Wase 9

Me Kauwaitaki na iTalai Dina nei Jisu Karisito

E rawa vakacava meda muria na parofita bula e na yalo vakabauta dina sara?

iVakamacala Taumada

OHarold B. Lee e ikatinikadua ni Peresitedi ni Lotu e na nona sa takali o Peresitedi Joseph Fielding Smith e na Jiulai 1972. Ni oti koto ga ko ya, a gole sara o Peresitedi Lee ki na Valetabu mai Salt Lake ka la’ki sikova na rumu ka ra lili tu kina na kedra iyaloyalo na lewe tini era a vakaitavi taumada mai vua. “E kea, e na masumasu lo ni yaloqu,” a vakananuma lesu, “au vakaraica na kedra iyaloyalo na tamata ni Kalou—dina, tamata savasava, tamata uasivi ni Kalou—ka ra a liu taumada e na veikacivi vata ga ka vakayacori vei au.” E vakananuma lesu na nodra ivakarau kei na veika era dui rawata na veiparofita yadudua e na itabagauna sa oti me yacova sara mai na iotioti ni iyaloyalo. “E kea e toka kina o Peresitedi Joseph Fielding Smith e na matadredre, noqu parofita iliuliu daulomani ka sega ni dau vakaiyalayalataka na dina. … E na gauna lekaleka o ya e vaka ga e kaya tiko mai vei au, me vaka ga e liu, na nomu ititoko sa ititoko ni yalododonu ka vaka e kaya tiko mai vei au, ‘Mo lako talega ka kitaka vakakina.’ …

“Au kila, e na ivakadinadina e kaukauwa cake mai na rai, ka a vakatakila na Turaga, ‘Raica sa soli na idola ni matanitu ni Kalou e vuravura vua na tamata [mai vua na Parofita o Josefa Simici e curubasikati ira mai ka ra sosomitaki koya ka lako sobu sara mai vei koya e taura tu edaidai], raica e na qiqi yani na kosipeli e na roboti vuravura taucoko.’ ” [V&V 65:2.]¹

Na Peresitedi ni Lotu sa ikoya duadua ga na tamata e na dela ni vuravura oqo e tu vua na kaukauwa me dolava kina na vakayagataki ni lewa vakamatabete. E dua na parofita ni yalododonu e a vakatavulica: “Ni tauvimate na Peresitedi ni Lotu ka sega ni rawa me qarava taucoko na nona itavi vakacakacaka, o rau na nona Daunivakasala, kei koya me ratou veivosakitaka na digitaki ni dua na lewe ni Kuoramu ni Mataveiliutaki Taumada, me tomana tiko na cakacaka ni Peresitedi. E na veika bibi me vaka na parokaramu, se ivunau era na masulaka ka vakatulewataka vata kina na Daunivakasala ni Mataveiliutaki Taumada kei na Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua. E sega ni dua na lewa me vakadonui mai na Mataveiliutaki Taumada kei na Kuoramu ni Le Tinikarua ke sega ni vakadonui taumada mai vei ira taucoko na lewena. Ni vakamuri na ivakaraitaki ni lewa oqo, e na toso i liu na Lotu ka sega ni dua na ka me vakataotaka.”²

Ni da lewenilotu ni Turaga, e rawa ni tu vei keda na veivakadeitaki ni nona veiliutaki na parofita, o koya ka vakatokayacataka o Peresitedi Lee me “italai dina” ni Turaga. E vakavulica o Peresitedi Lee ni “kevaka o ira kece na luve ni Turaga, era wili taucoko kina na tiko e na vuravura oqo, veitalia se vanua cava eda cavutu mai kina, roka ni yagoda, vakabauta cava eda lewena, e na vakarorogo e na kaci ni italai dina ni kosipeli i Jisu Karisito, … o keda vakayadudua eda na qai raica na Turaga ka kilai Koya e na kena gauna ga.”³

Ni da vakamuria na parofita ni Turaga, eda na yacova bula yani ki na icavacava ni noda ilakolako—na tiko vata kei Tamada mai Lomalagi.

iVakavuvuli nei Harold B. Lee

E na veisala cava e taqomaka kina na matanitu ni Turaga na Peresitedi ni Lotu?

Mo vakadeitaka na nomu vakasama ni Peresitedi ni Lotu e sega ni ulu ni lotu qo. Na ulu ni lotu sa i koya na Turaga ka Qasenivuli o Jisu Karisito, e tiko vakatui ka lewa…. Ni levu na tiko yavavala vakaoqo e rawa ni da nuidei ni o Koya e liutaki keda, meda kakua ni guilecava.⁴

“[O Jisu] na ulu talega ni yagoda, na isoqosoqo lewenilotu: o koya na ivakatekivu, na ulumatua mai na mate; me uasivi cake kina ko koya e na ka kecega.” (Kolosa 1:18) Io e dina, ia, e na veitabagauna yadua na kena sa tu na kosipeli e vuravura ka sa tauyavutaki oti na nona Lotu, na Turaga e sa digitaka ka solia na kaukauwa vagauna vua e dua na tamata e na itabagauna vei koya sa taura na itutu vakaperesitedi ni Lotu, se parofita, daurairai, ka dauvakatakila ki na Lotu. Na veitutu, se na kena dau soli na kaukauwa, e sega ni solia vua e dua “me Ulu ni Lotu,” na itutu e nei Jisu Karisito. E caka vua, me, gusunivosa ni Kalou ka dau sosomitaka na Kalou me dau vosa vei ira nona tamata mai na ivakaro, me solia se tarova na veivakavuvuli kei na veicakacaka tabu, se na veivakasalataki ni veilewai…

… Na peresetedi ni Lotu e taqomaka na Vale ni Turaga se Matanitu. Sa tu sara ga e ligana na vakayacori ni kena dola na veitabana yadua. Mai na veidusimaki ni Turaga e solia na idola ni kaukauwa me ra veipapitaisotaki na lewe ni Lotu, me ra vunautaka na kosipeli, me ra veitabaki vei ira na tauvimate, me ra liutaka ka veivakavulici e na veivanua vakacakacaka. Vei ira na lewe vica wale e solia na kaukauwa me ra vakaitavi e na cakacaka tabu ni veivaletabu se me ra caka vakamau kina “na ka kecega ko na vauca e vuravura e na vauci mai lomalagi.”⁵

E vakalou na digitaki ni parofita ka vakaraitaki me vakatakila ka vakadewataka na vakasama kei na loma ni Kalou. E a sa taura tu na idola ni matanitu ni Kalou edaidai, me vaka ga e a soli vei Pita me ulu ni Lotu e vuravura e na nona gauna.⁶

Au gadreva me’u wilika vei kemuni na ka e a vola [o Peresitedi J. Reuben Clark Jr.] baleta e dua na gauna: “E dodonu me tiko e na noda vakasama … ni o koya duadua ga na Peresitedi ni Lotu, na iLiuliu ni Matabete e Cake, … tu vua na dodonu me taura na ivakatakila baleta na Lotu, kevaka e vou se me vakadodonutaki, se me soli na kaukauwa ni ivakavakadewa ni ivolanikalou me veivauci e na Lotu… O Koya taudua ga na gusunivosa ni Kalou e vuravura me baleta na Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai, na Lotu dina duadua ga. O Koya duadua ga e rawa me tukuna na ka sa lewa ka vakarota na Kalou vei ira na nona tamata. E sega ni dua na vakailesilesi ni dua tale na mata Lotu e na vuravura me tu vua na cecere ni dodonu oqo kei na cerere ni veiliutaki.” [Church News, 31 Jiulai 1954, 10.]⁷

O Koya duadua ga na Peresitedi ni Lotu e tu vua na kaukauwa me kauta mai na ivunau vou sa i koya o koya, e na gauna e vakayacora kina, e na tukuna ni ivakatakila mai vua na Kalou, ka na ciqoma na Matabose ni Le Tinikarua qai tokona na dago ni Lotu.⁸

E daulesi vakacava na Peresitedi ni Lotu?

Kivei kemuni ka taroga na taro oqo: E dau lesi se digitaki vakacava na Peresitedi ni Lotu? Na kena isau dina ka rawarawa e dodonu me tauri mai e na ikalima ni yavu ni vakabauta. “Keimami vakabauta ni sa kilikili me lesia na tamata na Kalou e na parofisai, kei na veitabaki ni liga, me soli kina vua na kaukauwa me vunautaka na itukutuku vinaka ka vakayacora na veicakacaka tabu vakalotu.”

Na itekitekivu ni nona kacivi e dua me Peresitedi ni Lotu e tekivu ni sa kacivi, tabaki, e na veitabaki ni liga me sa na dua vei ira ka lewena na Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua. Na veikacivi oqo e na parofisai, se dua tale na kena vosa, na veivakaraitaki ni Turaga vei koya e tu vua na idola ni mataveiliutaki ka muria mai na veibuli vakabete, kei na veitabaki ni liga e na kaukauwa vata ga o ya, e biuti ira vakayadudua na Turaga na iApositolo ki na kuoramu ni matabete ni tinikarua ka ra taura na itutu vakaiapositolo.

Na iApositolo yadua ka tabaki e na ligana na Peresitedi ni Lotu, o koya ka taura tu na idola ni matanitu ni Kalou ka ra tuvani taucoko tu vata kei ira kece na iApositolo era sa lesi oti, ka soli vei koya na kaukauwa ni matabete e gadrevi me taura kina na itutu yadua e na lotu, kevaka mada ga e itutu vakaperesitedi ni Lotu ka a kacivi mai na kaukauwa ni mataveiliutaki qai tokoni mai na dua na digidigi e na veidigidigi ni isoqosoqo ni lewenilotu.

E na gauna sa na mate kina e dua na Peresitedi na itutu ka tarava, sa i koya na Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua, sa tiko kina na kaukauwa ni veiliutaki, sa macala sara tu ga ni Peresitedi ni Le Tinikarua sa na taura tu vakawawa na itutu ni Peresitedi ni Lotu me yacova ni sa lesi ka tokoni e dua me Peresitedi ni Lotu….

O ira taucoko na lewe ni Mataveiliutaki Taumada kei na Le Tinikarua era sa dau lesi vakawasoma me ra “parofita, daurairai, ka dauvakatakila.” … Na kena ibalebale ni sa dua ga vei ira na iApositolo, e na digitaki ka lesi, me veiliutaki e na Lotu kevaka e a “digitaki mai na matabete [ka sa vakadewataki me kena ibalebale sa i iratou na Kuoramu ni Le Tinikarua], io era na digitaki iratou o ira na lewe ni matabete, ka ratou lesi ki na itutu cecere ko ya, ia eratou na qai tokoni e na nodra veivakabauti, nodra yalodina kei na nodra masumasu na lewenilotu,” me cavuti mai na ivakatakila e na ulutaga oqo, e dua ga na ka, o koya me lewe ni matabose qase duadua, se na Peresitedi, ni kuoramu o koya (raica na V&V 107:22).⁹

E na noqu a curu mai, au a gone duadua e na loma ni Matabose ni Le Tinikarua, ni imatai ni kena veisautaki na Lotu ka vakatarai me’u vakaitavi e na gauna sa mate kina o Peresitedi [Heber J.] Grant. … Ni sa cavuti na yaca [vou] ni Peresitedi o rau na nona daunivakasala ka ratou dabe mai e cake e na nodra tikina e lomanivale, e na boto ni yaloqu mai loma au sa vakadinadinataka ni sa iratou oqo e gadreva na Turaga me ratou Mataveiliutaki e na Lotu. E lako mai vei au na veivakadeitaki kila ni dina na veika oqo me vaka sara ga e uvu na davui na kena rorogo e daligaqu.

… Me yacova sara na gauna era sa kila deivaki kina na lewenilotu oqo ni ra liutaki tiko e na sala dodonu, ka ra kila deivaki ni o ira na turaga oqo era tamata ni Kalou ka ra a vakaraitaki mai era a lesi vakadodonu e na liga ni Kalou, era se bera ga ni veisau vakaidina.¹⁰

[Na Turaga] e vakatakila na lawa o Koya ka veidigitaki, se lesia na ilesilesi ka taura tu na dodonu me veisautaka, vakadodonutaka, se me vagalalataki ira mai e na Nona lewa. Sa ganita vinaka me veigauna na [veitaratara] mai na vakatakilai vakadodonu e na veimaliwai mai vei Koya kei na Nona Lotu. Me vaka ni liu taumada na veika e yaco tiko, me da railesuva na ivakaraitaki e so ni veitabayabaki kece me vaka e volaitukutukutaki tu e na ivolanikalou. Na ituvatuva ni matanitu vakaoqo a tekivutaki mai Iteni. Na Kalou e a lesi Atama me lewa na vuravura ka solia vua na lawa. E a sa kena ivakarau tudei tu ga mai me dau veitarataravi vakatekivu sara mai vei Atama kivei Noa mai vei Noa kivei Melikiseteki, Eparama, Aisake, Jekope, Josefa, Mosese, Samuela na parofita, Joni, Jisu, kei ira na nona iApositolo o ira taucoko kei koya yadua era sa digitaki mai vua na Kalou ka sega mai vei ira na tamata.

E dina ni o ira na tamata e rogo na domodra e na kena lewai na matanitu ni Kalou, ia era sega ga ni solia na kaukauwa mai na ivakatekivu, sega talega ni ra kauta tani. Kena ivakaraitaki. O ira na tamata era a sega ni digitaki iratou na iApositolo le tinikarua nei Jisu Karisito, sa sega talega ni rawa vei ira me ra digitaki raraba ka vakauai ira mai na itutu vakaiapositolo. Mai na lewa ni matanitu ka se bula tu e na gauna makawa, sa vakalesui tale mai e na gauna oqo. O ira na tamata era a sega ni digitaka na Parofita levu e na gauna oqo, na Apositolo Josefa Simici, ia na Kalou e digitaki koya, e na sala vata ga e a digitaki ira kina o Koya ni se bera o koya—me yacana na dolavi ni raivotu e na Nona vosa vakataki koya mai lomalagi.¹¹

Au vakila tiko e na noqu nanuma baleta na itavi oqo [ni’u parofita] au sa veivolekati sara ga kei ira na Taciqu e na veiyabaki sa oti yani, ni o koya e taura na itutu oqo e sa na wanonovi matua mai vei Koya, ni da veiqaravi ena vukuna. E na sega vakadua me vakalaiva o Koya e dua o sa taura na itutu oqo ka me liutaki na lotu oqo ki na veilecayaki. Sa na dei tu vei iko o ya. Ni’u vakasamataka na kena ilakolako ni dua na tamata me mai taura na itutu ni veiliutaki e na Lotu, au vakasamataka na veika au a sotava e na loma ni tolusagavulu ka dua veimama na yabaki, kei na veika taucoko e yaco e na noqu bula vakataki au—sa dua na ituvatuva ni vuli sega ni levei rawa! E na gauna me sa yaco kina na veisau e na Mataveiliutaki Taumada, au veidutaitaka vata kei na sala era kauta mai kina ki na nona itutu vakaperesitedi e Amerika na veisoqosoqo vakapolitiki, se na nona vakatikori e dua na tui, me raica vakacava, e na nona yava na Turaga, era vakayacori na veisau sega e na veicati, sega na veivala. Na yavu sa donu sega tale ni cala na Turaga, e a kaya vei keda o Koya.¹²

Na cava e dodonu kina me da muria na parofita?

Qo, sa kena gauna me da raitayaloyalotaka kina vakabibi, ka nanuma na veika e a sa kaya oti vei keda na Turaga. Na nona parofita sa tu oti e vuravura edaidai, ia kevaka o via kila na iotioti ni ivakatakila ka a lako mai vei ira na tamata oqo, kauta mai na ripote ni koniferedi ka se qai oti wale ga oqo ka wilika sara vakavinaka vakabibi na ka e kaya na Mataveiliutaki Taumada…. O na taura na iotioti ni vosa uasivi ka a soli mai vua na Tamada Vakalomalagi. E sega ni rawa meda na vakararavi tabakidua ki na ka e tiko e loma ni ivakatagedegede e cakacaka kina na Lotu. Me ikuri ni ka e tukuna vei keda na ivolanikalou, e sa tu vei keda eke e na gauna oqo na ka era kaya tiko vei keda na parofita edaidai, sa qai vakatau sara ga vei keda kevaka eda vinakata meda vakabulai e na delana kei Saioni, e na gauna era yaco mai kina na leqa, mo rogoca ka muria.¹³

Vakawasoma edaidai ni ra dau vosa na veitokani e na kaukauwa e tu vei ira, sa tiko vei keda e so ka ra dau tucake e na bolebole ka kaya, “Oqo, evei sara mada me’u kunea kina e so na kaukauwa me rawa ni o vakadinadinataka kina na veika o tukuna tiko?” Eda sa vakayarayarataki meda kaya, “Lesu tale ka la’ki wilika nona vosa na iliuliu ni Lotu e na gauna oqo me baleta na ulutaga oqo, ia sa tu kece vei iko na kaukauwa e dodonu mo vaqara, baleta ni oqo na sala ni Turaga. Nona parofita e tiko qo, ia na ivakatakila e gadrevi sara ga me vaka talega kina na ivakadinadina me vaka na kena ivakarau e na gauna cava ga kei na itabagauna cava ga baleta na kosipeli e na dela ni vuravura oqo.¹⁴

E na gauna qo na tataqomaki duadua ga vei keda ni da lewenilotu oqo sa ikoya meda kitaka sara ga na ka e kaya na Turaga ki na Lotu e na siga e a tauyavutaki kina na Lotu. E dodonu meda vulica noda solia noda dauvakarorogo ki na veivosa ni ivakaro koya ka a solia na Turaga vua na Nona parofita, “sa vakatakilai vua me tukuna vei kemudou; … io mo dou caka dodonu kina e mataqu, ia mo dou vakabauta ka muria na ka sa tukuna me vaka ga au sa tukuna vei kemudou” (V&V 21:4–5). E na so na ka e gadrevi kina na vosota kei na vakabauta. O na sega beka ni vinakata e so na ka e lako mai na veiliutaki e na Lotu. E na veicalati beka kei na rai vakapolitiki. E na veicalati beka kei na nomu veimaliwai. Ia ke o vakarogoca na veika oqo, me vaka sara ga mai na gusu ni Turaga vaka i koya, e na vosota kei na vakabauta, na yalayala ni “e na sega ni rawai kemudou na matamata ki etesi; ia e na vakamalumalumutaka na Turaga na Kalou na kaukauwa ni tevoro; raica e na yavavala ko lomalagi e na vukumudou me vakacaucautaki kina na yacana” (V&V 21:6).¹⁵

Kivei kemuni na Yalododonu Edaidai e veivanua taucoko, na yalayala [e na V&V 21:4–6] e na nomu kevaka o muria nona veiliutaki na Turaga ka vakotora e na loma ni Lotu, solia na vakarorogo ki na nodra veiliutaki e na vosota kei na vakabauta.¹⁶

Mo vakanuinui vua na Peresitedi ni Lotu e na nomu ivakavuvuli. Kevaka e dua na veicoqacoqa, mo rogoca ka muria na Peresitedi kevaka o vinakata me rarama na nomu gaunisala.¹⁷

Kevaka era gadreva ko ira na noda me ra taqomaki ka liutaki e na [leqaleqa] gauna ni veivakaisini kei na itukutuku lasu, e dodonu me ra muria na nodra iliuliu ka vaqara na veiliutaki ni Yalo ni Turaga me rawa kina me levei na lulutu ni baca vei ira na dauveitemaki ka ra, semata vata na veivakayarayarataki, sasaga me vagolei na yalo me rawa ni vakatotomuri ka qaravi nodra dui nanuma kei na so na gauna na veivakasama dukadukali.¹⁸

Edaidai era a lewe vuqa na tamata era a sega ni ciqomi Koya me Luve ni Kalou e na gauna ni iVakavuvuli. E so vei ira era a kaya, “Ae, o Koya e luve i Josefa ga, na matai.” E so tale era a kaya, “o Koya na luve ni tui Pielisipupi,” kena ibalebale na luve ni tevoro. E na gauna e cakava kina o Koya e so na veika veivakurabuitaki era a kaya, “O Koya e daugunu waini,” kena ibalebale ni a qai gunuva tiko ga na waini kaukauwa. Era a lewe vica wale ga era rawa ni kaya, “Oi Kemuni na Karisito, na Luve ni Kalou bula.” (Maciu 16:16.) A cava e sega ni rawa kina meda raici Koya me Luve ni Kalou?

Eda lagata “Au gadreva ke rawa me’u a tiko vata kei Koya, Ni dau roqoti ira na gonelalai e ligana.” [Raica “I Think When I Read That Sweet Story,” Children’s Songbook, 56.] Era lewe levu na tamata era na sega ga ni ciqomi Koya tale vakadua me vaka ni rawa me ra ciqoma na vunau ka vunautaki mai vei ira na ivakavuvuli ni bula savasava ka vakaraitaki mai vua na iVakabula vata ga o ya. Ni da sega ni ciqomi ira era matataki Koya eke, e sa na sega ni ka rawarawa meda ciqomi Koya na iVakavuvuli, kevaka me a basika mai….

E na noqu a kaulotu tiko, e dua na neitou ilawalawa daukaulotu vata kei koya na peresitedi ni tabana ni kaulotu keimami a lako ki na valeniveivesu mai Carthage. E totoka dina na veika keimami raica e na vanua ka rau a vakamatei kina na Parofita kei Hyrum na tacina, keimami a kerei koya me talanoataka mada na veika e a yaco ka la’ki vakavuna na mate. Au a doka vakalevu na peresitedi ni kaulotu e na nona kaya: “E na gauna e a mate kina na Parofita Josefa Simici, era lewe levu era a mate vata vakayalo kei koya. E sa vaka tu o ya e na veigauna kece e yaco na veisau e na lewa ni matanitu ni Kalou. E na nona a mate o Brigham Young, era a lewe vuqa era mate vata vakayalo kei koya, e a vaka talega kina vei John Talyor, kei na nodra yali vakayadudua na Peresitedi ni Lotu.” …

E na so na gauna eda mate vakayalo ka da sa wasei keda tani mai na rarama dina vakayalo ka da guilecava ni kua, eke e na gauna qo, ni dua tiko na noda parofita.¹⁹

Na nodra vanua o ira na italai lumuti-vakalomalagi ka ra matataka na Turaga e na veitabagauna ni kosipeli e dela ivuravura e rawa ni vakaraitaki mai na ka e a yaco vua na vulagi mai na vualiku kei Iurope. Na neitou vulagi e a vodo waqa tiko mai Stockholm, Sweden me soko yani vaka ki na Baltic Sea. Me rawa oqo, na waqa e na soko ravita yani e udolu se sivia na veiyanuyanu. Nona tucake tu e mua iliu ni waqa na vulagi oqo, sa oca mai na nona vakasama baleta ni nanuma o koya na waqa sa mua tiko ki na dua na vanua veilecayaki. A cava e sega ni mua ga kina ki na dua na yanuyanu se ki na dua tale ka vinaka cake mai na kena e digitaka na pailate. Sa qai ca vakalevu sara e na nona sa kaya tu e lomana, “A cava e leqa vei pailate makawa? E sa yali beka vua na kila ni vanua me mua kina?” Vakasauri sa raica rawa na ivakatakilakila ni sala me muria na waqa ni ra sa babasika cake mai e dela ni wai me ra vaka na dia ni itataviraki. E dua e a sa taleva oti mai na icurucuru ni waqa qo ka sa droinitaka oti tu vakamaqosa na sala me taqomaka na soko ni waqa. E sa vaka talega kina na gaunisala ni tawa mate rawa kei na bula tawamudu: “Liga ni cakacaka ni Kalou,” e na nodra vakamuria na ituvatuva taumada vakalomalagi, ka ra sokota na icurucuru taqomaki ka marautaki ka ra vakasalataki keda taumada baleta na veivanua rerevaki.²⁰

Na Turaga e na vakaroti ira Nona dauveiqaravi me ra liutaka vakadodonu Nona lotu. Na Turaga e na vakaraitaka vei ira na Nona parofita me ra kaya vei ira na lewenilotu, “Oqo na sala, dou mai lako tu ga kina” (Aisea 30:21). Kevaka mada ga e dau yaco mai na veileqa e na so na siga ni noda bula oqo, me vaka e dau vakatakilai mai e na ivakatakilakila ni gauna oqo, na iyaloyalo e gadreva na Turaga meda raica sa ikoya na tudei kei na duavata. O nanuma Nona a kaya vei ira Nona tisaipeli, “Ia ko ira na noqu tisaipeli era na tudei tu e na nodra vanua tabu, ka sega ni yavalati rawa” (V&V 45:32).²¹

Veivakasama ni Vuli me Veivosakitaki

O cei na iLiuliu dina ni Lotu? E na vakaraitaki vei cei na ivakasala kei na ivakaro e solia na Turaga baleta Nona Lotu?
E kau mai vakacava na ivunau vou ki na Lotu?
E na vakavakarautaki koya vakacava na Peresitedi ni Lotu e na nona itavi vakaitamera? E veidusimaki vakacava na Turaga e na nodra digitaki o ira na Peresitedi ni Nona Lotu?
Na ivakasala cava e solia na parofita bula ka sa veivakalougatataki kilai tani duadua e na nomu bula?
Na cava na vuna o nanuma kina ni so na tamata era vakarokorokotaki ira na veiparofita e na gauna e liu ka ra sega ni vakarokorokotaka na parofita bula edaidai. A cava na kena isau ni sega na vakarorogo e na veivosa ni parofita bula se e na veisaqasaqa kei na nona lewa?
Na yalayala cava soti e caka vei ira era vakarorogo e na veivosa kei na veiivakaro ni parofita bula?

Na itaba oqo e vakaraitaka na Mataveiliutaki Taumada na nona veitokoni vei Peresitedi Harold B. Lee me Peresitedi ni Lotu e na dua na soqoni tabu e na i ka 6 ni Okotova 1972. O Peresitedi N. Eldon Tanner e na vatavata, kei Peresitedi Marion G. Romney e na yasa imatau kei Peresitedi Lee.