2015
E Vakacava na Bibi ni Ka Oqo?
Okotova, 2015


E Vakacava na Bibi ni Ka Oqo?

Kelly Laing, Washington, Amerika

Donuya na noqu veisiko voli ena USS West Virginia, a yaco mai e dua na kaci me gole e dua na ivakalesilesi ka vosataka na vosa vaka-Potukali ena dua na veisau macawa tolu ki na Mataivalu e Wai ni Brazil. O au duadua ga ena ilawalawa ni samarini au vosataka na vosa vaka-Potukali.

A noqu nanuma taumada meu kakua ni lako. Au se qai vakacavara toka ga e dua na qaravitavi vula tolu kau sa nanamaki voli ni veisotari kei na noqu matavuvale, ia na veisau a sega ni yali mai na noqu vakasama. Au a vuki ena masu kivua na Tamada Vakalomalagi, ciqoma e dua na isau momona ni dodonu meu gole, ka vakadonuya na ilesilesi.

Na tuvatuvaka a tayana tu na kena vakacolati. Ena dua na gauna au a sa via soro saraga. Au a vakananuma, “E vakacava na bibi ni ka oqo?” Ia a vakauqeti au na Yalo Tabu, meu toso ki liu.

Illustration depicting men on board a Navy ship.  One of the men is pointing and yelling at a man sitting at a table.  Another officer is standing in the doorway.

Droini mai vei Allen Garns

Kena itinitini, ni oti e vica na vakadarodaro, au a yaco ki na dua na waqa ni Brazil. Niu sa kau yani ki na nodra rumu ni kana na ivakalesilesi, e a kaila voli na kavetani ni waqa ka dusia tiko e dua na ivakalesilesi gone. A raici au na kavetani, cegu, ka kaya vaka-Valagi cacavukavuka, “Oi, sa yaco mai na noqu itokani mai Amerika. O sa kidavaki. Rawa niu solia vei iko e dua na ka mo gunuva?”

Au a sauma lesu ena vosa vaka-Potukali niu na taleitaka e dua na gunu kilai levu ni Brazil au sega ni se tovolea tale mai na gauna ni noqu kaulotu. E tukuna o koya vei au ni tiko ena waqa na veimataqali gunu ni veivakamatenitaki, ia au a vakaraitaka niu sega ni gunu alakaolo.

E muri a rogo e dua na tukituki ena noqu rumu. Niu dolava na katuba, a duri tu ekea na ivakalesilesi gone mai na rumu ni kana.

“O iko mai Amerika,” e kaya o koya. “O sega ni dau gunu alakaolo. O vosa vaka-Potukali. E rawa li ni vuna ni o iko e dua na Momani?”

“Io, au sa vakakina,” au sauma lesu.

A kubeti au o koya, ka cuva sobu ena mamakeukeu.

Na ivakalesilesi oqo, o Lt. Mendes, a se qai saumaki vou toka ga ka dua talega e tauritutu wale tikoga ena Koronivuli ni Mataivalu e Wai ni Brazil. Ena loma ni waqa, a vulica totolo o koya ni namaka vua na kavetani me veilasamaki voli ena iwalewale ni marau vakasosa ni ivakalesilesi taucoko ni ra kele ena dua na vanua. Ia, e dau bolea vakavuqa o Lt. Mendes na “qaravitavi e waqa” me calata kina na itaviqaravi eso ni vaka-kele-waqa. A sega ni cegu voli kina na lomai kavetani ena ka oqo. Niu curuma yani na rumu ni kana, a vosataki Lt. Mendes tiko o koya ni sega ni veimaliwai voli ena veilasa oya.

“Ko na lako vata kei ira na ivakalesilesi ena gauna tale eda kele kina,” a vakaroti turaganivalu kina o koya. “Ko na vakaraitaka ki na ivakalesilesi vulagi ni Amerika na cava na ibalebale ni gauna veilasamaki vinaka. O ya na ka ena namaka o koya vei keda.”

Sa vakavula, na nona dau masu voli o Lt. Mendes me na rawa ni kila vakamatata na nona kavetani ka ciqoma na nona ivakavuvuli. Mai na noqu basika, na veivosakitaki ni kosipeli a yaco me ilutua ni levu sara na veitalanoa ena rumu ni kana. Keirau veivosaki vata kei ira na ivakalesilesi tale eso me baleti Josefa Simici, na Veivakalesui mai, na Vosa ni Vuku, kei na lawa ni tiko savasava. Sa tekivu me veisau mai na nanuma me baleti Lt. Mendes. Sa ra kauta laivi na ivakalesilesi na veitaba vakasisila ka vakaraitaki raraba tu, ka keimami marautaka vata na vakayakavi ena dua na vale ni kana ena neimami kele tarava a sega na gole ki kalavu ni danisi.

Ni vakarau mai cava na noqu tiko macawa tolu e waqa, ka oti e vuqa na veitalanoa kei na kavetani vata kei ira na ivakalesilesi me baleta na neirau vakabauta, era a vakamalumalumutaka na lomadra na tamata. “Au sa qai kila vakamatata oqo,” a kaya na kavetani kivei Lt. Mendes ni bera niu gole, ka vakuria ni na sega tale ni tukuna vua me saqata na nona ivakavuvuli.

Au na sega ni guilecava rawa vakadua na ka a sotavi oqo. Au a vulica vata kei Lt. Mendes ni sa kilai keda vakayadua na Tamada mai Lomalagi, e lomani keda, ka sa kauwaitaka na noda bula kece sara.