Ang Milagroso nga Basahon niMormon
Gibuhat ni Mormon ang makapaluya nga tahas sa pagpamubo sa mga rekord sa Nephite sa epektibo ug milagroso nga paagi.
Painting ni Joseph Brickey
Sa dihang nakita ni Mormon nga ang iyang katawhan nga Nephite hapit na mahurot og kamatay, siya misugod sa “[pag]sulat og usa ka gamay nga minubo” sa ilang mga rekord (Mormon 5:9). Kini nga proyekto nagsugod sa katapusang dapit diin ang mga Nephite nagkampo sa wala pa sila nagpundok sa katapusan sa yuta sa Cumorah. Ang mga kahimtang sa pagpuyo nga giantus sa mga Nephite lisud kaayo; ang katawhan milalin nga walay siguradong tinubdan sa pagkaon, sinina, ug kapasilongan. Ang pagsulat ni Mormon milungtad tingali ngadto sa upat ka tuig nga panahon sa pagpangandam alang sa katapusang gubat nga giuyonan sa Lamanite nga komander, apan hinoon ang gipamub-an nga kasaysayan nakompleto na ug ang rekord dugay na nga nalubong sa Bungtod sa Cumorah sa wala pa ang katapusang gubat (tan-awa sa Mormon 6:6).
Tataw nga ang pagmugna sa Basahon ni Mormon usa ka malisud nga buhat, ilabi na sa mga kondisyon panahon sa gubat nga si Mormon nagtrabaho ug sa iyang ubang mga katungdanan sa pagpangulo sa iyang kasundalohan samtang nangandam sila alang sa katapusang gubat. Ug masabot lang, ang nahuman nga produkto dili maingon nga walay mga kasaypanan.1
Ang mga Limitasyon sa Buhat ni Mormon
Ikonsiderar ang pipila sa mga limitasyon nga giatubang ni Mormon aron matuman ang iyang tumong:
-
Ang gidak-on sa iyang bag-ong rekord kinahanglan nga limitahan og maayo. Ang basahon kinahanglang igo ra nga madala-dala nga mabitbit ra kini ni Moroni ngadto sa luwas nga dapit.
-
Ang pisikal nga produkto kinahanglan nga molungtad og daghang mga siglo.
-
Sa mga sistema sa pagsulat nga posibleng magamit ni Mormon, usa lamang ang mubo ra aron mohaum sa basahon.
-
Ang asoy kinahanglan nga igo-igo ang gitas-on, matinud-anon sa mga kamatuoran sa kasaysayan diha sa rekord nga iyang gi-summarize, ug gihan-ay sa paagi nga iyang gihunahuna nga maoy angay.
-
Ang iskedyul sa pagtrabaho mubo ra. Si Mormon adunay sobra lang og gamay sa tulo ka tuig sa pagbuhat sa tanang paghugpong ug pagsulat sa kapin sa 600 ka tuig nga kasaysayan. Wala gani siguro siyay panahon sa pagbasa sa tanang rekord nga iyang gihuptan, ug siguradong walay panahon alang sa pabalik-balik nga pagribyu ug pag-usab aron nindot ang pagkasulat.
Base niining tanang limitasyon, giunsa ni Mormon pagpili kon unsa nga impormasyon ang ilakip ug unsa ang tangtangon?
Sa pipila ka mga paagi ang iyang dinasig nga kalampusan sa paghimo sa Basahon ni Mormon sama ka makatingala ug dalaygon sa nabuhat ni Joseph Smith sa kaulahian sa paghubad sa rekord sa ingon ka mubo nga panahon.
Pagpili sa usa ka Sistema sa Pagsulat
Ang teksto sa Basahon ni Mormon nagreport sa pipila ka punto sa kalisud sa mga escriba sa pagpaklaro sa ilang mga pamahayag (tan-awa sa Jacob 4:1; Mormon 9:33; Ether 12:23–25, 40). Si Mormon miingon, “Adunay daghan nga mga butang diin, sumala sa atong pinulongan, kami wala makasulat” (3 Nephi 5:18). “Atong pinulongan” niini nga pagkagamit klarong nagpasabut sa ilang sistema sa pagsulat, dili sa ilang sinultihan. Si Moroni dugang nga nagsulti kanato nga “unta dili makabaton og kasaypanan” (Mormon 9:33) kon sila migamit og Hebreohanon nga pagsulat, usa ka sistema sa alpabeto.
Ang “mga titik” nga gigamit sa pagsulat gitawag sa Nephite nga mga tigsaysay og “inusab nga Ehiptohanon” (Mormon 9:32). Kini nga sistema naglakip sa “kinaadman sa mga Judeo ug sa pinulongan sa mga Ehiptohanon” (1 Nephi 1:2). Ang mga Ehiptohanong mga titik usahay gigamit sa karaang Palestina sa pagsulat sa mga tono sa Hebreohanong mga pulong.2 Gikan sa mga sampol nga mga titik diha sa “the Anthon Transcript,”3 nga gipakaingon nga mga kopya sa mga titik gikan sa mga palid nga gihubad ni Joseph Smith, klaro nga wala kini direktang gibase sa Ehiptohanong pagsulat nga gigamit matag adlaw sa panahon ni Lehi. Makita kini nga daw mga simbolo sa heiratic nga Ehiptohanon, usa ka mas karaan, laing sistema sa simbolo nga gigamit gihapon nila kon mogamit sila og brush ug tinta imbis nga ikulit sa bato.
Ang pinakatay nga sistema mas mubo kay sa sinulatan gamit ang Hebreohanong alpabeto apan mas dili klaro usab, kay ang kadaghanan sa mga titik narepresentar og tibuok, komplikadong mga morpheme o mga pulong (karon gitawag og logogram) kay sa mga tono nga gisulat aron moporma og mga pulong sama sa alpabeto. Ang kahulugan sa matag logogram kinahanglan nga sag-ulohon. Kini nga dili pagkaklaro posibleng kabahin sa problema sa “pagpahimutang sa among mga pulong” (Ether 12:25) nga gihisgutan ni Moroni.
Usa ka dugang nga hinungdan sa “mga kasaypanan” posible nga tungod kay ang hieratic nga Ehiptohanon kasagaran gigamit sa pagsulat og pinakatay, ang paggamit niini sa pagkulit og rekord sa mga palid nga metal nagpasabut nga ang ginagmay lang nga sipyat sa mga kamot sa tigkulit nga walay epektibong “papas” aron makahimo og mga koreksyon mahimong moresulta sa sayop nga pagbasa sa mga titik.
Daghang Hugpong sa mga Rekord
Agig dugang sa dagko nga mga palid ni Nephi, dugang nga mga dokumento gigamit sa pipila ka mga punto sa paghimo sa asoy ni Mormon. Giangkon niya sa makadaghan ang iyang pagsalig diha sa “sumala sa [kang Alma] nga talaan” (Alma 5:2; kapitulo 7, ulohan; 35:16). Gigamit usab niya ang “mga talaan ni Helaman” ug “sa iyang mga anak nga lalaki” (pasiuna sa basahon ni Helaman), ug ato usab nga mabasa ang “talaan ni Nephi” (3 Nephi 5:10).
Usahay si Mormon nagsalig usab sa ubang orihinal nga mga sinulat, diin ang uban wala niya klaro nga gipaila. Pipila sa posible nga dugang nga mga rekord naglakip sa:
-
Ang teksto sa nindot kaayo nga pakigpulong ni Haring Benjamin (Mosiah 2:9–Mosiah 5).
-
Ang rekord sa mga palid ni Zeniff (Mosiah 9–22).
-
Ang pagsangyaw ni Alma sa Zarahemla, Gideon, ug Melek (Alma 5, 7, ug 8).
-
Ang istorya sa mga kasinatian ni Alma ug Amulek sa Ammonihah (Alma 9–14).
-
Ang detalyado nga asoy sa pagpangalagad sa mga anak ni Mosiah ug sa ilang mga kauban taliwala sa mga Lamanite (Alma 17–27).
-
Ang pakigpulong ni Alma ngadto sa iyang mga anak nga si Helaman, Shiblon, ug Corianton (Alma 36–42).
Si Moroni usab naglakip sa iyang paghubad ug pag-summarize sa kasaysayan ni Ether sa mga Jaredite, giandam ug gilakip ni Moroni isip ang basahon ni Ether, ingon man usab ang mga kinutlo sa mga pagtulun-an ug mga sulat gikan sa iyang amahan, si Mormon (Moroni 7–9).4
Ang labing importante nga sagradong mga rekord gisulat sa metal aron pagsiguro nga molungtad kini sa kahangturan; ang mga istorya nga tipigan sa mas daling madugta nga mga butang, ilang gihunahuna, dili na mabasa paglabay sa panahon (tan-awa sa Jacob 4:2). Ang paggamit og mga kopya sa kasulatan diha sa papel alang sa matag adlaw nga paggamit gipasabut diha sa pagsunog niadtong gihuptan sa mga kinabig ni Alma sa Ammonihah (tan-awa sa Alma 14:8; itandi sa Mosiah 2:8; 29:4; ug Alma 63:12). Ang mga palid nga metal dili sayon nga himoon (tan-awa sa Mormon 8:5) ug kuliton, mao nga limitado ang suplay niini.
Gigamit ang lain-laing mga materyal nga mahimo niyang magamit, si Mormon misulat sa iyang kasaysayan “sumala sa kasayuran ug sa salabutan nga ang Dios” mihatag kaniya (Mga Pulong ni Mormon 1:9). Ang balaang tabang usahay direkta ug piho, sama sa dihang ang Ginoo misugo kaniya nga dili maglakip og mas taas nga pagtagad sa mga pagtulun-an ni Jesus ngadto sa mga Nephite (tan-awa sa 3 Nephi 26:6–12), apan walay gihatag nga timailhan nga adunay dugang nga impormasyon sa kasaysayan nga gipadayag kaniya.
“Ug sa Ingon Kami Makakita”
Si Mormon miingon sa makadaghang higayon nga ang iyang pagpamubo dili makalakip og sobra sa tipik lang sa materyal sa kasaysayan nga makita sa dagkong mga palid ni Nephi (tan-awa sa Mga Pulong ni Mormon 1:5; 3 Nephi 5:8; 26:6; tan-awa usab sa Jacob 3:13–14; 4:1). Nan, giunsa man niya pagpili sa mga materyal?
Ang iyang nag-unang basihanan pabalik-balik nga maklaro sa iyang basahon. Ang tumong mao ang pagsiguro nga ang iyang mambabasa, ilabi na sa umaabut nga mga lumulupyo sa yuta nga saad sa Amerika ug ilabi na sa mga kaliwat ni Lehi, masabut sa kaimportante alang kanila sa saad ug panagna nga gihatag ngadto ni amahang Lehi: “Ingon nga kamo naghupot sa akong mga sugo kamo mouswag diha sa yuta” (Jarom 1:9). Sa tinuoray, kini ang negatibo nga bersyon ni Amaron sa pamahayag ni Lehi nga gihatagan og pagtagad ni Mormon: “Ingon nga kamo dili maghupot sa akong mga sugo kamo dili mouswag diha sa yuta” (Omni 1:6; empasis gidugang).
Ang mga leksyon ni Mormon naghulagway pag-ayo sa kalainan tali sa maayo ug dautan. Ang mga tawo sa iyang rekord naghatag og gibug-aton sa pagkamasulundon ug hiyas sa usa ka bahin batok sa pagkadautan sa pikas bahin. Iyang gihulagway ang mga dautang tawo nga mga dautan kaayo ug angayan sa ilang kapalaran; iyang gihulagway ang mga bayani nga dalaygon sa hapit tanang aspeto. Ang mga tawo nga dili kaayo maayo o dautan halos wala matagad. Gusto ni Mormon nga walay gamayng pagduhaduha sa mga hunahuna sa iyang mambabasa nga ang maayo ug dautan hingpit nga magkaatbang (tan-awa ang kaugalingong mga pulong ni Mormon bahin niana nga kalainan sa Moroni 7:5–19). Si Mormon midugang og pipila sa iyang kaugalingong dinasig nga pagsabut ngadto sa unsay iyang gisaysay. Kini nga paagi kasagaran masabtan pinaagi sa mga pulong sama sa “ug sa ingon kita makakita” (sama pananglit, sa Alma 42:4, 7, 14; Helaman 3:23–31; 6:34–40).
Si Mormon ug Moroni nagpresentar sa ilang “mubo” nga rekord ngadto sa ilang umaabut nga mga tigbasa isip usa ka talagsaong matang sa pagpasabut sa kasaysayan. Ilang gisulat ang ilang rekord alang sa kalibutan dili sama sa paagi nga ang usa ka tigsaysay mosulat sa kasaysayan apan isip usa ka gamhanang moral nga mensahe nga gitumong aron sa pagtudlo sa mga mambabasa sa mga leksyon nga nakat-unan sa duha ka tawo sa dugay, lisud nga pagserbisyo sa ilang katawhan ug sa Dios. Ilang gigamit ang labing maayo nga mga tinubdan nga anaa alang sa labing epektibong paagi nga nasayran nilang buhaton. Ang paghago ug dedikasyon nga gipakita sa ilang buhat gituyo alang sa kaayohan sa tanang tawo sa atong panahon.
Dako ang akong pasalamat kanila.