Nagkatigulang nga Matinud-anon

Hapsay nga Pagretiro

Ni Dennis Sheffield, Certified Public Accountant, ug Christy Monson, Senior nga Misyonaryo

Inubanan sa pagplano, ang pagretiro mahimong usa ka panahon sa kalipay, katumanan, ug pagserbisyo.

Imahe

older woman thinking about retirement needs

Mga paghulagway ni Carolyn Vibbert

Ang pagkagawasnon gikan sa mga limitasyon sa inadlaw-adlaw nga trabaho kon kamo moretiro mahimong magdala og pagbati sa kagawasan, usa ka panahon alang sa mga kalingawan ug pag-uban sa pamilya, ug ang kahigayonan nga mogahin og dugang nga panahon sa inyong family history, buhat sa templo, ug ubang mga proyekto nga malingaw kamo. Apan kon kamo kanunay nga nabalaka mahitungod sa panalapi, nabalaka mahitungod sa pagpabilin nga adunay buhaton, o kondili, dili hingpit nga andam, ang pagretiro mahimong usa ka panahon sa kaugtas ug kabalaka.

Bisan kon andam na kamo o gibati ninyo nga nagkaduol na ang pagretiro apan dili pa kamo andam, ang pagsusi sa mga kasinatian sa uban bahin sa pagretiro makatabang ninyo nga mahapsay ang inyong kaugalingon nga pagretiro.

Komosta ang Inyong Panalapi?

Si Julie (ang mga ngalan giusab) maalamon. Gisugdan niya ang usa ka pinansiyal nga plano sa dihang mga 30 anyos siya ug hingpit kining gisunod. “Kon maghisgot kamo ngadto sa inyong mga anak o mga apo mahitungod sa panalapi, pahinumdomi sila nga kinahanglan nilang magsugod sa pagtigom og kwarta samtang batan-on pa sila,” miingon siya. “Niana nga paagi sila makatigom og reserba sa paglabay sa panahon ug makadawat og interes usab.”

Apan ang unang lagda ni Julie mao ang “Kanunay nakong bayaran og una ang akong ikapulo.” Paglabay sa katuigan, miingon siya, “giablihan sa Ginoo ang mga bentana sa langit alang kanako sa daghang paagi kay sa akong maihap” (tan-awa sa Malaquias 3:10). Siya mikutlo ni Presidente Russell M. Nelson: “Ang inyong mga puhunan sa ikapulo magpadayon sa pagbayad og buhong nga mga dibidendo—niini nga kinabuhi ug sa sunod.”¹

Si Julie, kinsa nagpuyo sa California, USA, adunay health insurance aron sa pagtabang sa pagbayad sa mga galastohan sa pag-atiman sa panglawas sa iyang bana ug kwarta nga natigom alang sa mga galastohan sa lubong. Human siya [ang bana] namatay, mipadayon siya sa pagtrabaho hangtod gibati niya nga siya adunay igo alang sa iyang mga panginahanglan. Karon nga moretiro na siya, gipanag-iya niya ang iyang kaugalingong panimalay ug adunay gamayng kwarta nga natagana alang sa usa ka misyon. Mahinamon siya nga mobisita sa matag usa sa iyang mga anak ug modala sa mga apo ngadto sa sinehan ug mga museyo. “Dili ako adunahan,” miingon siya, “apan ako adunay igong kwarta aron makahimo og talagsaong mga panumdoman sa akong pamilya.”

Mahimo ba Kamong Mabuhi sulod sa Inyong Kinitaan?

Bisan kon kamo wala makaplano og maayo sa gusto unta ninyo alang sa umaabot, makahimo gihapon kamo og mga plano. Kadto nga mga plano, hinuon, magkinahanglan og kausaban sa pamaagi sa kinabuhi.

Daghang retirado ang gikinahanglang mopahiuyon sa dihang nakaamgo sila nga wala na silay kinitaan sama kaniadto. Si Rene, sama pananglit, nagpuyo sa usa ka nindot nga apartment didto sa Michigan, USA. Apan sa dihang miretiro siya, ang iyang Social Security ug pension dili igo alang sa iyang mga galastohan. Ang panalapi nahimong nakapabalaka kaayo nga ang iyang mga anak misugyot nga ikonsiderar niya ang pabalay alang sa gamay og kinitaan [low-income housing].

Nakakita siya og pinuy-anan alang sa pagretiro [retirement residence] ug mibalhin. “Wala na akoy kaugtas karon tungod kay ako adunay igong kwarta aron mabuhi,” miingon siya. “Ganahan ako sa akong bag-o nga ward ug mga silingan, ug kini nga apartment nindot kaayo alang sa mga salo-salo sa pamilya.”

Pila Man ang Inyong Makaya?

Sulod sa katuigan, si Jerry ug si Linda gikan sa Colorado, USA, mipuyo sa usa ka dakong balay nga adunay dako nga nataran ug swimming pool. “Migahin kami og sobra kaayo nga panahon kada tuig sa paghabas sa nataran, pagkahig sa mga dahon, ug pagmintinar sa pool,” miingon si Jerry. “Sa kataposan, mihukom kami nga igahin hinuon ang among panahon uban sa among mga anak ug mga apo ug nga gusto kami nga magmisyon.”

“Mibalhin kami ngadto sa mas gamay nga panimalay,” miingon si Linda. “Mas menos ang atimanon, ug aduna gani kini apartment sa silong [basement] nga among mapaabangan aron makakuha og dugang nga kinitaan.”

Sa Athens, Greece, si Ismena mibalhin sa mas gamay nga balay pinaagi sa pagbalhin ngadto sa apartment alang sa apohan [grandparent apartment] diha sa iyang balay human ang iyang bana namatay. Gihatag niya ang dako nga balay [main house] ngadto sa iyang anak nga babaye, si Helena, ug sa iyang pamilya. “Mas makataronganon nga ang nagtubo nga pamilya adunay mas dako nga luna,” miingon si Ismena. “Gihangyo nako ang akong igsoong babaye nga si Delphine nga mopuyo uban kanako, ug ganahan kami sa pag-amuma sa mga apo samtang si Helena ug ang iyang bana anaa sa trabaho. Sa daghang gabii kami nanihapon ug nagtuon sa kasulatan kuyog ang tanan.”

Unsa pod ang mahitungod sa Kahimsog ug Pag-atiman sa Panglawas?

Si Sung, gikan sa Seoul, South Korea, nagtuo nga ang himsog nga lawas nagpasabot og taas nga kinabuhi. Miingon usab si Sung nga mas makahunahuna siya og maayo kon siya kanunay nga mag-ehersisyo. Siya ug ang ubang mga sakop sa iyang kasilinganan mi-organisar og grupo sa pag-ehersisyo nga magtagbo kada adlaw.

Daghang retirado ang adunay mga problema sa panglawas ug dili makasunod sa ehemplo ni Sung sa pag-ehersisyo, apan ang kadaghanan labing minos makakita og mga paagi aron maglakaw-lakaw, ug daghan ang makapili og mas himsog nga diyeta.

Si Frieda, kinsa nagpuyo sa Hamburg, Germany, nagkinahanglan og espesyal nga medikal nga pag-atiman nga dili mahatag sa iyang pamilya. Mao nga nagpuyo siya sa usa ka pasilidad diin makadawat siya og husto nga pagtambal. Kanunay siyang nakigkontak sa iyang mga anak ug nalingaw sa mga asosasyon sa iyang komunidad sa pagretiro.

Unsa May Inyong Buhaton sa Inyong Panahon?

Imahe

older man making plans for retirement activities

Sa Lagos, Nigeria, sa dihang ang usa ka magtutudlo nga ginganlan og Abasi miretiro, mibati siya nga nag-inusara ug gimingaw nga makatrabaho ang mga batan-on. Matinguhaon nga makakaplag og butang nga buhaton, uban sa tabang sa iyang komunidad siya miabli og usa ka pribadong eskwelahan. Ganahan siya nga makauban og usab ang mga bata.

Si David, sa Utah, USA, adunay pipila ka problema sa panglawas nga mipugos kaniya sa kataposan sa pagretiro sa edad nga 72. Samtang nagpaalim siya, ang iyang asawa, si Sheila, mipadayon sa pagserbisyo isip presidente sa Relief Society sa ward. Sa dihang na-release siya, nakig-istorya sila sa ilang bishop mahitungod sa ubang mga oportunidad sa pagserbisyo, ug ang bishop misugyot nga si David makagamit sa iyang kasinatian isip usa ka tigdumala sa human resources ug si Sheila makagamit sa iyang kaagi isip usa ka magtatambag sa panarbaho aron moserbisyo diha sa usa ka sentro sa kapanguhaan og pagpanarbaho sa Simbahan [Church employment center].

Sa wala madugay gitawag sila sa usa ka pangserbisyo nga misyon. “Ganahan kami niini,” miingon si David. “Kaming duha makabuhat sa mga butang nga among nahibaloan nga buhaton, ug makaserbisyo kami sa among kaugalingong kapaspason o kahinayon.”

Daghang retirado ang nakakaplag og katagbawan isip pangserbisyo nga mga misyonaryo, senior nga mga misyonaryo, o mga boluntaryo sa paghatag og serbisyo sa komunidad. Lagmit nga kamo adunay piho nga mga kahanas nga makapanalangin sa uban ug makatabang kaninyo sa pagtampo sa makahuluganon nga mga paagi. Dili gani kinahanglan nga maghulat kamo hangtod nga moretiro kamo. Makasugod kamo karon pinaagi sa pagsusi sa mga oportunidad sa pagserbisyo kon asa kamo nagpuyo. Susiha sa mga eskwelahan, mga sentro sa komunidad, mga librarya, ug uban pa. Sa mga dapit diin anaa ang JustServe.org, susiha ang mga lista aron makita unsay inyong mahimo aron sa pagtabang. Dayon kon kamo moretiro na, kamo aduna nay mga ideya alang sa mga butang nga mahimo ninyong buhaton.

Unsa ang Labing Maayo nga mga Butang nga Buhaton?

Samtang moretiro kamo, mahapsay ninyo ang inyong pagretiro pinaagi sa pagplano og mga tumong nga mohaom alang kaninyo. Si Presidente Dallin H. Oaks, Unang Magtatambag sa Unang Kapangulohan, mihatag niini nga tambag: “Samtang atong hunahunaon ang daghang mga kapilian, kinahanglan atong hinumd[o]man nga kini dili igo nga ang usa ka butang maayo. Ang ubang kapilian mas maayo, ug ang uban pa gay[o]d labing maayo.”²

Uban sa paghunahuna niana nga tambag, ania ang pipila ka butang nga mahimo ninyong ikonsiderar human kamo moretiro:

Padayon nga himoong sentro ang Manluluwas sa inyong kinabuhi.
Moserbisyo og misyon—o pipila ka misyon.
Tutokan ang family history ug buhat sa templo.
Mogahin og panahon sa inyong pamilya.
Moboluntaryo diha sa inyong komunidad.
Magsugod og tanaman sa utanon. Ipakigbahin ang unsay inyong mapatubo.
Tabangi ang mga apo o ubang mga estudyante sa ilang pag-eskwela.
Mo-enroll sa libre nga mga oportunidad sa pagkat-on sa internet.
Magkat-on og bag-ong kahanas o kalingawan.
Magbusog sa mga kasulatan.
Mopalambo o mopadayon og programa sa pag-ehersisyo sa pagmentinar sa inyong kahimsog ug kalig-on sa inyong lawas.

Sama sa giingon ni Presidente Russell M. Nelson: “Ako modapit kaninyo nga ibaling og dugang ang inyong kasingkasing, hunahuna, ug kalag ngadto sa atong Langitnong Amahan ug sa Iyang Anak, si Jesukristo. Himoa kana nga inyong bag-o nga normal.”³ Uban sa pagplano, kamo makapaabot ug makahangop sa pagretiro isip usa ka panahon sa bag-o nga mga sinugdanan.

Pinansiyal nga Pagpangandam

Sa daghang bahin sa kalibotan, ang pagpangandam alang sa pagretiro usa ka hagit. Kon nangita kamo og igo nga makaon, usa ka dapit nga kapuy-an, ug igo nga sinina nga isul-ob, kamo wala kaayoy mahimo kondili mopadayon sa pagtrabaho kutob sa mahimo. Kasagaran gilaoman ang mga apohan nga moatiman sa mga apo aron makatrabaho ang mas batan-on nga mga henerasyon. Ang ubang mga gobyerno mohatag og gamay o walay ihatag nga pag-atiman sa panglawas [health care] o alibyo nga kinitaan alang sa mga senior. Hinuon, magamit bisan asa ang pipila ka pinansiyal nga mga baroganan:

Pagbayad og ikapulo. Ang pagsunod niini nga espirituhanon nga balaod motabang kaninyo sa mga paagi nga tingali dili ninyo mapanglantawan.
Pag-establisar og badyet ug pagpakabuhi sulod sa inyong kinitaan.
Likayi ang utang.
Pagtigom kutob sa inyong mahimo.
Kat-oni kon sa unsang paagi ang interes makadugang og kwarta sa inyong tinigom.
Buhata kon unsay epektibo kon asa kamo nagpuyo. Sa South Africa, sama pananglit, daghang tawo ang nagtigom diha sa hugpong nga mga grupo nga gitawag og stokvels. Ang mga sakop sa stokvel kanunay nga motampo og pareho nga kantidad sa kwarta ngadto sa usa ka sentro nga pundo. Dayon ang mga sakop magpuli-puli sa pagdawat sa natigom nga mga pundo.