Na Nona Cakacaka e na Lotu O Harold B. Lee

Na itukutuku ni bula nei Peresitedi Harold B. Lee, ka vola o Elder Gordon B. Hinckley, ni se lewe voli ni Kuoramu ni Apositolo Le Tinikarua, ka tabaki e na Ensign ni Noveba 1972 (“President Harold B. Lee: An Appreciation,” 2–11). A vukei ira na lewe ni Lotu na itukutuku oqo me ra kilai Peresitedi Harold B. Lee vakavinaka, ni se qai kacivi walega me Peresitedi ni Lotu.

“Na italanoa kei Peresitedi Harold B. Lee, na Peresitedi ni Lotu, e rawa ni tukuni vakacaca e na vica ga na laini: Sucu e na 28 ni Maji, 1899, e Clifton, Idaho, na luvedrau o Samuel Marion Lee kei Lucinda Bingham Lee, e dua vei ira na lewe ono na gone. Vuli ga e na koronivuli ni nodratou itikotiko, na Oneida Academy e Preston ka voleka ga vei iratou, na koronivuli ni vuli qasenivuli na Albion State e Albion, Idaho, ka qai muri ki na University e Utah. Tekivu veivakavulici e na yabaki 17, veiqaravi vakaqasenivuli liu ni sa yabaki 18, ka qai qasenivuli liu e muri ni rua na koronivuli e na yasayasa vaka-Salt Lake, e Utah. Vakamautaki Fern Lucinda Tanner e na 14 ni Noveba, 1923. A mai takali yani e na 24 ni Sepiteba, 1962. Vakamautaki Freda Joan Jensen e na 17 ni June, 1963.

A manidia ni Foundation Press, Inc., (e dua na kabani ni tabaivola) mai na 1928–33. Veiqaravi vakalewe ni matabose ni koro levu o Salt Lake mai na 1933–37, ka mai yaco kina me manidia liu ni parokaramu ni welefea ni Lotu. E na 6 ni Epereli 1941, a cavuti kina na yacana me lewe ni Matabose ni Le Tinikarua, me Peresitedi ni Kuoramu ni Le Tinikarua ka iMatai ni Daunivakasala ki na Mataveiliutaki Taumada e na 23 ni Janueri, 1970, ka qai tabaki ka vakatikori me Peresitedi ni Lotu e na 7 ni Julai, 1972.

“E vaqori na veika rawarawa ni nona bula. Ia na bula oqori e na ganita me tukuni vakamatailalai.

“Ni vakatauvatani ki na veikoro lelevu eso, e somidi sara o Clifton, ka sega ni bau toka tikiva e dua na gaunisala levu se gaunisala ni sitima ni vanua. Ia ni sa sivi yani e vuqa na yabaki e na qai kilai levu ni vanua a sucu kina na ikatinikadua ni Peresitedi ni Lotu.

“A tadu mai ki Clifton o Samuel Marion na tamai Peresitedi Lee mai na dua na koro e na loma ni veikau, e na ceva kei Nevada, o Panaca. A mate na tinai Samuel (na bubu nei Peresitedi Lee) ni se qai siga walu, a gone somidi sara na gone sucu dole oqo ka ni rawa ni curu na ligana taucoko ki na dua na mama ni qaqalo ni liga. E dau kana mai na dua na ivakaturu ni isui ni mata. E vakaitikotiko mai Clifton na taci tinana, e na gauna sa yabaki 18 kina na cauravou oqo, sa gole yani ki na vualiku me la’ki tiko vata kei iratou na nona vuvale.

“E kea erau a la’ki sota kina kei na goneyalewa drauniulu loaloa ka yaloka ni mata loaloa o Louisa Bingham. Erau a vakamau e na valetabu e Logan. Na vale erau a tauyavutaka ka ra a sucu kina e ono na luvedrau, e koto sara e na bati ni sala, ka rauta ni tolu na maile ki na vualiku ni sitoa. Na sitoa oqori, sa ikoya na vanua ni bisinisi taudua ga e na koro. Na sala sa ikoya na gaunisala duka–dau kuvu sara vakalevu e na vula i katakata, ka vavaku e na uca cevata e na vula i batabata, ka dau soso sara vakalevu e na vula i mago kei na vula itubutubu.

“Eke a tubu cake kina o Harold B. Lee, sega ni dau vakaivava ka dau vakaovarola, e dua na gonetagane e na kedra maliwa na gonetagane e na koro. E dau yaco na sisili e na tobu nei Dudley, ia e dau sega e na Sigatabu. E lewe ni matabisopi na tamana, ka tiko e na (isoqosoqo ni goneyalewa) ko tinana–e dau vakatabui sara na Sigatabu. A papitaiso o Harold e na dua na tobu vata vaqori e na vanua ni teitei ni Bybee.

“E dredre sara na ilavo e na gauna oqori. E vuavuai vinaka na iteitei, ia sa isau ca ga na sila kei na pateta. E rawata tale o tamana eso na ilavo ni vuvale e na nona taura eso na konitaraki ni tamusuki kakana sorenikau, na qiva tobu, kei na tara ivakata ni vakadrodro wai ki na vanua ni teitei. Ia era sega ni kila na gone e na vuvale na Lee ni ra dravudravua tu. E dau vakarautaki e vale ka vakakina e na lotu na sala ni veivakamarautaki eso. Na iyau talei duadua e na loma ni vale sa ikoya na piano. Na marama ni Sikote ka dau matai ni mokuta na sui ni qaqalo ni liga ke rogoca e dua na rorogo cala e na gauna e dau vakavulici koya kina me dautaba piano.

“A yaco me maqosa sara o Harold e na taba piano. E talei me da kila ni kena a vakatorocaketaki na taleitaki ni ivakatagi e na gauna a se gone kina, a qai la’ki vakavotukana e na nona a veiqaravi me jeameni ni Matabose ni Vakatagi ni Lotu. …

“E dau kauti iratou na gonevuli, e na rua na maile i koronivuli ka lesu tale mai, e dua na qiqi dreti e na ose,ka dau draivataka o tinadratou. … E dau lailai sara na ivakaruru e solia ni dau liwa sobu mai na vualiku na cagi ni Janueri, ka dau vakatubu leqa na soso ni sa waicala na ucacevata ka dau ubia tu na gaunisala. Ia oqori na bula e Clifton. Me vaka e sa tukuna o Peresitedi Lee, ‘E tu vei keitou na veika kece e sega ni rawa ni volia na ilavo. E na maliwa ni veika oqori e koto kina eso na ka era sosomitaka na veika e sega vei keitou. E savasava ka makare na cagi, ka vaka me kamikamica. E vaka na iloilo na wai, ka rawarawa sara me da raica na vatu mokowaliliva e boto ni uciwai. E votu vinaka mai na vei kalokalo e na bogi ka vaka ga na tamata kei na manumanu yava i va e lomalagi, ka ra na rawa ni vakavaitayaloyalotaka na gone na veika era raica. E vaka na mana ka a lutu e na loma ni lekutu e na gauna ko ya na tau ni uca e na vula i katakata, ni kauta mai na bula ki na dela ni vanua. E cabe mai na vula i tubutubu kei na drokadroka vinaka ni co e na vanua e siviyarataki, ka qai muria na misini ni keli qara. Era vakalivalivataki na veibeleti babalavu ni misini ni samusamu ka dau rawat kina na tagataga witi, na poreti kei na parile.

“Isa ni cava na vuli e na koronivuli ni itikotiko, eratou sa biuta na nodratou vale na gonetagane me ratou la’ki vuli ki na Oneida Academy, na koronivuli ni lotu e Preston rauta ni tinikalima na maile na kena yawa. E sa yabaki 13 tiko kina o Harold, e keri talega erau qai sota kina vakadua kei Ezra Taft Benson (o koya ka qai yaco me ikatinikatolu ni Peresitedi ni Lotu). Ka qai muri ki na koronivuli ni qasenivuli na Albion State, e na yasa i Idaho ka dua. E ke, e na i ka 17 ni nona yabaki e rawata kina o Peresitedi Harold B. Lee na nona sitivikiti ni veivakavulici. Oqori e dua na siga marautaki vua kei na nona vuvale. Eratou a solia vua na matabose ni vuli ni tikina me qasenivuli e na koronivuli lailai ka dua ga na kena rumu na Silver Star, e na kedrau maliwa o Dayton kei Weston e na na kei Clifton. Na kena isau e onosagavulu na dola e na dua na vula. E dau lakova na tini na maile oqori e na ose e na veimua ni macawa.

“… E na yabaki ka tarava, eratou sa lesi koya na matabose me qasenivuli liu e na Oxford School ka va na kena rumu. Oqori e dua na gauna vinaka vua e dua na cauravou yabaki tinikawalu. E dau lakova e veisiga na va na maile oqori e na ose, tau na uca se cila na siga, e na draki vinaka se draki ca. E dau vakaitavi e na nona gauna galala e na veiitavi qaravi vata vakaitikotiko, me vaka ni tu vua na taledi ni vakatagi kei na vakacurupolo. E na gauna vata oqori ni se bisopi voli o tamana, e raica kina e na imatai ni gauna na parokaramu ni welefea e na Lotu, me vaka a qai kilai kina e muri. E na gauna ko ya me vaka ga e na gauna oqo, e dau nodra itavi na bisopi na nodra qarauni na vakaleqai tu. E cicivaka tikoga o Bisopi Lee na nona lololo vakataki koya, na kena ivakatawa e dau kau ga mai na nodratou lololo ni vuvale. Eratou dau raica ni kauta e dua na taga falawa e na bogi, eratou sega ni kila se kau i vei, baleta ni dodonu me taqomaki vinaka na veika e baleti ira na vakaleqai tu, me kua kina ni dau veitalanoataki na veika e baleti ira na gadreva na veivuke.

“E na gauna ko ya me vaka e na gauna oqo, e nona dodonu ka nona itavi na bisopi me vakaturi ira yani na cauravou ki na kaulotu. E sa yabaki 21 e na gauna oqo o Harold, ni oti e va na yabaki na nona veivakavulici tiko. Sa yaco mai na kaci mai vei Peresitedi Heber J. Grant me la’ki veiqaravi e na Tabana ni Kaulotu na Western States.

“E lokataki e na faile ni Tabana ni Kaulotu e na Lotu e dua na itukutuku ki vei iratou na Mataveiliutaki Taumada me baleti Elder Lee. E a volai e na 30 ni Tiseba, 1922, ka sainitaka o Peresitedi John M. Knight. E tukuni kina na gauna ni nona veiqaravi–11 ni Noveba, 1920 ki na 18 ni Tiseba, 1922. E na gauna oya a saumi kina na veitaro eso. Na veika e rawata, ‘E na vosa, “Vinaka sara.” Ena vakatulewa e na soqoni vakalotu, “Vinaka.” E kila vinaka na kosipeli? “Vinaka sara.” E tamata kaukauwa? “Tamani.” E dau qaqarauni ka itovo vinaka? “Io.” iTukutuku: “E maqosa ka matau sara na nona vakatulewa e na koniferedi mai Denver o Elder Lee mai na 8 ni Okosita, 1921 ki na 18 ni Tiseba, 1922. E dua na daukaulotu taleitaki.”

“E na tabana ni kaulotu vata oqori e na gauna vata oya, e a tiko talega kina e dua na goneyalewa mai Salt Lake City, o Fern Lucinda Tanner. Era dau kilai koya na nona itokani me goneyalewa vuku, rairai totoka, ka vakasakiti sara na nona kila na ivolanikalou. Ni sa vakacegui o Elder Lee, a lesu tale ki Clifton, me vakalekaleka ga, ka qai gole mai ki Salt Lake City me mai raica ka vosaka na goneyalewa ka dau qoroyalo tu, ni tu ga mai vakayawa e na gauna ni nona kaulotu. Erau a vakamau e na Valetabu e Salt Lake rauta ni oti e tinikadua na vula mai na nona lesu mai.

“Erau a sucu mai na vakamau oqori e rua na goneyalewa totoka, o Helen (a qai yaco me Mrs L. Brent Goates) kei Maurine (ka qai yaco me Mrs Ernest J. Wilkins). E dau nodra vanua ni vakasoqoni vata na itabagone e na iwase ni vanua ko ya na nodratou vale na Lee. E dau nodra iqoroqoro o ira era kilai koya, na nona ivalavala malua kei na nona dau maqosa ni walia eso na veika dredre e sotavi Sister Lee. Ena dua na gauna a vagalui rau kina e rua na turaga kilai e na nodrau vakadiloya e dua na nodrau itokani, e na nona kaya, e na nomudrau sasagataka na dodonu, drau kakua ni guilecava mo drau dauloloma. …

“A basika tale na veika talei ka a vakavuna me qasenivuli liu kina e na rua na koronivuli o Harold B. Lee ni se qai yabaki 18. Ni tosoya tiko na nona vuli e na University of Utah, a lesi kina me qasenivuli liu, taumada e na koronivuli na Whittier ka qai muria e na koronivuli na Woodrow Wilson e na yasayasa vaka-Salt Lake. …

“A vakaitikotiko e na Pioneer Stake ni oti na nona vakamau, ka veitarataravi yani kina na ilesilesi vakalotu. E na 1929, a qai lesi kina me daunivakasala e na mataveiliutaki ni iteki. E na yabaki ka tarava sa lesi kina me Peresitedi ni iteki. A se qai yabaki 31 e na gauna oya, na peresitedi ni iteki gone duadua e na Lotu.

“A kuruseta na matanitu kei na vuravura e dua na leqa levu e na bula vakailavo. E qera ki ra na isau ni sitoko me vaka na kau ni vaqiqi polo. Sa dredre na dinau. Sa sogo na veibaqe eso ka ra yali e milionui na dola ni ilavo maroroi. E tubu vakasauri na sega ni cakacaka. Ni sa bokoci laivi na veika era sa cakacakataka rawa e sega ni cakacaka. Na veivanua e qarava na kedra na vakaloloma kei na iyatu tamata me ra taura wale na madrai. E Sivi na veimama na lewe ni Pioneer Stake era sega ni cakacaka.

“Oqo e dua na bolebole, e dua na bolebole vakarerevaki, vua na peresitedi ni iteki gone ko ya. E lomaleqa, e tagi, e masu, e na nona raici ira na tagane, e na dua na gauna era a dau cibi ka gugumatua, e na nodra sa vakalailaitaki mai na tawacakacaka me yacova sara na gauna era sa sega ni vakania rawa kina na nodra vuvale. Sa qai yaco mai na veivakauqeti me tauyavu e dua na lololo me kumuni kina na kakana kei na iyaya tale e so me qai veisoliyaki yani vei ira era gadreva tu. … A qaravi na veicakacaka eso, e sega walega me vakavinakataki kina na itikotiko, ia e vakauasivi cake, me rawa kina vei ira na tagane me ra cakacakataka na veika e soli vei ira. A basu e dua na vale makawa ni bisinisi ka qai vakayagataki na kena iyaya me tara kina e dua na vale ni qito ni iteki me rawa kina na nodra vanua ni veimaliwai kei na vakaukauwa yago na tamata.

“Era a vakayacora talega na mataqali cakacaka vata oqo na veiiteki tale eso, e na Epereli 1936 sa cakacakataki me ra cokovata ka me duri kina na ka a vakatoka taumada o Peresitedi Heber J. Grant me Church Security Program, ka sa kilai tu e na gauna oqo me Church welfare program.

“A kacivi na iliuliu gone ni Pioneer Stake, o Harold B. Lee, me liutaka na kena cicivaki na parokaramu vou oqo e na gauna dredre oqo. Sa dua na ka na vakaitamera ni leqa. Sa bau dredre toka mada ga na kena vakasoqoni na kakana mai na veiteitei yadua kei na kena vakaduri na vanua ni qaqi kakana kei na vanua ni mamaroroi. Sa qai dredre sara na sotava na nodra ivakarau na tamata era sega ni taleitaka na veika e vakayacora tiko na Lotu ka ra nanuma ni dodonu me qaravi ga na welefea mai na liga ni matanitu.

“Ia mai na masu kei na veivakauqeti, salavata na buno kei na wai ni mata, kei na nona veivakalougatataki o koya e dau okata tu o koya me parofita, a veilakoyaki voli kina o koya e na loma ni veiiteki kei Saioni, ka tekivu me buli cake ka tubu ka vua na parokaramu.

“Na vakaitamera ni ivurevure me baleta na parokaramu ni welefea, ka sa tu e na dua na iwase levu kei Amerika–na iteitei vuavuai vinaka ka vicasagavulu tu, na iqaqi kei na vanua ni tawaikavataki kakana, na vale ni maroroi kakana sorenikau kei na veivanua ni cakacaka tale eso, na veika kece oqori era tomani tikoga kina na sasaga taumada oqo. Ni dau vakadiloi vakalevu na parokaramu ni veivukei ni matanitu, e toso tikoga na nodra vakacaucautaka na tamata e vuravura raraba na parokaramu ni Lotu. E sa vakabulai e vica na milioni na dola na nodra ilavo na dau saumi vakacavacava me baleta na icolacola ni welefea ka sa mai colata oqo na Lotu. Era sa rawa cakacaka vinaka sara e udolu na tagane kei na yalewa, ka ra okati kina o ira na vakaleqai tu vakayago ka rawa me ra cakacakataka na veika era gadreva. Sa na sega ni tau vei ira era qaravi e na parokaramu oqo na cudruvi ni vakawelewele kei na veika ca ni kena tauri na ilavo sega ni cakacakataki. Sa dei koto kina na nodra dokai kei na nodra rokovi ira vakaiira. Kei ira na iwiliwili levu ni tagane kei na yalewa ka ra a sega ni vakaivotavota kina, ia era a vakaitavi e na kena tei ka qaravi na kakana kei na vuqa tale na cakacaka e salavata kaya, era vakadinadinataka na reki e basika e na nodra veiqaravi e na yalodina vei ira na tani.

“E sega ni dua talega e vakadinadinataka na parokaramu oqo, e na vakaitamera ni kena yaga kei na vakaitamera talega ni veika e sotavi kina, me na vakabekataka na yalo ni vakatakila e vakavotui mai kina, ka sa mai vakarabailevutaka talega na kaukauwa e cakacakataki kina me baleta na veika vinaka. Kivei Peresitedi Harold B. Lee, na imatai ni kena manidia liu ka jeameni vakabalavu talega ni Komiti ni Welefea ni Lotu, sa dodonu me vakavinavinakataki me baleta na veiliutaki veivakauqeti. E na nona dau nanuma na veika vinaka e tu vei ira na tani, e na vakasuka kina na vakavinavinaka oqori, ka ni dodonu sara, ni na solia ga na vakavinavinaka me nona na Turaga. E na nona dau vakalevulevui ira na nona italai na Turaga, e sa raica kina na nona yalodina kei na dei ni nona vakabauta. …

“Me vaka ni sa vakatovolei oti e na bukawaqa ni veisiga dredre taumada ni parokaramu ni welefea e na Lotu, a mai lesi kina o Elder Lee mai vei Peresitedi Heber J. Grant me iapositolo ka tokoni me lewe ni Matabose ni Le Tinikarua e na 6 ni Epereli, 1941.

“E na kena yaco na veilesi e vola kina o Elder John A. Widtsoe e na dua na mekesini me baleta na nona itokani vou: ‘E sinai e na vakabauta na Turaga, vuabale e na nona lomani ira na wekana; yalodina ki na Lotu kei na Vanua, dau guilecavi koya ena nona soli koya ki na Kosipeli; sa vakalougatataki e na vuku, kaukauwa, kei na vakasama, sa votai e na maqosa kei na kila ka vakavosa me vakatavulica kina na vosa kei na loma ni Kalou. E na qisi koya na Turaga ka dau goleva e na nona vakasaqara na veivuke, me iyaya qaqa ni kena tosoi i liu na ituvatuva ni nodra vakabulai na kawa tamata. … E na soli vua na kaukauwa me vaka e se bera ni kila vakadua, e na kena sa cabe cake yani vua na Turaga na nodra masu na tamata e na vukuna’ (Improvement Era, Me 1941, t. 288)

“Oqo na veimala ni vosa dina ni veivakacaucautaki kei na vosa ni parofisai:

“Na nona italanoa … e baleta na nona yalodina ki na veinuitaki cecere ka tabu vua e dua na iapositolo, ka nona ilesilesi vakatabakidua me ivakadinadina ‘ni yaca i Karisito ki na vuravura raraba.’ (V&V 107:23)

“E na nona qarava na itavi oqori, e sa dau veilakoyaki yani kina ki na veiyasa ivuravura e na nodratou veilesi na Mataveiliutaki Taumada, me tukuna e na nona maqosa vakavosa, ni ilesilesi vakalou na Dauveivueti ni kawa tamata.

“E dau cavuta vakawasoma na vosa i Paula vei ira na kai Koronica: ‘Ia kevaka e na rorogo na davui ni valu ka sega ni kilai na kena rorogo, o cei e na vakarautaki koya me la’ki valu? (1 Kor. 14:8.) E sega na ka e buwawa me baleta na nona itukutuku o Harold B. Lee. E sa wasea na nona ivakadinadina vei ira na tamata rawa ka kei ira na dravudravua e vuravura, mai na veika e sa kila deivaki e lomana, ka sega kina vua na were ubiubi. … E sega vakadua ni datuvutaka na nona itavi vakaitalai ni Kalou e na nona vakadinadinataka na dina. Era sa vakauqeti na daukaulotu me ra cakacaka vagumatua, era sa tubu na lewenilotu e na nodra sasaga me ra bulataka na kosipeli, sa laucoka na yalodra o ira era dau vakadidike e na lotu e na nona vakarogoya na nona ivakadinadina. E sega ni dau leqataki koya e na nona tovolea me muria na ituvatuva dredre ni nona itavi, e dina ni dau sotava kina na dredre e na ituivaki ni nona bula. Era kila o ira era volekati koya, ni e na dua na gauna, me vica vata na vula, ni dau tu yadudua sara na gauna me dau sega ni vakila kina na mosi. … E na kena sa matau vua na tauvimate sa yaco me gata kina na nona dau kidava na nodra leqa na tani. O koya e dua ka sa taleva na veivanua e vuqa me vakayaloqaqataki ka veivakalougatataki vei ira na yalododonu. Era tu e na veivanua e vuqa eso, era wasea na nodra ivakadinadina e na nodra marautaka na kaukauwa veivakurabuitaki ni matabete ka a veiqaravi kina e na vukudra na italai ni Turaga oqo.

“Sa vakakina na noda dau kidava na nodra galili, na nodra nuiqawaqawa, kei na nodra veidredre eso o ira na lewe ni mataivalu. E na veiyabaki ni iKarua ni iValu Levu, na iValu kei Korea, kei na ivalu mai (Vietnam), a liutaka o koya na parokaramu e na Lotu me baleti ira na lewe ni mataivalu. E sa dau vakamacalataka vakawasoma vei ira na nona itokani na kena gadrevi me soli vei ira na lewe ni mataivalu na parokaramu taucoko ni Lotu, kei na kena kalougata kei na veika vinaka e na drodro mai kina. E sa dau lakova na vanua mamaca ka sokota na kena wasawasa me sotavi ira na lewenilotu e na mataivalu. E na 1955, a sikovi Korea kina ni se tu kina vakalevu na itikotiko ni ivalu, ka se vakaisulu tu e na isulu vakaivalu. Era na sega ni guilecava o ira era a sotavi koya e na nona dauloloma, na nona yalokauwai se na nona ivakadinadina me baleta na kaukauwa cecere ni Kalou ki na veika e baleti ira na tamata. E dau vakacegui ira, e vakadeitaki ira, e sa vakabulai ira oti e lewe vuqa me ra kakua ni sisi yani ki na veivanua rerevaki eso.

“E vakacegui ira o ira e sa yali na wekadra. Mai na veika e sa sotava vakataki koya e sa kila kina na kena dau rarawataki na nodra yali o ira eda dau lomani ira. A tu tani mai Salt Lake City, e na nona tiko e na dua na koniferedi ni iteki, e na gauna sa lili voli kina e na maliwa ni bula kei na mate na nona daulomani. A lako e na bogi, e sasaga yani vakatotolo ki na yasa ni nona idavodavo, e qai yaco ga yani me la’ki raica ni sa takali tani yani vakamalua. Era a vakila o ira era a volekati koya e na vica na siga ni rarawa ni oti na takali nei watina na titobu ni rarawa e sotava tu. Oqori e na 1962. E na 1966 a mai takali kina na luvena yalewa daulomani o Maurine, ni tiko voli mai Hawaii e na dua na ilesilesi vakalotu o Elder Lee. A biuta tu mai e va na gone.

“A yaco na veika mosimosi ka dredre ni ciqomi oqo, me vakatubura cake na nona dau kidava na bibi ni nodra icolacola na tani. O ira era sa sotava na leqa vata vakaoqo era sa raica ni o koya e dua na itokani dau veikauwaitaki ka sa yaco me ivurevure ni kaukauwa veiira na nona vakabauta ka sa vakatovolei vakalevu.

“E na 1963 a vakamautaki Freda Joan Jensen kina, o koya e sa mai vakataucokotaka na nona bula e na kena ivakarau uasivi. Vuli vinaka ka sa vakasavasavataki. Ka sa tiko e vale kei na nona ito kani vinaka duadua. O koya e dua na marama ka sa taucoko sara na veika e sa qarava rawa. A vakarautaki me dau veivakavulici, a veivakavulici e koronivuli, ka kaba cake na veitavi e so vakaveiliutaki ka yaco kina me la’ki supavaisa e na imatai ni itabavuli (primary education) e na Jordan School District ni Salt Lake Country. A veiqaravi talega e na matabose raraba ni iSoqosoqo ni Lalai. Na vale a cicivaka e ivakaruru ni vakacegu vei watina ka vanua ni marau veiira era a curuma rawa.

“E na nona raica o Peresitedi David O. McKay, ni buta vinaka tu o Elder Lee e na veiparokaramu ni Lotu ka vakakina na nona maqosa vakaveiliutaki ka sa vakadinadinataka oti, a mani lesi koya kina me jeameni ni dua na mata komiti me dau raica na lewenivuli taucoko e na Lotu. A qai vakayacora na mata komiti oqo na cakacaka oca ni kena railesuvi ni veimata vuli ka a vakayagataki e na loma ni vica na yabaki, ka vakakina na kena dikevi tale vakavinaka na veisoqosoqo kece ni veivakavulici kei na iyaya. Na sasaga vakaitamera oqo ka vakaycori e na ruku ni nona vakatulewa sa mai rawa kina e dua na lewenivuli lewai vakamaqosa ka caka me kilai vinaka kina na veiyasa ni cakacaka kece sara ka qaravi e na Lotu kei na ivunau ka me tara cake kina na nodra bula vakayalo na lewenilotu. E votu mamaca e na cakacaka vakaitamera oqo na vinaka ni nona veiliutaki. E a tudei ka yalodina, e matata na nona inaki. A la’ki sotava na lotu raraba na vinaka ni nona veiqaravi.

“E na mate nei Peresitedi McKay kei na nona veisosomitaki ki na Mataveiliutaki o Joseph Fielding Smith, sa yaco kina o Peresitedi Lee me Peresitedi ni Matabose ni Le Tinikarua ka mani digitaki kina mai vei Peresitedi Smith me nona imatai ni daunivakasala. E dina sa na yaga me vakaisosomitaki mai na nona itutu vakajeameni ni veimatabose eso, e na sasagataki talega na veiinaki oqori mai na nona itutu ni veiliutaki raraba. Era vakaduri na veiparokaramu eso me vakavinakataka na nodra kila na qasenivuli e na loma ni Lotu raraba. Sa cici e dua na parokaramu ni vei tuberi vei ira na bisopi. Sa vaqaqacotaki na parokaramu ni kaulotu e vuravura raraba.

“E na nona sa biuta galugalu yani na bula oqo o Peresitedi Joseph Fielding Smith e na yakavi bogi ni ka 2 ni Julai, 1972, sa sega tale na lomalomarua vei ira na lewe ni Matabose ni Le Tinikarua se o cei me na sosomitaki koya me Peresitedi ni Lotu. E na mataka ni Vakaraubuka, 7 ni Julai, era sota kina e na dua na rumu tabu e na Valetabu e Salt Lake. E na vanua savasava ka tabu ko ya, e na yalo lokumi, era a vakarogoca kina na vakasolokakana ni Yalo Tabu. E veivakaduavatataki na Yalo ko ya. O Harold Bingham Lee, na digitaki ni Turaga, a vakavulici e na nona gauna ni gone mai na ivakavuvuli ni kosipeli vakalesui mai, sa vakasavasavataki ka tuberi vinaka mai na tolusagavulukadua na yabaki ni nona veiqaravi vakaiapositolo, sa cavuti me Peresitedi ni Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai ka Parofita, Daurairai, ka Dauvakatakila. E vakotori e uluna na ligadra kece era a tiko kina, ka tabaki me ilumuti ni Turaga ki na ilesilesi cecere ka sega ni vakatauvatani rawa oqo.

“E na nona tokoni tiko mai na nodra vakabauta kei na nodra masu na Yalododonu e vuravura raraba, e tu o koya me bete levu vakatulewa ni matanitu ni Kalou e vuravura.”

A veiqaravi me parofita ni Turaga o Peresitedi Harold B. Lee me 17 na vula ka 19 na siga. E na gauna ni veisau kei na tubu oqo, a raica o Peresitedi Lee na kena tauyavu na imatai ni vica na iteki e Chile kei na tailevu kei Esia e Korea. A vakatulewa e na imatai ni vica na koniferedi ni iwasewase ka a vakayacori e Mexico City, Mexico kei Munich, e Jamani. A vakatetea yani na veiqaravi vakawelefea ni Lotu i vuravura raraba. A mate e na 26 ni Tiseba, 1973, ni sa yabaki 74.

Peresitedi Harold B. Lee