Kita Dili Ba Mopadayon sa Hilabihan ka Mahinungdanon nga Katuyoan?
Kanunay gayud natong hinumduman ang bili nga gibayran ni Joseph ug Hyrum Smith, dungan sa ubang daghang matinud-anong mga lalaki, mga babaye, ug mga kabataan, sa pag-establisar sa Simbahan.
Salamat kaayo, President, sa talagsaong pangbukas. Mga kaigsoonan, 215 ka tuig nang milabay, usa ka batang lalaki natawo ngadto nila ni Joseph ug Lucy Mack Smith sa Vermont sa rehiyon nga nailhan nga New England sa amihanang silangan sa Estados Unidos.
Si Joseph ug Lucy Mack nagtuo kang Jesukristo, nagtuon sa balaang mga kasulatan, sinserong nag-ampo, ug hugot ang pagtuo sa Dios.
Ilang ginganlan ang ilang bag-ong gipanganak nga bata og Joseph Smith Jr.
Sa pamilyang Smith, si Brigham Young miingon: “Ang panan-aw sa Dios anaa nganha kaniya, ug nganha sa iyang amahan, ug nganha sa amahan sa iyang amahan, ug ngadto sa ilang mga kagikan tin-aw kaayo balik kang Abraham, ug gikan ni Abraham ngadto sa baha, gikan sa baha ngadto ni Enoch, ug gikan ni Enoch ngadto ni Adan. Iyang gibantayan kana nga pamilya ug kana nga dugo ingon nga kini nagatuyok gikan sa iyang tinubdan hangtud sa pagkahimugso nianang tawhana. Si [Joseph Smith] gi-orden nang daan diha sa kahangturan.”1
Gihigugma sa iyang pamilya, si Joseph Jr. suod ilabi na ngadto sa iyang magulang nga igsoon nga lalaki nga si Hyrum, kinsa hapit sais anyos ang pangidaron sa dihang natawo si Joseph.
Sa miaging Oktubre, naglingkod ko sa may halinganan nga naa sa gamayng panimalay sa Smith sa Sharon, Vermont, diin si Joseph natawo. Akong gibati ang gugma ni Hyrum kang Joseph ug naghunahuna kaniya nga naggunit sa iyang manghud nga masuso sa iyang mga bukton ug nagtudlo kaniya unsaon paglakaw.
Ang Amahan ug Inahan nga Smith nakasinati og personal nga kalisud, nakapapugos nila sa pagbalhin sa ilang pamilya sa makadagdan sa wala pa mihawa sa New England ug maisugong midesidir sa pagbalhin ngadto pa sa kasadpan, hangtud sa Estado sa New York.
Tungod kay ang pamilya nagkahiusa, sila nakalahutay niini nga mga hagit ug dungan nga misagubang sa makapasagmuyo nga pagsugod og usab didto sa usa ka gatus ka ektarya (0.4 km2) nga kakahoyan sa Manchester, duol sa Palmyra, New York.
Ako wala makasiguro nga kadaghanan kanato nakahunahuna sa pisikal ug emosyonal nga mga hagit sa pagsugod nga nasinati sa pamilyang Smith—paghawan sa yuta, pananom, pagtukod og panimalay ug ubang estraktura, pagsuhol og trabahante, ug paghimo og mga gamit sa balay aron ibaligya sa lungsod.
Sa dihang ang pamilya miabut sa kasadpang New York, ang lugar napuno sa mga relihiyosong kalihokan—nailhan nga ang Ikaduhang Dakong Pagkaamgo.
Atol niining panahona sa pakiglantugi ug panag-away tali sa relihiyosong mga grupo, si Joseph nakasinati og talagsaong panan-awon, nailhan karon nga ang Unang Panan-awon. Napanalanginan kita nga adunay upat ka mga nag-unang mga asoy nga akong hisgutan.2
Si Joseph misulat: “Niini nga panahon sa dako nga [relihiyosong] kasamok ang akong hunahuna gitawag ngadto sa mahinungdanon nga pamalandong ug dako nga kabalisa; apan bisan ang akong mga pagbati lawom ug sa kasagaran makatandog, sa gihapon ako nagpahilayo sa akong kaugalingon gikan niini nga mga pundok, bisan pa og ako mitambong sa ilang daghan nga mga tigum sa kasagaran kon ang panahon motugot. … [Apan] hilabihan ang kalibug ug kagubot taliwala sa nagkalain-lain nga mga tinuohan, nga kini dili mahimo alang sa usa ka batan-on nga tawo nga sama kanako, nga walay kasinatian sa mga katawhan ug sa mga butang, aron pagkab-ut sa usa ka piho nga paghukom kinsa ang tinuod ug kinsa ang sayop.”3
Si Joseph mipakli sa Biblia aron makit-an ang mga tubag sa iyang mga pangutana ug mibasa sa Santiago 1:5: “Kon aduna man kaninyoy nakulangan og kaalam, papangayoa siya sa Dios, nga nagapanghatag ngadto sa tanang mga tawo sa madagayaon gayud, ug sa walay pagpamoyboy; ug kini igahatag kaniya.”4
Siya misulat: “Wala pay bisan unsa nga tudling sa kasulatan nga mituhop uban sa labaw nga gahum ngadto sa kasingkasing sa tawo kay sa nahimo niini nga panahon ngari kanako. Kini ingon og misulod uban sa makusog nga gahum ngadto sa matag tipik sa akong kasingkasing. Ako namalandong niini pagbalik-balik.”5
Si Joseph nakaamgo nga ang Biblia wala magsulat sa tanang tubag sa mga pangutana sa kinabuhi; hinoon, kini nagtudlo sa mga katawhan unsaon nila pagkakita sa mga tubag sa ilang mga pangutana pinaagi sa pagpakigsulti direkta sa Dios pinaagi sa pag-ampo.
Siya midugang: “Busa, pinasubay niini, sa akong hugot nga tinguha sa pagpangutana sa Dios, ako miadto sa kakahoyan aron sa paghimo sa pagsulay. Kini usa ka buntag sa usa ka matahum, maayo nga panahon, sayo sa tingpamulak sa usa ka libo walo ka gatus ug kawhaan.”6
Dayon, si Joseph miingon nga “[usa ka gilis sa] kahayag midapat kanako [ug] ako nakakita og duha ka Personahe, kansang kahayag ug himaya dili mahulagway, nagtindog ibabaw kanako diha sa kawanangan. Usa kanila misulti ngari kanako, nagtawag kanako sa akong ngalan ug miingon, nagtudlo ngadto sa lain—[Joseph,] Kini mao ang Akong Hinigugmang Anak. Paminaw Kaniya!”7
Ang Manluluwas dayon miingon: “Joseph, akong anak, ang imong mga sala gipasaylo na. Lakaw, magalakaw [ka] sa akong kabalaoran, ug pagabantayan [nimo] ang akong mga sugo. Tan-awa, Ako mao ang Ginoo sa himaya. Ako gilansang sa krus alang sa kalibutan, aron kadtong tanan nga motuo sa akong ngalan mahimo nga makaangkon og kinabuhing dayon.”8
Si Joseph midugang, “Busa sa wala madugay, ako miandam sa akong kaugalingon, nga aron ako makasulti, nga ako nangutana sa mga Personahe kinsa nagbarug ibabaw kanako diha sa kahayag, hain sa tanan nga mga tinuohan ang tinuod.”9
Siya nahinumdom: “Miingon sila kanako nga ang tanan nga relihiyosong mga denominasyon nagtuo sa sayop nga mga doktrina, ug nga wala niini ang giila sa Dios isip iyang simbahan ug gingharian. Ug … sa samang higayon [ako] nakadawat og saad nga ang kahingpitan sa ebanghelyo kinahanglan ipahibalo kanako.”10
Si Joseph mipahibalo usab, “Nakakita ako og daghang mga anghel niini nga panan-awon.”11
Human niining mahimayaong panan-awon, si Joseph misulat: “Ang akong kalag napuno sa gugma, ug sulod sa daghang mga adlaw nagmaya ako uban sa hingpit nga kalipay. … Ang Ginoo nagauban kanako.”12
Siya migula gikan sa Sagradong Kakahoyan aron sugdan ang iyang pagpangandam nga mahimong usa ka propeta sa Dios.
Si Joseph usab misugod sa pagkat-on sa nasinati sa karaang mga propeta—pagsalikway, pagbatok, ug pagpanggukod. Si Joseph nahinumdom nga nakigbahin unsay iyang nakita ug nadungog uban sa usa sa mga tigpangalagad nga aktibo sa relihiyosong kalihokan:
“Ako nahibulong kaayo sa iyang mga lihok; dili lamang nga wala niya hatagi og gibug-aton ang akong gipamulong, apan sa dako nga pagtamay, nag-ingon, kining tanan gikan sa yawa, nga wala na kuno kanang mga butang sama sa mga panan-awon o mga pagpadayag niini nga mga adlaw; nga kana nga mga butang mihunong na uban sa mga apostoles, ug nga wala na gayud bisan unsa pa niana kanila.
“Ako sa wala madugay nakahibalo, bisan pa niana, nga ang akong pag-asoy sa sugilanon nakapaukay og hilabihan nga pagyubit batok kanako taliwala sa mga magtutudlo sa relihiyon, ug mao kini ang hinungdan sa dako nga pagpanggukod, diin mipadayon sa pagdaghan; … ug mao kini ang nagpasulabi diha sa tanan nga mga tinuohan—ang tanan nagkahiusa sa paggukod kanako.”13
Tulo ka tuig human niadto, sa 1823, ang kalangitan miabli pag-usab isip kabahin sa nagpadayon nga Pagpahiuli sa ebanghelyo ni Jesukristo sa katapusang mga adlaw. Si Joseph misulat nga usa ka anghel nga ginganlan og Moroni mipakita kaniya ug miingon “nga ang Dios adunay ipabuhat kanako … [ug nga] adunay usa ka basahon nga gitagoan, gisulat sa bulawan nga mga palid” nga anaa “ang kahingpitan sa walay katapusan nga Ebanghelyo … ingon nga gitugyan sa Manluluwas ngadto sa karaan nga mga lumulupyo [sa Amerika].”14
Sa katapusan, si Joseph mikuha, mihubad, ug mimantala sa karaang talaan, nahibaloan karon nga ang Basahon ni Mormon.
Ang iyang igsoon nga si Hyrum, nga iyang kanunay nga tig-abag, ilabi na human sa iyang sakit kaayo, ug makuyaw nga operasyon sa bitiis niadtong 1813, usa sa mga saksi sa bulawang mga palid. Siya usab usa sa unom ka mga miyembro sa Simbahan ni Jesukristo sa dihang na-organisar kini niadtong 1830.
Sa ilang kinabuhi, si Joseph ug Hyrum dungan nga nakigharong sa mga manggugubot ug pagpanggukod. Sama pananglit, nag-antus sila sa pinakagrabe nga kondisyon sa Bilanggoan sa Liberty sa Missouri sulod sa lima ka bulan panahon sa tingtugnaw sa 1838–39.
Niadtong Abril 1839, si Joseph misulat sa iyang asawa nga si Emma naghulagway sa ilang kahimtang sa Bilanggoan sa Liberty: “Ako nagtuo nga mga lima ka buwan ug unom ka adlaw na ko sukad nga gikusmoran sa gwardiya, gabii ug adlaw, ug sulod sa mga paril, nagkagot, ug alingisngis nga pultahan nga puthaw sa mingaw, ngitngit, hugaw nga prisohan. … Mabalhin ra gihapon kami gikan niining [lugara], ug kami malipay niana. Bisan unsa pay mahitabo namo, kami dili maadto sa pinakabati nga lungga kay sa niini. … Kami dili gayud mangandoy nga mobalik pa human sa Liberty sa Clay County, Missouri. Sobra ra kaayo ni para namo.”15
Samtang nag-atubang og pagpanggukod, si Hyrum nagpakita og pagtuo sa mga saad sa Ginoo, lakip sa garantiya nga makaikyas sa mga kaaway kon pilion niya. Sa usa ka panalangin nga nadawat ni Hyrum niadtong 1835 gikan ni Joseph Smith, ang Ginoo misaad kaniya, “Ikaw makaangkon og gahum sa pag-eskapo sa kamot sa imong mga kaaway. Ang imong kinabuhi pangitaon og maayo, apan ikaw makaeskapo. Kon gusto nimo, ug gitinguha nimo, ikaw makaangkon sa gahum sa kinabubut-on sa pagtugyan sa imong kinabuhi sa paghimaya sa Dios.”16
Pagka-Hunyo 1844, si Hyrum gipapili nga mabuhi o mohalad sa iyang kinabuhi aron sa paghimaya sa Dios ug “mosilyo sa iyang pagpamatuod uban sa iyang dugo”—nag-abay uban sa iyang hinigugmang igsoon nga si Joseph.17
Usa ka semana sa wala pa ang malaglagon nga biyahe padulong sa Carthage, diin gipatay sila sa armadong mga manggugubot nga talawan nga mipintal sa ilang mga nawong aron dili mailhan, si Joseph misulat nga “Akong gitambagan ang akong igsoong Hyrum nga dad-on ang iyang pamilya sa sunod nga barko ug moadto sa Cincinnati.”
Ako mibati gihapon sa hilabihang emosyon samtang nahinumdom ko sa tubag ni Hyrum: “Joseph, dili ko makabiya nimo.’’18
Si Joseph ug Hyrum nangadto sa Cathage, diin sila nahimong mga martir alang sa kawsa ug ngalan ni Kristo.
Ang opisyal nga pahibalo sa pagpamartir mipahayag sa mosunod: “Joseph Smith, ang Propeta ug Manalagna sa Ginoo, … nakapatungha sa Basahon ni Mormon, diin siya mihubad pinaagi sa gasa ug gahum sa Dios, ug nahimo nga mga paagi sa pagmantala niini ngadto sa duha ka mga dagko nga kayutaan [kontinente]; nakapadala sa kahingpitan sa walay katapusan nga ebanghelyo, diin kini naglangkob, ngadto sa upat ka mga dapit sa yuta; nakapatungha sa mga pagpadayag ug mga sugo nga naglangkob niini nga basahon sa Doktrina ug mga Pakigsaad, ug daghan nga ubang maalamon nga mga kalig-unan ug mga panudlo alang sa kaayohan sa mga katawhan; nagpundok og daghan nga mga kaliboan nga mga Santos sa Ulahing mga Adlaw, naghimo og usa ka dako nga dakbayan, ug nagbilin og usa ka dungog ug ngalan nga dili mamatay. … Ug sama sa kasagaran nga pinili sa Ginoo sa karaan nga mga panahon, si [Joseph] nakasilyo sa iyang misyon ug sa iyang mga buhat sa iyang kaugalingon nga dugo; ug ingon man sa iyang igsoon nga lalaki nga si Hyrum. Sa kinabuhi sila wala mabahin, ug sa kamatayon sila wala mabulag!”19
Human sa pagkamartir, ang mga lawas ni Joseph ug Hyrum gibalik ngadto sa Nauvoo, gihugasan, ug giilisan aron ang pamilyang Smith makakita sa ilang mga mahal sa kinabuhi. Ang ilang mahal nga inahan mihinumdom: “Dugay na nakong giandam ang matag parte sa akong kaugalingon, migamit sa tanang kusog sa akong kalag, ug mitawag sa Dios sa paglig-on kanako; apan sa dihang misulod ko sa kwarto, ug nakita ang akong mga anak nga gipatay nga nanagbuy-od sa akong atubangan, ug nadungog ang mga pagbakho ug pag-agulo sa akong pamilya [ug] ang mga singgit … gikan sa mga ngabil sa ilang mga asawa, mga anak, mga igsoon, sobra na kaayo kadto. Nahugno ko nangaliyupo ngadto sa Ginoo sa panghingutas sa akong kalag, ‘Dios ko! Akong Dios! Nganong gibiyaan mo man kining pamilyaha?’”20
Nianang higayona sa kasubo ug kasakit, nahinumdom siya nila nga nag-ingon, “Mama, ayaw kami hilaki; nabuntog na namo ang kalibutan pinaagi sa gugma.”21
Sila mibuntog tinuod sa kalibutan. Si Joseph ug Hyrum Smith, sama niadtong matinud-anong mga Santos nga gihulagway diha sa basahon sa Pinadayag, “nanagpakalabang sa dagkung kasakitan, ug ilang mga tag-as nga bisti gilabhan nila ug gipaputi diha sa dugo sa Kordero [ug] anaa … atubangan sa trono sa Dios, ug nagaalagad kaniya sa maadlaw ug sa magabii sulod sa iyang templo: ug ang nagalingkod sa trono magapanalipod kanila.
“Sila dili na gutomon, ug dili na usab pagauhawon; dili na sila pagahasulon sa adlaw, ni sa bisan unsang makasunog nga kainit.
“Kay ang Kordero nga anaa sa gitaliwad-an sa trono mamahimong ilang magbalantay, ug siya magatultol kanila ngadto sa mga tuburan sa mga tubig nga nagahatag og kinabuhi; ug pagapahiran sa Dios ang tanang luha sa ilang mga mata.”22
Samtang kita magsaulog niining malipayong okasyon, ang ika-200 nga anibersaryo sa Unang Panan-awon, ato gayud kanunayng hinumdoman ang bili nga gibayran ni Joseph ug Hyrum Smith, dungan sa ubang daghang matinud-anong mga lalaki, mga babaye, ug mga kabataan, sa pag-establisar sa Simbahan aron ikaw ug ako makapahimulos sa daghang mga panalangin ug tanan niining pinadayag nga mga kamatuoran nga anaa kanato karon. Ang ilang kamatinud-anon dili gayud hikalimtan!
Ako sa kasagaran natingala nganong si Joseph ug Hyrum ug ang ilang mga pamilya kinahanglang moantus sa hilabihan. Tingali kay sila nakaila sa Dios pinaagi sa ilang pag-antus sa mga paagi nga dili unta mahitabo kon wala pa kini. Pinaagi niini, sila namalandong sa Getsemani ug ang krus sa Manluluwas. Si Pablo miingon, “Kay gikatugot kaninyo nga tungod kang Kristo kamo dili lamang kay igo rang motuo kaniya kondili nga kamo manag-antus usab tungod kaniya.”23
Sa wala pa ang iyang kamatayon niadtong 1844, si Joseph misulat og madasigong sulat ngadto sa mga Santos. Usa kadto ka pahamatngon, nga nagpadayon sa Simbahan karon:
“Mga kaigsoonan [ug mga sister], kita dili ba mopadayon sa hilabihan nga mahinungdanon nga katuyoan? Padayon ug ayaw pagsibug. Pagmaisugon, mga kaigsoonang lalaki [ug mga sister]; ug sa kanunay, ngadto sa kadaugan! …
“… Kita kinahanglan, busa, ingon nga usa ka simbahan ug usa ka katawhan, ug ingon nga mga Santos sa Ulahing mga Adlaw, mohalad ngadto sa Ginoo og usa ka halad sa pagkamatarung.”24
Samtang maminaw kita sa Espiritu atol niining pagsaulog sa ika-200 nga anibersaryo karong tapos sa semana, ikonsiderar unsa nga halad ang inyong mahatag ngadto sa Ginoo diha sa pagkamatarung sa umaabut nga mga adlaw. Pagmaisugon—ipakigbahin kini sa laing tawo nga imong gisaligan, ug ilabi na, palihug gahini og panahon sa pagbuhat niini!
Ako nasayud nga ang Manluluwas malipay kon atong ihatag Kaniya ang usa ka halad gikan sa atong kasingkasing diha sa pagkamatarung, sama nga Siya nalipay sa matinud-anong halad niadtong talagsaong managsoon, si Joseph ug Hyrum Smith, ug sa tanang matinud-anong mga Santos. Niana ako balaanong mopamatuod sa sagrado ug balaan nga ngalan sa atong Ginoong Jesukristo, amen.