Wase 12

Na iNaki Vakalou ni Vakamau

Na cava e rawa ni da cakava me vakaukauwataka na vakamau tawamudu ka vakarautaki ira na gone me ra vakamau ena valetabu?

iVakamacala Taumada

Ea vakavulica o Peresitedi Harold B. Lee na levu ni kena vakabibitaki na nodrau vakamau e dua na turaga kei na dua na marama e na valetabu kei na nodrau cakacakataka vata e na nodrau bula taucoko me rau vakaukauwataka na nodrau vakamau:

“Na vakamau e vakaitokani. E dua beka sa wilika e na itukutuku vakaivolatabu me baleta na veibuli, ni a sega ni buli na marama mai na tiki ni qavokavoka ni turaga ko ya me vakatulewa vei koya, se e na tiki ni yava ni turaga me rawa ni buturaki sobu e na ruku ni yavana. Na marama e kau mai na tutu i koya na turaga me vaka sa vakabibitaki na dina oqori ni sa dau tu ga e yasai nona turaga vaka na nona itokani ka kena isa. E na itutu ni vunau ni vakamau drau sa veiyalayalatitaka mai na siga o ya ni drau na dau cakacakataka vata na veileqa ni bula, vaka na manumanu sa colata vata na ivua. E na nona ivakasala o Paula na iApositolo me baleta na vakamau: ‘Dou kakua ni veitokani vakatani.’(2 Kor. 6:14.) Ni nona ivakasala e vakayacora e levu na veika me baleta na tautauvata ni veika vakalotu kei na gagadre vakayalo, ia na nona itukutuku e vinakata me kua ni rai baleti se lecavi. Me vaka na ivau ni bulumakau e rau sa dreta tiko e dua na iusausa iyaya e gaunisala, kevaka e dua sa lutu, yaco me vucesa ka duri taudua tu ga se mamaqi ka leva, na iusana e sa na voca ka muria mai na rusa. E dau tautauvata na vuna, ni so na vakamau e dau kavoro ni rau sa sega ni cakacaka vata o irau na ito ruarua ni vakamau oya e na kena colati na itavi me baleti rau. …

“Ia e na levu sara mai na kena bibi ni nomudrau cakacakataka vata na veika vakayago se vakavuravura, o ya na nomudrau colata vata na veika vakayalo. … E dina ga ni sa dua na vale kei na vuvale e tauyavutaki vata na veika me ra tarai kina ia na vuravura tawamudu ka sa ikoya na vanua e ra kidavaki kina na gone me vaka ni sa ‘isolisoli ni Kalou’ [raica Same 127:3] ni sa tu e levu sara na sala ni bula e na vuni veika vakamareqeti se rokovi ka semati kina na vale kei na vuvale.”¹

iVakavuvuli nei Harold B. Lee

Na cava na vuna e yaga sara kina na vakamau tawamudu e na vukuni bulavakalou?

Me da vakasamataka na imatai ni vakamau e a vakayacori ni oti na kena buli na vuravura. O Atama, na imatai ni tagane, e a buli me vakakina na manumanu ni vanua kei na manumanu vuka kei na veika bula taucoko sa tiko e delai vuravura. E da qai kunea ni volai tu kina oqo: “A sa kaya na Kalou ko Jiova, Sa sega ni vinaka me tiko taudua na tamata; au na bulia e dua na dauveivuke e yaga vua.” Ni sa buli Ivi oti na Turaga, a sa kauti koya vei Atama. A sa kaya ko Atama, Oqo dina na sui mai na suiqu, kei na lewe mai na lewequ: e na vakatokai ko koya me yalewa, ni sa kau tani mai vua na tagane. O koya oqo sa na biuta kina na tamana kei na tinana na tagane, ka kabita na watina: a rau na lewe dua ga.” (iVakatekivu 2:18, 22–24.). … Ni sa oti na vakamau oya sa qai vakaroti rau na Turaga me “rau vakaluveni ka tubu me lewe vuqa, ka vakatawai vuravura, ka vakamalumalumutaka.”(iVakatekivu 1:28.)

Oqo na vakamau a vakayacora na Turaga vei rau e rua na tamata tawa mate rawa, me yacova ni sa curuma yani na vuravura na ivalavala ca na yagodrau e sega ni rawa ni mate. E a cakavi rau me rau dua ga, sega wale ga ni vagauna se e na dua ga na gauna yalataki; me rau sa dua bau ga me tawamudu. … Na mate vei rau e sega ni veisere; e dua ga na veitawasei tu vakawawa. Na tu cake tale ki na bula tawa mate rawa e kena ibalebale vei rau ni dua na veisotari tale ka semati tawamudu ka sega ni tagutuvi tale. “Ni sa mate kece ga e na vuku i Atama e na vakabulai kece tale ga e na vuku i Karisito.” (1 Koronica 15:22.)

Kevaka mo ni vakamuria vakavinaka na ivakamacala ni imatai ni vakamau oqo, ni sa na vakarau mo ni kila na ivakatakila e soli ki na lotu e na noda gauna ni veivosa oqo:

“Ia ko koya sa vakawati me vaka na noqu ivakaro kei na ilesilesi au sa lesia, e na tu dei tu me tawamudu. Raica sa na vakayacora na veiyalayalati vou ka tawamudu ka vauci rau ko koya na noqu tamata digitaki ena veivakauqeti ni yalo tabu sa yalataki tu; ia ko koya au sa solia vua na kaukauwa kei na lewa ni ilesilesi vakabete …, e na yaco vakaidina na ka kece ga sa yalataka vei rau ko koya na noqu tamata me tawamudu. Raica e na dei tu ga na ka kece oqori ni rau sa mate; io e na qai rawa me rau lako siviti ira na agilosi kei na Kalou e ra tiko mai kea; raica erau sa vakalougatataki ka vakalagilagi e na ka kece ga me vaka sa yalataki vei rau.” (V&V 132:19.). …

Na vakamau me baleta na bula oqo kei na bula sa bera mai se tawamudu sa i koya na matamata ni koro qiqo ka raba lailai (cavuti e na ivolanikalou) “sa basika kina bula kei na bula e vakaikuritaki; ia sa lewe lailai sa kunea,” ia “raica sa lala ga na matamata ni koro ka rabailevu na sala sa basika kina rusa; ia, sa lewe vuqa sa curu kina.” (V&V 132:22, 25.) Kevaka me qai rawa vei Setani kei ira na nona ilawalawa me ra rawai kemuni mo ni vakayagataka na sala rabailevu ni vakamau vakavuravura ka cava vata kei na mate, sa vakamalumalumutaki kemuni e na nomuni gauna ni rawata kina na ivakatagedegede cecere ni marau tawamudu e na vuku ni vakamau ka tubu me tawamudu. Sa dodonu me galala na nomu vakavuna na cava e tukuna na Turaga e na kena rawati na matanitu cecere e na matanitu lagilagi vaka-Silesitieli, sa kilikili me vakayacori vua na tamata na cakacaka tabu vakabete, koya na veiyalayalati tawamudu ni vakamau. Kevaka sa sega ni muria na sala oqori, e na sega sara ni rawata. (V&V 131:1–3.)²

O ira e ra sa bula kilikili me curuma na veiyalayalati vou ka tawamudu ni vakamau e na valetabu me baleta na bula oqo kei na bula sa bera mai e sa na qai vakadavora na imatai ni vatuivakadei me baleta na vuvale tawamudu e na matanitu silesitieli ka na tiko me tawamudu. Na kedra isau “e ra na rawata na lagilagi e vakaikuritaki me tawamudu ka tawamudu” (raica Eparama 3:26).³

Na cava e rawa ni rau vakayacora na veiwatini me rau vakaukauwataka kina na nodrau vakamau e na valetabu?

Kevaka me ra se nakita mai na [tamata gone] e na gauna ni nodra vakamau, mai na gauna koya ka lako yani me ra nakita ka vakayacorra na veika kecega e na nodra kaukauwa me vakamarautaki ira vakaira e na veika dodonu, vaka na solibula me ra marau kina, na nodra kana, nodra gagadre, na vakadodonutaki ni veicala e na bula ni vakamau e na qarauni koya vakataki koya, kei na nodra vuvale sa dua na vuvale mamarau. Na loloma levu e tara mai na solibula levu, kei na vale na vanua ni ivakavuvuli ni solibula me baleta na nodra tiko vinaka vakayadua e veisiga sa dau tukuni tu ni vale sa vanua e tiko kina e levu sara na loloma.⁴

E davo koto e liu na marau e levu sara ka, io, na nuiqawaqawa levu o se bera ni kila, me nanumi oqori na loloma levu e tara mai na solibula kei na inaki sa dei e na veisiga vei keda yadua me marau e na veika dodonu e tara e na yavu dei me baleta e dua na vale mamarau. Na inaki dei e na vuku ni noda tiko vinaka [welfea] e dodonu me da taura ka sega ni tovaka e dua se dau kocokoco. O irau na veiwatini me tautauvata na nodrau vakila na nodrau itavi me rau dauveivakavulici vakairau. Ni rua na ka e yaco edaidai e na tataqomaki ni veivale nikua sa ikoya na tagane vakawati gone e se bera ni vakila na taucoko ni nodra itavi e na kena tokoni e dua na vuvale, kei ira na yalewa vakawati gone e ra sa dau levea na itavi ni tiko vakadua ki na qaravi ni itavi se bisinisi ni tauyavutaki e dua na vuvale kei na kena tara e dua na vale.⁵

Na vakamau e vakasinaiti e na marau sa cecere sara, ka, ia e sala vata na itavi e bibi sara me rawa ni vakadewai mai vua na tagane kei na yalewa eke e na bula vakavuravura. Na vakalou ni vakanananu ni tagane kei na yalewa e guta na vakaitokani ni yalewa se tagane sa nakita na noda Dauniveibuli se me vaka e dua e garova se domona na totolo ni nanuma tabu e na vuku ni kena inaki tabu—sega ni veivakacegui me vaka e sega ni vakadreti vakabaioloji se vaka e dua na dodomo vakayago o sa digitaka, ia me vakaraitaki kina na loloma dina e na vakamau tabu.⁶

Au sa dau tukuna vakavuqa vei ira na veiwatini gone e na itutu ni vunau ni vakamau: Kakua ni laiva me malumalumu na nomudrau bula vakamau me qai yaco me sega ni tarovi rawa. Laiva na nomu vakasama me serau vaka na cila ni siga. Na nomu vosa me taleitaki kei na nomu dau veimaliwai me veivakauqeti ka dau veilaveti, kevaka o vinaka mo maroroya na bula ni yalo ni veidomoni e na nomudrau bula taucoko ni vakamau.⁷

E na so na gauna ni da lakova na Lotu, e rau qai dau lako mai e dua na veiwatini vei keimami ka vakataroga kevaka, na vuna e ra sega ni vakadonuya na nodra vakamau—ni rau vakamau e na valetabu—ena sega beka ni vinaka kevaka me rau vakagalalataki rau ka vakasaqara e so na kedrau isa vinaka. Kivei ira kece e da na kaya, ni dua na veiwatini e rau sa vakamau e na vale tabu ka rau tukuna ni rau sa sega soti ni veivinakati tiko, e sa ivakadinadina ni dua se o irau ruarua e rau sa sega ni dina kina nodrau veiyalayalati ni valetabu. E dua ga na veiwatini e rau vakamau e na valetabu ka dina e na nodrau veiyalayalati e rau dau veilomani kei na loloma e na qai kunei na titobu ni kena ibalebale e na kena marautaki na ikalimasagavulu ni yabaki ni nodrau vakamau mai na siga e rau a vakamau kina e na vale ni Turaga. Kakua ni vakacala oqori.⁸

O ira era lako kina itutu ni vunau ni vakamau kei na loloma e yalodra, eda na tukuna vakaidina vei ira, kevaka me rau dina kina veiyalayalati oqori ka rau kauta kina valetabu, na limasagavulu na yabaki ni nodrau vakamau e rau na veitukunitaka vakaveiwatini: “E daru a sega tu ni kila na cava na loloma dina ni daru sa vakamau, na vuna e daru sa rui veinanumi kina vakalevu edaidai.” Ka e na vaka koya kevaka e rau na vakamuria na nodra ivakasala na iliuliu ka muria na ivakavuvuli tabu e soli mai e na valetabu, e ra na qai tubu vakalevu e na loloma uasivi e na kena taucoko e na nona iserau na Turaga Vakaikoya.⁹

Na cala ka tawarawati kei na kena vovodea ni vakayararataka wale ga na veika vakayago ni sega ni vakatautauvatataki kei na dina ni ivakarau vinaka e vosota ka tubu me totoka kei na veiyabaki. O iko, talega, mo bula e na reki ni nomu vale mamarau ni sa oti na gauna ni gone eda sa tubu ka qase cake mai kevaka mo vakasaqara wale ga na daimani savasava vei keda yadua ni gadrevi wale ga na kena vakavinakataki sara na ka e rawati kei na ka e tawa rawati, na vakaloloma kei na marau me kauta mai na dodomo ka makamakalivata ni qai serau kei na vuku e na bogi butobuto.¹⁰

Na ivakasala cava e soli vei ira e sega ni dua na nodra vakamau tawamudu?

E so vei kemuni e sega na nomuni itokani e vale. E so sa mate na watimuni se se bera ni kunea e dua na nona itokani. Me vakataki iko ni se bera ni vakawati e ra tu e so na lewenilotu ka vakaturaga na nodra ivakarau—e ra yalodina, yaloqaqa ka guta me qaravi ira na wekana.

Na bula e taura e levu na ka vei iko. Taura na kaukaua e na kena sotavi na bolebole. E tu e levu sara na sala me rawa ni vakayacori kina, veiqaravi vei ira na nomu daulomani, e na nomu vakayacora vakavinaka na itavi sa tu e matamu e na nomu cakacaka se e na nomu vale. Na Lotu e solia tu e levu na gauna me baleti iko kei na nodra vukei e so tale, me tekivu mai vei iko, me kunei kina na marau ni bula tawamudu.

Kakua ni laiva na nomu loloma vakai iko me vakayalolailaitaka na nomu vagolei tani mai na sala o kila ni dodonu. Vukica na nomu vakasama me ra vukei kina na tani. Kivei kemuni e vakaibalebale sara na nona vosa na iVakavuvuli: “O koya sa maroroya na nona bula, e na vakayalia: ia ko koya sa vakayalia na nona bula e na vukuqu, e na maroroya.” (Maciu 10:39.)¹¹

Na Turaga e sega ni lewai keda baleta duadua ga na noda ivalavala ia na vakanananu ni lomada. …Vakaoqo, [kemuni na marama] ka a cakitaki vei kemuni na kalougata mo ni vakawati se vakatina e na bula oqo—ka tukuna e yalodra, kevaka e a rawa ni’u cakava, au sa cakava se au na solia kevaka e tu vei au, ia au sega ni rawa ni sega vei au—na Turaga e na vakalougatataki iko me vaka ga o a cakava, kei na bula sa bera mai e na qai sauma lesu vei ira era gadreva e yalodra na veivakalougatataki dodonu e ra a sega ni rawata e na vuni cala e sega ni nodra.¹²

Kemuni na marama o ni gdreva tu me ra dei na Lotu na turaga watimuni, vinakata me ra tiko edaidai me isosomi ni gaga ni yalodra, vakasamataka na cava e rawa ni vakayacori e na dua na siga. … o na tu vata kei ira e na valetabu ni Kalou. Kei kemuni na tama o ni gadreva me tu kei kemuni na watimuni. Keitou tukuna vei kemuni oqori kevaka o ni yalodina kina nomuni vakabauta, o ni na lomana na turaga watimuni ka lomana na marama watimuni ka cabora e dua na bogi ni masumasu kei na matakalailai, siga kei na bogi, e na qai lako mai na kaukauwa ni Yalo Tabu, ka vei kemuni sa papitaisotaki ka sa dau yalodina e tu vei kemuni na dodonu mo ni marautaka. Na kaukauwa e lewa me kauta mai vei iko na ka e rawa ni musuka sobu na veibasai ni nomu itokani ka liutaki kemuni voleka ki na vakabauta.¹³

So vei kemuni e rawa ni lewa me vakamau e na taudaku ni Lotu kei na vakanuinui vuni ni nona vukici mai na nomuni itokani kina nomu rai vakalotu. Na gauna marau ni nomu bula vakamau e ra na yawa vakalevu kevaka mo a vakayacora na veisau ni se bera na vakamau.¹⁴

Na cava e da rawa ni cakava me vukei ira na tamata gone me ra kila na kalougata ni vakamau e na valetabu ka vakavakarau kina.

Na vuvale ni Yalododonu Edaidai e vakatau e na ivakarau ni vakamau e caka e na vuvale koya. Na vakamau me baleta ga na bula oqo ka e na qai, baleta ni imatai e vuravura. Na vakamau me tawamudu e qai duatani na kena rairai ni yavutaki. …

… Ni qai, da taura na bibi ni noda lako ki na valetabu ka sega ni vakarau vakavinaka ena kena sala taucoko e na sega ni kauta mai na veivakalougatataki e da vakasaqara. Na veivakamau tawamudu e vakatau mai na matua kei na kena vakayacori oqori— vata na edaumeni kei na veicakacaka tabu—rawa ni dolava na matamata kei lomalagi me baleta e levu na veivakalougatataki me drodro mai vei keda.

… Na vakamau e na Vale Tabu e sega wale ga ni vanua e vakayacori kina na soqo; oya e dua taucoko na itutu ni bula kei na vakamau kei na vale. Na kena yacovi na vanua cecere ni ivakarau ni ivalavala savasava e na Lotu kei na noda veiwekani vakatamata kei na Kalou—kei na levu tale na veika eso. Me vaka e sega ni rauta na kena vunautaki ga na vakamau e na valetabu. Na noda lotu vakavuvale, semineri, vuli levu kei na mataisoqosoqo e dodonu me tara kina na kena rawati na cere oqo—sega e na veisureti ga—ia e na vakaraitaki ni vakabauta kei na ivakarau e vakayacori e na vakamau ena valetabu sa i ira oqo ka na kauta mai na mataqali bula eke kei na vuravura tawamudu e lewelevu vei ira na tamata e ra vinakata me nodra. Vakayacori vakavinaka, e da rawa ni vakaraitaka na duidui e na maliwa ni “ka tabu kei na ka sa sega ni tabu” [raica Isikeli 44:23] me vaka na kaukauwa ni vuku vakatina e sucu kaya mai sa dau totolo na vakatulewa vua na gone yalewa sa dau yavalati rawarawa e na maliwa ni veika tabu kei na sala ni vakasaqara na marau. Na vakatulewa dina kei na kena sagai e dua na sala e soqoni vata na ivakavuvuli, e rawa me da vakaraitaka vua na gonetagane o ya na sala ni vuravura— ia na levu ni kena dau veivakayarayarataki ka veitalia na vakacava ni vuku e basika kina na galala—sa sala kina yalorarawa; e sa sala ka dau vakatawayagataka na titobu ni veika vakayalo sa tu vua me baleta na nona vuvale vakaikoya kei na marau vakatama.¹⁵

Ni sa sega ni wali rawa na vereverea ni bula e na valetabu, ia, e dina, vei ira e ra sa curuma e na kilikili, e na yaco me dua na idrodro se ivakaruru e na gauna sa kaukauwa mai kina na liwa ni cava ni bula. …

E vutuniyau na veika au sotava e noqu, ni volekata e ruasagavulu na yabaki na noqu dau vakalasai e na veimacawa e na nodra vale e so na vuvale rawati ira e na Lotu, kei na kena duidui, voleka ni veimacawa sa dau vakatarai vei au me’u raica vakalailai eso na vuvale tawa mamarau. Mai na veika au sotava oqo sa yaco kina e na noqu vakasama eso na kena itinitini e macala sara. iMatai, na mamarau ni noda vuvale sa ikoya na nodrau a vakamau e na valetabu na itubutubu. Kena ikarua, e dua na ka e rawati kevaka rau a curuma na veiwatini e na kena inaki ni veicakacaka tabu ni valetabu kei na savasava ni yago, vakasama kei na yalo. iKatolu, sa ka vakatabui na vakamau e na valetabu ni rau sa vakavulici vakavuku na veiwatini e na inaki ni edaumeni tabu kei na itavi nodrau na veiwatini ni oti na kena qaravi me sala vata na ivakavuvuli e ciqomi e na valetabu. iKava, o ira na itubutubu e ra vakamamadataka na nodra veiyalayalati ni valetabu, e rawa ni ra namaka vakalailai ga na vinaka mai vei ira na luvedra e na vuku ni nodra ivakaraitaki ca.

E daidai, na ivalavala, na lawaki, na lasu kei na veivakayarayarataki ni vuravura sa dau vakacacana ka vukica vakatani na vakanananu tabu ni vale kei na vakamau kei na soqoni ni vakamau. Me vakalougatataki na tina e vakaraitaka na iyaloyalo bula ni ka e raici vei luvena yalewa e na loma ni rumu ni veivauci totoka vakalomalagi e na,sogo mai na veika vakavuravura ka e na iserau ni tubutubu kei na noda itokani vakavuvale, na yalewa vakawati totoka kei na tagane vakawati ni rau veitauri liga takosova na itutu ni vunau tabu. Vakavinavinakataka na Kalou me baleta na tina e vakaraitaka vei luvena yalewa ni eke, voleka i lomalagi e na vuravura ni veivosaki na yalo kei na yalo e na dua, na ivakaraitaki ni loloma me tekivutaka e dua ka tarova na veisamuti ni dredre ni bula, mosi ni yalo se vakanuinui kara me vakarusa ka veisoliyaka e levu na ka e vakatubura me baleta na veika cecere ni bula e rawati.¹⁶

Na Kalou e solia na veivakalougatataki ki na nodra vale na Yalododonu Edaidai ka lako vei ira na marau eke kei na yavu ni bula vakalou e na matanitu silesitieli e na bula sa bera mai.¹⁷

Veivakasama me vulici ka Veivosakitaki

Na cava e rawa ni ra vakayacora na veiwatini me ra maroroya kina na nodra veiyalayalati ni vakamau tawamudu me dua na itavi cecere e na nodra bula e veisiga? E na vakaraitaka vakacava na sala me na veiraici vakaiira kei ira na luvedra na vakamau me tawamudu?
E na rawa vakacava me da vakavulica na bibi ni vakamau tawamudu vei ira na luveda?
Na cava na vuna e tara kina na loloma levu…e na levu ni solibula? E vakaukauwataka vakacava na vakamau na sega ni daukocokoco?
Na cava e ra rawa ni vakayacora o ira ka ra dau malumalumu na nodra itokani e na lotu me ra vakaukauwataka na nodra vakamau? E na rawa vakacava vei ira e ra se bera ni vakamau me ra vakatawana e na nodra bula na ivakaraitaki ni loloma vakalou kei na solibula?
Na cava na kena ibalebale vei iko me tautauvata na nomudrau ivua e na vakamau?
E rawa vakacava vei rau sa vakamau “me ra tubu vakalevu ka uasivi e na loloma ki na loloma e taucoko ena iserau ni Turaga”?

E a vakavulica o Peresitedi Harold B. Lee ni “loloma levu e tara e na dela ni solibula levu, ka ni vale e vakaraitaki kina na ivakavuvuli ni solibula ena vuku ni tiko vinaka vakayadua sa ikoya na vale e tiko kina na loloma levu.”