Wase 7

Na iVolanikalou, “Veitobu Uasivi ni Wai Vakayalo”

E rawa vakacava mai na vulici vagumatua ni ivolanikalou e na vakuria noda bula vakayalo ka na liutaki keda vakadodonu ki na bula tawamudu?

iVakamacala Taumada

O Peresitedi Harold B. Lee kei na nona lewenivale, Freda Joan Lee, erau lako vaka i Iurope kei na Vanua Tabu e na 1972, veivakavulici vei ira na daukaulotu kei ira na lewenilotu e na ivunau vakosipeli. O Elder Gordon B. Hinkley kei na nona lewenivale, Marjorie Pay Hinckley eratou a salavata. E nanuma lesu o Sister Hinckley: “Sa taleitaki dina ni da raica nona toso o Peresitedi Lee ki na dua na itutu. Ni keimami dau sota vata kei ira na daukaulotu, e dau wasoma ga e na mataka ni dau sinai na veivalenilotu vei ira na daukaulotu vata kei ira na daukaulotu vakatikina ga. Ni dau tucake me vosa vei ira, e tutu yadua sara me tekivuna e na vosa ni veikidavaki se itekitekivu ni veimalanivosa e sa dau dola va sara ga na ivolanikalou ka vunau. E sa dau taladrodro vinaka ga na kena cavuti mai na ivolanikalou ka vakavuqa e dredre dina na noda wasea na nona vosa vakataki koya se na vosa ni Kalou. Ni oti e dua na soqoni vakaoqo au tarogi koya sara e caka vakacava na nona cavuqaqataka tiko mai na ivolanikalou. … E vakasama mada vakalailai sa qai kaya mai, ‘Au sega ni kila ni’u sa bau cavuqaqataka mada na ivolanikalou. E rairai sa sivia beka ga na noqu vakayagataki ira vakalevu sa yaco kina me ra sa tiki ni noqu bula ka ra noqu vosa.’ ”¹

Na iVakavuvuli nei Harold B. Lee

Na cava e dodonu kina me da vulica na ivolanikalou?

Me vaka ga ni wai e yaga sara e na noda bula vakatamata edaidai…, e vaka talega kina na kosipeli ni Turaga o Jisu Karisito e yaga sara ki na nodra bula vakayalo na luve ni Kalou. Na veidinadinati oqori e a vakaturi mai na vosa ni iVakabula kivua na yalewa e na ikeliwai mai Samaria, e na Nona kaya: “… ia ko koya sa gunuva na wai ka’u na solia vua, e na sega sara ni viagunu ka tawamudu: ia na wai ka’u na solia vua, e na tu e na lomana me mataniwai sa tovure ki na bula tawamudu.” (Joni 4:14.)

Na veitobu uasivi ni wai vakayalo, sa vakatokai na ivolanikalou, ka ra sa soli mai e na gauna oqo ka ra sa qarauni vakavinaka me rawa ni da vakayagataka ka vakani kina vakayalo, me kakua ni da karamaca. Na veivolanikalou oqo era sa vakasamataka na uasivi ni kena bibi, sa ivakaraitaki mai ni veivosa ni iVakabula, “Dou sa vakaqaqara e na i Vola Tabu; ni dou sa nanuma dou sa rawata kina na bula tawamudu: ia na ivola oqo sa tukuni au” (Joni 5:39); e na nodra kila-ka na Nifai ka ra vakalesui tale me ra rawata mai na veleti varasa ka tu kina na ivolanikalou ka sa rui bibi e na nodra tiko vinaka na tamata. Na vakayagataki ni ivolanikalou oqori e a vakasamataki e na itukutuku i Nifai e na nona kaya, “… ia au sa vakamacalataka na ivakavuvuli ni vola tabu me keimami kila ka taurivaka e na neimami bula.” (1 Nifai 19:23.) … Mai na veitabatamata oqo na ituktuku mai vua na Tamada e taqomaki ka maroroi vinaka tu, o na vakila talega e na gauna qo na ivolanikalou e makaresese mai na kena ivakatekivu, me vaka ga na wai makare mai na ulunivanua ka kena ivurevure; na makaresese ni vosa ni Kalou, e sega ni rawa me vakadukadukalitaki, sa ikoya ni ra lako mai e na tebe ni gusudra na veiparofita bula ka ra a vakarautaki me ra dusimaki Isireli e na noda siga kei na gauna oqo.²

Na Tamada e sa solia tu vei ira na luvena e na veitabagauna, na ivolanikalou tabu mai na Nona ivakaraitaki me vakavukui keda me da vorata na veivakatovolei mai na vakabauti Koya. Na veivolanikalou oqo era ivakavuvuli, “vunauca na ca, me caka kina na vakadodonutaki, me ia kina na vakatavuvuli e na ka e dodonu: me yaco kina na tamata ni Kalou me vakarau tu, ni sa vakarautaki ki na ivalavala vinaka kecega.” (2 Timoci 3:16–17.) Sa rui bibi ki na yavu ni veivakabulai nei Tamada na veivolanikalou ni a volai kina na ka sa vakarusa na tamata ca na Kalou me vakayacora kina na nona inaki dodonu. Sa vinaka cake me mate e dua na tamata me maroroi kina na ivola vakamareqeti ke sega o ira na luvena era na vakaleqai ka vakamatabokotaki e na butobuto ni vuravura [raica 1 Nifai 4:13].³

Eda sa vakatoboicu e na vica na gauna sa oti ka da loma tarotaro vakalevu ni da wilika na ivakamacala baleta na ivolanikalou. Ia e sega ni dua na ka e yaga me tautauvata na noda taura na ivolanikalou e na ligada ka wilika … [O]qo e dua na ka e veiuqeti, levu na kena vakayalo, e titobu sara na kena ibalebale ni’u wilika sara ga mai na ivolanikalou … E sega tale ni dua na ka e yaga ka dodonu e na gauna oqo, noda vakabibitaka vei ira na luveda me ra lomana na ivolanikalou.⁴

Sa vakasalataki keda na iVakavuvuli me da vakadikeva na ivolanikalou, e loma eda na kunea kina na sala ki na bula tawamudu, baleta ni ra vakadinadinataka na sala me muria na tamata me rawata na bula tawamudu vata kei koya na “Tamaqu ga ko koya sa talai [Koya]” (Joni 5:30).⁵

E vakacava na noda vulica na iVola i Momani e rawa li ni vukei keda me da tubu cake ka taqomaki vakayalo?

E na veigauna e vaka vei au ni veivosa ni Parofita o Josefa Simici sa nona ivakasala vei ira na veiwekani, vakabibitaka na talei ni iVola i Momani, e levu cake sara na kena vakaibalebale vakatautauvatani kei na noda sega ni vauci vata kaya. Oqo na nona vosa: “Au tukuna vei kemuni na veitacini ni iVola i Momani e ivola dina duadua mai na veivola e na vuravura oqo, ka idola ni noda vakabauta vakalotu kei na tamata e rawa ni toro voleka kina vua na Kalou mai na noda vakamuria na ivakavuvuli mai na ivola tale eso” (iTukutuku Makawa ni Lotu, 4:461).

Vei au e kena ibalebale ni sega walega ni vola oqo ni vosanikalou eda raica kina na iyaloyalo dodonu ni dina na kosipeli, kei na kena ikarua ni ivakadinadina eda na kila vakalevu cake na ibalebale ni nodra ivakavuvuli na veiparofita e liu, ni dina na iVakavuvuli kei ira na Nona tisaipeli e na nodra bula voli ka vakavulici ira na tamata.⁶

Kevaka e dua e gadreva me voleka vua na Kalou e rawa ni rawata mai na nona wilika na iVola i Momani.⁷

E rawa … ni o vakalevutaka na nomu ggadre vakayalo ka taura matua tiko nomu irogorogo vakayalo mai na kena wili ka se baci wili tale e veiyabaki na veika vakamareqeti e vakavulica na iVola i Momani. E a soli vei keda, na taucoko ni kosipeli mai vua na agilosi o Moronai me vakayacora vei ira na tamata. E sa tiko vei keda, kena ivakaraitaki, e dua na italanoa e tukuna o Peresitedi German E. Ellsworth, ka a wasea nona ivakadinadina e loma ni valetabu e matadra na veiperesitedi kece ni tabana ni kaulotu. E kaya ni vica vata na yabaki sa oti nona a peresitedi tu kina ni Northern Status Mission e a tadra se raivotutaka ni a gade voli e na Ulunivanua ko Komora ka a vakasinaiti e na vakanananu ni veika a yaco vakavolivolita na vanua tabu o ya. E a qai lako mai vua na bolebole sega ni vakacalaka: “Vunautaka yani ki vuravura na iVola i Momani. E na dusimaki vuravura vei Karisito.”⁸

Kevaka o vinakata mo viribaiti ira na gonevuli mai … nodra gole tani mai na ivakavuvuli o ira era dau vakalelewa ka ra bolea na nodra vakabauta na ivolatabu, wasea vei ira na yavu ni kila na ivakavuvuli ni iVola i Momani. Raica lesu vakawasoma.

A cava na kena dede na otioti ni gauna o wilika kina na iVola i Momani? Au sa kidroa sara ga e na dua na gauna lekaleka sa oti e na veitalanoa kei na rua na turaga sa oti qo e vica vata na yabaki nodrau a vakaitavi tu e na vuli ka vakalotu ka rau sa cakacaka ruarua tu oqo vaqasenivuli, rau sa taura na nodrau koroi ni vuku. Erau sa lutu tani sara ga mai na dina vakosipeli, ia edaidai erau sa bolebole ka veisaqasaqa tiko e na nodrau sasaga me vakarusa ka vakalewa na ivakavuvuli ni Lotu.

Au sa vosa vei rau ruarua, e na noqu vaqaqa baleta na nodrau wilika na iVola i Momani, a kaya mai e dua vei rau: “Sa oti ooqo e tinikava na yabaki na noqu wilika e dua na ka mai na iVola i Momani.”

A kaya na kena ikarua: “Au sa guilecava na otioti ni gauna au wilika kina e dua na ka mai na iVola i Momani.” Io e na vaka talega kina vei keda, ke da tomana tiko ga na noda vakasinaiti keda vata kei na ivakavuvuli e na ivola vakamareqeti oqo ka a solia mai na Turaga e na dua na inaki—sa ikoya, me vakadodonutaki na veicala kei na duidui ni vakasama vakalotu e na noda gauna me vaka Nona yalayala kei na Nona cakava e na veisiga tale eso.⁹

Au a vosa vua e dua na turaga kilai tani sara e na neitou univesiti ni iwasewase … E na gauna a lewena kina na lotu, e vakavurea na veika mate ka vakalevutaka na vakatitiqa ka nakita me vakarusa na nodra vakabauta na itabagone, E kaya, E dina, au sega tiko ni cakava e na loma ni tolu na vula sa dromu, Baraca Lee.”

Ni’u tarogi koya, “Na cava e veisautaki iko?” e a qai cakava e dua na vakatutusa taleitaki:

“E ruasagavulu na yabaki noqu sega tale ni raica na iVola i Momani, ia e soli vei au e dua na cakacaka me’u cakava i na Lotu. Na cakacaka oqori e kauta mai na vulici ni iVola i Momani kei na kosipeli, ka’u sa curu vou sara talega kina e na Lotu e na vica na vula sa oti. Ia e na gauna qo ni ra lako mai vei au na noqu gonevuli, era kidacalataka baleta na ivakavuvuli ni veika bula, au dau kaya lo vei ira, ‘Raica, kua ni kidroa. O iko vata kei au edaru kila ni dina na kosipeli kei na Lotu e dodonu.’ ”¹⁰

Na sala cava e vakarautaka kina na ivolanikalou e dua na ivakatagedegede ni dina?

E na vica na yabaki sa oti era vakacuruma e loma na vuku e na nodra nanuma vakavuli kei na vulici ni veika bula ka da vakataroga kece kina na dina ni ivakatagedegede makawa vakalotu, bula savasava kei na veimaliwai vakavuvale. O ira na dau vakacacana na lotu e na gauna oqo era sa cakacaka tiko …me vakarusai na vakabauta ni vei ivakavuvuli ni ivolanikalou vakadonui ka[sosomitaki ira mai] na sega ni ivakaraitaki, vakarautaki vakatamata ni vunau ni bula savasava ka veisau vata kei na gauna kei na vanua.¹¹

Au kaya ni sa ganita me da vakavulici ira na wekada me ra vakasaqara na kena isau e na ivolanikalou: kevaka mada ga o keda vakayadua me da sa yalomatua ka kaya ni sega ni rawa me da sauma na mataqali taro cava ga vakavo sara ga ke rawa ni da kunea na kena isau vakavunau e na ivolanikalou! Ia kevaka eda rogoca e dua e vakavulica tiko e dua na ka veibasai kei na ka e tiko e na ivolanikalou, e rawa vei keda yadua me da na kila kevaka e lasu na veika e tukuni—e ka rawarawa sara. Ia e ka dina ni rarawa sa ikoya ni levu vei keda eda sega ni wilika tiko na ivolanikalou. Eda sega ni kila se cava e tiko e loma, ia e na vuku ni ka o ya eda vakilakila na veika e dodonu me da kunea e na ivolanikalou vakataki koya. Au vakasamataka sara ni sa ikoya e dua vei ira na ka rerevaki levu duadua e na gauna oqo.

Ni’u sotavi ira na daukaulotu ka ra dau taroga na veitaro me baleta na valetabu, au dau kaya vei ira, ni’u sa dau tinia na veitalanoa, “Au rui ririko me’u sauma e dua na nomudou taro vakavo ga ke’u kunea na kena isau e na veiivolanikalou se e na nodra lewa dodonu na Peresitedi ni Lotu.”

Na Turaga sa solia vei keda na veiivolanikalou na ivurevure ni veika me da vakatulewataka kina na dina kei na sega ni dina. Me da vakarokorokotaka taucoko na nona vosa: “Ia mo okata na veika au sa okata oqo vei iko, kei na ka sa tukuni e na noqu ivakavuvuli me lawa ni lotu; io na lawa me muri e na noqu lotu” (V& V 42:59).¹²

E dau vakawasoma na kena yaco na veivakatovolei me da lako sivita yani na ka e vakaraitaka na Turaga me tovolei me vakayagataki na nanuma e na so na ka se da siqema e na veivakavuvuli oqo. Au gadreva mo na nanuma tiko. Kakua ni tovolea mo lako sivita na ka e sa vakaraitaka na Turaga. Kevaka o sega ni kila, tukuna ni o sega ni kila, ia kua ni kaya ni o sega ni kila ni dodonu mo kila, baleta e dodonu mo gonevuli e na ivolanikalou. Na vakatataro me baleta na ivakavuvuli ni kosipeli i Jisu Karisito e dodonu me saumi, e na veigauna e rawa, mai na ivolanikalou.¹³

E tu vei keda na ka e sega vei ira na lotu tale eso: e va na ivola uasivi, na kedra dina, ke da wilika taucoko, e sa matata vinaka ni sega ni rawa me da cala. Kena ivakaraitaki, ni da via kila na ka e baleta na vakadewa ni italanoa vakaibalebale ni kau ca, na kena ibalebale vua na Turaga, na ka walega me da kitaka o ya me da wilika na ivakatakila ka kilai e na Vunau kei na Veiyalayalati wase 86 ka tu kina na ivakavakadewa ni Turaga. Kevaka eda via kila eso na ka e tiko e na ivakavuvuli ni veivakalougatataki se na Masu ni Turaga, e rawa ni da wilika na tikina e dodonu cake mai na iKatolu ni Nifai. E levu na nanuma e rawa ni dau buwawa era vakamatatataki ka vakadeitaki e na noda vakasama.¹⁴

Na cava na vuna eda vakayagataka kina na ivolanikalou e na noda vakavulica na kosipeli?

Sa nodra itavi o ira era vakavulici ira na luvena me ra vakavulica na ivakavuvuli vakosipeli. E sega ni da tabaki e na liga me da vakavulica na veika e buwawa se nanuma ni tamata me ka dina. Eda tabaki e na liga me da vakavulica na ivakavuvuli vakosipeli me vaka e kunei e na va na ivolanikalou–na iVola Tabu, na iVola i Momani, na Vunau kei na Veiyalayalati kei na Mataniciva Talei. Ni da vakasamataka o ya me sa noda iyalayala, ka sa noda galala me da kila na dina oqori me da taukena na cecere ni ivakatagedegede ni veivolanikalou ka kilai raraba e vuravura. O ira walega na lewenilotu e tu vei ira na galala oqori.

Me vaka ni da nanuma ni oqori sa vaka na noda yalayala, sa dodonu vei keda me da kila na veidina oqori ka taukena na levu taucoko ni veivolanikalou e sa kilai tu e vuravura. Na lewenilotu ga e tu vei ira na dodonu oqori.¹⁵

Eda sa vakadindinataka ni o ira na noda lewenilotu era gadreva dina na kosipeli, sega ni vakamalumalumutaki, e na vuabale ni dina kei na rai e loma. [M]e da kakua ni vakacalai e na nodra vakavuturitaki [noda lewenilotu] … e na noda veivale se e na veikalasi ni Lotu e na noda vagunuvi ira tiko e na kosipeli waicala ni rawa ni ra gunu vakalevu mai na tobu ni wai bula! … Eso vei keda era sa rairai guilecava ni yaragi kaukauwa duadua ni Turaga e solia vei keda me valuti kece kina na veika ca, oqo na Nona itukutuku vakataki koya, na matata ni vunau rawarawa ni veivakabulai me vaka e kune e na ivolanikalou. Eda sokonu ni da rogoca ni so vei ira na turaga ka da vakatoka me ra ilawalawa era vuli torocake … era digia me ra biuta laivi na ituvatuva ni tosotoso ni vuli me salavata kei na duidui ni volai ni veika vakavuli e na veiulutaga e na kena veiyawaki na tautauvata ni yavudei ni dina vakosipeli.¹⁶

Na veika kece eda vakavulica e na Lotu oqo e dodonu me yavutaki e na ivolanikalou. E dodonu me da digia na noda veimala ni vosa mai na ivolanikalou, kei na veigauna e tiko vei iko e dua na ivakatakarakara e na ivolanikalou se e dua na ivakatakila e na iVola i Momani, vakayagataka, kua ni la’ki kauta mai e na ivurevure eso ni rawa ni o kunea ga e na veivola oqo. Eda vakatoka me ivolanikalou vaka-Lotu baleta era noda ivakatagedegede. Kevaka o via vakarautaka na dina, vakarautaka mai na va na ivola nikalou vakaLotu. … Sa ikoya na nanuma ni tamata yadua, me biu tale e na dua na sala, ia kevaka e veicalati kei na ka e tu e na ivolanikalou, o na rawa ni kila mai na vakasama vata ga o ya ni sega ni dina. Oqo na ivakatagedegede e rawa ni o vakarautaka taucoko kina na dina. Ia ke o lecava na ivakatagedegede, e sega ni rauta na nomu vakarautaka na dina.¹⁷

Au vakananuma lesu tale … baleta na noqu a tuberi e na ivolanikalou ni’u a se gone e na iSoqosoqo ni Lalai … Nanuma tiko, ni sa rawa na vakabauta e na vosa ni Karisito, me vaka e kaya o Paula (raica Roma 10:17). … E na noqu kalasi ni Lalai, e totoka na noqu qasenivuli—sega ni totoka ni vuli ka rawata na koroi ni vuli ka ni veivakavulici, vakaqasenivuli, e tu vua na iwalewale ni veivakabauti … ka me rawa kina vua me tara cake na veivakabauti vei keimami me na rawa ni vakavulici keimami e na ivolanikalou.¹⁸

Eda sa tubu tiko li e na ivakdinadina kei na veika vakayalo mai na vulici vagumatua ni ivolanikalou?

O sa … tosoya ka vakarabailevutaka nomu ivakadinadina mai na vulici vagumatua ni ivolanikalou? O dau vakaitovotaki iko e na nomu wilika na ivolanikalou e veisiga? Kevaka eda sega ni wilika na ivolanikalou e veisiga, e sa na mamare noda ivakadinadina, e sa na sega ni titobu na noda vakasama vakayalo. O keda, vakataki keda, e dodonu me da vulica na ivolanikalou me ivakarau tudei ni veisiga.¹⁹

Na sala mo tara cake kina nomu bula vakayalo [sa ikoya] mai na vulici ni kosipeli.²⁰

Tovolea e nomu vale, ka vakavulica eso, vagalalataki iko vagauna e veisiga me o iko duadua ga, vakanananu lo. Me dau vulici na ivolanikalou ke lailai sara na gauna, ia me tolusagavulu na mi niti na kena dede e veisiga. E na mataka caca, se me bogi levu sara, kena e ganita nomu gauna, vakayagataka e dua na auwa nomu vakasama ka masumasu me rawa ni o vagolea na nomu vakanananu vua na Kalou ka veivosaki vata kei koya baleta na dredre e sa rui levu mai na kila vakatamata, sivia mai na kaukauwa vakatamata.²¹

Me kakua ni sivi e dua na siga mo sega ni wilika na veivola tabu oqo. E sega ni cava ga e na vulici ni Nona bula kei na nona veicakacaka mai na vuli. Sa ikoya sara ga na iVakavuvuli e a sauma na isau ni taro me da kilai Koya vakacava kei na Nona ivakavuvuli: “Kevaka e dua na tamata sa via cakava na loma ikoya, e na kila” (Joni 7:17.) E na rawa beka mo vakasamataka me dua na ken a dau ni vakadidike me se sega vakadua ni bau vakatovotovo e na vale ni vakadidigo? O na kauwaitaka beka vakalevu na ivakamacala ni dua na vakalelewa ni domo ni ivakatagi mai vua e dua ka sega sara tu ga ni bau kila na domo ni vakatagi se e dua na vakalelewa ni droigi mai vua e dua ka sega ni daudroigi? E vakakina, me dua e tautauvata kei iko me na “kila na Kalou” ka dodonu me dua e vakayacora na lomana ka taqomaka na Nona ivakaro kei na veivakarau ni itovo savasava e bulataka o Jisu.²²

Eda tu vakarau e na cakacaka ni Turaga. E tu vei keda na dodonu ni veidusimaki vakayalo, kevaka eda bula kilikili. E solia na Kalou me da bula ka vulica na ivolanikalou, laiva oqo me ivakarau ni wilivola me da vakayacora e veisiga, me da rawata na ilesilesi cecere eda kacivi kina e na matanitu nei Tamada.²³

Veivakasama ni Vuli me Veivosakitaki

Na gaunisala cava e yaga sara kina na ivolanikalou e na noda bula vakayalo me tautauvata na wai ki na noda bula vakayago? E rawa vakacava me vukei keda na noda vorata na veitemaki mai na noda vulica na ivolanikalou?
Na gaunisala cava e na liutaki keda kina na iVola i Momani vei Jisu Karisito? E vukei keda vakacava na i Vola i Momani me da kunea na dina mai na cala? E rawa vakacava me vakaukauwataka nomu bula na nomu vulica tiko na iVola i Momani?
A cava soti o sa sotava e na nomu vaqara tiko na isau ni taro e na ivolanikalou?
Ni da veivakavulici, na cava na vuna e sa rui bibi kina na noda vakararavi e na ivolanikalou kei na nodra ivakavuvuli na veiparofita?
E rawa vakacava mo cakava na vulici ni ivolanikalou me vakavulici taumada e na nomu bula? E rawa vakacava mo vakayarayarataki ira na luvemu se o ira na lewe ni nomu matavuvale me ra vulica na ivolanikalou?
E rawa vakacava na noda vulica na ivolnikalou me toroya cake na noda rawa ka me da vakayacora kina na”ilesilesi cecere eda kacivi kina e na matanitu nei Tamada?

O Peresitedi Harold B. Lee e taleitaka na ivolanikalou ka vakayagataka me vakavulici ira na Yalododonu. E kaya, “Kevaka eda sega ni wilika na ivolanikalou e veisiga, e sa na mamare na noda ivakadinadina ka sega ni titobu na noda vakasama vakayalo.