Vulica—Levu ni Gauna: 60 na miniti

1. Kila na Cudru

Wilika na:

Na tamata kece e sotava na cudru. E sega ni wili rawa na vuna eda dau cudru kina. Eda na sega ni rawa ni lewa na yalo ni cudru, ka dau rawarawa meda dau vakadonuya na noda cudru. Eda na rairai vakila na loma vinaka ena gauna ni oti noda vakaraitaka na cudru ena sala kaukauwa. Ia na vakaraitaki ni cudru e sega ni vukea na noda logaloga vinaka ena dua na gauna balavu, ka rawa ni yaco kina na veimaliwai ca, tauvimate vakayago, leqa vakailavo, kei na leqa vakayalo se vakayago kivei keda kei ira na tani.

A vakatavulica na iVakabula vei ira na Nifai, “Me kakua na veileti vakai kemudou. … E dina, e dina au sa kaya vei kemudou, ko koya sa tiko vua na yalo ni veileti, sa sega ni noqu, ia sa nona ga na tevoro, ni sai koya na tama ni veileti, ka sa dau vakauqeta na yalodra na tamata me ra veileti ka veicudruvi. Raica, e sega ni noqu ivakavuvuli me ra vakauqeti na tamata me ra veileti; ia au sa vakaroti kemudou me muduki sara na veileti vakaoqo” (3 Nifai 11:29–30).

Vakananuma:

Vakasamataka mada e dua na gauna o a cudru kina; qai vakacavara na ivolakabi e ra.

iTuvaki	Au a sauma vakacava?	Na cava a qai yaco?
iTuvaki iVakaraitaki Au volia na ivava vou vei luvequ. A biuti tu ituba o Koya ena bogi, ka qai butakoci.	Au a sauma vakacava? Au a cudruvi luvequ tagane ka kailavaka na nona lecaika ena kena biu tu ituba na ivava.	Na cava a qai yaco? A rerevaki au na luvequ ka sega ni via vosa vei au. E taleitaka na ivava oya ka rarawataka sara vakalevu na nona cala.
iTuvaki	Au a sauma vakacava?	Na cava a qai yaco?

Veitalanoataka:

E vukei keda vakacava na qarauni ni cudru meda tisaipeli vinaka cake i Jisu Karisito?

2. Kila tiko na iKabakaba Cake ni Cudru

Wilika na:

Ni da vakatarai keda me da vakasamataka tikoga na veika eda cudruvaka, ena vakilai e yagoda. Na imoimoi vakayago ena yagoda ena vakalevutaka na noda “ivakarau ni katakata ni lomada.” Na itovo eso e rawa ni vakalevutaka na noda cudru, na kila-ka ni vuli ka vukei keda meda “batabata sobu” sa tiki bibi ni kena dau qarauni na cudru.

na ivolakabi ni katakataka kei na batabata sobu ni cudru

Veitalanoataka:

Na cava tale eso na ka esa vukei iko mo “batabata sobu”?

3. Kila Vinaka na Lomada e Vakavurea tiko na Cudru

Wilika na:

Mo qarauna na nomu cudru, raica na duidui ni ituvaki ni yalo e vakaleqai tiko. E dau rawarawa sara na noda cudru mai na kena sotavi na veika o vakila dina, na ituvaki titobu ni yalo. Sa koto e ra e dua na lisi ni so na yalo kei na veika o sotava ka na rawa ni yaco kina vei iko na cudru.

iTuvaki titobu ni Lomada kei na Yaloda				iTuvaki titobu ni Lomada kei na Yaloda				iTuvaki titobu ni Lomada kei na Yaloda				iTuvaki titobu ni Lomada kei na Yaloda
iTuvaki titobu ni Lomada kei na Yaloda Yaloca Yalorarawa Madua Sega na iNuinui Cala Luvuci	iTuvaki titobu ni Lomada kei na Yaloda Madua Cudru Lolovira Rarawa Sega na veidokai Kavoro na yalo Rere	iTuvaki titobu ni Lomada kei na Yaloda Nuiqawaqawa Lomaleqa Vakarerei Rere Sega ni Ciqomi Vakalevulevui koya Mosi	iTuvaki titobu ni Lomada kei na Yaloda Vakacudrui Vakacacani Galili Veika Sega ni Dodonu Viakana Oca Nanamaki sega ni sotavi

iTaviqaravi (5 na miniti)

iKalawa 1: Vakailawalawa, wilika vata na ituvaki oqo, kei na kena raica vakatitobu na lomada ena rawa ni vakalailaitaka na cudru.

iKalawa 2: Vakai iko, vakasamataka e dua na ituvaki o na rairai cudru kina. Ena ivolakabi e ra, vola kina na ituvaki kei na isau ni taro e rawa ni “vakatakata” na cudru. Qai raica na yalo veimoiyaki ka vola e dua na isau ni taro e rawa ni “vakabatabatataka” na cudru.

iTuvaki	Ma iSau edau “Vakatakata” na cudru	Botonileqa ni Lomada kei na Veika e Sotavi	Na isau koya e “iVakabatabatataka” ni Cudru
iTuvaki iVakaraitaki O draiva tiko i vale mai na vanua ni cakacaka. Sa dua na siga balavu, ka sa bibi na veitosoyaki. O sa bera tiko ena dua na gauna lokuci. E dua tale na draiva e voleka ni vakavuna e dua na vakacalaka, ka solia vei iko e dua na ivakarau veivakacudrui.	Ma iSau edau “Vakatakata” na cudru Kailavaka Na tiko ga ena vakanananu ni mavoa Vakasamataka tiko, “Sa dua na ka me nanuma o koya ni noqu cala! Na cava na vuna era vakatarai kina o ira vaka oya mera draiva ena gaunisala?”	Botonileqa ni Lomada kei na Veika e Sotavi Lomaocaoca Veika Sega ni Dodonu Oca Rere	Na isau koya e “iVakabatabatataka” ni Cudru Ni o vakayagataka na sereivakatagi malumu se vakanamata ki na nomu icegu mo vakananuma vei iko, “Au rawa ni vakalevutaka na ca se laiva me lako. Au sega ni kila na cava e draiva tiko kina vaka oya. E dodonu meu tiko vakamalua ka solia vua na yaga ni vakatitiqa.” Niu vakasamataka, “Na draiva tiko ena yalo rarawa e rawa talega ni vakavuna e dua na vakacalaka.”
iTuvaki iVakaraitaki O tukuna vei luvemu tagane me vakasavasavataka na nona rumu ni bera ni qito vata kei ira nona itokani, ia a vakanadakui iko ka qito ga kei ira na itokani.	Ma iSau edau “Vakatakata” na cudru Vakasamataka tiko, “Na gone oqo ena sega vakadua ni rogoci au! Au sega ni vinakata meu dua na itubutubu! Se cava ga na ka au cakava, e sega ni na rogoci au na luvequ.”	Botonileqa ni Lomada kei na Veika e Sotavi Nanamaki sega ni sotavi Rarawa. Beitaki Mosi	Na isau koya e “iVakabatabatataka” ni Cudru Vakasamataka tiko, “E se gone ka se vulica tikoga na vuna e bibi kina me tiko e dua na rumu savasava ka vakarorogo vei rau na nona itubutubu. Au gadreva beka meu vukei koya me kila vinaka na vuna eda qarauna kina na noda iyaya. Au na vosa vakamalua vua me baleta na sala eso eda rawa ni cakava kina.”
iTuvaki	Ma iSau edau “Vakatakata” na cudru	Botonileqa ni Lomada kei na Veika e Sotavi	Na isau koya e “iVakabatabatataka” ni Cudru

Veitalanoataka:

Ena vukei keda vakacava na masu meda batabata ena noda cudru?

4. Digitaka mo Sotava na Cudru ena Sala Duidui Eso

Wilika na:

Sa ka bibi me da kila na kedrau isema na cudru kei na galala ni digidigi. Ni yaco na veika ena noda bula, eda na vakila na cudru, ia sa rawa ni da digitaka na ivakarau me da sotava kina na yalo oqo: me da cudru se yalololoma, yalovinaka, ka lomasoli.

A vakamacalataka Lynn G. Robbins e dua na ituvaki a tovolea kina e dua na cauravou dauqito me laki cakava ki na dua na timi ni qito. Ena imatai ni siga ni vakatovotovo, a solia o dauniveivakatavulici me qito veisaqasaqa o cauravou dauqito kei dua tale ka era sarasara kina na timi. “Ni calata e dua na kai ni vakacurupolo, a cudru ka vakabutubutu ka vakudrudru. A gole yani vua na dauveivakatavulici ka kaya, ‘O vakudrukudru tale vakaoya, o na sega ni qito ena noqu timi.’ Ena tolu na yabaki ka tarava a sega tale ni vakadrukudru tale vakaoya. Ni oti e vica na yabaki, ni railesuva na ka e yaco oqo, a qai kila ni a vakavulici koya o dauveivakatavulici ena dua na ivakavuvuli ni veisau bula ena siga oya: e rawa ni lewai na cudru” (“Galala ni Digidigi kei na Cudru,” Ensign, Me 1998, 80).

Veitalanoataka:

Na gauna cava beka o a digitaka kina mo kakua ni sauma na cudru?

iTaviqaravi (2 na miniti)

Mo kila na gauna o vakila kina na cudru e rawa ni vukei iko mo vakatulewataka vakavinaka cake na nomu cudru. Kei na dua na itokani, railesuva vakalekaleka na “Na Cakacakataki ni Noqu Cudru” e muri ena iwase. Vakalewena ena macawa ka tarava me vukei iko mo kila vakavinaka cake na gauna o cudru kina.

Wilika na:

E dua na sala o rawa ni digitaka kina mo sauma lesu oya ena gauna ni veiwali. E vakatavulica o Elder Jeffrey R. Holland, “E kunea o Jisu na reki uasivi kei na marau vei ira na gonelalai ka kaya ni dodonu vei keda kece me da vakataki ira vakalevu cake—na tawacala kei na savasava, totolo ni veidredrevaki kei na loloma kei na veivosoti” (“Cakava Oqo mo Dou Vakananumi Au Kina,” Ensign, Nove. 1995, 68–69). Na nomu rawa ni dredrevaki iko se kunea na veiwali ena dua na ituvaki ena vukei iko mo sotava vakavinaka cake na veilecayaki kei na lomaleqa sega ni namaki ni bula. Na veilasamaki veilaveti ena rawa ni vukea na vakavinakataki ni nomu ivakarau ni bula, veimaliwai, kei na bulabula. Na mataqali veiwali vakaoqo e sega ni veivakacudrui se vakamadualaki ira na tani. Me vaka e tukuni ena Vosa Vakaibalebale, “A loma daumarau sa wai yaga” (Vola ni Vakaibalebale 17:22). E dina ni sega ni veidonui mo dredre ena veigauna kece, e vuqa na tamata ena vinaka vakalevu cake ena veidredrevaki.

Veitalanoataka:

Ena vukei keda vakacava na veiwali vinaka meda lewa vinaka kina na noda cudru?

5. Qarauna Na Cudru me Vaka e Dua na Tisaipeli i Jisu Karisito

Wilika na:

Ni ko bula duavata kei Jisu Karisito ena rawa ni vukei iko mo vakila na vakacegu ka sega ni cudru. Na “veisau levu” ni yalo (Alama 5:14) e yaco mai ena noda duavata kei Jisu Karisito e rawa ni vukei iko mo gadreva mo vosoti ira na tani, “caka vinaka tikoga” (Mosaia 5:2), ka “waraka na Turaga” (Same 37:9). Ena vakasinaiti iko na Yalo Tabu ena “loloma, reki, na vakacegu, na vosota vakadede, na yalomalua, na yalololoma, na vakabauta, na yalomalumalumu, [kei na] ivalavala malua” (Kalatia 5:22–23).

Sarava na:

“Veivosoti: A Vakamamadataki na Noqu iColacola,” sa vakarautaki tu ena https://churchofjesuschrist.org/study/video/self-reliance-videos [8:24].

Veitalanoataka:

Eda vakalougatataki vakacava ni da gole vua na iVakabula me da vakatulewataka na cudru?

Wilika na:

Na cudru e rawa ni veimuataki ki na itovo voravora se veivakacacani. Na ivalavala kaukauwa e duidui mai na duidui lailai. E sega ni dua e namaki me vosota tiko na itovo ni veivakacacani. Raica na abuse.ChurchofJesusChrist.org na sala ni veivuke ni leqa (e tiko ena vosa Vakavalagi walega) kei na ivurevure tale eso.

Kevaka o vakaleqai ena ivalavala kaukauwa, mo kere veivuke vakatotolo, oka kina na veitaratara kei ira na vakaitutu veidonui. Na Lotu e sega ni dau vakatara na veivakacacani ena kena mataqali cava ga. E kaya Peresitedi Gordon B. Hinckley, “Eda vakacacana vakalevu sara na itovo veivakacacani ena kena ivakarau cava ga. Eda na vagolea na vakacacani ni yagona, veiyacovi, vosa, se veivakacacani vakayalo ni watina se luvena e dua” (“Na Cava Era Taroga Tiko Na Tamata Baleti Keda?” Ensign, Nove. 1978, 71. Ke o dua o a vakacacani se dua na dauvakacaca, vakasaqara na veivuke ena gauna oqo kevaka o sa kau ena dua na mataveilawa ni veivakacacani. Na nomu bisopi se so tale na iliuliu ni Lotu e rawa ni vukei iko mo vakabulai.

Na iVakatovotovotaki ni Dau Yaco na Cudru

Vakamacalataka eso na ituvaki e vakavuna na nomu cudru. (Me ivakaraitaki, e dua na veiba kei na watimu se itokani, sotava na veika vakailavo, se taukena e dua na vale sega ni samaki.)
Vakamacalataka na vuna se vakanananu e vakalevutaka na nomu cudru. (Me kena ivakaraitaki, “Era dau kauwaitaki ira ga” se “Na noqu itokani e sega ni vakatauvatani rawa.”)
Vakamacalataka na veika o vakila e vakavuna na nomu cudru. (Me kena ivakaraitaki, na veilecayaki, vakayagataki, se vakawalena.)
Vakamacalataka na ivukivuki vakayago o nanuma ni ivakatakilakila o sa cudru tiko. (Me kena ivakaraitaki, na buno ni qeteqete ni liga, na tatuki ni uto, na veilecayaki, se vakasausa.)
Vakamacalataka na nomu ivalavala ni cudru, oka kina na nomu itovo ca duadua. (Me kena ivakaraitaki, kaila, sogota na katuba, se veivukayaki na ligamu.)
Vakamacalataka e dua na kila-ka e vakamalumutaka na nomu cudru. (Me kena ivakaraitaki, wili ki na 10 se vakaitovotovotaka na cegu.)
Vakamacalataka na veika mo na cakava ena gauna tale o vakila kina na cudru.