa paghunahuna alang sa ilang kaugalingon ug magsugod og bisan ang pinakagamay nga mga desisyon.
Tungod kay ang gasa sa Espiritu Santo mao ang pinakaimportante nga gasa nga ikatugyan sa tawo,12 ang labing mahinungdanon ug mao gyuy makapatugot sa usa ka ginikanan sa pagtudlo sa usa ka anak mao ang pag-ila sa mga pag-aghat sa Espiritu Santo. Pagtudlo sa mga anak nga mahimong takus niining mahinungdanon nga gasa ug kon unsaon pagdawat og personal nga pagpadayag mao ang pinaka-importanteng butang nga atong mabuhat sa pagpadako og espirituhanong makabarug sa kinaugalingong paningkamot nga mga anak.
Makat-on kita og importante nga leksyon gikan ni Oliver Cowdery, kinsa nangayo sa pag-ampo ug wala makadawat. Ang Ginoo misulti kaniya:
“Tan-awa, ikaw wala makasabut; ikaw nagdahum nga Ako mohatag niini nganha kanimo, samtang ikaw wala maghunahuna gawas sa pagpangutana kanako.
“Apan, tan-awa, Ako moingon nganha kanimo, nga ikaw kinahanglan gayud nga magtuon niini diha sa imong hunahuna; unya ikaw kinahanglan nga mangutana kanako kon kini husto, ug kon kini husto Ako mohimo sa imong dughan nga moinit diha sulod kanimo; busa, imong mabati nga kini husto” (tan-awa sa Doktrina ug mga Pakigsaad 9:7–8).
Kon ang atong mga anak moduol kanato ug mangayo og tabang sa homework nga buhatunon, sama pananglit, dili kita mobuhat sa buhatunon alang kanila. Mohatag kita og giya, ug dayon, sama sa giingon sa Ginoo ngadto ni Oliver, miingon, “Karon, buhata kana, ug kon mahuman ka na, balik diri ug akong tan-awon kon eksakto ba ang imong tubag.”
Ang pagtudlo sa mga anak kon unsaon sa pagbuhat ug pagbuntog sa ilang mga pagsulay motabang kanila sa paghunahuna alang sa ilang kaugalingon, mosulbad og mga problema pinaagi sa paghunahuna og maayo niini, ug moila sa mga pag-aghat sa Espiritu Santo. Pinaagi lamang sa ilang kaugalingong kasinatian sa pagsulbad og mga problema nga sila makapalambo og maayong panghunahuna ug kaalam ug motubo diha sa ilang abilidad sa “hunahuna niini” ug modawat og pagpadayag.
Ang dili pagtudlo sa atong mga anak og espiritwal nga pagbarug sa kinaugalingong paningkamot ug kalig-on anaa kining ligdong nga pahimangno gikan ni Presidente Russell M. Nelson: “Sa umaabut nga mga adlaw, dili na posible ang espirituhanong pagsugakod kon wala ang giya, direksyon, ug makahupay nga impluwensya sa Espiritu Santo.”13
4. Pagtahud sa Kabubut-on diha sa mga Crossroad [importanting desisyon nga pagahimoon]
Nakadungog ko ni Presidente Nelson nga mipakigbahin sa istorya sa iyang otso anyos nga anak nga babaye kinsa miadto kaniya usa ka Domingo niana ug mihangyo kon mahimo ba siyang magsakay sakay sa balsa uban sa usa ka pamilya sa ward. Miingon siya, “Nasayud ko nga dili maalamon ang pagtubag og oo o dili. Among gipakli ang Biblia ngadto sa Exodo 31:13: ‘Sa pagkamatuod magabantay kamo sa akong mga adlaw nga igpapahulay: kay kini mao ang usa ka timaan sa taliwala nako ug kaninyo sa tanan ninyong mga kaliwatan.’ Dayon gipangutana nako siya unsa ang iyang gibati bahin sa pagsakay sa balsa sa Igpapahulay. Miingon siya, ‘Pa, gusto nakong ipakita sa Langitnong Amahan nga gihigugma nako Siya, mao nga dili ko moadto.’”
Mipadayon si Presidente Nelson: “Human sa paglabay sa usa ka henerasyon ug ang akong anak nga babaye usa na karon ka inahan, didto ko sa iyang panimalay sa dihang ang iyang anak nga lalaki nananghid og susama nga hangyo. Madanihon kadto ug makapahimuot kanako nga mitan-aw kaniya nga mipakli sa Biblia uban sa akong apo ug mibasa nianang samang bersikulo.”
Pipila na ka tuig ang milabay, nakabasa ko og usa ka amahan kinsa mipukaw sa iyang anak nga lalaki usa ka Domingo aron mag-andam alang sa simba. Ang anak mitubag, “Dili ko mosimba karon.” Daghang mga ginikanan niana nga higayon matintal sa pag-ingon, “Oy, moadto gyud ka” ug dayon modugang og usa ka hulga. Kini nga amahan mas maalamon ug yano lang nga miingon, “Anak, dili nimo kinahanglan nga ipasabut kanako ngano, tungod kay dili kini akong Simbahan. Apan kinahanglan kang moluhod ug mohatag sa imong pagbalibad ngadto sa imong Amahan sa Langit.”
Ang amahan dayon mibiya sa iyang anak nga lalaki diha sa mga crossroad uban ang Espiritu Santo. Ang Espiritu Santo moaghat sa atong mga anak og mas maayo kay kanato kon mosalig lang kita nianang mahinungdanon nga gasa. “Walay saksi nga mas makahadlok o walay tagsumbong nga mas gamhanan kay sa tanlag.”14 Sulod sa pipila ka minutos, ang batan-on mibangon ug nag-andam para mosimba. Kon mipugos pa ang amahan sa iyang anak nga lalaki nga mosimba, makapahimo unta kadto og kasilag ug kamasukulon, ug mahimong mahisama sa epekto sa kobra.
Adunay risgo sa pagtahud sa kabubut-on sa atong mga anak ug pasagdaan sila panahon sa pagdesisyon. Apan dili ba nga ang atong Amahan sa Langit mihimo nianang sama nga risgo sa kinabuhi sa wala pa dinhi sa yuta ug misangpot sa pagkawala sa ikatulo nga bahin sa Iyang espiritu nga mga anak? Tungod kay ang doktrina sa kabubut-on kinahanglanon kaayo ngadto sa plano sa kaluwasan, ang risgo dili malikayan, sukwahi sa gisulti ni Lucifer.
Kon makatarung kog gamay og kinutlo ni Propeta Joseph Smith, akong ingon anion og sulti bahin sa mga anak: “Motudlo kita kanila sa husto nga mga baruganan tungod kay bisan gusto kita niini o dili, sila modumala sa ilang kaugalingon.”15 Ang adlaw moabut nga ang atong mga anak mobiya sa panimalay. Ang atong paglaum lamang isip mga ginikanan mao ang pagtudlo kanila sa eksaktong mga baruganan bahin sa plano sa kaluwasan ug tabangan sila sa pag-ila sa mga pag-aghat sa Espiritu sa paggiya kanila sa maalamong paggamit sa ilang kabubut-on. Kon dili, mahimong magkulang sila sa espiritwal nga pagbarug sa kinaugalingong paningkamot ug kalig-on sa pagharong sa umaabut nga mga pagsulay, uban sa purohan nga mobiya sila sa simbahan.
Kitang tanan mapasalamaton kaayo sa kahangturan alang sa mahinungdanong buhat sa paglig-on sa kasaysayan sa kalibutan—ang Pag-ula ni Jesukristo. Ang Manluluwas wala mobalibad sa pagsinati sa kasakit nga gikinahanglan Niya, bisan og makasinati sa dili matukib nga kapintas ug kabug-at.
Ang gasa sa Espiritu Santo ug espiritwal nga pagbarug sa kinaugalingong paningkamot nag-atiman sa espirituhanon nga kalig-on, nga susama sa paglahutay. Ug kadtong kinsa matinud-anon nga “molahutay hangtud sa katapusan … makabaton og kinabuhi nga dayon” (2 Nephi 31:20).
Hinaut ang Ginoo mopanalangin kanato isip mga ginikanan sa atong importante ug dinalian nga katungdanan sa pagpadako og manunuton nga mga anak sa pisikal, espiritwal, sosyal ug emosyonal nga paagi.