Lakang 9: Bisan asa kutob sa mahimo, himoon ang direktang pagpahiuli ngadto sa tanang tawo nga atong napasakitan.

Mahinungdanong Baroganan: Pagtul-id sa mga Sayop

Samtang mipadayon kami sa lakang 9, andam na kaming mangayo og pasaylo. Sama sa mahinulsolong mga anak ni Mosiah kinsa nagpangadto-ngadto nga “mainiton nga naningkamot sa pagtul-id sa tanan nga kadaot nga ilang nahimo” (Mosiah 27:35), nagtinguha sa pagtul-id sa mga sayop. Sa gihapon, samtang giatubang namo ang lakang 9, nasayod kami nga dili namo mahimo ang among mga tinguha gawas kon ang Dios mopanalangin kanamo sa Iyang Espiritu. Nagkinahanglan kami og kaisog, maayong panghukom, pagkasensitibo, kamainampingon, ug tukma nga tayming. Kadaghanan kanamo wala niini nga mga kalidad nianang higayona. Naamgohan namo nga ang lakang 9 sa makausa pa mosulay sa among kaandam nga magpaubos sa among kaugalingon ug mangayo og tabang ug grasya sa Ginoo.

Tungod sa among mga kasinatian niining mahagiton nga proseso, motanyag kami og pipila ka mga sugyot. Importante kaayo nga dili kita magpadali-dali o magpasagad lang samtang mosulay kita sa pagtul-id sa mga sayop. Importante usab nga dili kita maglangay. Daghang tawo nga hapit na unta maulii wala madayon dihang gitugotan nila ang kahadlok nga mopugong kanila sa paghimo og mga pagbag-o. Kinahanglan kitang mag-ampo alang sa giya sa Ginoo kon kanus-a ug unsaon sa pagtul-id sa mga sayop. Agig dugang, makatabang ang pagpakigsulti ngadto sa atong mga esponsor, mga lider sa Simbahan, o sa uban nga atong kasaligan.

Usahay matintal kita sa paglikay nga makigkita sa tawo nga naa sa atong lista. Apan, morekomendar kami nga pugngan ninyo kini nga tentasyon, gawas lang, siyempre, kon ang usa ka legal nga pagdili mopugong kaninyo sa pakigkita sa laing tawo. Kon mapaubsanon kita ug matinuoron ug mohimo og mga makataronganong paningkamot aron makigkita niana nga tawo, matul-id ra nato ang nagubang mga relasyon. Pahibaloon nato ang mga tawo nga duolon nato sila aron sa pagtul-id sa mga sayop. Tahoron nato ang ilang mga pangandoy kon moingon sila nga mas palabihon nilang dili hisgotan ang mao nga butang. Kon hatagan nila kita og kahigayonan nga mangayo og pasaylo, dali ra ug piho ang atong pagpasabot mahitungod sa sitwasyon. Mag-amping kita nga dili mohimo og mga pasangil o pagpangagpas base lamang diha sa unsay atong nakita. Ang tuyo sa pagtul-id sa mga sayop dili ang pagpangatarongan sa atong mga kinaiya o pagsaway sa mga tawo; ang tuyo mao ang pag-angkon sa mga sayop, mangayog pasaylo, ug mohimo sa mga pagpahiuli kutob sa mahimo. Dili kita makiglalis og mga tawo, bisan og ang ilang mga tubag dili makahimuot o dili maayong dawaton. Mapaubsanon natong atubangon ang matag tawo ug motanyag og pagpahiuli, dili mangatarongan.

Tingali mahagiton ang pagpangayo og pasaylo sa pihong mga buhat. Sama pananglit, tingali sulbaron nato ang mga butang nga dunay legal nga mga sangpotanan, sama sa pagkadili matinuoron o seryosong sekswal nga sala. Posibleng matental kita nga ma-over-akting, mangitag lusot sa sayop, o molikay sa pagtul-id sa mga sayop. Magmainampoon kita sa pagtinguha og eklesyastikal o propesyonal nga tambag sa dili pa mohimo og bisan unsa nga aksiyon niining seryoso kaayong mga sitwasyon.

Sa ubang mga sitwasyon, tingali kita dili direktang makahimo og pagtul-id sa mga sayop. Tingali patay na ang maong tawo, o tingali wala kita masayod asa na siya nagpuyo. Niining mga sitwasyon, sa dili direktang mga paagi makahimo gihapon kita sa dili direktang pagtul-id sa mga sayop. Mahimo ra kitang mosulat sa pagpahungaw sa atong pagmahay ug sa atong tinguha nga makig-uli, bisan og ang sulat dili mahatod. Makapangita ra kita og tawo nga makapahinumdom nato nianang tawhana ug mohimo og butang sa pagtabang kaniya, o makahimo kita og butang nga dili magpaila sa pagtabang sa usa ka sakop sa pamilya sa maong tawo.

Sa ubang mga sitwasyon, tingali nakahimo kita og kadaot nga dili nato mapahiuli. Si Elder Neil L. Andersen nagtudlo:

“Dunay daghang mga sayop nga dili mahimong tul-iron sa tawo nga mipasakit o nakapasilo, ug adunay kasakit ug pag-antos nga dili mapahiuli sa hingpit. Apan ayaw ibaliwala ang madagayaong pagpahiuli nga pwede nimong himoon, ang pag-antos nga pwede nimong hupayon, gani ang gugma, kaputli, hiyas, pagsalig, ug ang pagtahod nga tingali imposibleng mapahiuli nga wala ang pagpanginlabot sa Ginoo. … Alang sa pipila ka sala, ang bugtong paagi sa pagpahiuli tingali maggikan sa pagpanalangin sa kinabuhi sa uban ug pagkahimong usa ka instrumento sa mga kamot sa Ginoo sa pagdala sa iyang kamaayo ug grasya ngadto sa uban” (The Divine Gift of Forgiveness [2019], 218, 221).

Sukad nga nakahukom kitang mosagop niining eksaktong mga baroganan alang sa bag-ong paagi sa kinabuhi, magsugod kita sa paghimo og mga pagtul-id sa paagi sa pagpakabuhi. Matul-id nato ang atong mga sayop sa paagi sa atong pagpakabuhi, ug samtang nagpakabuhi kita sa paningkamot aron maulian, nakapanalangin kini sa tanan sa atong palibot.

Tingali dunay mga sitwasyon diin ang pagduol og laing tawo aron sa pagtul-id sa mga sayop sakit alang niana nga tawo o gani makadaot. Kon nagtuo ka nga ingon niana ang sitwasyon, hisgoti kini nga sitwasyon ngadto sa imong esponsor o gisaligan nga tigtambag. Kini nga lakang aron maulian dili gayod angay nga makamugna pa og dugang nga sakit o suliran sa uban.

Human mahimo ang mga pagtul-id sa nangaging mga sayop, tingali duna pa gihapoy usa o duha ka tawo nga kita mobati nga dili nato kayang atubangon. Daghan kanamo nagsagubang niini nga reyalidad. Among irekomendar nga moduol ka sa Ginoo sa matinuorong pag-ampo. Kon sa gihapon aduna kay kahadlok o kasuko sa usa ka tawo, tingali angay lang nga dili una idayon ang pakigtagbo kaniya. Mabuntog ra nato ang negatibong mga pagbati, pinaagi sa pag-ampo alang sa gugmang putli ug aron makita ang tawo sama sa pagtan-aw sa Ginoo kaniya. Makapangita kita og positibong mga rason nganong ang pagpahiuli ug pagpakig-uli makatabang. Kon buhaton nato kining mga butanga ug magmapailobon, ang Ginoo makahimo ug mohatag—sa Iyang kaugalingong paagi ug sa Iyang kaugalingong panahon—kanato sa milagrosong kahigayonan aron magtinguhang mapasaylo gikan sa tanan nga naa sa atong mga lista.

Sa pipila ka sitwasyon, ang tawo dili mopasaylo o dili makapasaylo kanato. Ang ubang mga tawo tingali mopasaylo kanato apan dili gustong makig-uli o makigrelasyon kanato. Samtang mamkapawala kini sa kadasig o masakit alang kanato, importante ang pagrespeto sa ilang mga pagbati ug pagtahod sa ilang kabubut-on. Ang lakang 9 mao ang mahitungod sa paghimo sa atong bahin sa pagtul-id sa mga sayop. Kini nga lakang wala magkinahanglan nga ang ubang tawo mopasaylo o makig-uli kanato. Samtang atong buhaton ang atong bahin sa paghimo og matinuorong paningkamot sa pagtul-id sa mga sayop, trabahoon nato ang lakang 9 ug mopadayon sa atong panaw aron maulian.

Mga Lakang nga Buhaton

Kini usa ka programa sa paglihok. Ang among kalamboan nagdepende sa makanunayon nga paggamit sa mga lakang diha sa among inadlaw nga mga kinabuhi. Nailhan kini isip “pagbuhat sa mga lakang.” Ang mosunod nga mga buluhaton motabang namo sa pagduol ngadto ni Kristo ug sa pagdawat sa giya ug gahom nga kinahanglanon sa sunod nga lakang sa among pagpaningkamot aron maulian.

Moduol sa Uban

Sa lakang 8, naghimo kami og lista ug mainampoong gikonsiderar kon kanus-a ug unsaon sa pagduol ang mga tawo nga naa sa among mga lista. Gihisgotan namo ang among mga plano ngadto sa among mga esponsor o gisaligan nga mga tigtambag, ug dayon andam na kami sa lakang 9—sa pagkontak og mga tawo nga naa sa among mga lista (kon mahimo ug kon angay). Kon mokontak kita og mga tawo aron sa pagtul-id sa mga sayop, dili kita kinahanglang mohisgot sa dagkong detalye mahitungod sa atong mga pagkaadik. Apan kinahanglan kitang mopakigbahin og igong mga detalye aron matabangan sila nga mas makasabot nganong nagkinahanglan kitang makigsulti kanila.

Ilhon nato ang atong mga sayop ug mangutana unsay atong mahimo aron mahusto ang mga butang. Pasayloon man nila kita o dili naa ra na nila. Ang mga tawo nga atong duolon tingali dunay mga pangutana nga tukma natong tubagon. Hinumdomi ang pagtubag sa ilang mga pangutana sa paagi nga dili makadugang sa kadaot sa relasyon. Kon duna kay mga pagduhaduha, sultihi lang sa yanong paagi nga gusto nimong hunahunaon pa nimo kini ug mobalik ra unya ka ngadto nila. Dayon hisgoti uban sa imong esponsor o gisaligan nga tigtambag kon unsaon ug kanus-a tubagon kini nga mga pangutana.

Usahay tingali maemosyonal kita atol niini nga proseso. Mag-ampo kita og tabang sa Ginoo aron magpabiling kalma ug nakatutok sa katuyoan sa atong pagbisita. Tingali matintal kita sa pagpangatarongan o pagpasabot sa atong mga linihokan pinaagi sa paghisgot o pagtutok sa butang nga gihimo sa uban, apan kinahanglan natong batokan kini nga tentasyon. Kinahanglang magpabilin kitang nakatutok sa pagtul-id sa mga sayop nga atong gipangbuhat.

Hisgotan nato ang unsay atong mahimo aron mapahiuli nato ang nabuhat natong sayop nianang tawhana. Sama pananglit, kon nagkinahanglan kitang mohimo og pagpahiuli pinaagi sa pagbayad, ang tawo posibleng mopasaylo sa utang, mangayo sa orihinal nga kantidad, o mangayo og tubo. Dili kinahanglan nga maabot nato ang ilang mga ekspektasyon; apan, importante ang pagsabot kon unsay gibati sa maong tawo nga kinahanglan natong buhaton aron mahimo ang pagpahiuli, ug magmainampoon gayod kita sa pagkonsiderar niini.

Human mahimo ang pagtul-id sa mga sayop, kompletohon nato ang kataposang duha ka kolum sa tsart nga atong gihimo sa lakang 4 (tan-awa sa apendiks alang sa pananglitan sa tsart). Isulat nato ang petsa sa matag kontak, sa pagtul-id sa sayop nga atong gihimo, ug ang mga resulta. Dayon hisgotan nato ang mga resulta kauban sa atong mga esponsor. Among mailhan nga naningkamot kita kutob sa mahimo nga atong ikauyon ang mga tawo nga naa sa atong mga lista. Gihimo nato ang tanan nga maeksakto ang tanan, ug makasalig kita sa Ginoo nga moayo sa dili nato maayo. Ang kalinaw moabot pinaagi sa atong pakigrelasyon sa Ginoo. Ang ubang tawo dunay ilang kabubut-on sa pagresponde kon gusto nila.

Ilha ang mga panalangin nga maulian

Samtang nagtigom kita og kaisog sa pagtul-id sa mga sayop, makadasig ang pag-imbentaryo sa mga panalangin nga atong nadawat gikan sa pagpaningkamot sa mga lakang hangtod niini nga punto. Nagsugod kami sa pag-ila nga ang mga panalangin nga maulian labaw kaayo sa among mga gilaoman. Morekomendar kami nga magsugod mo og usa ka lista sa mga kausaban sa inyong kinabuhi. Aniay pipila sa mga kausaban nga namatikdan namo sa among kaugalingon dihang miabot kami niini nga punto nga kami naulian:

• Among gibati ang hingpit nga paghigugma sa Dios kanamo.

• Mibati kami og bag-ong kamaya, kalipay, ug kagawasan sa among kinabuhi.

• Masabtan namo ang mga tawo, mga relasyon, ug mga sitwasyon uban sa mas lawom nga panglantaw ug nakatabaton og nagkadugang nga pagsabot sa uban.

• Nakakaplag kami og bag-ong direksyon ug katuyoan sa among kinabuhi.

• Gibati namo ang mas halawom nga pagdawat ug gugma sa among kaugalingon ug sa uban.

• Dili na kaayo kami maghunahuna sa among mga kaugalingon ug makatutok na sa pagserbisyo sa mga tawo nga nagkinahanglan sa among tabang.

• Among gibati ang walay kinutobang Pag-ula ni Jesukristo sa labihan gayod ug sa personal.

• Mas dako ang among paglaom og pagtuo alang sa mahangtoron namong kaugmaon.

• Mas minos ang among kahadlok mahitungod sa kinabuhi ug sa mga sitwasyong pinansiyal.

• Mibati kami nga gipasaylo, ug mas andam kaming mopasaylo sa uban.

• Misalig kami nga pinaagi sa gahom sa Dios, makabuhat kami og mga butang nga dili namo mahimo nga kami ra.

Pagtuon ug Pagsabot

Ang mosunod nga mga kasulatan ug mga pamahayag gikan sa mga lider sa Simbahan makatabang sa among pagpaningkamot aron maulian. Mahimo namo kining gamiton alang sa pagpamalandong, pagtuon, ug pagsulat sa journal. Kinahanglan nga among hinumdoman nga magmatinuoron ug maghatag og piho nga detalye sa among pagsulat aron makabaton sa labing maayo nga benepisyo gikan niini.

Moimpluwensiya sa uban alang sa kaayohan

“Ang Espiritu sa Ginoo miingon ngari kanako: Sugoa ang imong mga anak sa pagbuhat og maayo, tingali unya og madala nila ang mga kasingkasing sa daghan nga katawhan ngadto sa pagkalaglag; busa mosugo ako kanimo, akong anak, agi og pagtahod sa Dios, nga ihunong nimo ang imong mga kadaotan;

Nga mobalik ka sa Ginoo uban sa tibuok nimong hunahuna, gahom, ug kusog; nga dili na ikaw mopahisalaag sa mga kasingkasing sa pagbuhat og daotan; apan hinoon balika sila, ug angkona ang imong mga sayop ug mga kalapasan nga imong nabuhat” (Alma 39:12–13).

Usa sa labing makadaot nga mga sangpotanan sa atong mga kinaiya sa pagkaadik mao nga tingali aduna kitay impluwensiya sa uban nga sila mismo makapalambo og mga pagkaadik.

• Kinsa sa akong kinabuhi ang akong naimpluwensiyahan niining paagiha?

• Sumala sa mga pagtulun-an ni Alma niini nga mga bersikulo, asa ako makakita og kaisog aron makahimo sa pagtul-id sa mga sayop niini nga katawhan?

Himoa nga ikaw maagni, dili mapugos

“Bisan kinsa ang moduol mahimo nga moduol ug moinom sa tubig sa kinabuhi nga gawasnon; ug si bisan kinsa ang dili moduol ang mao dili pugson sa pagduol; apan sa kataposang adlaw ipahiuli ngadto kaniya sumala sa iyang binuhatan” (Alma 42:27).

Dunay daghang puno sa gahom nga mga rason sa paglihok sa lakang 9, apan ayaw gayod pailad sa pangatarongan o bakak nga kita walay kapilian. Ang Programa aron Maulian Gikan sa Pagkaadik usa ka programa sa pagdani, dili sa pagpamugos.

• Mibati ba ko nga gihangyo o gipugos sa pagtul-id sa mga sayop?

• Sumala niining mga bersikulo, unsa ang pipila ka rason nga ako tingali madani?

Mangandam sa pagsugat sa Dios

“Oo, akong gusto nga kamo moduol ug dili na mopagahi sa inyong mga kasingkasing; kay tan-awa, karon mao ang takna ug ang adlaw sa inyong kaluwasan; ug busa, kon kamo maghinulsol ug dili na mopagahi sa inyong mga kasingkasing, dihadiha ang mahinungdanon nga plano sa katubsanan mapadangat kaninyo.

“Kay tan-awa, kini nga kinabuhi mao ang panahon alang sa mga tawo sa pagpangandam sa pag-atubang sa Dios; oo, tan-awa ang adlaw niini nga kinabuhi mao ang adlaw alang sa mga tawo sa paghimo sa ilang mga buluhaton” (Alma 34:31–32).

• Unsay akong malampos kon akong mapahumok ang akong kasingkasing ug mohimo og mga pagtul-id sa mga sayop?

• Sa unsang paagi ang akong kaandam sa pagtul-id sa mga sayop molambo kon akong maamgohan nga naningkamot usab akong maandam sa pakighimamat sa Dios?

Pagkaaktibo sa Simbahan

“Ug giadto nila [ni Alma nga Batan-on ug sa mga anak nga lalaki ni Mosiah] ang tanan nga kayutaan, … mainiton nga naningkamot sa pagtul-id sa tanan nga mga kadaot nga sila nakahimo ngadto sa simbahan, nagkumpisal sa tanan nila nga mga sala, ug nagpahibalo sa tanan nga butang nga ilang nakita, ug nagpasabot sa mga panagna ug mga kasulatan ngadto sa tanan nga nagtinguha sa pagpaminaw kanila” (Mosiah 27:35).

Tungod sa mga pagkaadik, daghang tawo mihunong sa pagsimba. Ang ubang mga tawo mogamit sa mga sayop sa uban aron ipangatarongan ang limitadong pagtambong sa Simbahan.

• Unsay akong kasinatian sa kalihokan sa Ang Simbahan ni Jesukristo sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw?

• Sa unsang paagi ang pagkaduol sa Manluluwas pinaagi sa pagkaulian nakatabang kanako nga mobati nga nahiusa og balik sa Iyang Simbahan?

• Sa unsang paagi ang pagka-aktibo sa Simbahan makatabang nako sa pagtul-id sa mga sayop ug hingpit nga maulian?

Andam nga mopahiuli

“Kinahanglan ninyong ipahiuli kutob sa mahimo ang tanan nga gikawat, naguba, o nahugawan. Ang kaandam nga mopahiuli maoy lig-ong ebidensya ngadto sa Ginoo nga kamo mapasaligon sa pagbuhat sa tanan sa paghinulsol” (Richard G. Scott, “Finding Forgiveness,” Ensign, May 1995, 76).

• Sa unsang paagi ang pagtul-id sa mga sayop makahatag og ebidensya dili lamang ngadto sa Ginoo apan sa akong kaugalingon usab ug sa uban nga ako mapasaligon sa usa ka kinabuhi nga mapaubsanon ug matinuoron?

Ang mga katuyoan sa atong mga kasingkasing

“Siya nga maghinulsol ug magbuhat sa mga sugo sa Ginoo mapasaylo” (Doktrina ug mga Pakigsaad 1:32).

Sa pagtul-id sa mga sayop, tingali moatobang kita og mga tawo nga dili makapasaylo kanato. Tingali ang ilang mga kasingkasing tig-a pa gihapon diri kanato, o tingali wala sila mosalig sa atong mga katuyoan.

• Sa unsang paagi makatabang ang pagkahibalo nga ang Ginoo nakasabot sa tinuod nga katuyoan sa akong kasingkasing ug nga modawat Siya sa akong tanyag nga maghinulsol ug mohimo sa pagpakig-uli, bisan kon ang ubang mga tawo dili?

Unsay mabuhat sa Manluluwas alang kanato

“Ang mga tawo dili makapasaylo sa ilang kaugalingon nga mga sala; sila dili makalimpyo sa ilang kaugalingon gikan sa mga sangpotanan sa ilang mga sala. Ang mga tawo makahimo sa paghunong sa pagpakasala ug makahimo sa pagbuhat og matarong sa umaabot, ug sa ingon ang ilang mga buhat kahimut-an sa atubangan sa Ginoo ug takos nga ikonsiderar. Apan kinsa man ang moayo sa mga sayop nga ilang nahimo ngadto sa ilang mga kaugalingon ug ngadto sa uban, nga mora man og imposible alang kanila ang pag-ayo sa ilang kaugalingon? Pinaagi sa pag-ula ni Jesukristo, ang mga sala sa mahinulsolon mahugasan; bisan pa og lubos ang kapula niini mahimo kining sama sa puting balahibo sa karnero. Mao kini ang saad nga gihatag kaninyo” (Joseph F. Smith, in Conference Report, Oct. 1899, 41).

Samtang imong tul-iron ang mga sayop, ayaw kawala sa paglaom pinaagi sa paghunahuna og sama sa, “Imposible kini! Walay paagi nga akong mahulipan sa igong paagi ang sayop nga akong nabuhat niining tawhana.” Bisan og tingali tinuod man kana, ikonsiderar ang gahom ni Jesukristo nga moayo sa mga butang nga dili nimo mahimong ayohon. Kinahanglan nga mosalig kita nga si Jesukristo ang mohimo sa unsay dili nato mahimo.

• Unsaon nako sa pagpakita ngadto sa Ginoo nga ako misalig Kaniya? Unsaon nako sa pagpalambo niana nga pagsalig?